Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh LỜI MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Ngân hàng hình thành phát triển trải qua trình lâu dài với nhiều hình thái kinh tế xã hội khác Hệ thống ngân hàng coi huyết mạch, hệ thống thần kinh, hệ thống tuần hoàn toàn kinh tế quốc dân Để phát huy nội lực, khuyến khích tăng trưởng kinh tế cao bền vững, quốc gia cần xây dựng hệ thống ngân hàng hoạt động có hiệu cao, đặc biệt đất nước tiến trình đổi phát triển hướng tới xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thời kì độ Việt Nam Nếu hệ thống ngân hàng ví huyết mạch kinh tế chế kiểm sốt ví hệ thống thần kinh trung ương ngân hàng thương mại Kinh doanh ngân hàng loại hình kinh doanh có nhiều rủi ro, dễ xảy gian lận sai sót Sự phá sản ngân hàng gây nên đổ vỡ dây chuyền hệ thống tài – ngân hàng, ảnh hưởng lớn toàn kinh tế Để ngăn ngừa tổn thất rủi ro xảy q trình hoạt động kinh doanh ngân hàng, ngồi biện pháp tra, kiểm tra, giám sát quan quản lý Nhà nước, trước hết thân ngân hàng thương mại phải có biện pháp hữu hiệu Mà biện pháp quan trọng phải thiết lập hệ thống kiểm soát nội cách đầy đủ có hiệu Thực tế, hoạt động kiểm soát nội Ngân hàng thương mại đề cập áp dụng năm gần nên phần lớn thiếu kinh nghiệm lý luận thực tiễn, nguyên nhân chủ yếu thất bại ban lãnh đạo ngân hàng việc thiết lập trì hệ thống kiểm soát nội vững mạnh, thường xun, hoạt động hiệu Chính vậy, việc nghiên cứu xây dựng hệ thống kiểm soát nội hoàn thiện Ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung Agribank Ngọc Lặc nói riêng việc cần thiết giai đoạn Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Đó lý em thực đề tài “ Hoàn thiện hệ thống kiểm sốt nội Ngân hàng nơng nghiệp phát triển nơng thơn chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hóa ” Mục tiêu nghiên cứu đề tài - Tổng hợp, hệ thống hóa lý luận hệ thống kiểm soát nội ngân hàng thương mại - Tìm hiểu làm rõ thực trạng hệ thống kiểm soát nội Agribank Ngọc Lặc - Khảo sát, đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội Agribank Ngọc Lặc - Trên sở đánh giá thực trạng, đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội Agribank Ngọc Lặc Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống kiểm soát nội ngân hàng - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu hệ thống kiểm soát nội Agribank Ngọc Lặc Phương pháp nghiên cứu Một số phương pháp mà em sử dụng để thực đề tài phương pháp luận chung phương pháp cụ thể : - Phương pháp nghiên cứu tài liệu Mục đích phương pháp để có kiến thức hệ thống kiểm sốt nội doanh nghiệp nói chung, ngân hàng nói riêng Trong q trình thực đề tài, em tiếp cận tham khảo nguồn tài liệu có độ tin cậy cao liên quan đến nội dung đề sách báo ngân hàng, kiểm sốt nội Bên cạnh đó, em nghiên cứu quy định, văn pháp luật có liên quan Bộ Tài chính, NHNN Việt Nam Agribank ban hành… - Phương pháp quan sát Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Thực phương pháp nhằm thấy rõ bước công việc cụ thể ngày cán bộ, nhân viên NHNo&PTNT chi nhánh Ngọc Lặc - Phương pháp vấn trực tiếp Trong thời gian thực tập em tiến hành vấn cán tín dụng từ giúp em giải đáp thắc mắc trình nghiên cứu tài liệu, hiểu rõ nội dung, ý nghĩa bước công việc mà em quan sát - Phương pháp xử lý, phân tích số liệu Với số liệu đơn vị cung cấp, em tiến hành xử lý, dựa kiến thức hiểu biết thân để thực việc so sánh, đối chiếu số liệu năm, tăng giảm tiêu qua kỳ phân tích Kết cấu đề tài Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận phụ lục, nội dung đề tài bao gồm ba chương: • Chương 1: Những vấn đề lý luận hệ thống kiểm soát nội ngân hàng thương mại • Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hóa • Chương 3: Giải pháp hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hóa Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan hệ thống kiểm soát nội doanh nghiệp 1.1.1 Các khái niệm hệ thống kiểm soát nội - Văn hướng dẫn kiểm toán quốc tế số Hội đồng Liên hiệp nhà kế toán Malaysia (MACPA) Viện kế toán Malaysia (MIA) đưa sau : “Hệ thống kiểm soát nội cấu tổ chức cộng với biện pháp, thủ tục Ban quản trị tổ chức thực thể chấp nhận, nhằm hỗ trợ thực thi mục tiêu Ban quản trị đảm bảo tăng khả thực tiễn tiến hành kinh doanh trật tự có hiệu bao gồm: tuyệt đối tuân theo đường lối Ban quản trị, bảo vệ tài sản, ngăn chặn phát gian lận, sai lầm, đảm bảo tính xác, tồn số liệu hạch tốn, xử lý kịp thời đáng tin cậy số liệu thơng tin tài Đến nay, định nghĩa chấp nhận rộng rãi định nghĩa COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Comission – Hoa Kỳ) đưa vào năm 1992, tạo nên khởi đầu tiếng nói chung cho doanh nghiệp, tổ chức trở thành chuẩn mực công nhận áp dụng rộng rãi toàn giới, theo COSO: KSNB quy trình chịu ảnh hưởng hội đồng quản trị,các nhà quản lý nhân viên đơn vị chi phối, thiết kế để cung cấp bảo đảm hợp lý nhằm thực ba mục tiêu đây: - Tính đáng tin cậy báo cáo tài - Sự tuân thủ luật lệ quy định hành - Hiệu lực hiệu hoạt động COSO định nghĩa KSNB không thủ tục mà tiến trình Một tiến trình loạt hành động tác vụ dẫn đến kết đặc biệt thường mong muốn Quan điểm tiến trình KSNB quan Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh trọng việc hiểu biết KSNB tiến trình kinh doanh tổ chức tiên tiến * Theo chuẩn mực kiểm toán số 315 - Kiểm sốt nội bộ: Là quy trình Ban quản trị, Ban Giám đốc cá nhân kháctrong đơn vị thiết kế, thực trì để tạo đảm bảo hợp lý khả năngđạt mục tiêu đơn vị việc đảm bảo độ tin cậy báo cáo tài chính,đảm bảo hiệu quả, hiệu suất hoạt động, tuân thủ pháp luật quy định có liên quan Theo điều 2, chương “Quy chế kiểm tra, kiểm soát nội tổ chức tín dụng” Ngân hàng Nhà nước ban hành ngày 01/08/2006 thơng tư 44/2011/TT-NHNN ban hành ngày 29/12/2011 thì: “ Hệ thống kiểm tra, KSNB tập hợp chế, sách, quy trình, quy định nội bộ, cấu tổ chức tổ chức tín dụng thiết lập sở phù hợp với quy định pháp luật hành tổ chức thực nhằm đảm bảo phòng ngừa, phát hiện, xử lý kịp thời rủi ro đạt mục tiêu mà tổ chức tín dụng đặt ra.” 1.1.2 Mục tiêu hệ thống kiểm soát nội Hệ thống KSNB thiết kế vận hành nhằm đạt mục tiêu sau: • Mục tiêu hoạt động - Phòng ngừa, ngăn chặn sai sót, vi phạm, giảm thiểu rủi ro - Phát sai sót, vi phạm, dấu hiệu rủi ro, đảm bảo an toàn, hiệu hiệu kinh doanh - Bảo vệ, quản lý, sử dụng tài sản nguồn lực cách kinh tế, nâng • Mục tiêu thơng tin Bảo đảm hệ thống thơng tin tài thơng tin quản lý trung thực, hợp lý, đầy đủ kịp thời để người quản lý dựa vào thơng tin đưa định Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Ví dụ: Thu thập thơng tin nợ xấu giúp phân tích tìm hiểu xu hướng nợ xấu theo: ngành nghề cho vay, loại hình sở hữu doanh nghiệp cho vay, thời hạn cho vay… nhằm đưa danh mục cho vay an toàn hiêu • Mục tiêu tuân thủ Bảo đảm tuân thủ pháp luật quy trình, quy định nội doanh nghiệp quy định chung cấp có thẩm quyền Đạt mục tiêu vấn đề quan trọng hoạt động kinh doanh ngân hàng Tuy nhiên, nhà quản lý tổ chức điều hành sở cân nhắc chi phí lợi ích khơng thể chấp nhận phương pháp kiểm sốt chi phí q cao so với lợi ích mang lại Đây đảm bảo tính hợp lý thiết kế hệ thống KSNB 1.1.3 Nhiệm vụ hệ thống kiểm sốt nội • Ngăn ngừa thiếu sót hệ thống xử lý nghiệp vụ Các thủ tục kiểm sốt phải thiết kế cho hướng nghiệp vụ kinh tế xảy nguyên tắc quy định, nhằm ngăn chặn kịp thời sai sót, nhầm lẫn vơ tình hay cố ý gây thất thoát tiền bạc tài sản ngân hàng, gây thiệt hại kinh doanh Ví dụ: để ngăn chặn thất thoát tiền bạc, ngân hàng quy định khoản thu chi trước thủ quỹ thực phải qua xét duyệt kế toán, kiểm soát