BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA - THƠNG TIN TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HĨA HÀ NỘI *********** LÊ NHƯ HẢI XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA Ở CƠ SỞ CỦA QUẬN NGƠ QUYỀN, HẢI PHỊNG TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA Chun ngành : Văn hoá học Mã số : 60 31 70 LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HÓA HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS NGUYỄN QUỐC PHẨM Hà Nội - 2006 MỤC LỤC *** Trang Mở đầu Chương 1: Mấy vấn đề xây dựng đời sống văn hóa sở 13 1.1 Các khái niệm 13 1.1.1 Khái niệm "Văn hóa" 13 1.1.2 Khái niệm "Đời sống văn hóa" 16 1.1.3 Khái niệm "Xây dựng đời sống văn hóa sở" 19 1.2 Q trình xây dựng đời sống văn hóa sở nước ta 26 Chương 2: Thực trạng xây dựng đời sống văn hóa sở 34 quận Ngơ Quyền thời kỳ cơng nghiệp hóa, đại hóa 2.1 Vài nét quận Ngô Quyền 34 2.1.1 Vị trí địa lý 34 2.1.2 Dân số nguồn lao động 35 2.1.3 Kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội 37 2.2 Thực trạng xây dựng đời sống văn hóa sở quận Ngơ 38 Quyền từ năm 1998 đến 38 2.2.1 Việc triển khai xây dựng đời sống văn hóa sở 2.2.2 Các kết đạt 43 2.2.3 Những hạn chế, bất cập xây dựng đời sống văn 63 hóa sở quận Ngô Quyền Chương 3: Tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng đời sống văn hóa 72 sở quận Ngô Quyền 3.1 Nhận thức đầy đủ, sâu sắc vai trị xây dựng đời 72 sống văn hóa sở 3.2 Một số nhóm giải pháp cho cơng tác xây dựng đời sống văn 77 hóa sở quận Ngô Quyền 3.2.1 Nhóm giải pháp nâng cao nhận thức tư tưởng tăng 77 cường phối, kết hợp ngành, cấp, đoàn thể, tổ chức xã hội nhân dân 3.2.2 Nhóm giải pháp xác định nhiệm vụ trọng tâm 80 công tác xây dựng đời sống văn hóa sở 3.2.3 Nhóm giải pháp đạo thực 88 Kết luận 93 Danh mục tài liệu tham khảo 96 Chú thích 101 Phụ lục BẢNG CHỮ VIẾT TẮT BCĐ Ban đạo CLB Câu lạc CNH, HĐH GD - ĐT HĐND Cơng nghiệp hóa, đại hóa Giáo dục Đào tạo Hội đồng nhân dân TDTT Thể dục thể thao THCS Trung học sở UBMTTQ UBND VHTT VHTT - TT Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Uỷ ban nhân dân Văn hóa Thơng tin Văn hóa Thơng tin Thể thao MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Luận văn Trong bối cảnh công đổi khởi xướng từ Đại hội VI Đảng, vai trị văn hóa nhìn nhận cách biện chứng tích cực Hội nghị Trung ương lần thứ V - Khố VIII khẳng định văn hóa vừa mục tiêu, vừa động lực phát triển, tảng tinh thần xã hội Trên sở xác định vị trí, vai trị trọng yếu văn hóa đời sống trị - xã hội, kinh tế đất nước, Đảng Nhà nước ta bước đưa giải pháp để xây dựng đời sống văn hóa sở Trên chủ trương, sách lớn Đảng Nhà nước, địa phương vận dụng để đưa giải pháp xây dựng đời sống văn hóa phù hợp với đặc điểm, điều kiện mặt Từ tạo nên phong trào xây dựng đời sống văn hóa sở Các giải pháp, trình thực kết việc xây dựng đời sống văn hóa sở mang đặc điểm phụ thuộc vào nhiều yếu tố bật địa bàn sinh sống cộng đồng dân cư (địa bàn nông thôn khác với thành phố, miền núi khác với đồng bằng, hải đảo) thành phần xã hội, nghề nghiệp cộng đồng cư dân Ngay địa bàn thành phố có khác vùng trở thành đô thị từ lâu đời (như quận cũ nội thành Hải Phòng, Hà Nội) với vùng vốn làng quê vừa chuyển thành phường, quận vài năm gần Đối với vùng thị, việc xây dựng đời sống văn hóa sở có khác biệt cộng đồng cư dân tập trung cơng nhân hay trí thức người làm nghề kinh doanh, khu dân cư "hỗn hợp" Nghiên cứu việc xây dựng đời sống văn hóa sở, rút học kinh nghiệm, đạo việc xây dựng đời sống văn hóa hồn thiện hơn, để văn hóa thực động lực cho phát triển bền vững cộng đồng dân cư; đồng thời đề xuất giải pháp nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương, sách