TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG KHOA TÂM LÝ GIÁO DỤC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG TỰ PHỤC VỤ CHO TRẺ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ TẠI CƠ SỞ GIÁO DỤC HÒA NHẬP ƯỚC MƠ XANH Sinh viên thực : Phan Thị Diểm Khương Giáo viên hướng dẫn : Ths Lê Thị Hằng Lớp : 16 CTXH ĐÀ NẴNG, THÁNG NĂM 2020 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC VIẾT TẮT MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Nhiệm vụ nghiên cứu Khách thể đối tượng nghiên cứu 10 4.1 Khách thể nghiên cứu 10 4.2 Đối tượng nghiên cứu 10 Giả thuyết nghiên cứu 10 Phạm vi nghiên cứu 10 Phương pháp nghiên cứu 10 7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết 10 7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 10 7.3 Phương pháp thống kê toán học 11 Bố cục đề tài 11 NỘI DUNG 12 Chương 12 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ PHỤC VỤ CHO TRẺ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ 12 1.1 Tổng quan vấn đề nghiên cứu phát triển kỹ tự phục vụ cho trẻ KTTT 12 1.1.1 Tổng quan vấn đề nghiên cứu giới 12 1.1.2 Tổng quan vấn đề nghiên cứu Việt Nam 14 1.2 Các khái niệm 15 1.2.1 Công tác xã hội 15 1.2.2 Công tác xã hội cá nhân 16 1.2.3 Kỹ 16 1.2.4 Kỹ tự phục vụ 17 1.2.5 Trẻ khuyết tật trí tuệ 17 1.3 Một số vấn đề trình phát triển kĩ tự phục vụ trẻ khuyết tật trí tuệ 18 1.3.1 Đặc điểm trẻ khuyết tật trí tuệ 18 1.3.2 Nguyên nhân gây khuyết tật trí tuệ 19 1.4 Ảnh hưởng khuyết tật trí tuệ phát triển trẻ, đặc biệt kĩ tự phục vụ 20 1.5 Các sách văn pháp luật hỗ trợ giáo dục đến TKT 20 1.5.1 Quy định pháp luật hành giáo dục dành cho TKT 20 1.5.2 Quy định pháp luật hướng đến việc ưu đãi bảo vệ TKT: 22 1.6 Công tác xã hội hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ 23 1.6.1 Vai trò CTXH TKT 23 1.6.2 Vai trị cơng tác xã hội hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ 25 1.7 Tiểu kết chương 25 Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ KHẢ NĂNG TỰ PHỤC VỤ CỦA TRẺ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ TẠI CƠ SỞ GIÁO DỤC HỊA NHẬP ƯỚC MƠ XANH 26 2.1 Khái quát địa bàn nghiên cứu 26 2.1.2 Đối tượng nghiên cứu 27 2.2 Kết khảo sát thực trạng kĩ tự phục vụ cho trẻ KTTT sở giáo dục hòa nhập Ước Mơ Xanh 27 2.2.1 Nhận thức giáo viên KNTPV cho TKTTT 27 2.2.2 Sự cần thiết kĩ tự phục vụ sinh hoạt phát triển TKTTT 28 2.2.3 Nhu cầu giáo viên hỗ trợ nhân viên công tác xã hội 28 2.2.4 Nhận thức giáo viên yếu tố giúp trẻ rèn luyện kĩ tự phục vụ 29 2.2.5 Nhận thức giáo viên nguồn lực hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ 30 2.2.6 Nhận thức giáo viên nhu cầu trẻ dạy kỹ tự phục vụ 31 2.2.7 Khó khăn mà giáo viên thường gặp dạy kĩ tự phục vụ cho TKTTT 32 2.2.8 Đánh giá giáo viên mức độ thực kĩ tự phục vụ hàng ngày TKTTT 33 2.2.9 Đánh giá giáo viên hạn chế ảnh hưởng đến dạy kĩ tự phục vụ cho TKTTT 35 2.2.10 Biện pháp hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ KTTT 37 2.3 Những thuận lợi khó khăn q trình dạy kỹ tự phục vụ cho trẻ KTTT sở giáo dục hòa nhập Ước Mơ Xanh 39 2.4 Đề xuất số biện pháp hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ KTTT sở giáo