bộ giáo dục đào tạo Trờng đại học vinh đoàn Ngọc Thanh Một số giải pháp nâng cao chất lợng quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng THPt huyện quan hoá, quan sơn, mờng lát - tỉnh hoá luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mà số: 60.14.05 Ngời hớng dẫn khoa học TS Nguyễn Văn Tứ Vinh - 2008 Mục lục Trang Mở đầu …………………………… Ch¬ng 1: C¬ së lý luận vấn đề nghiên cứu .6 1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu . 1.1.1 Việc nghiên cứu vấn đề tra, kiểm tra ngành giáo dục - đào tạo . 1.1.2 Việc nghiên cứu vấn đề kiĨm tra néi bé c¸c trêng THPT .6 1.2 Mét sè vÊn ®Ị chung vỊ kiĨm tra néi bé trờng học.. 1.2.1 Khái niệm kiểm tra kiĨm tra néi bé trêng häc… …….…… …….8 1.2.2 VÞ trí, vai trò quản lý kiểm tra nội trờng học ..11 1.2.3 Chức kiểm tra néi bé trêng häc……………………… … 12 1.2.4 Mơc ®Ých, nhiƯm vơ cđa kiĨm tra néi bé trêng häc……….….……… 14 1.2.5 Nguyên tắc kiểm tra nội trờng học .15 1.2.6 Đối tợng nội dung công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội bé trêng häc .……17 1.2.7 Hình thức quản lý công tác kiểm tra nội trờng học. 21 1.2.8.Phơng pháp thực công tác qu¶n lý kiĨm tra néi bé trêng häc………… .………………… ………… 22 1.2.9 Quy trình thực công tác quản lý kiểm tra nội trờng học.25 1.3 Những tiền đề lý ln vµ thùc tiƠn cđa kiĨm tra néi bé trêng häc ……………… …… 25 1.3.1 TiỊn ®Ị lý ln cđa kiĨm tra néi bé trêng học. 25 1.3.2 Tiền đề pháp lý kiểm tra néi bé trêng häc……………… … …….30 1.3.3 TiỊn ®Ị thùc tiƠn cđa kiĨm tra néi bé trêng häc……………… …… 31 Chơng 2: Thực trạng hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng trung học phổ thông huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Ho¸ 33 2.1 Khái quát tình hình kinh tế - xà hội huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hãa 33 2.2 Tình hình phát triển giáo dục ba huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tØnh Thanh Hãa 36 2.3 Thực trạng công tác quản lý kiểm tra nội trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mêng L¸t - tØnh Thanh Hãa .38 2.3.1 Trêng THPT Quan Hãa 38 2.3.2 Trêng THPT Quan S¬n 39 2.3.3 Trêng THPT Mêng L¸t .40 2.3.4 Những tồn cần khắc phục 41 Ch¬ng 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra néi bé trêng häc ë c¸c trêng trung häc phỉ thông huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tØnh Thanh Ho¸ … .45 3.1 Nguyªn tắc xác định giải pháp 45 3.2 Nhóm giải pháp quản lý công tác t tởng, nhận thức kiểm tra néi bé…………………… .45 3.3 Nhóm giải pháp quản lý chuyên môn, nghiệp vụ 47 3.4 Nhóm giải pháp kế hoạch hoá hoạt động kiểm tra nội trờng học gắn với kế hoạch năm häc…………………… ….……… .… 84 3.5 Nhóm giải pháp tổ chức, đạo kiểm tra nội trờng học 87 3.6 Nhóm giải pháp tự kiểm tra đánh giá .89 3.7 Giải pháp tổng kết hoạt động kiểm tra 91 3.8 Giải pháp sử dụng công nghệ thông tin công tác quản lý kiÓm tra néi bé ………… …… .…… …… ……91 3.9 Kh¶o nghiƯm giải pháp .93 KÕt luËn…………………………………………………….………… … 96 Mét sè kiến nghị .. 98 Tài liƯu tham kh¶o ………………………………………………… … … ……… 100 Phơ lục. . 103 danh mục chữ viết tắt STT 10 11 12 13 14 15 Chữ viết tắt CĐ CSVC-TBDH §H GV GD&§T HS KQ KTNB MT ND NXB PP THPT TDTT TTQL Nội dung Cao đẳng Cơ sở vật chất- thiết bị dạy học Đại học Giáo viên Giáo dục đào tạo Học sinh Kết Kiểm tra nội Mục tiêu Nội dung Nhà xuất Phơng pháp Trung học phổ thông Thể dục thể thao Thông tin quản lý Danh mục hình vẽ Hình Hình vẽ Trang Sơ đồ vị trí kiểm tra chu trình quản lý 12 Mối quan hệ kiểm tra đánh giá 14 Sơ đồ hệ thống s phạm nhà trờng 17 Sơ đồ mối liên hệ thông tin quản lý 27 Sơ đồ vòng liên hệ ngợc kiểm tra quản lý 28 Sơ đồ bớc(giai đoạn) trình kiểm tra quản lý Sơ đồ bớc quy trình kiểm tra dạy giáo viên 32 66 Danh mục bảng biểu TT Trang Tên biểu mẫu Tiêu chuẩn xÕp lo¹i giê d¹y KÕ ho¹ch kiĨm tra néi năm học 85 Kế hoạch kiểm tra thángnăm 86 70 lời cảm ơn Luận văn đợc thực hiƯn díi sù híng dÉn khoa häc cđa TS Ngun Văn Tứ Nhân dịp này, tác giả bày tỏ lòng kính trọng lời cảm ơn sâu sắc tới TS Nguyễn Văn Tứ đà dành nhiều thời gian, công sức bảo tận tình hớng dẫn hoàn thành luận văn Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới giảng viên Trờng Đại học Vinh Học viện Quản lý Giáo dục đà tận tình giảng dạy, giúp đỡ trình học tập, nghiên cứu làm luận văn Tác giả xin gửi lời cảm ơn đến khoa Sau đại học - Trờng Đại học Vinh, Sở Giáo dục Đào tạo tỉnh Thanh Hóa, trờng THPT thuộc khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa Đặc biệt trờng THPT huyện Quan Hóa - Quan Sơn - Mờng Lát tỉnh Thanh Hóa bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đà tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tác giả suốt trình học tập nghiên cứu Luận văn không tránh khỏi thiếu sót Tác giả kính mong nhận đợc bảo thầy giáo, cô giáo góp ý đồng nghiệp Tác giả: Đoàn Ngọc Thanh Mở đầu Lý chọn đề tài Với vai trò "quốc sách hàng đầu", việc thực mục tiêu " nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dỡng nhân tài " có vị trí quan trọng cấp bách Hiện thực công đổi toàn diện đất nớc, có giáo dục đào tạo Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ơng Đảng (Khoá VIII) đà khẳng định cần đổi công tác quản lý giáo dục Để phát triển nghiệp giáo dục, Chiến lợc phát triển giáo dục giai đoạn 2001 2010 đà nêu rõ bảy nhóm giải pháp chủ yếu, giải pháp đổi quản lý giáo dục đợc coi khâu đột phá: Đổi quản lý giáo dục đổi phơng thức quản lý giáo dục theo hớng nâng cao hiệu lực quản lý nhà nớc, phân cấp mạnh mẽ nhằm phát huy tính chủ động tự chịu trách nhiệm địa phơng, sở giáo dục, giải cách có hiệu vấn đề xúc, ngăn chặn đẩy lùi tợng tiêu cực Tuy nhiên, nh lĩnh vực khác kết đổi giáo dục phải đợc giám sát, kiểm tra Kiểm tra chức bản, quan trọng trình quản lý, công việc hoạt động mà ngời quản lý cấp nào, cơng vị phải thực để biết rõ mục tiêu, kế hoạch đề thực tế đà đạt đợc đến đâu nh Từ tìm biện pháp động viên, giúp đỡ, uốn nắn kịp thời nhằm đạt mục tiêu đà định Chức kiểm tra không đơn chức cuối trình quản lý, mà tiền đề cho trình quản lý Kiểm tra nội trờng học hoạt động đặc trng kiểm tra, khâu đặc biệt quan trọng chu trình quản lý đảm bảo tạo lập mối liên hệ ngợc thờng xuyên, kịp thời giúp ngời quản lý tự hình thành chế điều chỉnh hớng đích trình quản lý nhà trờng Thực chất quản lý xử lý thông tin, thông tin nguyên liệu quản lý, chất lợng hiệu thông tin định chất lợng hiệu quản lý Ngời quản lý tài trớc hết quan trọng phải biết tổ chức tốt công tác thông tin cho Muốn có thông tin xác, kịp thời biện pháp quan trọng phải tiến hành kiĨm tra KiĨm tra néi bé trêng häc lµ mét biện pháp hoạt động quản lý trờng học, công cụ sắc bén tăng cờng hiệu lực quản lý trờng học, góp phần nâng cao chất lợng hiệu giáo dục- đào tạo Kiểm tra nội trờng học biểu phẩm chất ngời quản lý chống bệnh quan liêu Chất lợng hiệu hoạt động giáo dục THPT phụ thuộc lớn vào công tác quản lý giáo dục, đặc biệt vào trình độ nghiệp vụ quản lý đội ngũ cán quản lý giáo dục Trình độ nghiệp vụ quản lý giáo dục cán quản lý giáo dục thể việc thực thành thạo hay không chức quản lý mặt xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, đạo kiểm tra, đánh giá thực nội dung chơng trình sách giáo khoa míi ë THPT Nhµ trêng lµ tÕ bµo cđa giáo dục quốc dân, đổi quản lý nhà trờng góp phần đổi quản lý giáo dục nói chung Trong ®ã ®ỉi míi kiĨm tra néi bé trêng học yêu cầu thiết nhằm góp phần đổi quản lý nhà trờng, đổi nghiệp giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực cho nghiệp công nghiệp hoá, đại hoá đất nớc Thực trạng hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng phổ thông nhiều tồn tại, yếu kém, đặc biệt theo yêu cầu công đổi giáo dục Đổi hoạt động kiểm tra, tìm giải pháp để khắc phục tồn tại, yếu hoạt động kiểm tra nội trờng học yêu cầu thiết nhằm góp phần đổi công tác quản lý nhà trờng, quản lý giáo dục, làm cho giáo dục phát triển đáp ứng nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dỡng nhân tài phục vụ cho phát triển kinh tế xà hội đất nớc Đặc biệt đổi công tác kiĨm tra néi bé trêng häc cịng lµ mét giải pháp để thực thành công vận động: Nói không với tiêu cực thi cử bệnh thành tích giáo dục", " Nói không với vi phạm đạo đức nhà giáo để học sinh ngồi nhầm lớp ", " Xây dựng trờng học thân thiện, học sinh tích cực "do Bộ Giáo dục Đào tạo phát động Đối với trờng THPT khu vực miền núi Thanh Hóa, công tác kiểm tra nội có đặc thù riêng địa lý, trình độ, sở vật chất, điều kiện kinh tế - xà hội Vì cần có giải pháp đặc thù Căn vào lý nêu trên, để góp phần đổi quản lý trờng THPT nói riêng đổi quản lý giáo dục nói chung, chọn đề tài nghiên cứu: Một số giải pháp nâng cao chất lợng quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát tỉnh Thanh Hóa Mục đích nghiên cứu Xây dựng giải pháp quản lý có tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lợng hiệu hoạt động kiểm tra nội trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa, từ góp phần giúp hiệu trởng nâng cao lực, hiệu quản lý nâng cao chất lợng giáo dục nhà trờng Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng đợc giải pháp khoa học, có tính khả thi hoạt động kiểm tra nội trờng THPT góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quản lý cđa hiƯu trëng, phã hiƯu trëng, tỉ trëng chuyªn môn Từ góp phần quan trọng nâng cao chất lợng giáo dục toàn diện nhà trờng Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu, hệ thống hóa sở lý luận, sở khoa học hoạt động kiểm tra nội trờng học - Điều tra, nghiên cứu thực trạng việc quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát tỉnh Thanh Hóa - Đề xuất giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lợng, hiệu hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa Đối tợng phạm vi nghiên cứu - Đối tợng nghiên cứu: thực trạng giải pháp nâng cao chất lợng công tác quản lý hoạt ®éng kiĨm tra néi bé trêng häc - Ph¹m vi nghiên cứu: trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa Phơng pháp nghiên cứu - Phơng pháp nghiên cứu lý thuyết: nghiên cứu tài liệu liên quan đến quản lý giáo dục nh: luật giáo dục, điều lệ trờng phổ thông, nghiệp vụ quản lý, nghiệp vụ tra, kiểm tra, tâm lý học quản lý, giáo dục học, xà héi häc gi¸o dơc, kinh tÕ häc gi¸o dơc, khoa học quản lý giáo dục, lý thuyết hệ thống thông t, quy chế, quy định, hớng dẫn có liên quan đến hoạt động quản lý giáo dục cấp có thẩm quyền - Phơng pháp nghiên cứu thực nghiệm: phơng pháp quan sát (quan sát, điều tra thực tế) phơng pháp trắc nghiệm test phơng pháp chuyên gia Đóng góp luận văn - Về mặt lý luận: hệ thống hoá vấn đề lý ln vỊ kiĨm tra néi bé trêng häc - VỊ mặt thực tiễn: + Xây dựng số giải pháp nhằm nâng cao chất lợng hiệu việc quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng học, góp phần đổi quản lý nhà trờng, đáp ứng yêu cầu