Đảng Nhà nước văn hóa thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH vấn đề xúc Quận Ngô Quyền quận cũ thành phố Hải Phịng, tiếp giáp với nhiều quận, có hệ thống đường sắt chạy qua, có cảng biển, nhiều nhà máy, xí nghiệp, vài năm có nhiều dự án đầu tư phát triển đô thị triển khai, có Dự án phát triển Khu thị Sơng Cấm 2000 - 2020 Vì thế, quận Ngơ Quyền có vị trí quan trọng trị, kinh tế, xã hội thành phố Hải Phòng Trong năm qua, tiếp tục đẩy mạnh công đổi mới, với thành tích việc phát triển kinh tế, cải thiện đời sống vật chất, quận Ngô Quyền tích cực triển khai hoạt động xây dựng đời sống văn hóa sở phường, cộng đồng dân cư đạt kết đáng phấn khởi, tương xứng với việc phát triển kinh tế, xây dựng hệ thống trị Tuy nhiên, bên cạnh đó, việc xây dựng đời sống văn hóa sở bộc lộ nhiều mặt bất cập, thiết sót, khuyết điểm, ảnh hưởng đến mặt kinh tế - xã hội Mặt khác, năm gần đây, mặt trái xã hội tệ nạn xã hội ma tuý, mại dâm, cờ bạc có xu hướng gia tăng địa bàn quận Điều có nhiều nguyên nhân, ngun nhân từ bất cập cơng tác xây dựng đời sống văn hóa sở quận đông dân, thành phần cư dân đa dạng Vì cần thiết phải có cơng trình nghiên cứu chuyên sâu thực trạng xây dựng đời sống văn hóa sở quận Ngơ Quyền thời gian qua, đánh giá cách nghiêm túc mặt chưa công việc này, nguyên nhân chúng, sở đó, rút học kinh nghiệm, tạo sở khoa học cho cấp uỷ, quyền ngành Văn hóa quận đề giải pháp đạo việc xây dựng đời sống văn hóa cộng đồng dân cư, làm cho văn hóa thật có tác động tích cực phát triển kinh tế - xã hội Quận Ngô Quyền, quận nội thành thành phố Hải Phịng Diện tích 11km2, bao gồm 13 phường, có vị trí quan trọng việc phát triển kinh tế - xã hội Nơi đánh giá điểm sáng giàu truyền thống văn hóa thành phố Hải Phịng Tuy vậy, vấn đề xây dựng đời sống văn hóa theo tinh thần Nghị số 32 - NQ/TW “Xây dựng phát triển thành phố Hải Phịng thời kỳ cơng nghiệp hóa, đại hóa” vấn đề cấp thiết đặt Ngơ Quyền quận có dân cư đơng, 17 vạn dân có 45% độ tuổi lao động, nhiều trường học, đường sắt chạy suốt địa bàn, nhiều nhà máy doanh nghiệp, có cảng biển, nhiều dự án đầu tư phát triển đô thị, có dự án lớn thành phố phát triển khu đô thị ven sông Cấm từ năm 2000 - 2020 Cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội nhiều bất cập, mặt trái xã hội xuất nhiều, tệ nạn xã hội diễn biến phức tạp; tệ mại dâm buôn lậu với khách nước ngồi Cảng, tệ sử dụng, bn bán ma tuý dẫn đến nhiễm HIV có chiều hướng gia tăng, vấn đề xúc giải phóng mặt bằng, đời sống văn hố cơng nhân lao động khu dân cư chưa tổ chức tốt Đây tốn khó, nan giải địi hỏi phải có đầu tư, nghiên cứu quản lý quan quản lý Nhà nước Vì xây dựng đời sống văn hóa địa bàn quận vấn đề cấp thiết Từ lý trên, tơi chọn vấn đề “Xây dựng đời sống văn hóa sở quận Ngơ Quyền, Hải Phịng thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa” làm đề tài luận văn tốt nghiệp Cao học Tình hình nghiên cứu vấn đề "Văn hóa" đề tài lớn nên từ lâu hệ học giả quan tâm nghiên cứu Ở Việt Nam, khoảng 20 năm trở lại đây, trào lưu cơng đổi mới, vai trị văn hóa nhìn nhận cách tích cực, có hàng loạt tác phẩm đề cập đến văn hóa nhiều liên quan đến đề tài Luận văn cao học góc độ khác 2.1 Các tác phẩm bàn vai trị văn hóa với nghiệp "cơng nghiệp hóa, đại hóa thị hóa" * Các tác phẩm bàn vai trị văn hóa với nghiệp CNH, HĐH thị hóa Đây tác phẩm xuất thời kỳ nước ta đẩy mạnh nghiệp CNH, HĐH như: Thực trạng văn hóa q trình thị hóa Việt Nam Phạm Duy Đức (1998), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Phát huy sắc dân tộc lối sống đại (2003), Xã hội hóa hoạt động văn hóa (1996), Xã hội hóa nghiệp phát triển văn hóa (1997) Lê Như Hoa, Nxb VHTT