dục hòa nhập Ước Mơ Xanh 39 2.4.1 Nâng cao nhận thức gia đình vai trò việc trang bị kỹ tự phục vụ cho trẻ KTTT 39 2.4.2 Đổi phương pháp dạy kỹ tự phục vụ cho trẻ KTTT, tăng cường tham gia đầy đủ trẻ KTTT vào hoạt động xã hội 41 2.4.3 Cải thiện sở vật chất giáo dục dành cho trẻ KTTT, tăng cường công tác biện hộ bảo vệ quyền công cho trẻ KTTT 42 2.5 Khảo sát mức độ khả thi biện pháp cụ thể 43 2.6 Tiểu kết chương 44 Chương 3: CÔNG TÁC XÃ HỘI HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KĨ NĂNG TỰ PHỤC VỤ CHO TRẺ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ TẠI CƠ SỞ GIÁO DỤC HỊA NHẬP ƯỚC MƠ XANH 46 3.1 Trường hợp điển cứu 46 3.1.3 Tóm tắt vấn đề thân chủ 46 3.1.2 Thực trạng kĩ tự phục vụ thân chủ 49 3.3 Hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ sở GDHN Ước Mơ Xanh 50 3.3.1 Tiến trình cơng tác xã hội cá nhân hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ phát triển kĩ tự phục vụ trung tâm GDHN Ước Mơ Xanh 50 Tiểu kết chương 59 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 63 Kết luận: 63 Khuyến nghị: 64 2.1 Đối với giáo viên TTGDHNUMX: 64 2.2 Đối với đơn vị trung tâm giáo dục hòa nhập trường học: .ều” mà đòi hỏi phải trải qua trình dài, kiên nhẫn tâm huyết Kĩ tự phục vụ phải rèn luyện lúc, nơi, thực sớm tốt trẻ em Kỹ tự phục vụ đa dạng mang đặc trưng vùng, miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ học sinh đặc điểm, hoàn cảnh nhà trường, địa phương Giáo dục kỹ tự phục vụ công việc giáo viên, nhà trường mà xã hội, cộng đồng Có đào tạo hệ trẻ phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho việc thực cơng nghiệp hố, đại hố đất nước hội nhập quốc tế Khuyến nghị: 2.1 Đối với giáo viên TTGDHNUMX: Cần trang bị cho sở lí luận vững đặc biệt hệ thống phương pháp dạy học môn Thủ cơng - Kĩ thuật Phải tìm hiểu kĩ mục tiêu, nội dung chương trình mơn Kĩ thuật để việc dạy học đạt hiệu Với đổi giáo dục nay, trình dạy học, giáo viên cần ý đến việc giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật Để việc giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật đạt hiệu quả, giáo viên cần ý tìm tịi nhiều tài liệu liên quan đến giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ chậm phát triển trí tuệ góp phần vào việc vận dụng tích hợp giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ mang lại hiệu cao Giáo viên cần dành nhiều thời gian cho việc chuẩn bị dạy mình, khâu quan trọng để tiết dạy đạt kết tốt Giáo viên cần tích cực tham gia vào lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ Các chuyên đề giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ dạy học để tiếp thu học hỏi nhiều kinh nghiệm trình giảng dạy Thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp, mạnh dạn đưa ý kiến đề xuất tổ chuyên môn vấn đề liên quan đến giáo dục kĩ sống nhằm nâng cao chất lượng dạy Phương pháp thực hiện: Giáo dục kỹ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ thơng qua hoạt động, để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua hành vi từ hình thành kỹ năng; thực phối hợp nhà trường làm tốt cơng tác xã hội hố việc giáo dục kỹ tuẹ phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ Coi trọng môn Kĩ thuật việc giáo dục kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ môn học 2.2 Đối với đơn vị trung tâm giáo dục hòa nhập trường học: Tập huấn hỗ trợ giáo viên phụ trách lớp việc lập kế hoạch giáo dục cá nhân cho học sinh khuyết tật lớp Tăng cường trao đổi, bàn bạc, chia sẻ kinh nghiệm trách nhiệm giáo viên phụ trách lớp – cốt cán nhà trường – phụ huynh học sinh việc xây dựng thực kế hoạch giáo dục cá nhân Xây dựng kế hoạch đạo tổ chức thực công tác tập huấn, bồi dưỡng cho cácn quản lý – giáo viên cách cụ thể , chi tiết theo tinh thần đạo Bộ Giáo Dục Đào Tạo, Sở Giáo Dục Đào Tạo phương diện từ Phòng Giáo dục đến nhà trường , tổ chức cá nhân Tăng cường hoạt động chuyên môn, xây dựng kế hoạch chuyên môn GDHN Đổi công tác kiểm tra, đánh giá GDHN sở Thực đúng, đủ chế độ, sách dành cho cán bộ, giáo viên dạy hịa nhập Có sách khuyến khích địa phương cấp quận, thành phố giáo viên giỏi, có thành tích xuất sắc GDHN Hỗ trợ tạo điều kiện cho giáo viên dạy hòa nhập tham gia vào lớp tập huấn tham gia chương trình đào tạo nâng chuẩn GDHN, tổ chức việc tham quan học tập điển hình tiên tiến huyện, tỉnh bạn 2.3 Đối với cấp lãnh đạo: Cần quan tâm, đầu tư xây dựng sở giáo dục đảm bảo chất lượng Cung cấp đầy đủ đồ dùng dạy học cho giáo viên học sinh Tổ chức nhiều buổi hội họp, tọa đàm với nội dung giáo dục kĩ sống cho học sinh bậc Tiểu học - Về công tác đạo: Làm tốt công tác tuyên tuyền, nhận thức cho cán quản lý, giáo viên, phụ huynh, xã hội, cộng đồng giáo dục kỹ sống cho học sinh; tăng cường công tác kiểm tra, đạo việc giáo dục kỹ sống cho trẻ khuyết tật trí tuệ trung tâm giáo dục hịa nhập - Định hướng chung: Tích cực chăm lo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, nâng cao nhận thức tầm quan trọng giáo dục kĩ sống cho học sinh; làm tốt công tác tuyên tuyền, tập huấn giáo dục kỹ sống cho học sinh; thực 19 tích hợp giáo dục kĩ sống môn học hoạt động lên lớp - Quán triệt việc lồng ghép giáo dục kĩ sống vào trình dạy mơn học trung tâm giáo dục hịa nhập PHỤ LỤC PHIẾU XIN Ý KIẾN (Dành cho giáo viên) Kính thưa Q Thầy, Cơ giáo! Với mong muốn tìm hiểu thực trạng khả tự phục vụ trẻ khuyết tật trí tuệ trung tâm nhằm hồn thành khóa luận tốt nghiệp, em xin phép gửi đến Thầy, Cơ Giáo phiếu trưng cầu ý kiến Kính mong hợp tác Q Thầy, Cơ Em xin trân trọng cảm ơn Câu 1: Theo Thầy, Cô hiểu kĩ tự phục vụ? ( khoanh tròn vào đáp án cho đúng) A Là kỹ sẵn có từ lúc sinh trẻ B Là kỹ nhà trường thầy cô dạy cho trẻ C Là lực hay khả chuyên biệt cá nhân nhiều khía cạnh sử dụng để giải tình hay cơng việc tự phục vụ cho ví dụ tự nấu ăn, tự giặt quần áo, ăn phở tự bê bát D Ý kiến khác :……………………………………………………………………… Câu 2: Thầy, Cô cảm thấy kĩ tự phục vụ có cần thiết cho q trình sinh hoạt phát triển trẻ khuyết tật trí tuệ khơng? A Có B Khơng Câu 3: Thầy, Cơ có muốn công tác xã hội hỗ trợ, tư vấn biện pháp phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ khơng? A Có B Khơng Câu 4: Theo Thầy, Cô yếu tố sau yếu tố quan trọng giúp trẻ rèn luyện kĩ tự phục vụ? (đánh số theo thứ tự ưu tiên yếu tố từ đến 3)  Yếu tố gia đình  Yếu tố bạn bè  Yếu tố nhà trường Câu 5: Theo Thầy, Cô