Sản khoa AMENORRHEA AND AUB GIỚI THIỆU Amenorrhea = mất kinh và AUB là rối loạn phụ khoa thường gặp nhất ở độ tuổi sinh sản AUB là sự thay đổi tần số, thời gian là lượng máu kinh cách tiếp cận được chia thành rong kinh và rong huyết MẤT KINH Mất kinh nguyên phát được định nghĩa là 16 tuổi mà vẫn chưa hành kinh Mất kinh thứ phát là phụ nữ hành kinh mà mất kinh 3-6 tháng hoặc chu kỳ bình thường mà không có kinh Oligomenorrhea là chu kỳ kinh > 35 ngày (kinh thưa) và nhược kinh là giảm số ngày hàn hkinh và lượng máu kinh Nguyên nhân Nguyên nhân mất kinh được phân thành loại - Có thai - Rối loạn trục hạ đồi – tuyến yên - Rối loạn buồng trứng - Thay đổi đoạn của vùng sinh dục Có thai - Cần phải loại trừ có thai mọi trường hợp mất kinh → dùng que thử thai hoặc định lượng β-hCG máu - Cần phải loại trừ thai ngoài tử cung nếu có kỳ kinh bất thường, đau bụng và thử thai dương tính Rối loạn hạ đồi – tuyến yên - Sự tiết GnRH của hạ đồi → điều hòa FSH và LH của tuyến yên → nếu thiếu hormone này → không có tạo estrogen và progesterone, không có hình thành thể vàng → không có kích thích tăng trưởng nội mạc - Sự thay đổi bài tiết catecholamine và chuyển hóa hormone sinh dục → feedback lượng máu tới đám rối cửa hạ đồi -tuyến yên → thay đổi tín hiệu của quá trình tạo noãn các nguyên nhân của trục hạ đồi – tuyến yên thường có thể chữa được bằng cách thay đổi lối sống, kích thích bài tiết gonadotropin - Nguyên nhân vô kinh trục hạ đồi – tuyến yên o Nguyên nhân chức  Giảm cân  Tập luyện nhiều  Béo phì o Do thuốc  Cần sa  Thuốc tâm lý, bao gồm cả thuốc chống trầm cảm o Nguyên nhân tân sản  U tuyến yên tiết prolactin  Craniopharyngioma  U máu hạ đồi Aureus Sản khoa o Nguyên nhân tâm lý  Lo lắng mạn tính  Pseudocyesis  Anorexa nervosa o Nguyên nhân khác  Chấn thương đầu  Chronic medical illness - Để chắc chắn thì phải định lượng FSH, LH, prolactin o FSH, LH thấp o Prolactin bình thường, tăng ttrong u tuyến yên tiết prolactin Rối loạn buồng trứng - Trong trường hợp buồng trứng suy giảm chức → FSH và LH tăng cao Nguyên nhân gây suy buồng trứng - Nguyên nhân từ NST o HC Turner 45, X o NST X mất đoạn dài 46, XX q5 - Nguyên nhân khác o HC kháng hormone hướng dục Savage o Mãn kinh chưa trưởng thành o Suy buồng trứng tự miễn Thay đổi đường hệ sinh dục - Do bất thường lúc sơ sinh o Màng trinh không thủng o Màng ngang âm đạo: cái này có thể sửa bằng PT thường không đảm bảo khả thụ tinh Hội chứng Asherman - Dính buồng tử cung là nguyên nhân mất kinh thứ phát thường gặp nhất o Sau nạo hút (D&C: dilation and curettage) - Dính nhẹ → phẫu thuật sẽ hết dính Khám lâm sàng - Tanner staging - Khám giải phẫu hệ sinh dục - Xuất hiện hirsutism Xét nghiệm - FSH, TSH, prolactin: TSH để loại trừ nhược giáp - Test progesterone o 10-14 ngày PO medroxyprogesterone → gây chảy máu cai progestorone nếu có hiệu ứng chảy máu → tác dụng của estrogen lên nội mạc là có → nguyên nhân từ không tạo noãn, hoặc tạo noãn thưa Nếu cai mà không có chảy máu → bn có thể hypoestrogenic, hoặc hội chứng Asherman, hoặc tắc đường Aureus Sản khoa - Phụ nữ muốn có thai có thể sử dụng clomiphene acetate → GnRH analog để kích thích rụng trứng, kèm với tăng hội chưungs buồng trứng đa nang RA MÁU TỬ CUNG BẤT THƯỜNG Với phụ nữ vô kinh nhược hạ đồi và không có sự tắc đường sinh dục thì lượng estrogen thấp, không đủ để kích thích phát triển nội mạc tử cung → không đủ nội mạc để chảy máu Nhưng với phụ nữ có kinh thưa hoặc không tạo noãn → nông độ estrogen không đổi → nội mạc tử cung vẫn phát triển từ từ, không có sự sụt giảm nồng độ estrogen → không có sự hành kinh, sự phát triển quá mức này sẽ dừng lại → máu với số lượng không dự đoán trước vào các thời điểm bất thường Thiếu pha hoàng thê Không tạo noãn → không có pha hoàng thể → không đủ để nuôi nội mạc 13-14 ngày → kỳ kinh ngắn lại Ra máu giữa chu ky Nguyên nhân sụt estrogen đột ngột → mất bền vững nội mạc tử cung Chẩn đoán máu tử cung bất thường Là máu không bình thường, không được dự báo trước không có các triệu chứng tiền hành kinh: căng tức ngực, thay đổi tâm trạng, chướng bụng, phù, tăng cân, co tử cung Để chẩn đoán máu tử cung không tạo nãon cần loại trừ các nguyên nhân về giải phẫu và tân sản → gói gọn là PALM – COEIN AUB kèm với sự kích htích mạn tính, không đoán trước của estrogen → nếu kéo dài tăng nguy ung thư nội mạc tử cung Điều tri Mục tiêu là đảm bảo sự phát triển bình thường và điều hòa của nội mạc tử cung Medroxy progesterone acetate tối thiểu 10 ngày, và sau đó cai Ngoài còn có OC: phụ nữ điều trị bằng OC thường sẽ có lại AUB sau ngừng thuốc Điều trị ở bệnh nhân máu âm đạo nặng nề là Kiểm soát đợt cấp a Progestin / hoặc COC b Tranxemic acid c D&C d Nút mạch động mạch tử cung e Endometrial ablation f Hysterectomy Aureus ... tử cung là nguyên nhân mất kinh thứ phát thường gặp nhất o Sau nạo hút (D&C: dilation and curettage) - Dính nhẹ → phẫu thuật sẽ hết dính Khám lâm sàng - Tanner staging - Khám... nãon cần loại trừ các nguyên nhân về giải phẫu và tân sản → gói gọn là PALM – COEIN AUB kèm với sự kích htích mạn tính, không đoán trước của estrogen → nếu kéo dài tăng... 10 ngày, và sau đó cai Ngoài còn có OC: phụ nữ điều trị bằng OC thường sẽ có lại AUB sau ngừng thuốc Điều trị ở bệnh nhân máu âm đạo nặng nề là Kiểm soát đợt cấp