ÂẢI HC HÚ TRỈÅÌNG ÂẢI HC KINH TÃÚ KHOA KÃÚ TOẠN - TI CHÊNH .   tế H uế KHỌA LÛN TÄÚT NGHIÃÛP ÂẢI HC Đ ại họ cK in h HON THIÃÛN HÃÛ THÄÚNG KIÃØM SOẠT NÄÜI BÄÜ TẢI NGÁN HNG NÄNG NGHIÃÛP V PHẠT TRIÃØN NÄNG THÄN VIÃÛT NAM CHI NHẠNH H TÉNH Sinh viên thực hiện: Nguyễn Thị Huyền Lớp: K44B Kế toán - Kiểm toán Niên khoá: 2010 - 2014 Giáo viên hướng dẫn: Ths Lê Ngọc Mỹ Hằng Huãú, thaïng 05 nàm 2014 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng Lời Cảm Ơn Đ ại họ cK in h tế H uế Qua năm học tập rèn luyện trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế, bảo giảng dạy nhiệt tình quý thầy cô, đặc biệt quý thầy cô khoa Kế tốn – Tài truyền đạt cho em kiến thức lý thuyết thực hành suốt năm học trường Và thời gian thực tập Ngân hàng Nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh Hà Tĩnh em có hội áp dụng kiến thức học trường vào thực tế ngân hàng, đồng thời học hỏi nhiều kinh nghiệm thực tế chi nhánh Cùng với nổ lực thân, em hồn thành luận văn tốt nghiệp Từ kết đạt này, em xin chân thành cám ơn:  Quý thầy cô trường Đại học Kinh tế Huế, truyền đạt cho em kiến thức bổ ích thời gian qua Đặc biệt, Lê Ngọc Mỹ Hằng tận tình hướng dẫn em hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp  Ban Giám đốc Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam - chi nhánh Hà Tĩnh tạo điều kiện thuận lợi cho em thời gian thực tập Do kiến thức cịn hạn hẹp nên khơng tránh khỏi thiếu sót cách hiểu, lỗi trình bày Em mong nhận đóng góp ý kiến quý thầy cô Ban lãnh đao, anh chị phịng Kế tốn – Tài để luận văn tốt nghiệp đạt kết tốt Huế, tháng năm 2014 Sinh viên thực SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán i Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng Đ ại họ cK in h tế H uế Nguyễn Thị Huyền SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán ii Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng MỤC LỤC Lời cảm ơn .i Mục lục iii Danh mục từ viết tắt vi Danh mục sơ đồ, bảng biểu vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lý chọn đề tài Mục tiêu nghiên cứu .2 tế H uế Đối tượng phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Kết cấu đề tài Khái quát nghiên cứu trước .3 ại họ cK in h PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Khái quát chung hệ thống kiểm soát nội .5 1.1.1 Khái niệm hệ thống kiểm soát nội 1.1.2 Mục tiêu hệ thống kiểm soát nội 1.2 Các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội Đ 1.2.1 Mơi trường kiểm sốt .8 1.2.2 Hệ thống kế toán 11 1.2.3 Các thủ tục kiểm soát 13 1.2.4 Kiểm toán nội 17 1.3 Hệ thống kiểm soát nội ngân hàng thương mại 18 1.3.1 Khái niệm, vai trò chức ngân hàng thương mại .18 1.3.2 Đặc điểm hoạt động ngân hàng thương mại ảnh hưởng đến kiểm soát nội 20 1.3.3 Kiểm soát nội ngân hàng thương mại 21 SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán iii Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng CHƯƠNG THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH HÀ TĨNH .25 2.1 Khái quát Agribank Việt Nam Agribank chi nhánh Hà Tĩnh 25 2.1.1 Sơ lược Agribank Việt Nam 25 2.1.2 Giới thiệu Agribank Hà Tĩnh 27 2.1.3 Nhiệm vụ chức Agribank Hà Tĩnh 29 2.1.4 Cơ cấu tổ chức Agribank Hà Tĩnh 29 2.1.5 Tình hình hoạt động kinh doanh Agribank Hà Tĩnh 31 tế H uế 2.2 Thực trạng hệ thống kiểm soát nội Agribank Hà Tĩnh .36 2.2.1 Mơi trường kiểm sốt 36 2.2.2 Hệ thống kế toán 44 2.2.3 Các thủ tục kiểm soát 50 ại họ cK in h 2.2.4 Kiểm toán nội 55 2.3 Đánh giá hệ thống kiểm soát nội Agribank Hà Tĩnh 65 2.3.1 Những ưu điểm .66 2.3.2 Những tồn 68 2.3.3 Nguyên nhân 70 CHƯƠNG GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN Đ CHI NHÁNH HÀ TĨNH .72 3.1 Sự cần thiết, nguyên tắc yêu cầu việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội Agribank Hà Tĩnh 72 3.1.1 Sự cần thiết phải hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội .72 3.1.2 Nguyên tắc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội 74 3.1.3 Yêu cầu hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội .74 3.2 Giải pháp hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội Agribank Hà Tĩnh .75 3.2.1 Hoàn thiện mơi trường kiểm sốt 75 3.2.2 Hồn thiện hệ thống kế tốn 78 3.2.3 Hồn thiện thủ tục kiểm sốt 78 SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán iv Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng 3.2.4 Hồn thiện phận kiểm sốt nội 80 3.3 Kiến nghị .82 3.3.1 Đối với quan Nhà nước 82 3.3.2 Đối với ngân hàng Nhà nước Việt Nam .82 3.3.3 Đối với Agribank Việt Nam 83 PHẦN III: KẾT LUẬN .85 Đ ại họ cK in h tế H uế DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán v Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cán tín dụng KSNB Kiểm sốt nội KTNB Kiểm toán nội NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng nhà nước NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần ại họ cK in h tế H uế CBTD Tổ chức tín dụng UTĐT Uỷ thác đầu tư XLRR Xử lý rủi ro Đ TCTD SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán vi Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn Agribank Hà Tĩnh qua năm 32 Bảng 2.2: Tình hình nguồn vốn nội tệ Agribank Hà Tĩnh qua năm 33 Bảng 2.3: Tình hình sử dụng vốn Agribank Hà Tĩnh .35 tế H uế Bảng 2.4: Tình hình nợ xấu Agribank Hà Tĩnh 36 Sơ đồ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức máy Agribank Hà Tĩnh 30 Đ ại họ cK in h Sơ đồ 2.2: Trình tự ghi sổ kế tốn Agribank Hà Tĩnh 49 SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán vii Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Lý chọn đề tài Trong xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế khu vực, để tồn phát triển doanh nghiệp phải ln nổ lực để có định hướng chiến lược kinh doanh đắn, chế quản lý hiệu quả, nhằm tránh rủi ro, đem lại lợi nhuận cao Ngân hàng đóng vai trị quan trọng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, coi huyết mạch kinh tế Để phát huy nội lực, khuyến khích tăng tế H uế trưởng kinh tế cao bền vững, quốc gia cần xây dựng hệ thống ngân hàng hoạt động có hiệu cao, đặc biệt đất nước tiến trình đổi phát triển hướng tới xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thời kì độ Việt Nam ại họ cK in h Nếu hệ thống ngân hàng ví “huyết mạch” kinh tế chế kiểm sốt ví “thần kinh trung ương” ngân hàng thương mại Bởi hoạt động kinh doanh ngân hàng loại hình kinh doanh có nhiều rủi ro, dễ xảy gian lận sai sót, việc đảm bảo an toàn hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại nhà quản trị ngân hàng quan tâm mà mối quan tâm quan quản lý Nhà nước toàn xã hội Sự phá sản ngân hàng gây nên đổ vỡ dây chuyền hệ thống tài – ngân hàng, Đ ảnh hưởng lớn toàn kinh tế Để ngăn ngừa tổn thất rủi ro xảy trình hoạt động kinh doanh ngân hàng, biện pháp tra, kiểm tra, giám sát quan quản lý Nhà nước, trước hết thân ngân hàng thương mại phải có biện pháp hữu hiệu Mà biện pháp quan trọng phải thiết lập hệ thống kiểm soát nội cách đầy đủ có hiệu Ở ngân hàng thương mại kiểm soát nội ln có tầm quan trọng đặc biệt giúp ngân hàng kiểm sốt tốt hoạt động mình, đảm bảo phát triển bền vững Tuy nhiên, thực tế hoạt động kiểm soát nội ngân hàng thương mại đề cập áp dụng năm gần nên phần lớn thiếu kinh nghiệm lý luận thực tiễn Ủy ban Basel giám sát ngân hàng qua khảo sát SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng thất bại lớn vụ sụp đổ ngân hàng giới kết luận, nguyên nhân chủ yếu thất bại Ban lãnh đạo ngân hàng việc thiết lập trì hệ thống kiểm soát nội vững mạnh, thường xuyên, hoạt động hữu hiệu Chính vậy, việc nghiên cứu xây dựng hệ thống kiểm sốt nội hồn thiện Ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung NHNo&PTNT Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (Agribank Hà Tĩnh) nói riêng việc cần thiết giai đoạn Đó lý em thực đề tài “Hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội Mục tiêu nghiên cứu tế H uế Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh” - Hệ thống hóa vấn đề lý luận hệ thống kiểm soát nội ngân hàng thương mại - Tìm hiểu đánh giá thực trạng hoạt động hệ thống kiểm soát nội ại họ cK in h Agribank Hà Tĩnh - Từ đó, đề xuất số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội Agribank Hà Tĩnh Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống kiểm soát nội doanh nghiệp Đ - Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu hệ thống kiểm soát nội Agribank chi nhánh Hà Tĩnh Phương pháp nghiên cứu  Phương pháp nghiên cứu tài liệu Là trình tham khảo loại sách, báo, giáo trình, văn pháp luật, trang web điện tử… có liên quan đến đề tài Mục đích phương pháp để có kiến thức hệ thống kiểm soát nội doanh nghiệp nói chung, ngân hàng nói