Cơ sở lý luận và thực tiễn
Cơ sở lý luận về thu nhập của Ngân hàng thương mại
2.1.1 Khái niệm, chức năng, các nghiệp vụ cơ bản của ngân hàng thương mại
2.1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một tổ chức đặc biệt trong lĩnh vực tiền tệ và tín dụng, đóng vai trò cung ứng vốn chủ yếu cho nền kinh tế Sự hình thành và phát triển của hệ thống NHTM là kết quả tất yếu của nền kinh tế thị trường, góp phần cấu thành thị trường tài chính và tiền tệ.
- Theo tài liệu “Quản trị ngân hàng thương mại” của Peter S.Rose (2001):
Ngân hàng là tổ chức tài chính cung cấp đa dạng dịch vụ như tín dụng, tiết kiệm và thanh toán, thực hiện nhiều chức năng tài chính hơn bất kỳ loại hình kinh doanh nào khác trong nền kinh tế.
Theo Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) 2010 (Luật số 47/2010/QH12):
Ngân hàng thương mại là một loại hình ngân hàng thực hiện đầy đủ các hoạt động ngân hàng theo quy định pháp luật, với mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một doanh nghiệp đặc biệt chuyên về tiền tệ, thực hiện các hoạt động như huy động vốn, cho vay, chiết khấu, bảo lãnh và cung cấp dịch vụ tài chính NHTM đóng vai trò là một định chế tài chính trung gian quan trọng trong nền kinh tế thị trường, giúp tập trung các nguồn tiền nhàn rỗi để cấp tín dụng cho các tổ chức kinh tế và cá nhân, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Sự hiện diện của NHTM trong các hoạt động kinh tế chứng minh rằng nơi nào có hệ thống NHTM phát triển, nơi đó sẽ có sự tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế - xã hội.
Các ngân hàng thương mại (NHTM) đều có điểm chung là nhận tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn, từ đó sử dụng số tiền này cho các hoạt động cho vay, đầu tư và cung cấp các dịch vụ kinh doanh khác.
2.1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại nói chung, Ngân hàng thương mại cổ phần nói riêng đều có những chức năng sau đây:
Ngân hàng giữ vai trò trung gian tín dụng, một chức năng quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế Qua việc huy động và tập trung các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi, ngân hàng hình thành nguồn vốn tín dụng, đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa vốn từ nơi thừa sang nơi thiếu, từ đó thúc đẩy quá trình luân chuyển vốn trong xã hội và hỗ trợ sự phát triển của quá trình tái sản xuất.
Hai là: Trung gian thanh toán
Chức năng trung gian thanh toán của ngân hàng thương mại (NHTM) rất quan trọng trong việc thực hiện giao dịch thanh toán giữa các khách hàng, giúp hoàn tất các quan hệ kinh tế thương mại Ngân hàng cung cấp nhiều phương tiện thanh toán như ủy nhiệm thu, ủy nhiệm chi, séc, và thẻ thanh toán, đáp ứng nhu cầu của khách hàng qua tài khoản của họ Việc này không chỉ tiết kiệm chi phí và thời gian cho các bên liên quan mà còn đảm bảo an toàn trong thanh toán Nhờ vào chức năng này, ngân hàng thương mại thúc đẩy lưu thông hàng hóa, tăng tốc độ thanh toán và lưu chuyển vốn, góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình trao đổi và mua bán hàng hóa, cũng như cung cấp dịch vụ giữa các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế Nhờ vào chức năng này, các giao dịch trở nên thuận tiện, nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm chi phí hơn.
Ba là: Cung ứng dịch vụ ngân hàng
Các ngân hàng thương mại (NHTM) không chỉ đóng vai trò trung gian tín dụng và thanh toán mà còn cung cấp nhiều dịch vụ đa dạng khác cho nền kinh tế, bao gồm dịch vụ ngân quỹ, kiều hối, ủy thác, bảo quản tài sản quý, cho thuê tủ két sắt và tư vấn đầu tư.
Sự phát triển của công nghệ thông tin đã thúc đẩy ngân hàng triển khai các dịch vụ hiện đại như Internet Banking, Phone Banking và Home Banking Những dịch vụ này không chỉ nâng cao khả năng phục vụ khách hàng mà còn cải thiện chất lượng dịch vụ, từ đó hỗ trợ tích cực cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
2.1.1.3 Vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế
Hoạt động của ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội Đồng thời, tình hình kinh tế - xã hội cũng ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng, có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của ngành ngân hàng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian tín dụng, góp phần quan trọng trong việc điều hòa vốn cho nền kinh tế quốc dân Chức năng này không chỉ thúc đẩy sản xuất và tăng trưởng sản phẩm xã hội mà còn mở rộng vốn đầu tư, cải thiện đời sống người dân NHTM tạo ra cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư, giúp duy trì sự cân bằng và ổn định cho nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian thanh toán, giúp giảm chi phí lưu thông tiền tệ cho khách hàng và toàn xã hội, đồng thời thúc đẩy quá trình lưu thông hàng hóa diễn ra nhanh chóng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều tiết và kiểm soát thị trường tiền tệ và vốn, đồng thời thu hút đầu tư trong và ngoài nước Để NHTM thực hiện tốt nhiệm vụ này, NHNN cần quản lý hiệu quả các ngân hàng nhằm thực thi chính sách tiền tệ, đảm bảo hoạt động lành mạnh của hệ thống ngân hàng và bảo vệ quyền lợi của các thành phần kinh tế, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
2.1.1.4 Các nghiệp vụ chủ yếu của ngân hàng thương mại
Một là: Nghiệp vụ tài sản nợ
Cơ sở thực tiễn
2.2.1 Các công trình nghiên cứu có liên quan
1 Đào Thị Kim Phượng (2015),“Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh.”, luận văn thạc sĩ ngành quản trị kinh doanh, Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Luận văn nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng BIDV Bắc Ninh thông qua việc phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả hoạt động huy động vốn Nghiên cứu xem xét các yếu tố như đối tượng huy động, chi phí huy động vốn và giá vốn FTP, đồng thời cân đối giữa hoạt động huy động và sử dụng vốn Bên cạnh đó, luận văn cũng đánh giá kết quả đạt được, các hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động huy động vốn tại chi nhánh.