Văn hóa dân gian phát triển văn hóa đô thị (2004) Hội văn nghệ dân gian Việt Nam, Hà Nội Giao tiếp ứng xử với tư cách thành tố văn hóa hoạt động doanh nghiệp thời kỳ CNH, HĐH đất nước Nguyễn Văn Bính (2003), Luận án Tiến sỹ Lịch sử, Viện VHTT, Hà Nội * Các tác phẩm đề cập đến vai trị văn hóa điều kiện cơng nghiệp hóa Nổi bật tác phẩm Mấy vấn đề văn hóa phát triển Việt Nam nay, vốn tập hợp tham luận Hội thảo khoa học Uỷ ban quốc gia thập kỷ Quốc tế phát triển Văn hóa, Uỷ ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Phương pháp luận vai trò văn hóa phát triển nhà khoa học thuộc Viện Khoa học xã hội (1993), Hà Nội, Văn hóa đổi Phạm Văn Đồng (1995), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Nhiều tác phẩm nhà văn hóa học Một số vấn đề lý luận văn hóa thời kỳ đổi Huỳnh Khái Vinh (Chủ biên, 1998), Mấy vấn đề lý luận thực tiễn xây dựng văn hóa nước ta Huỳnh Khái Vinh (1999), Nxb VHTT, Hà Nội, Một số vấn đề lý luận thực tiễn xây dựng văn hóa nước ta Hồng Vinh (1999), Viện Văn hóa Nxb VHTT, Hà Nội 2.2 Các tác phẩm bàn đến xây dựng đời sống văn hóa sở nói chung đời sống văn hóa sở thị nói riêng Từ năm 1985, Nguyễn Văn Hy công bố sách mỏng Mấy vấn đề xây dựng đời sống văn hóa sở nay, Nxb Văn hóa, Hà Nội, bàn đến việc xây dựng văn hóa mới, xây dựng văn hóa sở, đời sống văn hóa mơ hình thiết chế văn hóa Năm 1991, trước việc thay đổi mơ hình hoạt động đời sống văn hóa sở chuyển đổi chế quản lý kinh tế - xã hội Vụ văn hóa quần chúng Bộ VHTT Viện Văn hóa phối hợp biên soạn sách Đời sống văn hóa sở - thực trạng vấn đề cần giải quyết, Nxb VHTT, Hà Nội Năm 1993, Sở VHTT - TT tỉnh Hà Bắc xuất Xây dựng làng văn hóa Hà Bắc đề cập đến tiêu chí (làng văn hóa), thực trạng xây dựng làng văn hóa tỉnh đưa giải pháp khắc phục Các tác giả bàn đến vấn đề xây dựng đời sống văn hóa sở Cùng mang nội dung vấn đề cịn có Một số vấn đề xây dựng làng, ấp văn hóa Trần Hữu Tòng (1997), Nxb VHTT, Hà Nội Bộ VHTT (1998) xuất Một số giá trị văn hóa truyền thống đời sống văn hóa sở nơng thơn đề cập đến diện vai trò yếu tố văn hóa truyền thống đời sống văn hóa nơng thơn điều kiện CNH, HĐH Nguyễn Văn Hy tác giả có Quản lý hoạt động văn hóa (1998), Nxb Văn hóa, Hà Nội 2.3 Các tác phẩm bàn đến xây dựng đời sống văn hóa thị Từ năm 1983, tác giả Hà Xuân Trường sách Sự nghiệp văn hóa ánh sáng Đại hội V có phần viết bàn việc xây dựng văn hóa thành thị nông thôn Các nhà nghiên cứu Viện Xã hội học tác phẩm Tìm hiểu mơn học xã hội đô thị Trinh Duy Luân (chủ biên, 1996), Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, có phần bàn văn hóa lối sống thị Tác giả Thanh Lê (1999), Văn hóa lối sống - Hành trang vào kỷ 21, Nxb Khoa học - Xã hội, Hà Nội, có phần viết văn hóa thị góc nhìn lịch sử triết học Đề tài cấp Bộ “Văn hóa q trình thị hóa nước ta nay” Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh thực năm 1997 Đây cơng trình bàn cách có hệ thống lý luận văn hóa thị q trình thị hóa Việt Nam Từ việc đề cập đến chất dân tộc đô thị, tác giả bàn đến việc phát huy nhân tố văn hóa xã hội q trình thị hóa, vai trị giáo dục, văn hóa q trình thị hóa, vai trị hoạt động giải trí cư dân đô thị nước ta tương lai, vấn đề phản văn hóa thị nay, âm nhạc với đời sống đô thị Việt Nam … Cuốn sách tác giả Lê Như Hoa (Chủ biên, 1996), Lối sống đô thị miền Trung - Mấy vấn đề lý luận thực tiễn, Nxb VHTT, Hà Nội, có lẽ tác phẩm đề cập đến lối sống đô thị - khía cạnh bật văn hóa vùng đô thị cụ thể giàu tiềm phát triển công nghiệp Từ việc khẳng định xây dựng lối sống đô thị diễn phổ biến địa phương nước ta Tác giả đề cập đến việc nhận dạng đô thị, lối sống đô thị thời mở cửa, ảnh hưởng thông tin đại chúng lối sống