Nghiên cứu thực trạng phòng ngừa chuẩn tại các bệnh viện Đa khoa thuộc Sở Y tế Hà Nội và hiệu quả một số biện pháp can thiệp (FULL TEXT)

ĐẶT VẤN ĐỀ Phòng ngừa chuẩn (PNC) là thành phần cốt lõi trong hoạt động phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng liên quan đến chăm sóc y tế, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nhân viên y tế (NVYT) và cộng đồng bệnh viện (BV). PNC là tập hợp các biện pháp phòng ngừa cơ bản nhằm ngăn ngừa sự lây lan các tác nhân gây bệnh [8]. Chu trình lây nhiễm từ vi sinh vật phức tạp, đặc biệt là khi xuất hiện các dịch bệnh và bệnh mới nổi, do vậy nội dung PNC liên tục được mở rộng và cập nhật. Nghiên cứu trên 15.134 NVYT tại 79 CSYT của Việt Nam cho thấy, nhóm NVYT đã từng tiếp xúc trực tiếp với máu và bệnh phẩm có tỷ lệ nhiễm bệnh cao gấp 2,6 lần so với nhóm không tiếp xúc trực tiếp [44]. Trong đại dịch Covid-19 NVYT có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 3 lần so với cộng đồng [100]. Tuân thủ đầy đủ các biện pháp PNC sẽ giúp giảm đáng kể phơi nhiễm nghề nghiệp, 37% trường hợp phơi nhiễm qua đường máu có thể được ngăn ngừa nếu tuân thủ các biện pháp phòng ngừa kiểm soát nhiễm trùng [63]. Có mối liên quan giữa tỷ lệ lây nhiễm của NVYT với điều kiện phương tiện phòng hộ, trong đó nhóm thiếu phương tiện phòng hộ có tỷ lệ lây nhiễm bệnh cao gấp 2,4 lần nhóm đủ phương tiện [44]. Hiệu quả của hoạt động PNC đã làm giảm trực tiếp hoặc gián tiếp số ca mắc các bệnh lây nhiễm nghề nghiệp cũng như giảm tỷ lệ NKBV. Theo ước tính của WHO, tỷ lệ tiêm phòng vắc xin viêm gan B trong NVYT thay đổi từ 18% ở Châu Phi đến 77% tại Úc và New Zealand [65], trong khi tiêm phòng viêm gan B có thể đạt hiệu quả bảo vệ tới 90-95% [62]. Theo một nghiên cứu năm 2012, tổn thương nghề nghiệp (TTNN) do VSN giảm tới 61% khi áp dụng đồng bộ các biện PNC như cung cấp đủ phương tiện phòng hộ cá nhân, phương tiện chứa chất thải sắc nhọn và kết hợp loại bỏ các thao tác có nguy cơ cao [54]. Hiệu quả hoạt động phòng ngừa lây nhiễm tại cơ sở y tế (CSYT) được đánh giá thông qua năng lực giám sát của hệ thống KSNK và hoạt động thực hành PNC của NVYT. Mô hình hệ thống tổ chức, quản lý, đào tạo và giám sát về KSNK có giá trị trong việc hướng dẫn thực hành PNC [67]. Tuy nhiên, thực hành PNC bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như: quá tải trong công việc, điều kiện cung cấp phương tiện, kiến thức, thái độ của NVYT… khiến hoạt động này khó thực hiện đúng và đủ. Theo quy định của thông tư 18/2009 của Bộ Y tế (BYT) thì tham gia đào tạo và thực hiện các quy định về KSNK để phòng ngừa lây nhiễm là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả NVYT, học sinh, thực tập. Kinh phí cho hoạt động KSNK được quy định là kinh phí đầu tư bắt buộc hàng năm tại các CSYT [7] và chi phí này thấp hơn nhiều so với chi phí điều trị phát sinh do NKBV và phơi nhiễm nghề nghiệp. Tuy nhiên, vì không trực tiếp sinh ra lợi nhuận nên hoạt động phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm chưa được quan tâm đúng mức, đặc biệt tại các nước đang phát triển với nguồn kinh phí còn hạn chế. Từ năm 2008, khi thành phố Hà Nội được mở rộng, số lượng BV đa khoa tăng lên tới 25 BV (BV), trong đó có một số BV thuộc Hà Tây cũ. Hiện tại, quy mô hoạt động giữa các hạng BV và các BV trong cùng hạng chưa đồng đều và chưa có nghiên cứu toàn diện nào đánh giá tổng quát về cơ cấu tổ chức hệ thống KSNK cũng như hoạt động PNC tại các BV đa khoa thuộc Sở Y tế Hà Nội. Để có những bằng chứng khoa học làm căn cứ triển khai các biện pháp can thiệp nhằm nâng cao hoạt động phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm tại các BV, nghiên cứu được thực hiện với 02 mục tiêu: 1. Mô tả thực trạng hoạt động phòng ngừa chuẩn tại 25 bệnh viện đa khoa thuộc Sở Y tế Hà Nội. 2. Đánh giá hiệu quả một số biện pháp can thiệp phòng ngừa chuẩn tại 3 bệnh viện Thanh Nhàn, Sơn Tây và Thạch Thất.