nguồn lực sau nguồn lực hỗ trợ quan trọng giúp trẻ phát triển kỹ tự phục vụ? (đánh số theo thứ tự ưu tiên nguồn lực từ đến 3)  Nguồn lực từ thân gia đình trẻ  Nguồn lực từ tổ chức cộng đồng  Nguồn lực từ sách hỗ trợ Câu 6: Theo Thầy, Cô nhu cầu sau cần thiết dạy kỹ tự phục vụ cho trẻ? (đánh số theo thứ tự ưu tiên nhu cầu từ đến 5)  Nhu cầu thể chất (thức ăn, chỗ ngủ, nước uống, mặc đủ ấm)  Nhu cầu an toàn (cảm giác chăm sóc, bảo vệ)  Nhu cầu xã hội (sự yêu thương, cảm giác gắn bó cảm giác thuộc về, có bạn bè, gia đình, vợ chồng)  Nhu cầu lòng tự trọng, cảm giác giá trị có ích thân  Nhu cầu phát triển, hoàn thiện nhân cách Câu 7: Theo Thầy, Cơ khó khăn sau thường xuyên gặp phải dạy kỹ tự phục vụ cho trẻ ? (đánh số theo thứ tự ưu tiên từ đến 3)  Khó khăn tìm dạy phù hợp với khả trẻ  Thời gian dạy hạn chế  Trẻ không chịu hợp tác Câu 8: Thầy, Cô đánh giá mức độ thực kĩ tự phục vụ hàng ngày đến trường trẻ khuyết tật trí tuệ trung tâm theo thang điểm từ đến (1: Chưa thực được, 2: Thực được, 3: Thực tốt) MỨC ĐỘ THỰC HIỆN KĨ NĂNG CÁCH THỰC HIỆN Đi lên cầu thang Đi phía bên tay phải, tay vịn cầu thang, quan sát bước bước chân một, chân chân Cất ba lô Cất ba lô hai tay, hướng mặt ba lơ phía ngồi Cất giày, dép Để giày, dép nơi quy định, xoay mũi dép phía ngồi Cách rửa tay Trẻ làm ướt tay, xoa xà phòng lên bàn tay, rửa tay theo quy trình, lau khơ tay khăn Cách uống nước Biết cầm cốc tay phải, đưa cốc lên miệng uống mà mà không để tràn ngồi Mặc/ khốt TT cởi áo Biết phân biệt tay phải tay trái áo, phân biệt mặt áo mang cởi Chưa thực Thực Thực tốt Cách rót nước từ Biết cầm cốc tay trái đưa vịi, dùng tay phải bóp bình lấy vừa đủ lượng nước Cách quét rác Biết dùng tay phải cầm chổi vun tròn lại dồn vào ki hốt sàn rác đổ vào thùng rác Tự xúc cơm ăn 10 Tự xếp gối sau Biết cách xếp gối chồng lên ngủ dậy để vào tong tủ 11 Xử lí ho Trẻ biết dùng khăn giấy trải bàn, gấp khăn giấy làm đôi, dùng hai bàn tay cầm giấy che miệng ho, sau cho giấy vào thùng rác 12 Xử lí hỉ mũi Trẻ biết dùng khăn giấy trải bàn, gấp khăn giấy làm đôi dùng hai bàn tay cầm giấy hỉ mũi, sỉ thật mạnh sau cho vào thùng rác 13 Cách chải tóc Biết cầm lược tay phải để chải tóc, tay trái đỡ giữ lấy tóc Chải từ đỉnh đầu, đầu tóc xuống chân tóc Biết cách cầm muỗng tay phải sau xúc cơm đưa lên miệng Câu 9: Thầy, Cô đánh giá mức độ thực kỹ tự phục vụ trẻ khuyết tật trí tuệ trung tâm tham gia hoạt động trời trường lớp tổ chức theo thang điểm từ đến (1: Chưa thực được, 2: Thực được, 3: Thực tốt) MỨC ĐỘ THỰC HIỆN TT TÊN KĨ NĂNG CÁCH THỰC HIỆN Chưa thực Thực Thực ... tự phục vụ thân chủ 49 3.3 Hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ sở GDHN Ước Mơ Xanh 50 3.3.1 Tiến trình cơng tác xã hội cá nhân hỗ trợ trẻ khuyết tật trí tuệ phát. .. trình dạy kỹ tự phục vụ cho trẻ KTTT sở giáo dục hòa nhập Ước Mơ Xanh 39 2.4 Đề xuất số biện pháp hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ KTTT sở giáo dục hòa nhập Ước Mơ Xanh ... 22 1.6 Công tác xã hội hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ cho trẻ khuyết tật trí tuệ 23 1.6.1 Vai trò CTXH TKT 23 1.6.2 Vai trị cơng tác xã hội hỗ trợ phát triển kĩ tự phục vụ