viên, kế tốn trưởng • Bảo vệ doanh nghiệp trước thất thoát tài sản Tài sản doanh nghiệp bao gồm tài sản hữu hình tài sản vơ hình Chúng bị đánh cắp, lạm dụng vào mục đích khác bị hư hại không bảo vệ hệ thống kiểm sốt thích hợp Điều tương tự xảy tài sản phi vật chất khác sổ sách kế toán, tài liệu quan trọng… • Đảm bảo việc thực chế độ pháp lý Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Hệ thống KSNB thiết kế doanh nghiệp phải đảm bảo định chế độ pháp lý liên quan đến hoạt động kinh doanh doanh nghiệp phải tuân thủ mức Cụ thể, hệ thống KSNB cần: - Duy trì kiểm tra việc tuân thủ sách có liên quan đến hoạt động doanh nghiệp - Ngăn chặn phát kịp thời xử lý sai phạm gian lận hoạt động doanh nghiệp - Đảm bảo việc ghi chép kế tốn đầy đủ, xác việc lập báo cáo tài trung thực khách quan • Đảm bảo độ tin cậy thơng tin Thơng tin kinh tế, tài máy kế toán xử lý tổng hợp quan trọng cho việc hình thành định nhà quản lý Như vậy, thông tin cung cấp phải đảm bảo tính kịp thời thời gian, tính xác tin cậy thực trạng hoạt động phản ánh đầy đủ, khách quan nội dung chủ yếu hoạt động kinh tế, tài chính… • Đảm bảo hiệu hoạt động lực quản lý Các trình kiểm soát đơn vị thiết kế nhằm ngăn ngừa lặp lại không cần thiết tác nghiệp, gây lãng phí hoạt động sử dụng hiệu nguồn lực doanh nghiệp Bên cạnh đó, định kỳ, nhà quản lý thường đánh giá kết hoạt động doanh nghiệp thực với chế giám sát hệ thống KSNB doanh nghiệp nhằm nâng cao khả quản lý, điều hành máy quản lý doanh nghiệp Tuy nằm thể thống song mục tiêu đơi có mâu thuẫn với tính hiệu hoạt động với mục đích bảo vệ tài sản, sổ sách cung cấp thông tin đầy đủ tin cậy Nhiệm vụ nhà quản lý xây dựng hệ thống KSNB hữu hiệu kết hợp hài hòa mục tiêu 1.1.4 Những hạn chế cố hữu hệ thống kiểm soát nội Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Các trình kiểm sốt đảm bảo hợp lý đảm bảo tuyệt đối cho mục tiêu kiểm sốt đơn vị, dù có quan tâm thiết kế lý tưởng thân chưa đựng hạn chế cố hữu Những hạn chế là: - u cầu thơng thường chi phí cho hệ thống KSNB khơng vượt q lợi ích mà hệ thống mang lại - Phần lớn thủ tục KSNB thường thiết lập cho nghiệp vụ thường xuyên, lặp lặp lại nghiệp vụ khơng thường xun - Sai sót người thiếu ý, đãng trí thực nhiệm vụ kiểm sốt, khơng hiểu rõ u cầu cơng việc kiểm sốt - Khả hệ thống KSNB khơng phát thông đồng thành viên ban quản lý nhân viên với người khác hay đơn vị - Khả người thực kiểm sốt lại lạm dụng đặc quyền - Do thay đổi chế yêu cầu quản lý làm thủ tục kiểm soát lạc hậu bị vi phạm 1.1.5 Các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm sốt nội 1.1.5.1 Mơi trường kiểm soát Mức độ hữu hiệu KSNB tuỳ thuộc chủ yếu nhà quản lý nhiều yếu tố khác, chúng gọi mơi trường kiểm sốt Như mơi trường kiểm sốt bao gồm tồn nhân tố bên bên ngồi doanh nghiệp có ảnh huởng đến trình thiết kế, vận hành tính hữu hiệu kiểm sốt nội bộ, nhân tố chủ yếu nhận thức hành động nhà quản lý đơn vị Môi trường kiểm sốt có ảnh hưởng quan trọng đến q trình thực kết thủ tục kiểm sốt Các thủ tục kiểm sốt khơng đạt mục tiêu hình thức mơi trường kiểm sốt yếu Ngược lại, mơi trường kiểm sốt tốt hạn chế Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh phần thiếu sót thủ tục kiểm sốt Tuy nhiên, mơi trường kiểm sốt khơng thể thay cho thủ tục kiểm sốt Mơi trường kiểm soát bao gồm: - Đặc thù quản lý - Cơ cấu tổ chức - Chính sách nhân - Cơng tác kế hoạch - Bộ phận kiểm toán nội - Mơi trường bên ngồi 1.1.5.2 Hệ thống kế tốn Kế toán khoa học quan sát ghi chép, phân loại, tổng hợp nghiệp vụ kinh tế phát sinh đơn vị nhằm cung cấp thông tin cho đối tượng quan tâm Chức kế tốn thơng tin kiểm tra Chính mà hệ thống kế toán nội phận quan trọng hệ thống kiểm soát nội Cụ thể diễn đạt sau : Hệ thống kế tốn tồn thủ tục cho phép xử lý nghiệp vụ, hệ thống có