đô thị nước ta Tiếp đó, năm 2000, tác giả cơng bố Quản lý văn hóa thị điều kiện CNH, HĐH đất nước, Nxb VHTT, Hà Nội Trong tác phẩm này, sau bàn đến vai trị văn hóa với phát triển đô thị, quản lý văn hóa thị điều kiện CNH, HĐH, tác giả đưa giải pháp hình thức quản lý văn hóa thị Năm 1999, thành phố Hồ Chí Minh diễn Hội thảo xây dựng đời sống văn hóa khu vực thị Các báo cáo Hội thảo trọng bàn đến thực trạng đời sống văn hóa sở cụm dân cư đô thị giải pháp khắc phục đăng Kỷ yếu Hội thảo Năm 2004, Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam xuất Văn hóa dân gian phát triển văn hóa thị Đây tập hợp viết Hội thảo tên bàn vai trò văn hóa dân gian q trình hình thành phát triển văn hóa thị Một số Luận văn Cao học văn hóa bảo vệ khoa sau đại học trường Đại học Văn hóa Hà Nội bước đầu bàn vấn đề phạm vi khu vực như: Luận văn Nguyễn Văn Quyết (2000), Xây dựng đời sống văn hóa khu cư dân cơng nghiệp Biên Hồ thời kỳ 2000 - 2020 Đặng Văn Xuyên (2002), Xây Thành phố Hải Phịng, mà quận Ngơ Quyền đơn vị hợp thành thuộc đô thị loại I Ngày - - 2003, Bộ Chính trị Nghị số 32NQ/TW “Xây dựng phát triển thành phố Hải Phòng thời kỳ CNH, HĐH đất nước”, xác định rõ phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố khoảng thời gian 20 năm, để Hải Phòng địa phương đầu nghiệp CNH, HĐH trở thành thành phố công nghiệp văn minh, đại trước năm 2020 Đây điều kiện thuận lợi cho Hải Phòng, có quận Ngơ Quyền phát triển vượt bậc, tương xứng với tiềm lợi thành phố yêu cầu phát triển khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc nước Song nhiệm vụ nặng nề, đòi hỏi ngành đơn vị trực thuộc thành phố phải nỗ lực phấn đấu, ngành Văn hóa với vai trò vừa mục tiêu, vừa động lực phát triển phải nỗ lực Để thực có hiệu nhiệm vụ đó, cần phải thực số nhiệm vụ chủ yếu có định hướng giải pháp nhằm giúp cho cấp quản lý thực tốt nhiệm vụ, với kiến nghị cụ thể, cấp bách thực tốt động lực thúc đẩy nghiệp văn hóa phát triển Trước hết, cần phải nâng cao nhận thức cấp lãnh đạo, quần chúng nhân dân vai trò xây dựng đời sống văn hóa sở, đồng thời xây dựng đội ngũ cán đủ số lượng, trình độ cao, động, sáng tạo đáp ứng nhu cầu nghiệp phát triển văn hóa tinh hình điều kiện Đây yếu tố định làm đổi hoạt động VHTT góp phần thực tốt cơng tác xây dựng đời sống văn hóa sở địa bàn dân cư Quy hoạch dài hạn, đầu tư sở vật chất phát triển văn hóa, mơi trường quy hoạch tổng thể phát kinh tế - xã hội địa bàn quận đảm bảo quan điểm “tiên tiến đậm đà sắc dân tộc” Thực tốt cơng tác xã hội hóa hoạt động văn hóa theo định hướng Đảng, khắc phục tình trạng “xin cho” chế quan liêu bao cấp tồn phần lớn quan quản lý nhà nước ta Tranh thủ ủng hộ, hỗ trợ thành phố, giúp đỡ ngành có liên quan quận việc xây dựng đời sống văn hóa sở Đề nghị Thành phố ưu tiên đầu tư cho Quận vào mục tiêu trọng điểm thuộc hạ tầng thị, cơng trình phúc lợi công cộng thuộc lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa TDTT Riêng lĩnh vực VHTT cấp thiết phải đầu tư nâng cấp Trung tâm VHTT - TT Nhà Văn hóa trung tâm xứng đáng trung tâm hoạt động văn hóa Quận Tiếp tục nâng cao chất lượng hiệu phong trào “Toàn dân đồn kết xây dựng đời sống văn hóa” Sớm hồn thiện phát triển hệ thống thiết chế VHTT - TT từ quận đến sở (nếu kinh phí khơng cho phép, thực phương án tập trung đầu tư trọng điểm, đảm bảo điều kiện hoạt động theo hướng tiên tiến) Tăng cường công tác quản lý nhà nước lĩnh vực VHTT theo hướng tuyệt đối tuân thủ pháp luật Nhà nước Là công dân sống, công tác địa bàn quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phịng, từ lâu tơi tâm đắc với đề tài “Xây dựng đời sống văn hóa sở quận Ngơ Quyền, Hải Phịng thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiêp hóa, đại hóa” Những kết đạt luận văn thể niềm tâm đắc, đam mê với nghiệp phát triển văn hóa quê hương Tuy nhiên nhiều nguyên nhân (khách quan, chủ quan) luận văn không tránh khỏi khiếm khuyết mong nhận cảm thông, chia sẻ quý Thầy, Cô, nhà quản lý văn hóa bạn bè đồng nghiệp./ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Tuyên giáo thành uỷ Hải Phòng (2004), Tài liệu tuyên truyền Nghị 32-NQ-TW Bộ Chính trị xây dựng phát triển thành phố Hải Phòng thời kỳ cơng nghiệp hố - đại hố đất nước, Thành uỷ Hải Phòng Bảo tàng Hải Phòng (2003), Đề tài phát triển hệ thống bảo tồn bảo tàng thành phố Hải Phòng đến năm 2010, Sở VHTT, Hải Phịng Nguyễn Văn Bính (1997), Phương pháp tổ chức hoạt động cung văn hóa, nhà văn hóa lao động giai đoạn nay, Luận văn Thạc sĩ khoa học Văn hóa, Trường Đại học Văn hóa, Hà Nội Nguyễn Văn Bính (2003), Giao tiếp ứng xử với tư cách thành tố văn hóa hoạt động kinh doanh thời kỳ cơng nghiệp hố đại hóa đất nước, Luận án Tiến sĩ Lịch sử, Viện VHTT, Hà Nội Trần Văn Bính (chủ biên, 1998), Văn hóa q trình thị hóa nước ta nay, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Bộ VHTT (1995), Chủ động sáng tạo xây dựng đời sống văn hóa sở, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội Bộ VHTT (1998), Một số giá trị văn hóa truyền thống đời sống văn hóa sở nơng thơn nay, Nxb VHTT, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Nghị Hội nghị lần thứ V Ban chấp hành TW Đảng (Khoá VIII), Về xây dựng phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2004), Văn kiện Hội nghị lần thứ Ban chấp hành TW Khố IX, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 10 Phạm Văn Đồng (1995), Văn hóa đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 11 Phạm Duy Đức (1998), Thực trạng văn hố q trình thị hóa Việt Nam nay, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 12 Trần Văn Giàu (1993), Phương pháp luận vấn đề văn hóa phát triển; phương pháp luận vai trị văn hóa thời kỳ phát triển, Nxb VHTT, Hà Nội 13 Lê Như Hoa (Chủ biên, 1996), Xã hội hóa hoạt động văn hoá, Nxb VHTT, Hà Nội 14 Lê Như Hoa (Chủ biên, 1996), Lối sống đô thị Miền Trung - Mấy vấn đề lý luận thực tiễn, Nxb VHTT, Hà Nội 15 Lê Như Hoa (Chủ biên, 1997), Xã hội hóa nghiệp phát triển văn hóa, Nxb VHTT, Hà Nội 16 Lê Như Hoa (1998), Bản lĩnh văn hóa Việt Nam hướng tiếp cận, Nxb VHTT, Hà Nội 17 Lê Như Hoa (2000), Quản lý văn hóa thị điều kiện thị hóa, đại hóa đất nước, Nxb VHTT, Hà Nội 18 Lê Như Hoa (2003), Phát huy sắc dân tộc lối sống đại, Nxb VHTT, Hà Nội 19 Hội văn nghệ dân gian Việt Nam (2004), Văn hóa dân gian phát triển văn hóa thị, Hội văn nghệ dân gian, Hà Nội 20 Nguyễn Văn Hy (1985), Mấy vấn đề xây dựng đời sống văn hóa sở nay, Nxb Văn hố, Hà Nội 21 Nguyễn Văn Hy tác giả (1998), Quản lý hoạt động văn hóa, Nxb Văn hố, Hà Nội 22 Thanh Lê (1999), Văn hóa lối sống hành trang vào kỷ 21, Nxb Khoa học - Xã hội, Hà Nội 23 Trịnh Duy Luân (1996), Tìm hiểu môn Xã hội học đô thị, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội 24 Hồ Chí Minh (1995), Hồ Chí Minh tồn tập (3), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 25 Phạm Xuân Nam (Chủ biên, 1996), Văn hóa kinh doanh, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội 26 Phịng VHTT - TT quận Ngơ Quyền (1998- 2002), Báo cáo tổng kết cơng tác Văn hố Thơng tin Thể thao quận Ngơ Quyền, Phịng VHTT - TT Ngơ Quyền, Hải Phịng 27 Phịng VHTT - TT quận Ngô Quyền (2003), Báo cáo tổng kết công tác Văn hố Thơng tin Thể thao quận Ngơ Quyền, Phịng VHTT - TT Ngơ Quyền, Hải Phịng 28 Phịng VHTT - TT quận Ngô Quyền (2004), Đề án phát triển Văn hố Thơng tin Thể thao quận Ngơ Quyền, Phịng VHTT - TT Ngơ Quyền, Hải Phịng 29 Phịng VHTT - TT quận Ngơ Quyền (2005), Báo cáo tổng kết năm cơng tác Văn hố Thơng tin”, Phịng VHTT - TT Ngơ Quyền, Hải Phịng 30 Quận uỷ Ngơ Quyền (2000), Chương trình hành động Đảng quận Ngô Quyền thực Nghị TW V (Khố VIII), Quận uỷ Ngơ Quyền, Hải Phịng 31 Quận Uỷ Ngơ Quyền (2004), Chương trình hành động Đảng quận Ngô Quyền thực kết luận Hội nghị lần thứ 10 Ban chấp hành TW Đảng (Khoá IX) xây dựng phát triển văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc, Quận uỷ Ngơ Quyền, Hải Phịng 32 Nguyễn Văn Quyết (2000), Xây dựng đời sống văn hóa khu cư dân cơng nghiệp Biên Hoà thời kỳ 2000 - 2020, Luận văn Thạc sĩ khoa học văn hóa, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội 33 Sở VHTT - TT tỉnh Hà Bắc (1993), Xây dựng Làng văn hóa Hà Bắc, Sở VHTT Hà Bắc 34 Sở VHTT Hải Phòng (2002), Một số văn xây dựng đời sống văn hoá, Nxb VHTT, Hà Nội 35 Sở VHTT (2005), Hải Phịng di tích - Danh thắng xếp hạng Quốc gia, Cơng ty in văn hố phẩm, Bộ VHTT, Hà Nội 36 Trần Hữu Tòng (1997), Một số vấn đề xây dựng làng, ấp văn hoá nay, Nxb VHTT, Hà Nội 37 Thành uỷ Hải Phòng (1998), Nghị Hội nghị lần thứ Đảng Thành phố “Xây dựng phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc, Thành uỷ Hải Phòng 38 Trương Bá Trạng (2004), Xây dựng đời sống văn hóa sở huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang thời kỳ cơng nghiệp hố, đại hố, Luận văn Thạc sỹ Văn hóa học, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội 39 Trung tâm TDTT quận Ngơ Quyền (2005), Báo cáo thành tích cơng tác Thể dục Thể thao quận Ngô Quyền, Trung tâm TDTT Ngơ Quyền, Hải Phịng 40 UBND phường Lạch Tray (2004), Báo cáo thành tích xây dựng khu dân cư văn hố cấp thành phố, Ngơ Quyền, Hải Phịng 41.UBND thành phố Hải Phòng (2004), Quyết định số 3650/QĐ-UB, việc cơng nhận danh hiệu gia đình văn hố tiêu biểu năm 2004, Hải Phịng 42 UBND quận Ngơ Quyền (2005), Báo cáo tài đầu tư hoạt động văn hóa từ năm 1998 - 2005, Ngơ Quyền, Hải Phịng 43 UBND quận Ngô Quyền (2005), Báo cáo tổng kết phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, Ngơ Quyền, Hải Phịng 44 UBND quận Ngô Quyền (2005), Dự án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phịng đến năm 2020, Ngơ Quyền, Hải Phịng 45 Hoàng Vinh (1999), Một số vấn đề lý luận thực tiễn xây dựng văn hóa nước ta nay, Viện văn hoá Nxb VHTT, Hà Nội 46 Huỳnh Khái Vinh (Chủ biên, 1998), Một số vấn đề lý luận văn hóa thời kỳ đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 47 Huỳnh Khái Vinh (Chủ biên, 1999), Mấy vấn đề lý luận thực tiễn xây dựng văn hoá nước ta, Nxb VHTT, Hà Nội 48 Viện khoa học Xã hội Việt Nam (1993), Mấy vấn đề văn hóa phát triển Việt Nam nay, UBQG UNESCO, UBQG UNESCO Việt Nam Viện khoa học Xã hội, Hà Nội 49 Viện khoa học Xã hội (1993), phương pháp luận vai trị văn hóa phát triển, Viện khoa học Xã hội, Hà Nội 50 Viện Văn hóa (1993), Lối sống đời sống thị nay, Nxb VHTT, Hà Nội 51 Vụ văn hoá quần chúng, Bộ VHTT Viện văn hoá (1991), Đời sống văn hoá sở - thực trạng vấn đề cần giải quyết, Nxb VHTT, Hà Nội 52 Đặng Văn Xuyên (2002), Xây dựng lối sống văn hóa sở công dân lao động vùng than Quảng Ninh, Luận văn Thạc sĩ Văn hóa học, Đại học Văn hóa Hà Nội CHÚ THÍCH (1*) : Các Di tích xếp hạng cấp quốc gia quận Ngơ Quyền TT TÊN LOẠI HÌNH ĐỊA ĐIỂM NHÂN VẬT ĐƯỢC THỜ NGÀY XẾP HẠNG SỐ QUYẾT ĐỊNH NIÊN ĐẠI VÀ HIỆN TRẠNG DI TÍCH DI TÍCH ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ 01 ĐÌNHCHÙA PHỤNG PHÁP KIẾN TRÚC NGHỆ THUẬT PHƯỜNG ĐẰNG GIANG NGÔ QUYỀN PHẬT 15/10/199 2754 VH/QD CUỐI TK 18 ĐẦU TK 19 QUY MÔ KIẾN TRÚC LỚN ĐƯỢC TRÙNG TU 1999 02 ĐÌNH ĐƠNG KHÊ KIẾN TRÚC NGHỆ THUẬT PHƯỜNG