Cơ sở lý luận thực tiễn
Cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM
2.1.1 Những quy định chung về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
2.1.1.1 Các khái niệm về chi phí sản xuất và giá thành sản phầm
* Khái niệm về chi phí sản xuất
Chi phí sản xuất là thước đo tài chính cho tất cả các yếu tố đầu vào cần thiết để tạo ra sản phẩm Hiện nay, chi phí sản xuất được ghi nhận theo nhiều quan điểm khác nhau, tùy thuộc vào cách nhìn nhận của các nhà kinh tế.
- Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 - Chuẩn mực chung, tại đoạn
Chi phí được định nghĩa là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán, bao gồm tiền chi ra, khấu trừ tài sản và phát sinh nợ, dẫn đến giảm vốn chủ sở hữu Tuy nhiên, chi phí không bao gồm các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu.
Theo quy định của chế độ kế toán Việt Nam, chi phí sản xuất được định nghĩa là tổng hợp các hao phí lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp đã chi ra để thực hiện hoạt động sản xuất trong một khoảng thời gian nhất định.
Chi phí lao động sống bao gồm tiền lương, các khoản trích theo lương và các khoản có tính chất lương như bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), kinh phí công đoàn (KPCĐ) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).
Lao động vật hóa bao gồm các yếu tố như chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhiên liệu và khấu hao tài sản cố định, tất cả đều cần thiết cho quá trình sản xuất sản phẩm.
Chi phí trong doanh nghiệp được chia thành hai loại chính: chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất Chi phí sản xuất bao gồm hao phí cho các yếu tố đầu vào trong quá trình sản xuất Kế toán thường chỉ ghi nhận những chi phí đã phát sinh thực tế, tuy nhiên, có những hoạt động kinh tế thực tế chưa phát sinh nhưng vẫn được ghi nhận, hoặc ngược lại, những hoạt động đã phát sinh nhưng chưa được ghi nhận Lượng chi phí được đo lường bằng tiền tệ, và độ lớn của nó phụ thuộc vào số lượng và giá cả của các yếu tố đầu vào.
Chi phí sản xuất bao gồm các khoản chi phí phát sinh trong quá trình chế tạo sản phẩm và cung ứng dịch vụ, cụ thể là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung.
Nghiên cứu cho thấy rằng, bất kể góc độ nào khi xem xét chi phí, bản chất của chi phí sản xuất đều có những đặc điểm chung nhất định.
- Chi phí sản xuất luôn được xem là sự kết tinh về hao phí sức lao động của con người
Chi phí sản xuất luôn liên quan đến mục đích và đối tượng cụ thể, cho thấy mối liên hệ giữa không gian, địa điểm và con người Điều này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lý do phát sinh chi phí sản xuất để đạt được các mục tiêu nhất định.
Chi phí sản xuất được ghi nhận trong một khoảng thời gian xác định, thường dựa trên yêu cầu quản lý kinh tế của tổ chức Khoảng thời gian này thường liên quan đến việc lập báo cáo về tình hình sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp.
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp không chỉ đối mặt với hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà còn phải chi trả nhiều khoản chi phí khác Những khoản chi phí này có thể bao gồm giá trị mới do doanh nghiệp sáng tạo ra, nhưng cũng có những chi phí khó xác định chính xác là hao phí nào Hiện nay, chi phí hoạt động của doanh nghiệp được hiểu là tổng hợp tất cả các hao phí về lao động sống, lao động vật hóa và các khoản chi phí cần thiết khác, được biểu hiện bằng tiền và tính cho một khoảng thời gian nhất định.
Khi nghiên cứu về chi phí ta nên xem xét và phân biệt được sự khác nhau giữa chi phí và chi tiêu của doanh nghiệp
Chi phí là tổng hợp tất cả các khoản mà doanh nghiệp phải chi để duy trì hoạt động, bao gồm cả những chi phí cần thiết và không cần thiết.
Chi tiêu của doanh nghiệp phản ánh sự giảm thiểu tài sản của doanh nghiệp, không phân biệt mục đích sử dụng hay cách thức chi tiêu.
* Khái niệm giá thành sản phẩm:
Giá thành sản phẩm phản ánh các chi phí sản xuất liên quan đến kết quả sản xuất cụ thể, thể hiện mối quan hệ giữa chi phí đã bỏ ra và kết quả đạt được.
Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất và kết quả sử dụng tài sản, vật tư, tiền vốn Nó thể hiện các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp áp dụng để tối ưu hóa sản xuất, nhằm đạt được khối lượng sản phẩm lớn nhất với chi phí thấp nhất Bên cạnh đó, giá thành sản phẩm cũng là cơ sở để xác định và tính toán hiệu quả kinh tế trong doanh nghiệp sản xuất.
2.1.1.2 Các cách phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
* Các cách phân loại chi phí sản xuất:
+ Phân loại chi phí sản xuất, kinh doanh theo đầu vào của quá trình sản xuất, kinh doanh ở doanh nghiệp