vai trò xác định, thu thập, phân tích, tính tốn, phân loại, tổng hợp toàn nghiệp vụ kinh tế phát sinh đơn vị Bản thân hệ thống kế tốn có khả tự kiểm sốt lấy để loại trừ sai phạm trình xử lý Mơi trường kiểm sốt trình bày hỗ trợ nhiều cho việc xử lý hệ thống kế toán Song, hệ thống kế toán công cụ quản lý thân đơn vị 1.1.5.3 Nguyên tắc thủ tục kiểm soát - Các ngun tắc kiểm sốt Có ba ngun tắc đạo chung việc thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ: • Ngun tắc phân cơng phân nhiệm Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Trong tổ chức có nhiều người làm cơng việc tổ chức phải phân công cho tất người tổ chức, không để người phải làm nhiều việc số người khác lại khơng có việc làm Phân cơng phân nhiệm rõ ràng coi nguyên tắc quan trọng kiểm soát Bởi sở phân cơng phân nhiệm, người tổ chức hiểu rõ nhiệm vụ, trách nhiệm để phối hợp kiểm soát lẫn nhằm đạt mục tiêu chung tổ chức • Nguyên tắc bất kiêm nhiệm Nguyên tắc qui định cách ly thích hợp trách nhiệm nghiệp vụ có liên quan nhằm ngăn ngừa sai phạm hành vi lạm dụng quyền hạn Ví dụ tổ chức nhân khơng thể bố trí kiêm nhiệm nhiệm vụ phê chuẩn thực hiện, nhiện vụ thực kiểm soát, nhiệm vụ ghi sổ tài sản bảo quản tài sản • Nguyên tắc ủy quyền - phê chuẩn Theo uỷ quyền nhà quản lý, cấp giao cho định giải số công việc phạm vi định Để tuân thủ tốt q trình kiểm sốt, nghiệp vụ kinh tế phải phê chuẩn đắn Sự phê chuẩn thực qua hai loại: phê chuẩn chung phê chuẩn cụ thể Sự phê chuẩn chung thực thơng qua việc xây dựng sách chung mặt hoạt động cụ thể cho cán cấp tuân thủ Ví dụ việc xây dựng phê chuẩn bảng giá bán sản phẩm cố định, hạn mức tín dụng cho khách hàng Sự phê chuẩn cụ thể thực theo nghiệp vụ kinh tế riêng - Thủ tục kiểm soát • Kiểm soát trực tiếp Kiểm soát trực tiếp thủ tục, quy chế, q trình kiểm sốt thiết lập nhằm đáp ứng mục tiêu chi tiết kiểm sốt, bao gồm: - Kiểm sốt bảo vệ tài sản, thông tin Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh hết khả nhiệm vụ mình, từ giúp nâng cao cơng tác kiểm sốt nội • Chính sách nhân - Bộ máy tổ chức Chi nhánh có vai trò vơ quan trọng phát triển Chi nhánh Bộ máy tổ chức Chi nhánh cỗ máy vận hành tồn hoạt động Chi nhánh Do để công tác điều hành công việc thuận lợi phát huy hết khả Chi nhánh máy tổ chức phải bố trí phù hợp, cán đứng vị trí phải có điều kiện phát huy hết lực mình, tạo sức mạnh tổng hợp cho toàn Bộ máy tổ chức - Cần phải có quy định chức quyền hạn phòng để tránh việc chồng chéo quyền lợi nghĩa vụ phòng ban Tạo phối hợp phòng ban việc giải công việc liên quan - Đào tạo cán công tác tổ chức cán bộ: người nhân tố định đến thành công hay thất bại Chi nhánh, quan tâm đến chất lượng cán Chi nhánh việc mang tính chiến lược Chi nhánh - Đào tạo cán bộ, nâng cao chất lượng cán ngân hàng: Trong thời gian qua công tác đào tạo cán Chi nhánh ban lãnh đạo Chi nhánh quan tâm Chi nhánh có nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng cán ngân hàng thường xuyên tổ chức lớp học nghiệp vụ tín dụng, thẩm định… - Cán quản lý phải người nắm vững đường lối, sách Đảng, Nhà nước sách chung ngành ngân hàng, lĩnh vực có liên quan thời ký phát triển kinh tế người có trình độ chun mơn nghiệp vụ chun ngành kinh tế , có trình độ tổng hợp phân tích tình hình, kinh nghiệm thực tế, có kiến thức pháp luật, khoa học tâm lý, thơng tin có trình độ ngoại ngữ, trình độ tin học,quan trọng người có phẩm chất đạo đức, có khả tập hợp người để phát huy sức mạnh tập thể Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh - Nhân viên người có phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, có trình độ chun mơn, trình độ ngoại ngữ trình độ tin học, am hiểu lĩnh vực liên quan đến công việc mình, nhiệt tình với cơng việc, có tinh thần trách nhiệm - Đối với cán thẩm định, tín dụng trực tiếp thẩm định cho vay phải có lập trường tư tưởng vững vàng, có chun mơn nghiệp vụ giỏi, trung thực khách quan, thẳng thắn, kiên định rõ ràng bảo vệ Đặc biệt Cán làm cơng tác kiểm tra, kiểm sốt nội ngồi trình độ chun mơn nghiệp vụ đòi hỏi phải đào tạo kiến thức công tác kiểm tra, kiểm sốt, pháp luật thơng lệ quốc tế, hiểu biết vĩ mô quản lý nhà nước lĩnh vực tiền tệ tín dụng, có khả phân tích dự báo - Đối với cán trẻ có lực nên tạo điều kiện cho học tập cao Đối với cán cao tuổi đào tạo thơng qua lớp học nghiệp vụ ngắn ngày theo hình thức trao đổi, hội thảo từ thực tiễn công việc làm để đúc rút kinh nghiệm Thực lớp đào tạo chuyên đề để nâng cao trình độ chuyên mơn, nghiệp vụ - Đào tạo có trình độ tin học, lực chun mơn để tiếp cận vận hành phần mềm tin học Biết tận dụng, khai thác ứng dụng phần mềm kiểm sốt • Cơng tác kế hoạch Là ngân hàng hàng đầu Việt Nam, với phát triển kinh tế, chi nhánh bước xây dựng cho tiền đề vững sở vật chất, uy tín kinh doanh Xuất phát từ yêu cầu thực tế thị trường tài tiền tệ, chi nhánh đề số phương hướng mục tiêu tổng quát - Lập kế hoạch huy động sử dụng vốn: Việc lập kế hoạch sử dụng vốn giải pháp tài nhằm nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh chi nhánh Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Trên thực tế, chi nhánh tiến hành lập kế hoạch tài hàng năm thu nhập chi phí gửi NHNo & PTNT Việt Nam chưa quan tâm đến việc lập kế hoạch cụ thể mức sử dụng vốn cách thức huy động vốn chi nhánh năm có khả dự báo để xây dựng kế hoạch sát với thực tế Về nguyên tắc việc lập kế hoạch khác kế hoạch nguồn vốn sử dụng vốn phải xây dựng sở kết tài năm hành, mục tiêu tiêu kế hoạch kinh doanh năm kế hoạch định hướng mục tiêu kế hoạch tài tồn ngành Do cơng việc đòi hỏi phải tồn diện đồng để sở tin cậy cho việc tổ chức công tác sử dụng vốn kinh doanh cách hiệu Sau lập kế hoạch huy động vốn, chi nhánh cần chủ động việc phân phối sử dụng vốn cách có hiệu Chi nhánh cần vào kế hoạch kinh doanh dự báo biến động thị trường để đưa định phân bổ mặt số lượng thời gian Trong hoạt động ngân hàng, đồng vốn sử dụng có hiệu đồng vốn đem cho tổ chức kinh tế vay lại chi nhánh thu lãi từ khoản tiền vay • Bộ phận kiểm tốn nội Cần nâng cao hoạt động kiểm toán nội đơn vị thường xuyên giám sát, kiểm tra đánh giá cách thường xuyên hoạt động đơn vị, Cần tổ chức phận đảm bảo độc lập so với tất phận khác đơn vị cần giao quyền đầy đủ 3.3.2 Hồn thiện hệ thống kế tốn Cơng tác tổ chức kế tốn chi nhánh thực tốt Tuy nhiên thời điểm số lượng khách hàng đến giao dịch lớn, số lượng chứng từ nhiều, kế toán viên thường nhập số liệu vào máy, người kiểm sốt thực duyệt mà khơng ký vào chứng từ để kịp thời gian toán Tất chứng từ gốc chứng từ in từ máy ghép, ký đóng dầu vào cuối ngày Thực nhiều bỏ sót số chứng từ khơng kỳ đóng dấu Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Phòng kế tốn nên thực nghiêm túc, có kiểm sốt chặt chẽ quy trình ln chuyển chứng từ để đảm bảo tính hợp lệ chứng từ 3.3.3 Hoàn thiện nguyên tắc thủ tục kiểm sốt - Trong q trình hoạt động, Chi nhánh có nhiều loại rủi ro khác Để tăng cường quản lý tài chính,hệ thống kiểm soát nội phải phát ngăn chặn rủi ro Tại Chi nhánh, nguyên tắc thủ tục kiểm soát như: nguyên tắc phân công phân nhiệm, nguyên tắc bất kiêm nhiệm, nguyên tắc ủy quyền, phê chuẩn chi tiết cho cấp lãnh đạo cán phòng chức chưa thực triệt để, dễ dẫn đến gian lận phận nghiệp vụ Do thủ tục kiểm sốt cần dựa nguyên tắc bản: + Giám sát chặt chẽ công tác kiểm tra nội chi nhánh, thường xuyên kiểm tra, kiểm soát hoạt động tín dụng chi nhánh, tránh làm cho có thủ tục + Không nên cá nhân đơn vị thực từ đầu đến cuối hoạt động giao dịch + Thực ngun tắc kiểm sốt chéo, tức phải có người kiểm tra công việc người khác thực + Đối với