riêng hình thành hiểu biết đơn vị thực tập hệ thống kiểm soát nội SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng để nâng cao lực cạnh tranh, để đứng vững phát triển an tồn kinh tế hội nhập quốc tế Một yêu cầu cấp bách công đổi phải nâng cao chất lượng hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ, bởi: Thứ nhất, xuất phát từ yêu cầu hội nhập đòi hỏi: - Các ngân hàng phải áp dụng thông lệ quốc tế giám sát nghiệp vụ ngân hàng - Nhu cầu độ tin cậy thông tin ngân hàng Chính phủ, đối tác, khách hàng, cổ đông cổ đông chiến lược với thân ngân hàng Thứ hai, xuất phát từ đặc điểm hoạt động kinh doanh ngành kinh tế, liên quan đến nhiều tác nhân tế H uế ngân hàng: Phức tạp, chứa đựng nhiều rủi ro, nhạy cảm với biến động Thứ ba, xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ hệ thống tài chính, ngân hàng - “huyết mạch” kinh tế có vai trị to lớn ổn định, phát triển bền vững kinh tế quốc dân ại họ cK in h Thứ tư, hệ thống KSNB giúp Ban giám đốc đạt mục tiêu kinh doanh doanh nghiệp ngăn chặn hoạt động bất hợp lệ HTKSNB yếu không hiệu đem lại rủi ro cao cho doanh nghiệp Các điểm yếu HTKSNB gây tổn thất cho doanh nghiệp khía cạnh hoạt động ngăn cản doanh nghiệp đạt nhiệm vụ, mục tiêu Mặt khác HTKSNB khơng tài liệu hướng dẫn quy trình mà nhân cấp tổ chức phải tham gia Đ thực Đó q trình thiết kế chặt chẽ, phương tiện để đạt mục đích, tự khơng dừng lại phải đưa đảm bảo hợp lý việc cần phải đạt mục tiêu kinh doanh doanh nghiệp Thứ năm, xuất phát từ vai trò hệ thống kiểm soát nội nhằm: - Sử dụng nguồn lực quản lý hoạt động kinh doanh ngân hàng cách hiệu - Đảm bảo chắn định chế độ quản lý ngân hàng quan quản lý có thẩm quyền ban hành thực thể thức giám sát mức độ hiệu tính hợp lý chế độ SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 73 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng - Phát kịp thời vướng mắc kinh doanh để hoạch định thực biện pháp đối phó - Ngăn chặn, phát sai phạm hoạt động kinh doanh ngân hàng - Đảm bảo việc ghi chép, hạch toán đầy đủ, xác thể thức giao dịch phát sinh ngân hàng - Đảm bảo việc lập báo cáo tài kịp thời, hợp lệ tuân theo yêu cầu pháp định có liên quan - Đảm bảo tài sản thông tin không bị lạm dụng sử dụng sai mục đích 3.1.2 Nguyên tắc hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội tế H uế - Vận dụng nguyên tắc quản lý rủi ro ủy ban Basle giám sát ngân hàng hoạt động kế thừa kinh nghiệm, mơ hình quản lý rủi ro nước phát triển để khắc phục nguyên nhân dẫn đến rủi ro hoạt động ại họ cK in h Agribank Việt Nam nói chung chi nhánh nói riêng - Phù hợp với tiêu chuẩn Ủy ban COSO kiểm soát nội - Đảm bảo cân đối lợi ích đạt chi phí bỏ - Với vai trị định chế tài Nhà Nước, giải pháp đưa phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội Việt Nam, mức độ đại công nghệ thông tin chi nhánh, nguồn nhân lực trình độ cán chi nhánh - Các giải pháp cần tiến hành đồng để hỗ trợ lẫn bước Đ thực Chẳng hạn, thay đổi thủ tục kiểm sốt hướng dẫn nhân viên thực đắn thay đổi cần phải thực đồng thời 3.1.3 u cầu hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội - Yêu cầu Ban giám đốc chi nhánh: Ban giám đốc phải có thái độ tích cực xây dựng hệ thống KSNB cho ngân hàng, hướng dẫn điều hành cho phận chức điều khiển quản lý phù hợp với khung KSNB - Yêu cầu phận chức năng: Các phòng ban chức chi nhánh phải phối kết hợp, hỗ trợ kiểm tra lẫn thực bước hoàn thiện - Yêu cầu kiểm tra xử lý: Việc kiểm tra kiểm soát phải thực SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 74 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng thường xuyên cá nhân phận thực kiểm tra độc lập cá nhân phận khác nhằm đánh giá chất lượng hoạt động hoàn thiện, phát bất cập để chỉnh lý 3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI AGRIBANK HÀ TĨNH Xuất phát từ vấn đề lý luận thực tế hệ thống kiểm soát nội Agribank Hà Tĩnh, để đảm bảo cho rủi ro trình hoạt động kinh doanh phát ngăn chặn kịp thời, đảm bảo tính hiệu hoạt động chi 3.2.1 Hồn thiện mơi trường kiểm sốt tế H uế nhánh, việc hoàn thiện hệ thống kiểm sốt nội chi nhánh vơ cần thiết Mơi trường kiểm sốt phản ánh sắc thái chung đơn vị, chi phối ý thức kiểm soát thành viên đơn vị tảng phận khác kiểm sốt nội Hồn thiện mơi trường kiểm sốt nhằm giúp nhà quản lý nhận thức ại họ cK in h