1 Bộ giáo dục đào tạo Trườngưđạiưhọcưvinh - - TÁC DỤNG CỦA MỘT SỐ BÀI TẬP THỂ DỤC LÊN MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH HỌC CỦA NGƯỜI CAO TUỔI BỊ TĂNG HUYẾT ÁP Chuyªn ngành: sinh học thực nghiệm MÃ số: 60.42.30 Luận văn thạc sĩ KHOA HọC sinh học Ngườiưthựcưhiện:ưưưưưưưưưưưưưưưưưưưưTRầN THị THU HOàI Ngườiưhướngưdẫnưkhoaưhọc:ưPGS TS Hoàng Thị Khuê Vinh 2010 Lời cảm ơn Trước hết, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới giáo PGS.TS Hồng Thị Ái Khuê - phó chủ nhiệm khoa Giáo dục Thể chất trường Đại học Vinh, người tận tình hướng dẫn, bảo tơi q trình học nghiên cứu nhiệt tình giúp đỡ tơi hồn thành luận văn Tơi xin gửi lời cảm ơn đến: Ban Giám hiệu trường Đại học Vinh Khoa Đào tạo Sau Đại học, trường Đại học Vinh Bộ môn Sinh lý người động vật, khoa Sinh học, trường Đại học Vinh tạo điều kiện tốt cho tơi hồn thành luận văn Cuối cùng, xin chân thành biết ơn động viên gia đình giúp đỡ tận tình bạn bè, đồng nghiệp suốt trình học tập nghiên cứu Vinh, ngày tháng năm 2011 Trần Thị Thu Hoài MỤC LỤC Danh mục ký hiệu, chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục hình vẽ biểu đồ ĐẶT VẤN ĐỀ .1 Lý chọn đề tài Mục tiêu nghiên cứu Chương 1: TỔNG QUAN 1.1 Khái niệm huyết áp 1.1.1 Định nghĩa huyết áp 1.1.2 Khái niệm tăng huyết áp 1.2 TÌNH HÌNH THA TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM .4 1.2.1 Tình hình tăng huyết áp giới 2 Ở Việt Nam HẬU QUẢ TĂNG HUYẾT ÁP 1.4.1 Tai biến mạch máu não 1.4.2 Suy tim 1.4.3 Cơn đau tim nhồi máu tim .9 1.4.4 Suy thận 10 1.4.5 Đái tháo đường 11 1.4.6 Bệnh võng mạc THA .11 1.5 TÁC DỤNG CỦA TẬP LUYỆN TDTT ĐỐI VỚI PHÒNG VÀ CHỮA TĂNG HUYẾT ÁP .11 1.5.1 Tác dụng TDTT sức khỏe người cao tuổi 11 1.5.2 Tác dụng TDTT sức khỏe NCT bị THA 13 1.5.2.1 Đặc điểm tác dụng lên sức khỏe NCT bị THA .16 1.5.2.2 Đặc điểm tác dụng Thái cực quyền lên NCT bị THA .18 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21 2.1 Đối tượng nghiên cứu 21 2.2 Phương pháp nghiên cứu 21 2.2.1 Phương pháp đọc phân tích tài liệu 21 2.2.2 Phương pháp điều tra cộng đồng 21 2.2.3 Phương pháp nhân trắc trực tiếp 22 2.2.4 Phương pháp tính số nhân trắc gián tiếp 22 2.2.5 Phương pháp xác định số tiêu sinh lý 22 2.2.6 Phương pháp nghiên cứu tổ chức thực nghiệm có đối chứng .22 2.2.7 Phương pháp xử lý số liệu .23 2.3 Thời gian thực đề tài 23 2.4 Thiết kế nghiên cứu 23 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 25 3.1 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .25 3.1.1 Thực trạng tăng huyết áp người cao tuổi Thành phố Vinh 25 3.1.1.1 Tỷ lệ người cao tuổi thành phố vinh .25 3.1.1.2 Tỷ lệ tăng huyết áp người cao tuổi phường, xã điều tra 26 3.1.2 Thực trạng tập luyện TDTT NCT bị THA 26 3.1.3 Một số đặc điểm đối tượng nghiên cứu 31 3.1.4 Tác dụng số môn thể dục NCT bị THA .32 3.1.4.1 Tác dụng tập