2 Võ Viết Chương (2015), “ Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Hà Tĩnh”, luận văn thạc sỹ của Đại học quốc gia Hà Nội
Bài viết tổng hợp các vấn đề cơ bản về hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại, tập trung vào thực trạng hoạt động tại BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh trong giai đoạn 2010-2014 Luận văn phân tích sự đảm bảo an toàn trong kinh doanh, cấu trúc hiệu quả và sự phát triển của chi nhánh, đồng thời đánh giá chỉ tiêu ROA để phản ánh khả năng sinh lợi Từ những phân tích này, tác giả đưa ra đánh giá tổng thể về hiệu quả hoạt động kinh doanh tại BIDV Hà Tĩnh và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Hà Tĩnh.
3 Lê Thị Hồng Loan, (2013)“Giải pháp nâng cao thu nhập của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Giang”, Luận văn thạc sĩ kinh tế của Học viện Tài chính
Luận văn đã phân tích các vấn đề cơ bản liên quan đến thu nhập của chi nhánh BIDV Bắc Giang và các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập trong cơ chế thị trường Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá tình hình thu nhập của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Giang Từ đó, luận văn đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao thu nhập cho ngân hàng này.
4 Nguyễn Thị Thanh Loan (2009),“Nâng cao sự hài lòng của khách hàng sử dụng dịch vụ tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam - Chi nhánh Tỉnh Bình Dương”, luận văn thạc sỹ - Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh
Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định các yếu tố quyết định sự hài lòng của khách hàng và đánh giá nhu cầu cũng như chất lượng dịch vụ ngân hàng một cách khách quan Qua đó, ngân hàng có thể thực hiện các cải tiến cần thiết để nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo khách hàng luôn hài lòng khi sử dụng dịch vụ Nghiên cứu áp dụng thang đo chất lượng dịch vụ SERVQUAL, cùng với phân tích nhân tố và hồi quy để xác định những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng cá nhân Từ kết quả phân tích hồi quy, nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao sự hài lòng của khách hàng.
5 Trần Thu Hường (2015)“Phân tích tình hình thu nhập tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh”, Luận văn, Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
Phân tích tình hình thu nhập của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh nhằm đưa ra những đề xuất cải thiện thu nhập cho ngân hàng Việc đánh giá các nguồn thu và chi phí hiện tại sẽ giúp xác định các cơ hội phát triển, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và tối ưu hóa lợi nhuận cho Chi nhánh Bắc Ninh.
6 Đỗ Trọng Phát (2014) “Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại Vietcombank, một số vấn đề lý luận và thực tiễn” - Luận Văn Thạc sĩ kinh tế do
PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn tại TPHCM đã hướng dẫn nghiên cứu về hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ, đóng góp quan trọng vào lý luận kinh tế Nghiên cứu này giúp nâng cao hiểu biết về tác động của ngoại tệ đối với nền kinh tế tổng thể.
Nghiên cứu “Giải pháp nâng cao thu nhập tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh” là một công trình độc đáo, không trùng lặp với các nghiên cứu trước đây Bài viết tập trung vào việc đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho Chi nhánh BIDV Bắc Ninh, đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngân hàng.
2.2.2 Kinh nghiệm nâng cao thu nhập của một số ngân hàng thương mại
Ngân hàng đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế, đặc biệt tại Việt Nam, nơi cải cách hệ thống ngân hàng là yếu tố quyết định cho sự phát triển bền vững Sự cạnh tranh giữa các ngân hàng ngày càng gia tăng, thúc đẩy họ hoàn thiện sản phẩm dịch vụ và thu hút khách hàng thông qua các chiến lược đa dạng Các ngân hàng không ngừng cải tiến phong cách giao dịch, mở rộng mạng lưới và thực hiện các chương trình chăm sóc khách hàng hiệu quả nhằm gia tăng nguồn tiền gửi Việc khai thác nguồn vốn từ các dự án xuất nhập khẩu và các chương trình của chính phủ cũng đóng góp vào việc tăng cường vốn không kỳ hạn với lãi suất thấp Đổi mới trong thái độ phục vụ và khuyến khích nhân viên bằng các lợi ích vật chất và tinh thần là cần thiết để nâng cao hiệu quả kinh doanh Cuối cùng, việc duy trì cơ chế kiểm tra, kiểm toán nội bộ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ góp phần tạo nên đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, phục vụ khách hàng tốt hơn.
Kinh nghiê ̣m tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh (Vietcombank)
Vietcombank đã khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực ngoại tệ nhờ vào nguồn vốn dồi dào và kinh nghiệm lâu năm trong hoạt động thanh toán quốc tế Ngân hàng này nổi bật với chính sách giá dịch vụ cạnh tranh, thu hút khách hàng xuất khẩu thông qua các chương trình khuyến khích thanh toán với tỷ lệ ký quỹ thấp và giảm chi phí Sự linh hoạt trong chính sách khách hàng đã giúp Vietcombank gia tăng doanh số thanh toán xuất nhập khẩu bằng L/C Năm 2009, Vietcombank vinh dự nhận giải thưởng “Ngân hàng nội địa tốt nhất Việt Nam về tài trợ thương mại” từ tạp chí Trade Finance Magazine.