Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế giá trị gia tăng đối với
Cơ sở lý luận về quản lý thuế giá trị gia tăng đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh
2.1.1 Thuế và quản lý thuế
Sự ra đời của thuế là một tất yếu khách quan gắn liền với sự ra đời, tồn tại và phát triển của nhà nước
Trong lĩnh vực kinh tế học, thuế được xem là một công cụ đặc biệt mà nhà nước sử dụng để chuyển giao một phần nguồn lực từ khu vực tư nhân sang khu vực công.
Về phân phối thu nhập thì thuế là hình thức phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân
Thuế là một biện pháp tài chính bắt buộc của Nhà nước nhằm thu hút một phần thu nhập từ lao động, tài sản và chi tiêu của cá nhân và tổ chức Mục đích của thuế là tập trung nguồn lực để chi trả cho các hoạt động của bộ máy nhà nước và đáp ứng nhu cầu chung của xã hội Các quy định về thuế được xác định qua luật pháp.
Thuế là khoản đóng góp bắt buộc của cá nhân và tổ chức cho Nhà nước, theo quy định của pháp luật về mức độ và thời gian, không có tính chất hoàn trả trực tiếp Đây là hình thức huy động tài chính cho Nhà nước, giúp trang trải các chi tiêu công Khi Nhà nước hình thành, thuế trở thành công cụ thiết yếu để đảm bảo nguồn thu cho các hoạt động của Nhà nước, với quyền lực ban hành luật thuế nhằm yêu cầu công dân và các đối tượng khác trong nền kinh tế thực hiện nghĩa vụ đóng góp.
Thuế là khoản đóng góp theo luật định của người nộp thuế cho Nhà nước nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước
Thuế là hình thức bắt buộc theo quy định của pháp luật, được ghi nhận trong hiến pháp mỗi quốc gia Nhà nước sử dụng quyền lực để ấn định thuế, yêu cầu tổ chức và cá nhân thực hiện nghĩa vụ nộp thuế nhằm đảm bảo nguồn thu ổn định cho ngân sách, phục vụ cho các chi phí hoạt động thường xuyên Việc không thực hiện nghĩa vụ thuế là vi phạm pháp luật quốc gia Điều này phân biệt thuế với các khoản đóng góp tự nguyện và thuế liên quan đến các khoản vay của Chính phủ.
Thuế là khoản đóng góp không hoàn trả trực tiếp, được sử dụng để chi cho các nhu cầu công cộng Nhà nước thu thuế nhằm phục vụ lợi ích của xã hội và đáp ứng các nhu cầu của mọi cá nhân.
Số thuế mà các đối tượng phải nộp cho Nhà nước được xác định dựa trên hoạt động cụ thể và thu nhập của họ, không dựa trên khối lượng lợi ích công cộng nhận được Điều này giúp phân biệt thuế với phí và lệ phí.
2.1.1.2 Khái niệm và nguyên tắc quản lý thuế
• Khái niệm quản lý thuế
Quản lý thuế là hoạt động của cơ quan thuế nhằm đảm bảo người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ nộp thuế theo quy định pháp luật Quá trình này bao gồm hoạch định kế hoạch thuế, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá kết quả so với mục tiêu đề ra Ngoài ra, quản lý thuế còn giúp phát hiện sai sót và gian lận để điều chỉnh trong các kỳ tiếp theo.
Tất cả các cơ quan, tổ chức và cá nhân đều có trách nhiệm tham gia quản lý thuế theo quy định của Luật quản lý thuế và các quy định pháp luật liên quan Quá trình này cần đảm bảo tính công khai, minh bạch và bình đẳng, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người nộp thuế.
Quy trình quản lý thuế liên quan chặt chẽ đến việc nhà quản lý thuế sử dụng các chức năng quản lý để tác động đến người nộp thuế, nhằm đạt được các mục tiêu quản lý Các chức năng quản lý thuế được phân thành bốn nhóm cơ bản, đóng vai trò quan trọng trong quy trình này.
(i) Nhóm chức năng hoạch định như lập kế hoạch thuế, chuẩn bị điều kiện thực hiện;
(ii) Nhóm chức năng tổ chức như tổ chức bộ máy, tổ chức nhân sự, ra quyết định, tổ chức hoạt động;
(iii) Nhóm chức năng chỉ đạo như hướng dẫn, phối hợp, điều chỉnh quá trình thực hiện kế hoạch thuế;
Nhóm chức năng kiểm tra bao gồm các hoạt động như đo lường, so sánh, đánh giá, cưỡng chế thi hành, rút ra bài học kinh nghiệm, khen thưởng và chuẩn bị cho chu kỳ quản lý tiếp theo (Tổng Cục Thuế, 2015).