đầy đủ tầm quan trọng hệ thống kiểm sốt nội từ mà họ ln quan tâm thích đáng đến việc thiết kế, vận hành quy định, sách, bước thủ tục kiểm sốt khâu, cấp, phịng ban chi nhánh  Về cấu tổ chức Bộ máy tổ chức chi nhánh có vai trị vơ quan trọng phát triển chi nhánh Bộ máy tổ chức chi nhánh cỗ máy vận hành toàn hoạt Đ động chi nhánh Do để cơng tác điều hành cơng việc thuận lợi phát huy hết khả chi nhánh máy tổ chức phải bố trí phù hợp, cán đứng vị trí phù hợp với khả để có điều kiện phát huy hết lực mình, tạo sức mạnh tổng hợp cho toàn bộ máy tổ chức nhằm đạt thành công chung ngân hàng Cần phải có quy định chức quyền hạn phòng để tránh việc chồng chéo quyền lợi nghĩa vụ phòng ban Tạo phối hợp phòng ban việc giải công việc liên quan Khoa Kế toán – Kiểm toán, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, ‘Kiểm toán’, 2012, NXB Lao động – Xã hội, trang 64 SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 75 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng  Về sách nhân Phát triển nguồn nhân lực mục tiêu hàng đầu tổ chức, doanh nghiệp Việc phát triển đội ngũ cán bộ, nhân viên cần thiết ngân hàng Chính phận hình ảnh đại diện cho ngân hàng uy tín, động chuyên nghiệp, tham mưu đắc lực cho cấp lãnh đạo ngân hàng việc hướng hoạt động kinh doanh đến thành công Do vậy, Agribank Hà Tĩnh cần phải có kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, sử dụng nhân viên cách khoa học, minh bạch bình đẳng - Thường xuyên đánh giá hiệu công việc, tiến hành khen thưởng, thăng chức tế H uế vào kết công việc nhân viên Định kỳ, thực sàng lọc nhân viên vừa tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy tận tâm, tận lực với công việc, sàng lọc để giữ lại người phù hợp loại người không phù hợp Đồng thời hội để người có ại họ cK in h lực vào làm việc chi nhánh Điều quan trọng từ bước cần phải chuẩn hóa cán bộ, nhân viên từ khâu tuyển dụng, việc đưa số tiêu chuẩn như: Có trình độ chun mơn phù hợp; phải đào tạo quy trường đại học có uy tín (ngồi) nước; có khả ngoại ngữ tin học thành thạo; có lối sống hịa đồng; có phẩm chất đạo đức tốt, vui vẻ, nhiệt tình, động, ham học hỏi sáng tạo Đ công việc; hiểu biết kinh tế - trị - xã hội có khả giao tiếp tốt - Thiết lập chế tiền lương chế độ đãi ngộ hấp dẫn động lực thúc đẩy nhân viên nhiệt tình, có trách nhiệm, khuyến khích sáng tạo, say mê nghiên cứu tìm tịi cơng việc chun mơn, tạo động lực cạnh tranh, nâng cao hiệu làm việc - Gắn trách nhiệm người vào công việc họ Thực vấn đề khơng gắn trách nhiệm thân vào khó mà tận tâm tận lực, trung thực - Thường xuyên tổ chức lớp học nghiệp vụ tín dụng, thẩm định, toán quốc tế, kế toán ngân quỹ Cuối khóa học lại tiến hành kiểm tra lấy kết kiểm tra xếp loại lao động năm để đề bạt chức vụ tuyển dụng cán Bên cạnh đó, thường xuyên có buổi học ngoại SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 76 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng khóa, tham quan giao lưu học tập với đơn vị bạn, thuê chuyên viên NH trung ương giảng viên trường đại học trò chuyện trao đổi chuyên đề với cán chi nhánh, cử học lớp đào tạo ngắn hạn, bổ túc kiến thức đại học, tạo điều kiện cho cán chi nhánh học sau đại học, cần ý đến việc nâng cao lực nhân viên thẩm định tín dụng, nhân viên lập kế hoạch việc dự báo biến động thị trường Đặc biệt cán làm công tác kiểm tra, kiểm sốt nội ngồi trình độ chun mơn nghiệp vụ địi hỏi phải đào tạo kiến thức cơng tác kiểm tra, kiểm soát, pháp luật thông lệ quốc tế, hiểu biết vĩ mô quản lý nhà nước tế H uế lĩnh vực tiền tệ tín dụng, có khả phân tích dự báo tốt - Tạo điều kiện để nhân viên trao đổi với ban lãnh đạo thơng qua họp nhân viên ban lãnh đạo Ở nhân viên nói vướng mắc, điều chưa hài lịng cơng việc, chế độ, sách ại họ cK in h quan điểm, triết lý điều hành ban lãnh đạo qua ban lãnh đạo hiểu biết, quan tâm đến nguyện vọng nhân viên Điều góp phần tạo mơi trường làm việc khách quan, cởi mở, thân thiện hơn, động lực thúc đẩy đơi ngũ nhân viên nhiệt tình cống hiến, sáng tạo trung thành - Phát huy hoạt động đoàn thể để nâng cao tinh thần đoàn kết, tạo điều kiện để nhân viên hiểu biết lẫn Đ - Đào tạo có trình độ tin học, lực chun mơn để tiếp cận vận hành phần mềm tin học Biết tận dụng, khai thác ứng dụng phần mềm kiểm sốt  Về cơng tác kế hoạch Thực lập kế hoạch cụ thể mức sử dụng vốn cách thức huy động vốn chi nhánh năm có khả dự báo để xây dựng kế hoạch sát với thực tế Việc lập kế hoạch nguồn vốn sử dụng vốn phải xây dựng sở kết tài năm hành, tiêu kinh doanh năm kế hoạch định hướng mục tiêu kế hoạch tài tồn ngành Vì cơng việc địi hỏi phải toàn diện SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 77 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng đồng bộ, sở tin cậy cho việc tổ chức công tác sử dụng vốn kinh doanh cách hiệu Sau lập kế hoạch huy động vốn, chi nhánh cần chủ động việc phân phối sử dụng vốn cách có hiệu Chi nhánh cần vào kế hoạch kinh doanh dự báo biến động thị trường để đưa định phân bổ mặt số lượng thời gian Ngoài ra, định việc giám sát đánh giá tiến trình hồn thành kế hoạch theo bảng tiêu chí đánh giá hồn thành nhiệm vụ định kỳ đơn vị, cán 3.2.2 Hoàn thiện hệ thống kế toán tế H uế nhằm phát sai sót có biện pháp khắc phục kịp thời Cơng tác tổ chức kế tốn chi nhánh thực tốt Tuy nhiên thời điểm số lượng khách hàng giao dịch lớn, chứng từ nhiều, kế toán viên thường nhập số liệu vào máy, người kiểm sốt thực duyệt mà khơng ký vào ại họ cK in h chứng từ để kịp thời gian toán Tất chứng từ gốc chứng từ in từ máy ghép, ký đóng dấu vào cuối ngày Thực nhiều bỏ sót số chứng từ khơng ký đóng dấu Phịng kế tốn nên thực nghiêm túc, có kiểm sốt chặt chẽ quy trình ln chuyển chứng từ để đảm bảo tính hợp lệ chứng từ Đặc biệt việc kiểm soát đĩa mềm ký điện tử để tránh người làm nhiều bước vừa vào chức người giao dịch vừa vào chức người kiểm soát Đ Bên cạnh đó, cần trọng tới việc hồn thiện yếu tố hệ thống kế tốn như: hệ thống sách, tài khoản kế tốn áp dụng chung phạm vi toàn hệ thống, quy trình chuẩn cho hoạt động ghi chép, lập sử dụng báo cáo tài chính, xây dựng hệ thống báo cáo kế toán phận báo cáo kế toán hợp cho toàn ngân hàng 3.2.3 Hoàn thiện thủ tục kiểm soát Ngân hàng tổ chức hoạt động lĩnh vực tài chính, tiền tệ - lĩnh vực nhạy cảm, chịu điều chỉnh nhiều văn pháp luật, có quan hệ ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều đối tượng khách hàng, tầng lớp xã hội vậy, thủ tục kiểm sốt chi nhánh thiết kế theo quy trình phù hợp với SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 78 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng nguyên tắc KSNB Tuy nhiên, đôi chỗ thủ tục cịn mang tính hình thức, chưa thực có chiều sâu chưa phát huy hiệu cao Do vậy, để hồn thiện thủ tục kiểm sốt chi nhánh cần phải ý điểm sau: Thứ nhất: Xây dựng ban hành văn quản lý nội như: Giới hạn tín dụng khách hàng, phân định khu vực đầu tư, thành lập hội đồng tín dụng, phân cấp thẩm quyền phê duyệt giới hạn tín dụng, quy trình tín dụng thống nhất, xếp hạng tín dụng nội bộ… Thứ hai: Dựa nguyên tắc phân công, phân nhiệm bất kiêm nhiệm kiểm soát nội bộ, chi nhánh ban hành cụ thể quy định chức năng, nhiệm vụ tế H uế phòng ban hệ thống theo khơng nên cá nhân đơn vị thực từ đầu đến cuối hoạt động giao dịch Mặt khác phải có người kiểm tra, giám sát cơng việc người khác thực ại họ cK in h Thứ ba: Để hạn chế rủi ro tín dụng, chi nhánh cần phải thiết kế thủ tục kiểm soát, bao gồm: - Thiết lập môi trường làm việc công khai minh bạch - Hệ thống phân cấp, thẩm quyền định cụ thể, rõ ràng theo nguyên tắc thận trọng có tính tập thể - Các nghiệp vụ tuân thủ kiểm soát chặt chẽ khơng thể có tình trạng Đ xử lý nghiệp vụ dựa vào tin cậy khách hàng - Quy trình cấp tín dụng đảm bảo tách bạch ba chức kinh doanh, quản lý rủi ro tác nghiệp, nhằm tăng cường tính hiệu khâu, đồng thời đảm bảo giám sát khâu thơng qua việc tn thủ quy trình cấp tín dụng - Mọi diễn biến khoản cấp tín dụng thể xác cập nhật hệ thống - Các nghiệp vụ diễn có phê duyệt đầy đủ chứng từ người có thẩm quyền SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 79 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng 3.2.4 Hồn thiện phận kiểm sốt nội Là cơng cụ giúp phát cải tiến điểm yếu hệ thống quản lý doanh nghiệp, KTNB đem lại cho doanh nghiệp nhiều lợi ích Nhờ đó, Ban giám đốc Hội đồng quản trị kiểm soát hoạt động quản lý rủi ro tốt quy mô độ phức tạp doanh nghiệp vựơt tầm kiểm soát họ Trước mắt, để đáp ứng quy mô hoạt động Agribank Hà Tĩnh ngày mở rộng số lượng nhân viên làm cơng tác kiểm tra – kiểm tốn nội cần phải tăng cường thêm qua tuyển dụng hàng năm, ưu tiên