lĩnh lực có rủi ro cao nghiệp vụ tín dụng, kế tốn, nghiệp vụ kho quỹ cần phải thực quy định có người giám sát trực tiếp suốt trình thực nghiệp vụ - Thực tế cho thấy, nhân viên chuyên trách công việc định thành thạo cơng việc, tăng hiệu cơng việc, tích lũy nhiều kinh nghiệm Tuy nhiên, để nhân viên làm lâu nghiệp vụ dễ dẫn đến gian lận tiêu cực nhân viên Vì vậy, khơng nên cá nhân thực từ đầu đến cuối hoạt động giao dịch, đồng thời Chi nhánh nên thực kiểm soát kép tức phải có người kiểm tra cơng việc người khác Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh - Thường xuyên tổ chức cho cán học nhằm nâng cao trình độ, phẩm chất đạo đức để từ giúp cho hoạt động chi nhánh đạt hiệu cao - Trong tất khâu cần giám sát chặt chẽ, thực theo quy định, thủ tục hành giúp hạn chế tối đa rủi ro chi nhánh - Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đơn hoạt động, cần quan tâm đến hoạt động tín dụng trước sau thẩm định cho vay Mỗi Cán phải xác định kiểm soát hoạt động hàng ngày, ứng với nghiệp vụ kinh tế phát sinh, kiểm soát trước, sau nghiệp vụ kinh tế phát sinh Khơng coi trọng kiểm sốt khâu quan trọng 3.4 Những kiến nghị để thực giải pháp hoàn thiện giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm sốt nội ngân hàng nơng nghiệp phát triển nông thôn 3.4.1 Đối với quan nhà nước • Hồn thiện mơi trường pháp lý Thứ nhất, Hồn thiện chế sách quản lý NHNN liên quan đến tạo môi trường pháp lý cho hệ thống KSNB Hiện nay, sở pháp lý cho hoạt động KSNB sơ sài, chưa rõ ràng, dẫn tới NHTM chưa hiểu đúng, đầy đủ công tác Vì vậy, nên thống nội dung hệ thống KSNB văn Nhà nước, tránh nhận thức không đầy đủ chức hệ thống Kế tốn khơng đơn kế tốn báo cáo tài mà phải bao gồm kế toán hoạt động kế toán tuân thủ, thực đầy đủ chức xác minh bày tỏ ý kiến Thứ hai, bước phát triển hoàn thiện thị trường bất động sản nhằm tạo điều kiện vay vốn, hạn chế bớt việc đầu tư mức vào thị trường bất động sản tạo sốt giá giả tạo, bất ổn định cho thị trường tiền tệ thị trường Tín dụng Thứ ba, áp dụng chế độ kế toán bắt buộc doanh nghiệp Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Hiện báo cáo toán doanh nghiệp phần lớn chưa thực chế độ kiểm toán, Nhà nước nên bắt buộc doanh nghiệp phải thực chế độ kiểm tốn, mặt khác phải có biện pháp xử lý kỷ luật doanh nghiệp cung cấp thông tin sai thật thực trạng sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Nhà nước phải có chế tài xử lý cụ thể trường hợp Cơng ty kế tốn xác nhận sai thật dẫn đến rủi ro cho ngân hàng Thứ tư, nâng cao hiệu hoạt động Tín dụng ưu đãi hạn chế tác động tiêu cực hoạt động đến tính bình đẳng khả điếu tiết thị thị trường quan hệ Tín dụng Nâng cao lượng ngân hàng Chính sách xã hội quỹ hỗ trợ phát triển, thực minh bạch thơng tin tín dụng, ưu đãi, tăng cường cơng tác giám sát hoạt động Tín dụng Cần có luật định, chế tài biện pháp hữu hiệu ngăn chặn hoạt động gồm có Tín dụng ngầm có tính cho vay nặng lãi tồn kế tốn, lĩnh vực nơng nghiệp, nơng thôn kinh tế tiểu thương Thứ năm, Nhà nước cần thúc đẩy việc thành lập mạng lưới thông tin kinh tế để phổ biến cung cấp rộng rãi thơng tin sách kinh tế, thị trường nước quốc tế, tiến phương thức ứng dụng chuyển giao thành tựu khoa học công nghệ giới cho doanh nghiệp nắm bắt xử lý thơng tin xác, kịp thời nhanh chóng hoạt động kinh doanh NHTM Thứ sáu, tăng cường phối hợp cấp, ngành có liên quan tiến trình cải cách ngân hàng Nghĩa cải cách ngân hàng cần phải tiến hành song song với tiến trình đổi kế tốn vĩ mô, cải cách máy quản lý Nhà nước đôi với cải cách khu vực chi tiêu công, chủ động kiểm sốt q trình hợp tác quốc tế, cải cách tăng cường tính hiệu lực hệ thống pháp luật Thứ bảy, chủ động tạo nguồn nhân lực cho trình phát triển hội nhập doanh nghiệp Muốn vậy, Nhà nước cần xây dựng chiến