Quản lý thuế là hoạt động của Nhà nước, trong đó cơ quan thuế đóng vai trò đại diện để thu hút nguồn thu từ thuế vào ngân sách nhà nước, theo các quy định pháp luật về thuế.
Quản lý thuế là hoạt động có tổ chức trong bộ máy nhà nước, thuộc lĩnh vực hành pháp và tư pháp, nhằm thực hiện chính sách thuế theo quy định của luật Điều này bao gồm việc thiết lập hệ thống tổ chức, phân công trách nhiệm và xác lập mối quan hệ phối hợp giữa các bộ phận để thực thi hiệu quả các chính sách thuế, đồng thời thích ứng với môi trường quản lý luôn biến động.
Kể từ ngày 01/7/2007, Luật quản lý thuế đã chính thức có hiệu lực, nhấn mạnh vai trò và nghĩa vụ của người nộp thuế trong việc tự tính, tự khai và tự nộp thuế vào ngân sách nhà nước (NSNN) Người nộp thuế phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin khai thuế của mình Do đó, công tác kiểm tra và thanh tra thuế, cũng như giám sát các khoản thuế phải nộp, trở nên vô cùng quan trọng và cần thiết.
• Nguyên tắc quản lý thuế
Tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong xã hội đều có trách nhiệm tham gia quản lý thuế
Việc quản lý thuế được thực hiện theo quy định của Luật quản lý thuế và các quy định khác của pháp luật có liên quan
Việc quản lý thuế phải bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế
• Tổ chức quản lý thu thuế theo chức năng
+ Chức năng tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế
+ Chức năng xử lý hồ sơ khai thuế và kế toán thuế
+ Chức năng kiểm tra thuế, thanh tra thuế
+ Chức năng quản lý thu nợ và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế (Quốc hội, 2006)
2.1.1.3 Quyền và nghĩa vụ của người nộp thuế
• Quyền của người nộp thuế
+ Được hướng dẫn thực hiện; cung cấp thông tin, tài liệu
Người nộp thuế có quyền được giải thích về cách tính và ấn định thuế, cũng như có quyền yêu cầu các cơ quan, tổ chức giám định số lượng, chất lượng và chủng loại hàng hóa xuất nhập khẩu Đồng thời, thông tin của họ sẽ được bảo mật theo quy định của pháp luật.
+ Hưởng các ưu đãi về thuế, hoàn thuế theo quy định của pháp luật
+ Ký hợp đồng với tổ chức kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế
+ Được yêu cầu giải thích nội dung kết luận kiểm tra thuế, thanh tra thuế; bảo lưu ý kiến trong biên bản kiểm tra thuế, thanh tra thuế
+ Được bồi thường thiệt hại do cơ quan thuế, công chức thuế gây ra theo quy định của pháp luật
+ Yêu cầu cơ quan quản lý thuế xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế của mình
+ Khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình
+ Tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật của công chức quản lý thuế và tổ chức, cá nhân khác (Quốc hội, 2006)
• Nghĩa vụ của người nộp thuế
+ Đăng ký thuế, sử dụng mã số thuế
+ Khai thuế, nộp tiền thuế đầy đủ, đúng thời hạn, đúng địa điểm
+ Chấp hành chế độ kế toán, thống kê, quản lý, sử dụng hoá đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật
+ Ghi chép chính xác, trung thực,
Cung cấp thông tin và tài liệu chính xác, đầy đủ và kịp thời liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế và nộp thuế theo yêu cầu của cơ quan thuế là rất quan trọng.
+ Chấp hành quyết định, thông báo, yêu cầu của cơ quan thuế, công chức thuế theo quy định của pháp luật
+ Chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật (Quốc hội, 2006)
2.1.1.4 Trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan quản lý thuế và các cơ quan liên quan
• Trách nhiệm của cơ quan quản lý thuế
+ Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn pháp luật; công khai các thủ tục về thuế
+ Cung cấp thông tin liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế, công khai mức thuế phải nộp