luyện thái cực quyền lên số tiêu hình thái 32 3.1.4.2 Tác dụng tập luyện thái cực quyền lên số tiêu tim mạch 36 3.1.4.3 Tác dụng tập luyện thái cực quyền lên số tiêu hô hấp 39 3.2 BÀN LUẬN .43 3.2.1.Thực trạng tình hình THA NCT Thành Phố Vinh 43 3.2.2 Thực trạng tập luyện thể dục người cao tuổi bị tăng huyết áp .45 3.2.3 Tác dụng cực quyền lên số tiêu sinh học người cao tuổi bị tăng huyết áp .47 3.2.3.1 Tác dụng thái cực quyền lên số tiêu hình thái người cao tuổi bị tăng huyết áp 47 3.2.3.2 Tác dụng thái cực quyền lên số tiêu tim mạch 49 3.2.3.3 Tác dụng Thái cực quyền lên số tiêu hô hấp người cao tuổi bị tăng huyết áp 53 KẾT LUẬN .57 KIẾN NGHỊ .59 CÔNG TRÌNH KHOA LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN ĐÃ ĐƯỢC CƠNG BỐ .60 TÀI LIỆU THAM KHẢO 61 PHỤ LỤC Phụ lục Phiếu điều tra bệnh THA người cao tuổi Phụ lục Bài tập Thái cực quyền tập DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BMI: Body mass index (Chỉ số khối thể) ĐB: Đi ĐC : Đối chứng ĐMC: Động mạch chủ ĐMV: Động mạch vành GĐ: Giai đoạn HA : Huyết áp HAĐM: Huyết áp động mạch HATM: Huyết áp tĩnh mạch HATT : Huyết áp tâm thu HATTr: Huyết áp tâm trương HAHS: Huyết áp hiệu số HATB: Huyết áp trung bình HDL: High densitylipo protein LDL: Low densitylipo protein NCT: Người cao tuổi TBMMN: Tai biến mạch mau não TCQ: Thái cực quyền TDTT: Thể dục thể thao THA: Tăng huyết áp TN : Thực nghiệm TS: Tần số WHO/ISH : Tổ chức Y tế giới hội tăng huyết áp quốc tế DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN Bảng 2.1: Phân loại THA theo WHO/ISH - 1999 người lớn tuổi 21 Bảng 3.1 Số lượng tỉ lệ NCT Thành phố Vinh .25 Bảng 3.2 Số lượng NCT phường, xã điều tra 25 Bảng 3.3 Thực trạng THA địa điểm nghiên cứu 26 Bảng 3.4 Phân bố bệnh THA với tuổi giới tính 27 Bảng 3.5 Thực trạng THA giai đoạn NCT TP Vinh 28 Bảng 3.6 Biến chứng THA NCT TP Vinh 29 Bảng 3.7 Tình hình tập luyện TDTT NCT bị THA TP Vinh 29 Bảng 3.8 Thực trạng môn TDTT NCT bị THA tham gia tập luyện .30 Bảng 3.9 Một số tiêu hình thái đối tượng nghiên cứu thời điểm bắt đầu thực nghiệm .31 Bảng 3.10 Một số tiêu tim mạch đối tượng nghiên cứu thời điểm bắt đầu thực nghiệm .31 Bảng 3.11 Một số tiêu hô hấp đối tượng nghiên cứu thời điểm bắt đầu thực nghiệm .32 Bảng 3.12 Một số tiêu hình thái nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập thái cực quyền 33 Bảng 3.13 Một số tiêu hình thái nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng .33 Bảng 3.14 Một số tiêu hình thái nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập luyện thái cực quyền 35 Bảng 3.15 Một số số tim mạch nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập thái cực quyền 37 Bảng 3.16 Một số số tim mạch nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập 37 Bảng 3.17 Một số số tim mạch nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập thái cực quyền 38 Bảng 3.18 Một số số hô hấp nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập thái cực quyền 40 Bảng 3.19 Một số số hô hấp nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập .41 Bảng 3.20 Một số số hô hấp nam cao tuổi thời điểm trước sau tháng tập thái cực quyền 42 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ VÀ CÁC HÌNH Biểu đồ 3.1 Tỷ lệ THA nam nữ nhóm tuổi 27 Biểu đồ 3.2 Tỷ lệ THA theo giai đoạn THA 28 Biểu đồ 3.3 So sánh tiêu cân nặng nhóm tập TCQ thời điểm trước sau tháng nghiên cứu 35 Biểu đồ 3.4 So sánh tiêu HATT nhóm tập TCQ thời điểm trước sau tháng nghiên cứu 39 Biểu đồ 3.5 So sánh tiêu dung tích sống nhóm tập TCQ thời điểm trước sau tháng nghiên cứu .42 10 ĐẶT VẤN ĐỀ Tăng huyết áp (THA) yếu tố gây nguy tim mạch quan trọng, mối đe dọa lớn sức khỏe nhân dân nước giới, nguyên nhân gây tàn phế tử vong hàng đầu người lớn tuổi nước phát triển nước phát triển [6], [42] Các nhà khoa học tim mạch giới đưa kết luận “Tăng huyết áp kẻ giết người thầm lặng” bệnh gây tử vong hàng đầu NCT từ biến chứng [20], [21] Theo Phạm Gia Khải [2], bệnh THA có xu hướng tăng dần Theo điều tra Viện tim mạch, năm 2002-2003 từ độ tuổi 25 trở lên, tỉnh thành phố cho thấy, tỷ lệ THA Thái Nguyên, Thái Bình, Nghệ An 16,32%; Hà Nội 23% Đây nhóm bệnh đặc trưng q trình tích tuổi, thối hóa lối sống (thói quen hút thuốc lá, vận động, đơn ) Do đó, bệnh THA co thắt mạch vành nam cao nữ [6] THA gây nên hậu giảm suất lao động, giảm chất lượng sống cộng đồng tiêu tốn nhiều kinh phí tài chính, khơng phát điều trị gây nên biến chứng nguy hiểm nhồi máu tim, bệnh mạch vành, suy tim, tai biến mạch máu não biến chứng thận đái protein, suy thận Đây bệnh có tỷ lệ tử vong cao [29], [38] Theo nghiên cứu Hoàng Thị Ái Khuê [25] điều tra tình hình sức khoẻ 4.894 người cao tuổi (NCT) phường thuộc thành phố Vinh có tỉ lệ THA cao, chung cho hai giới 39,05 %, tỉ lệ THA nam cao tuổi 40,53 %, nữ cao tuổi 38,06 % Hiện nay, THA điều trị thuốc không thuốc Trong điều trị khơng thuốc lúc sử dụng Đó điều trị chế độ dinh dưỡng ăn nhiều rau quả, giảm cholesterol điều trị vận động thể lực bộ, thái cực quyền Ngoài ra, người bị THA cần tránh chất kích thích thuốc lá, rượu bia [38], [34] ... trạng tập luyện thể dục người cao tuổi bị tăng huyết áp .45 3.2.3 Tác dụng cực quyền lên số tiêu sinh học người cao tuổi bị tăng huyết áp .47 3.2.3.1 Tác dụng thái cực quyền lên số. .. trạng tăng huyết áp tình hình tập luyện thể dục thể thao NCT bị tăng huyết áp Thành phố Vinh; Tìm hiểu tác dụng số tập lên số tiêu sinh học NCT bị THA 12 Chương TỔNG QUAN 1.1 Khái niệm huyết áp. .. NCT bị THA nói riêng, giúp NCT bị THA lựa chọn tập phù hợp với sức khoẻ mình, chúng tơi tiến hành đề tài ? ?Tác dụng số tập thể dục lên số tiêu sinh học người cao tuổi bị tăng huyết áp? ?? Mục tiêu