lược kế Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh hoạch đào tạo dài hạn, hợp lý tránh tình trạng có lao động phổ thơng, khơng có kỹ năng; chiến lược đào tạo cần bảo đảm đầu đội ngũ người lao động nhiệt tình, có chất lượng cao, giỏi ngoại ngữ kỹ đàm phán, giỏi kỹ thuật, chuyên môn, am hiểu luật pháp, hệ thống quốc tế • Tăng cường cơng tác tra, giám sát đánh giá hệ thống KSNB - Quan tâm xây dựng máy tra NHNN, theo hướng nâng cao trình độ khả tra đội ngũ cán tra với việc thành lập hệ thống thơng tin Tín dụng việc áp dụng cơng nghệ tin học có hiệu Kết hợp chặc chẽ phương pháp giám sát từ xa tra chỗ NHNN ngân hàng - Bổ sung quy định số năm công tác lĩnh vực quản lý tài chính, kế tốn số năm kinh nghiệm ngành Ngân hàng cán làm phận KTKSNB nói chung Đặc biệt với chức danh Trưởng, phó phòng, nên tăng số năm kinh nghiệm (tối thiểu phải năm) làm việc lĩnh vực tài chính, ngân hàng - Để nâng cao tính chuyên nghiệp hoạt động KTNB, Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu ban hành chuẩn mực KTNB doanh nhiệp nói chung NHTM nói riêng Khi ban hành chuẩn mực cụ thể NHTM dễ dàng việc thực hiên kiểm tra kiểm kiểm soát nghiệp vụ lĩnh vực hoạt động - NHNN cần quy định số đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ tối thiểu năm kiểm toán viên nội bộ, nhằm liên tục trang bị kiến thức kỹ cho cán KTNB, đáp ứng tốt yêu cầu công việc - Tăng cường công tác tra giám sát ngân hàng nhà nước tổ chức tín dụng 3.4.2 Đối với agribank Việt Nam Trước yêu cầu mới, hoạt động tín dụng Ngân hàng Nơng nghiệp phát triển nông thôn việt Nam (AGRIBANK) nảy sinh vấn đề mới: Tỷ lệ nợ hạn có xu hướng tăng, xuất nhiều lĩnh vực nhiều Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh thành phần kinh tế; Dư nợ tiềm ẩn hạn lớn Số vốn bị thất có giảm số vụ lại tăng quy mô mức độ; Mô hình quản lý Tín dụng “Một cửa” tạo kẽ hở quản lý Trong phần đông doanh nghiệp nước – khách hàng ngân hàng phần nhiều doanh nghiệp vừa nhỏ, có tiềm lực tài yếu, cơng nghệ lạc hậu thiếu trầm trọng nguồn nhân lực chất lượng cao Vậy phải làm để làm tốt cơng tác quản lý tín dụng: Đổi cơng nghệ, đại hố hoạt động ngân hàng, tái cấu lại hoạt động nhằm nâng cao chất hoạt động dịch vụ, nâng cao lực cạnh tranh thích ứng với yêu cầu hội nhập nhiệm vụ trọng tâm hệ thống ngân hàng Việt Nam giai đoạn Trong đó, việc tái cấu lại nợ, bước lành mạnh hố khả tài yêu cầu thiết để tổ chức tín dụng – ngân hàng khẳng định vị thương trường, đáp ứng nhu cầu lành mạnh hoá thị trường tài - tiền tệ nước nhà Đổi cơng nghệ, đại hố hoạt động nghiệp vụ sản phẩm dịch vụ, cơng tác tín dụng nhân tố thiếu để củng cố công tác Đồng thời, hồn thiện quy trình cho vay nâng cao chất lượng tín dụng đáp ứng chuẩn mực quốc tế đòi hỏi khách quan tổ chức tài chính, tín dụng ngân hàng Việt Nam lộ trình tái cấu nợ nhằm bước lành mạnh hố tình hình tài Song song với việc đẩy mạnh hoạt động đổi cơng nghệ, đại hố ngân hàng; đẩy nhanh tốc độ triển khai dự án đại hoá ngân hàng hệ thống toán, phát triển dịch vụ tốn khơng dùng tiền mặt, mở rộng dịch vụ tốn tín dụng qua thẻ ATM theo lộ trình chung Ngân hàng Nhà nước; 3.4.3 Đối với agribank Ngọc Lặc Một là, chi nhánh cần phải tuân thủ điều kiện qui định Nhà nước, Hội sở biện pháp bảo đảm tiền vay tương ứng Tuy nhiên để Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh thực tốt yêu cầu trên, chi nhánh cần phải có biện pháp tích cực nhằm hạn chế tính chủ quan định chọn lựa, đặc biệt kiên xử lý hành vi thông đồng với khách hàng gây thiệt hai cho ngân hàng Hai là, để có biện pháp bảo đảm tiền vay khơng phù hợp với loại hình khách hàng cụ thể, mà đảm bảo an tồn, hiệu quả, trước hết chi nhánh cần phải có tính tốn đầy đủ, đồng cân nhắc xác yếu tố tình hình sản xuất kinh doanh, khả tài chính, hiệu dự án/phương