lựa chọn nhân viên phận nghiệp vụ ngân hàng nhân viên có kinh nghiệm kiểm tế H uế tốn lĩnh vực ngân hàng cơng ty kiểm tốn độc lập ngồi nước, đáp ứng yêu cầu lực, phẩm chất, đạo đức kiểm tốn viên Cán làm cơng tác kiểm tốn phải có đạo đức nghề nghiệp cao, tinh thần làm việc độc lập, tận tụy, không bị cám dỗ lợi ích vật chất Có ại họ cK in h thực cơng việc cách khách quan, xem xét tình hình cách chân thực, người, việc, không thiên vị đối tượng kiểm tra kiểm toán Agribank Việt Nam có quy định cụ thể hóa tiêu chuẩn cán làm cơng tác kiểm tốn Điều lệ hoạt động ngân hàng trình độ đào tạo, kinh nghiệm chun mơn cơng tác Vì với cán kiểm toán nội bộ, yêu cầu đặt ngồi trình độ chun mơn nghiệp vụ cịn phải nắm kiến thức công tác kiểm tra, kiểm sốt, pháp luật, thơng lệ quốc tế, có khả phân tích, dự báo… Do để nâng cao Đ trình độ cho cán làm cơng tác kiểm toán chi nhánh phải xây dựng kế hoạch đào tạo đào tạo lại đội ngũ cán làm nhiệm vụ kiểm tra để nâng cao trình độ nghiệp vụ ngân hàng, kiến thức pháp luật, kỹ đạo đức nghề nghiệp làm chuyên nghiệp hóa đội ngũ cán làm cơng tác Ngồi ra, cán bộ, nhân viên kiểm tra – kiểm soát nội cần phải tự trang bị, cập nhật học tập kiến thức, kỹ cần thiết công việc kiểm toán Đối với nghiệp vụ phát sinh, mang tính chất đặc thù cán bộ, nhân viên kiểm sốt nội phải tự tìm hiểu, trang bị kiến thức nghiệp vụ đơn vị mình, nâng dần trình độ lên mức cao học nữa, chuyên môn nên đào tạo chuyên sâu để đảm bảo khả phát vấn đề khó kiểm tra – kiểm tốn nội SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 80 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng Bên cạnh đó, thiết lập quyền hạn đảm bảo độc lập tương đối cho nhân viên phịng kiểm tra kiểm sốt nội bộ, cần có sách đãi ngộ tương xứng phù hợp với vị trí, vai trị chức đội ngũ nhân viên kiểm toán nội Một sách đãi ngộ khơng tốt khơng tạo động lực cho nhân viên kiểm toán nội ảnh hưởng đến tính độc lập, khách quan họ xử lý cơng việc Quy trình kiểm toán nội chưa xây dựng cách rõ ràng, cụ thể Cán kiểm tra, kiểm soát nội chủ yếu thực nghiệp vụ dựa quy trình nghiệp vụ cụ thể, kiếm tra sốt xét lại Vì chi nhánh cần xây dựng quy trình kiểm tốn nội cụ thể, tổng qt dựa đánh giá rủi ro tế H uế Trong công tác cho vay, hoạt động kiểm tra cho vay không dừng lại công tác hậu kiểm, mà phải tiến hành toàn khâu trình cho vay Ngay từ tiếp nhận hồ sơ dự án để thẩm định định cho vay cán kiểm tra nội phải bắt tay vào kiểm tra dự án, hoạt động thực liên tục dự ại họ cK in h án lý hợp đồng tín dụng Việc thực kiểm tra tồn khâu q trình cho vay giúp sớm phát sai sót để kịp thời chấn chỉnh, từ phịng ngừa rủi ro xảy Định kỳ đánh giá số vấn đề trọng yếu: - Sự hữu hiệu hiệu thủ tục kiểm soát hoạt động hoạt động tín dụng, hoạt động kinh doanh nguồn vốn… quy trình thực Đ nghiệp vụ - Hiệu mức độ chặt chẽ, độc lập hệ thống phân cơng, phân nhiệm chức quy trình thực nghiệp vụ ngân hàng - Tổng hợp rủi ro hoạt động, rủi ro tín dụng; rút kinh nghiệm quản lý rủi ro cho toàn chi nhánh - Đánh giá, kiểm tra lại trình độ nghiệp vụ, mức độ hiểu biết quy trình cập nhật kiến thức đội ngũ nhân viên ngân hàng - Tăng cường kiểm tra kiểm sốt để ngăn chặn khả thơng đồng nội chi nhánh để tư lợi cá nhân thẩm định lại số dự án vay vốn SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 81 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng 3.3 KIẾN NGHỊ 3.3.1 Đối với quan Nhà nước Trong bối cảnh kinh tế nước giới nay, phát triển kinh tế bền vững trung dài hạn, đảm bảo ổn định kinh tế cách vững ưu tiên hàng đầu Nhà nước Chính phủ Việt Nam Trong đó, hệ thống ngân hàng coi huyết mạch kinh tế, xây dựng hệ thống kiểm sốt nội hồn thiện, hoạt động hữu hiệu góp phần nâng cao chất lượng hoạt động gia tăng giá trị cho ngân hàng yêu cầu cấp bách đòi hỏi quan tâm, giúp đỡ Nhà nước Chính phủ Cụ thể: tế H uế Xây dựng văn pháp luật đồng bộ, thống tạo hành lang pháp lý cho hệ thống NHTM, tạo điều kiện cho NHTM hoạt động phù hợp với thông lệ chuẩn mực Việt Nam quốc tế Ban hành sách xây dựng mơi trường kinh doanh ổn định, phát triển ại họ cK in h tiền đề cho NHTM hoạt động kinh doanh an toàn, hiệu Tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ quan quản lý Nhà nước hoạt động NHTM nói chung Agribank Hà Tĩnh nói riêng theo quy định pháp luật 3.3.2 Đối với ngân