ĐÔNG KHÊ NGÔ QUYỀN 20/12199 3951QD/B VHTT CUỐI TK 18 QUY MÔ LỚN ĐANG XUỐNG CẤP NHÀ NƯỚC CƠNG TRỢ KINH PHÍ ĐỂ TRÙNG TU 03 CHÙA ĐÔNG KHÊ KIẾN TRÚC NGHỆ THUẬT PHƯỜNG ĐÔNG KHÊ PHẬT 20/12199 3951QD/B VHTT ĐẦU TK 19 QUY MƠ LỚN CHÙA TỰ LO KINH PHÍ TRÙNG TU Nguồn: Bảo tàng Hải Phịng, tháng 10/2003 CÁC DI TÍCH CỤ THỂ : * Phân theo loại hình di tích : Các đình : Tiên Nga (phường Máy Tơ), Đơng Khê (phường Đơng Khê); Đình Phụng Pháp (phường Đằng Giang); Đình Cấm (phường Gia Viên); Đình Lạc Viên (phường Lạc Viên) Các chùa : Phổ Minh (phường Lê Lợi); Chùa Đỏ (phường Máy Trai); Chùa Cấm (phường Gia Viên); Chùa Nguyệt Quang (phường Đông Khê); Chùa Phụng Pháp, Chùa Linh Quang (phường Đằng Giang); Chùa Lạc Viên (phường Lạc Viên) Các cảng : Máy Chai (phường Máy Chai); Cảng Vạn Mỹ (phường Vạn Mỹ) Nổi bật hết Đình Phụng Pháp, Đình Đơng Khê, Chùa Đơng Khê xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia Các Di tích kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu : - Đình Phụng Pháp (phường Đằng Giang) Đã cơng nhận Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia theo Quyết định số 2754/ VHQĐ, ký ngày 15/10/1994 Đình cơng trình kiến trúc nghệ thuật bề thế, cịn tương đối nguyên vẹn, mặt quay hướng Tây Đình kết cấu hình chữ đinh gồm gian tiền đường, gian ống muống hậu cung Vì kèo kiểu giá chiêng, kẻ chồng đấu sen Đình thờ Ngơ Quyền - vị anh hùng dân tộc có cơng đánh tan quân xâm lược Nam Hán sông Bạch Đằng năm 938 Đình Phụng Pháp trải qua nhiều lần tôn tạo: Thiệu Trị thứ (1847), Tự Đức thứ 34 (1881), Bảo Đại thứ 17 (1942), tôn tạo gần vào năm 1999 Hiện vật quý Đình Phụng Pháp gồm có: trúc đài đá niên hiệu Cảnh Hưng thứ 34 (1773), ba bia đá thời Nguyễn (Tự Đức, Thành Thái, Khải Định) đáng lưu ý bia thời Tự Đức thứ 34 (1881) ghi lại việc trùng tu ngơi đình; kiệu bát cống; khám thờ cỡ lớn cao 278 cm, rộng 117 cm, dài 210 cm, trang trí lớp cửa võng, bên đặt tượng Ngô Quyền Bên phải cạnh đình Phụng Pháp có ngơi miếu nhỏ thờ bà Tân Nàng, Tương truyền bà người phụ nữ vô danh, lo việc quân lương giúp Ngô Vương, cịn tên Tân Nàng khơng rõ gọi từ Có tài liệu ghi bà Quyến Hoa cơng chúa, tướng hậu cần thờ phụ đình, đền thờ Ngô Vương Ngày hội kỷ niệm Ngô Vương vào ngày 17 tháng Giêng Âm lịch hàng năm Riêng từ Lương Xâm (phường Nam Hải) mở hội kỷ niệm Ngô Quyền vào ngày 16 tháng Giêng Sau lễ hội từ Lương Xâm, nơi khác thờ Ngô Quyền mở hội Tương truyền, từ Lương Xâm suy tôn từ Cả nên mở hội vào ngày ông (16 tháng Giêng âm lịch) Lễ hội Đình Phụng Pháp tổ chức ngày 17, 18, 19 tháng Giêng, người ta rước bát hương từ miếu (nay khơng cịn nữa) đình thờ, sau ngày rước an vị Sau nghi thức tế lễ phần hội thu hút đông đảo dân làng khách thập phương tham gia Nay đình Phụng Pháp, ngồi thờ Ngơ Quyền cịn thờ Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, Hồng Ninh đại vương, Đức Thánh Niệm Phạm Tử Nghi, Đơng Hải đại vương Đồn Thượng - Di tích kiến trúc nghệ thuật Đình Đơng Khê (phường Đơng Khê) Đình Đơng Khê toạ lạc giải đất cũ làng Đông Khê thuộc huyện An Hải cũ, Vào kỷ thứ 10, Ngô Quyền đại phá quân Nam Hán sơng Bạch Đằng có tham gia cư dân Gia Viên, Lạc Viên, Đông Khê, nhiều làng xã ven vùng đồng hạ lưu sông Cấm Qua nội dung bia hậu thần dòng chữ Hán khắc xà cho biết : Đình Đông Khê trung tu vào năm Minh Mạng thứ 17 (1836), quan án sát Nguyễn Thế Nho, người làng đứng chủ hưng cơng Năm 1902, dân làng đóng góp cơng, tu tạo lại đình, dấu ấn lần tu sửa lưu lại họ tên người cơng đức khắc số cột đình “Hồng triều Thành Thái tuế thứ Giáp Thìn niên” Nghĩa là, di tích trùng tu vào năm Giáp Thìn, niên hiệu Thành Thái (tức năm 1902) Đình Đơng Khê cơng trình kiến trúc đồ sộ, có bố cục kiến