đổi giáo dục nghiệp đổi toàn diện đất nớc + Luận văn sử dụng làm tài liệu tham khảo cho cán quản lý trờng THPT Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo phụ lục, luận văn có nội dung gồm chơng: Chơng 1: Cơ sở lý luận vấn đề nghiên cứu Chơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa Chơng 3: Một số giải pháp nâng cao chất lợng công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa Chơng Cơ sở lý luận vấn đề nghiên cứu 1.1 lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.1.1 Việc nghiên cứu vấn đề tra, kiểm tra nghành giáo dục - đào tạo Cùng với văn quy phạm pháp luật, tạp chí (T/c Giáo dục, t/c Thanh tra,) đà có nhiều viết công tác tra, kiểm tra Tác giả Hà Thế Truyền đà nghiên cứu, giới thiệu tra giáo dục Cộng hoà Pháp, giới thiệu lịch sử phát triển, cấu trúc tổ chức, đội ngũ tra, …®Ĩ thùc hiƯn nhiƯm vơ: kiĨm tra, đánh, t vấn, thúc đẩy [25] Cũng liên quan đến vấn đề tra, tác giả Lu Xuân Mới đà nghiên cứu vấn đề kiểm tra - đánh giá đạo thực chơng trình truờng phổ thông Tác giả đà đề cập đến nhiều hình thức kiểm tra - đánh giá để tác động đến đối tợng khác (học sinh, giáo viên, hiệu trởng, phụ huynh, tra giáo dục, nhà quản lý giáo dục, nhà pháp luật, ), nêu lên mối quan hệ tra, kiểm tra với yếu tố khác hoạt động nhà trờng [26] Các tài liệu nói tra, kiểm tra đa dạng phong phú nh điều lệ, cách thức, quy chÕ, híng dÉn vỊ tra, kiĨm tra trêng học Những giảng trờng đạ học, học viện quản lý giáo dục, giảng lớp tập huấn cho cán quản lý giáo dục, giảng dùng cho tra viên giáo dục phổ thông 1.1.2 Việc nghiên cứu vấn đề kiểm tra nội trờng trung học phổ thông Trong trình làm luận văn tác giả đà tham khảo, tìm hiểu nhiều công trình, viết nghiên cứu công tác tra, kiểm tra nghành giáo dục - đào tạo nói chung nh viƯc kiĨm tra néi bé c¸c trêng trung häc phổ thông nói riêng, nhng công trình, viết cha đề cập cách có hệ thống, đầy ®đ vỊ viƯc kiĨm tra néi bé ë c¸c trêng THPT miỊn nói 1.2 Mét sè vÊn ®Ị chung vỊ kiểm tra nội trờng học Trong năm gần đây, nghiệp đổi đất nớc đà thu đợc thành tựu to lớn Chìa khoá thành tựu công đổi đổi t duy, đổi chế quản lý kinh tế - xà hội với đặc trng bản: Một là, t quản lý chuyển từ tập trung mệnh lệnh hành sang quản lý chủ yếu pháp luật Hai là, chế quản lý chuyển từ kế hoạch hoá tập trung, quan liêu, bao cấp sang phân cấp, dân chủ, tự chủ tự chịu trách nhiệm Ba là, phơng thức quản lý chuyển từ chiỊu, theo quan hƯ däc tõ trªn xng sang quan hệ tơng tác dọc - ngang đa chiều, lấy đơn vị sở làm trung tâm Quản lý giáo dục đơng nhiên phải vận hành theo chế vận hành thời kỳ kinh tế - xà hội Đổi quản lý giáo dục phải đợc thực theo hớng: chuyển từ chế hành tập trung sang chế phân cấp, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm lấy nhà trờng làm sở Cùng với phát triển đất nớc, giáo dục nớc ta đà có đổi quan trọng Luật Giáo dục 2005 - sở pháp lý để quản lý nhà trờng nớc ta đà chuyển sang quản lý lấy nhà trờng làm sở Điều 14 LuËt Gi¸o 10 ... tác quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa Chơng 3: Một số giải pháp nâng cao chất lợng công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội. .. thống hóa sở lý luận, sở khoa học hoạt động kiểm tra nội trờng học - Điều tra, nghiên cứu thực trạng việc quản lý hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát tỉnh. .. Sơn, Mờng Lát tỉnh Thanh Hóa - Đề xuất giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lợng, hiệu hoạt động kiểm tra nội trờng học trờng THPT huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Mờng Lát - tỉnh Thanh Hóa Đối tợng phạm