hàng Nhà nước Việt Nam NHNN quan đại diện cho Nhà nước lĩnh vực ngân hàng, trực tiếp Đ đạo hoạt động ngân hàng Đây quan đảm trách việc phát hành, quản lý tiền tệ tham mưu sách liên quan cho Chính phủ Việt Nam Vì vậy, điều kiện để hoạt động hệ thống KSNB NHTM phát huy vai trò địi hỏi cần phải có hỗ trợ từ phía NHNN ban hành sách cụ thể sau: NHNN cần phối hợp với Bộ Tài hồn thiện khẩn trương ban hành hệ thống kế toán theo chuẩn mực kế toán quốc tế Xây dựng giải pháp hồn thiện phương pháp kiểm sốt kiểm toán nội TCTD phù hợp với chuẩn mực quốc tế Hoàn thiện hệ thống giám sát ngân hàng theo hướng: nâng cao chất lượng phân tích tình hình tài hệ thống cảnh báo sớm rủi ro tiềm ẩn hoạt động TCTD, phát triển thống cách thức giám sát ngân hàng SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 82 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng sở lí luận thực tiễn, xây dựng cách tiếp cận hoạt động đánh giá chất lượng quản lí rủi ro nội TCTD NHNN cần phải có lộ trình để thời gian tới, tất tổ chức tín dụng Việt Nam phải áp dụng phân loại nợ theo Điều Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN (tức phân loại nợ không dựa theo phương pháp định lượng mà cịn kết hợp phương pháp định tính) Khuyến khích tổ chức tín dụng áp dụng tính dự phòng rủi ro theo phương pháp chiết khấu dòng tiền cho mục đích quản trị nội theo dõi song song với phương pháp tính tỷ lệ cố định nay, lâu dài, nên áp dụng phương pháp chiết khấu dịng tiền theo thơng lệ quốc tế tế H uế Hệ thống kiểm tra kiểm soát nội ngân hàng cần bảo đảm mức độ đầy đủ, tính hiệu lực hiệu Cơng tác kiểm tra kiểm sốt nội khơng dừng cơng tác hậu kiểm, hình thức tổ chức đợt kiểm tra, phát sai phạm phát sinh, mà cần nâng cao khả phát hiện, ngăn ngừa quản trị rủi ro Ngoài ại họ cK in h cần nâng cao vai trò phận kiểm toán nội bộ, thực đánh giá độc lập hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ, đưa khuyến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội NHTM Cần phải tiếp tục đề cao trách nhiệm tự kiểm tra ngân hàng tăng cường hoạt động kiểm toán tổ chức kiểm toán độc lập kiểm toán hoạt động ngân hàng Đ 3.3.3 Đối với Agribank Việt Nam Để nâng cao hiệu HTKSNB chi nhánh, đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành tồn hệ thống cần phải đề cao trách nhiệm nhà quản lý: Phát triển hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ; đầu tư thêm máy tính thiết bị văn phịng, mở rộng thêm không gian tạo điều kiện làm việc, tạo môi trường kiểm tra thuận lợi, chế độ đãi ngộ hợp lý cho đội ngũ cán nhân viên để họ làm việc nguyên tắc, theo thủ tục kiểm sốt quy định Hội sở phải có thái độ tích cực xây dựng hệ thống KSNB cho ngân hàng chi nhánh, hướng dẫn điều hành cho phận chức điều khiển quản lý phù hợp với khung KSNB SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 83 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng - Agribank phải chủ động xây cho mục tiêu kinh doanh chiến lược kinh doanh dài hạn - Ban hành quy chế, văn hướng dẫn cụ thể xây dựng hệ thống KSNB đến ngân hàng chi nhánh - Agribank cần trọng đầu tư máy móc, thiết bị quản lý phù hợp đáp ứng yêu cầu quản lý ngân hàng - Bên cạnh đó, để nâng cao tính độc lập phận kiểm tra nội Chi nhánh, Agribank cần phải tiến hành theo hướng tổ chức lại máy hoạt động Ban kiểm sốt HĐQT Phịng Kiểm tốn nội trung ương kết hợp với việc tăng tế H uế cường tính chủ động cán làm cơng tác kiểm tra, kiểm soát chi nhánh qua việc đan xen quản lý theo chiều ngang quản lý theo ngành dọc Việc tăng cường mối quan hệ Ban kiểm sốt HĐQT Phịng kiểm tốn nội nâng cao vai trò quản lý theo ngành dọc khâu kiểm tra, kiểm sốt có tác dụng làm Đ ại họ cK in h tăng tính độc lập phận kiểm tra, kiểm soát đơn vị thành viên SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 84 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng PHẦN III: KẾT LUẬN Kiểm sốt nội có vai trị quan trọng an toàn khả phát triển hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại Cùng với việc xây dựng thực chế kiểm soát nội phù hợp hiệu cho phép ngân hàng thương mại chống đỡ tốt với rủi ro Các hoạt động ngân hàng Agribank Hà Tĩnh nói riêng hoạt động ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung ln ln phải mơi trường tiềm ẩn nhiều rủi ro tình hình kinh tế khó khăn Do đó, Agribank