trúc kiểu chữ đinh gồm gian tiền đường, gian cung cấm, mang phong cách nghệ thuật kỷ 17, 18 Đình bảo lưu nhiều cổ vật có giá trị như: bia ký, hoành phi, câu đối, sắc phong nhiều triều vua Việt Nam phong cho vị phúc thần Ngơ Vương Đặc biệt có hồnh phi khắc chữ Hán lớn “Túc Thanh Cao” tương truyền nhà nho Cao Bá Quát (hiệu Chu Thần) đề tặng Trải qua thời gian, đình Đơng Khê nhân dân thành phố Hải Phịng tơn tạo gìn giữ, tồn lòng dân đất Cảng đài tưởng niệm, tôn vinh nghiệp vẻ vang Ngô Quyền vùng đất mà ông lập nên chiến cơng, đưa dân tộc khỏi cảnh đêm trường 10 kỷ nơ lệ, lầm than Đình Đơng Khê Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa năm 1997 -Di tích kiến trúc nghệ thuật Chùa Đơng Khê Nằm kề trục đường phường Đơng Khê cách ngơi đình khoảng 500 mét ngơi chùa Đơng Khê Chùa có tên chữ “Nguyệt Quang tự”, vốn sơn môn tiếng Thiền phái Trúc Lâm Lâm Tế vùng đất Hải Phòng Khởi đầu chùa am nhỏ thờ Phật Đến thời Lý - Trần, Phật giáo hưng thịnh trở thành Quốc giáo, chùa phát triển thành danh lam lớn, có uy tín vùng Tại đây, vị tam tổ thuộc dòng Thiền Trúc Lâm tu Yên Tử qua chùa giảng dạy, truyền kinh kệ cho tín đồ Chùa Đơng Khê hệ sư tổ chân truyền đóng góp nhiều cơng sức xây đắp để cảnh chùa Đông Khê ngày to đẹp Chùa Đông Khê cơng trình kiến trúc tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc dân gian chùa làng Việt Nam, hàm chứa nhiều di vật mang chức năng, chất liệu khác nhau, có giá trị lịch sử, mỹ thuật tượng phật, bia đá, chuông đồng Chùa Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa năm 1997 Ngày nay, chùa - đình Đơng Khê quận Ngơ Quyền thành phố, quận quan liên quan quan tâm đầu tư, tôn tạo, bảo quản hợp thành quần thể du lịch văn hóa tiếng, thu hút nhiều du khách tới hành hương tham quan (2 *) Nội dung giải pháp, biện pháp sau : - Tiếp tục triển khai thực thành lập xây dựng tổ chức Nhà văn hóa xã Nâng cao chất lượng hoạt động sở vật chất kỹ thuật trung tâm văn hóa quận, huyện, thị xã Khuyến khích đẩy mạnh phong trào xây dựng làng Văn hóa, cụm Văn hóa, cụm dân cư Văn minh - Nâng cao chất lượng hoạt động trạm chuyển tiếp truyền hình có đài phát huyện; Xây dựng trạm chuyển tiếp vùng lõm để đảm bảo phủ sóng truyền hình tồn thành phố - Các huyện, quận, thị xã đưa tiêu xây dựng Làng văn hóa, Nhà văn hóa xã, cụm dân cư văn minh vào kế hoạch 1999 - 2000 địa phương Có kế hoạch cụ thể tổ chức đào tạo bồi dưỡng cán phụ trách Nhà văn hóa Đài truyền xã năm 1999 – 2000 Đợt I làm quý I/ 1999 - Xây dựng thực chế độ đãi ngộ cho cán phụ trách hoạt động văn hóa sở - Ngân sách thành phố cơng trợ bình qn cho Nhà văn hóa xã xây dựng triệu đồng, Làng văn hóa triệu đồng để trang bị số phương tiện hoạt động ban đầu Riêng với huyện Cát Hải huyện Bạch Long Vĩ, Nhà nước công trợ để xây dựng Trung tâm văn hóa huyện - Ngân sách thành phố cơng trợ cho buổi biểu diễn ngoại thành Hải Phịng đồn nghệ thuật thành phố bình qn 400 ngàn đồng Cơng trợ cho hai đội chiếu bóng thành phố bình quân 200.000 đồng cho buổi chiếu bóng ngoại thành ... Chương 2: Thực trạng xây dựng đời sống văn hóa sở quận Ngơ Quyền thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa Chương 3: Tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng đời sống văn hóa sở quận Ngơ Quyền Chương MẤY... XÂY DỰNG ĐỜI SỐNG VĂN HÓA Ở CƠ SỞ CỦA QUẬN NGÔ QUYỀN TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN ĐẠI HĨA 2.1 VÀI NÉT VỀ QUẬN NGƠ QUYỀN 2.1.1 Vị trí địa lý Quận Ngô Quyền - năm quận Thành phố Hải. .. hóa sở" 19 1.2 Q trình xây dựng đời sống văn hóa sở nước ta 26 Chương 2: Thực trạng xây dựng đời sống văn hóa sở 34 quận Ngơ Quyền thời kỳ cơng nghiệp hóa, đại hóa 2.1 Vài nét quận Ngơ Quyền