Hà Tĩnh tế H uế nhận thực tầm quan trọng hệ thống kiểm soát nội việc giúp chi nhánh đứng vững phát triển an toàn kinh tế hội nhập cạnh tranh khốc liệt Qua trình thực tập, nghiên cứu thực đề tài: “Hoàn thiện hệ thống ại họ cK in h kiểm soát nội ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh” đạt số kết sau: Khái quát tổng quan hình thành phát triển Agribank Hà Tĩnh tình hình hoạt động ngân hàng giai đoạn 2011-2013 Luận văn hệ thống hóa làm sáng tỏ vấn đề lý luận hệ thống kiểm soát nội NHTM Nghiên cứu đặc điểm trình bày cụ thể thực trạng hệ thống kiểm soát nội chi nhánh từ tiến hành phân tích, đánh giá tình hình triển khai hoạt động Đ KSNB, nêu thành tựu hạn chế công tác KSNB Agribank Hà Tĩnh tìm nguyên nhân hạn chế phát sinh Trên sở kết hợp với mục tiêu chiến lược hoạt động Agribank Hà Tĩnh đề xuất giải pháp cụ thể để tăng cường hồn thiện KSNB với mong muốn đóng góp phần nhỏ nghiên cứu vào việc hồn thiện hoạt động KSNB phù hợp với chiến lược phát triển Agribank Hà Tĩnh thời gian tới, thúc đẩy tăng trưởng an toàn hoạt động Agribank Hà Tĩnh gắn liền với thực mục tiêu, nhiệm vụ Chính phủ giao phục vụ cho nghiệp cơng nghiệp hố, đại hố đưa đất nước hội nhập ngày tốt trường quốc tế SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 85 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng Trong luận văn kiến thức thân hạn chế, thời gian chuẩn bị thơng tin tiếp cận cịn hạn hẹp, luận văn dừng lại phân tích thân ngân hàng, chưa xét đến tình trạng hệ thống kiểm soát nội ngân hàng tỉnh nên chưa thể khái quát cách tổng quan ngân hàng cịn có thiếu sót định, có nhiều thời gian hơn, hiểu biết sâu luận văn sâu nghiên cứu nguyên nhân chủ quan khách quan dẫn tới yếu hệ thống kiểm soát nội chi nhánh, từ đưa giải pháp phù hợp với thực tế hoạt động ngân hàng, khai thác triển để điểm mạnh hệ thống, giúp ngân hàng hoạt động có hiệu Bài luận văn cịn hồn thiện tế H uế nhiều khiếm khuyết, em mong xem xét, góp ý thầy, giáo để luận văn Mặc dù, thời gian thực tập ngắn giúp em học hỏi nhiều kinh nghiệm thực tế đơn vị trình làm luận văn tốt nghiệp Một ại họ cK in h lần em xin chân thành cám ơn giáo Ths Lê Ngọc Mỹ Hằng tận tình hướng dẫn em hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp này, giúp đỡ cô Ngân hàng Nông nghiệp phát triển nông thôn Hà Tĩnh tạo điều kiện Đ thuận lợi cho em suốt thời gian thực tập ngân hàng SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán 86 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: ThS Lê Ngọc Mỹ Hằng DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO Khoa Kế toán – Kiểm toán, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, ‘Kiểm toán’, Nhà xuất Lao động – Xã hội, TP.HCM, 2012 Nguyễn Quang Dong, Ngơ Trí Tuệ, ‘Kiểm tốn tài chính’, Nhà xuất Đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội, 2012 Báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh ngân hàng Agribank chi nhánh Hà Tĩnh 2011-2013 tế H uế Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Thông tư 44/2011/TT-NHNN ngày 29/12/2011: Quy định hệ thống kiểm soát nội kiểm tốn nội tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Hà Nội, 2011 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Quyết định 36/2006/QĐ-NHNN ngày 01/08/2006 ại họ cK in h ban hành quy chế kiểm tra, kiểm sốt nội tổ chức tín dụng, Hà Nội, 2006 Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Việt Nam, Quyết định 468/QĐ/HĐQT-KTKT: Quy chế tổ chức hoạt động hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội ngày 28/12/2001, Hà Nội, 2001 Luật tổ chức tín dụng 2010 Luật ngân hàng Nhà nước 2010 Đ Trang web: www.agribank.com.vn 10 Tạp chí kế tốn SVTH: Nguyễn Thị Huyền – K44B Kế Toán - Kiểm Toán ... THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH HÀ TĨNH .25 2.1 Khái quát Agribank Việt Nam Agribank chi nhánh Hà Tĩnh 25... NHẰM HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN Đ CHI NHÁNH HÀ TĨNH .72 3.1 Sự cần thiết, nguyên tắc yêu cầu việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát. .. nông thôn Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh Chương 3: Giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm sốt nội ngân hàng nơng nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Hà Tĩnh Khái quát nghiên cứu trước Hệ thống kiểm