án, tài sản bảo đảm, mối quan hệ tín dụng sở có phối hợp kiểm tra, đối chiếu thực tế, sau phân loại khách hàng để có sách ưu tiên hợp lý Ba là, mặc vay có tài sản bảo đảm, khoản vay hàm chứa rủi ro không thu đủ nợ nhiều nguyên nhân khác tài sản hư hỏng, khó bán, giảm giá trị , vậy, việc định lựa chọn đắn biện pháp bảo đảm tiền vay cho khoản vay cụ thể đảm bảo an tồn hiệu cần phải đánh giá khách hàng cách tồn diện xác sau chọn lấy yếu tố mạnh để định biện pháp bảo đảm tiền vay Đặc biệt, không chủ quan cho vay vào tài sản bảo đảm, xem nhẹ yếu tố tài chính, dự án/phương án sản xuất kinh doanh khách hàng, doanh nghiệp nhà nước Cần chuyển từ qui trình quản lý rủi ro phi tập trung sang mơ hình quản trị rủi ro tập trung, độc lập toàn diện với qui trình thủ tục thống Triển khai xây dựng hệ thống quản trị rủi ro tín dụng theo chuẩn mực quốc tế Chi nhánh cần thực đồng giải pháp hỗ trợ hoạt động tín dụng phát triển cơng nghệ thơng tin; phát triển nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường cơng tác marketing chăm sóc khách hàng Tin tưởng rằng, giải pháp kiến nghị nhằm hoàn thiện qui trình kiểm sốt nội góp phần đảm bảo phát triển bền vững có hiệu AGRIBANK Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh KẾT LUẬN Kiểm sốt nội đóng vai trò quan trọng an toàn khả phát triển hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại Việc xây dựng thực chế kiểm soát nội phù hợp hiệu cho phép ngân hàng thương mại chống đỡ tốt với rủi ro Chi nhánh NHNo & PTNT Ngọc Lặc nói riêng NHNo & PTNT Việt Nam nói chung doanh nghiệp đặc thù với lĩnh vực kinh doanh ngân hàng ln phải đối mặt với nhiều rủi ro tiềm ẩn nhận thực tầm quan trọng hệ thống kiểm soát nội việc giúp chi nhánh đứng vững phát triển an toàn kinh tế hội nhập cạnh tranh khốc liệt Sau trình thực tập chi nhánh NHNo & PTNT Ngọc lặc nghiên cứu tìm hiểu thực tế, em có nhìn sơ thực trạng tổ chức hệ thống công viêc cán ngân hàng từ hiểu rõ lý thuyết học thời gian ngồi ghế nhà trường từ hồn thành mục tiêu đặt : - Hệ thống hóa làm sáng tỏ vấn đề lý luận hệ thống kiểm soát nội NHTM Nghiên cứu đặc điểm Chi nhánh NHNo & PTNT Ngọc Lặc tác động đến hệ thống kiểm soát nội Chi nhánh đồng thời luận văn trình bày cụ thể thực trạng hệ thống kiểm soát nội Chi nhánh từ tiến hành phân tích, đánh giá ưu điểm tồn với nguyên nhân mà Chi nhánh cần khắc phục hoàn thiện nhằm đảm bảo mục tiêu hệ thống kiểm soát nội - Hình dung mơ hình hoạt động hoạt động kiểm soát môi trường Ngân hàng - Vận dụng cách tối đa linh hoạt kiến thức học tích lũy q trình học tập vào thực tiễn - Học hỏi kỹ làm việc nơi công sở Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh Mặc dù vấn đề nêu mang tính khái quát cao với giúp đỡ tận tình giáo viên hướng dẫn Th.S.NCS Phí Kiều Anh góp phần quan trọng việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội chi nhánh Em mong xem xét, góp ý thầy, giáo Em xin chân thành cám ơn Sinh viên Ngô Văn Trọng Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Báo cáo kết hoạt động kinh doanh Ngân hàng Nông nghiệp Phát triển nông thôn Chi nhánh Huyện Ngọc Lặc năm 2013, 2014, 2015 Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 400’’ Đánh giá rủi ro kiểm soát nội bộ’’ Giáo trình kiểm tốn tài chính, Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân, Hà Nội năm 2008 Luật tổ chức tín dụng năm 2010 Một số viết trang web www Agribank.com.vn www.slideshare.net Phan Thị Thu Hà (2006), Giáo trình Ngân hàng thương mại, NXB Thống kê PGS.TS Nguyễn Trọng Cơ, TS Nghiêm Thị Thà (2010), “Phân tích tài doanh nghiệp”, NXB Tài chính, Hà Nội PGS.TS Nguyễn Trọng Cơ, TS Nghiêm Thị Thà (2010), “Phân tích tài doanh nghiệp”, NXB Tài chính, Hà Nội Quyết định số 36/2006/QĐ-NHNN ngày 01/08/2006 ban hành quy chế kiểm tra, kiểm soát nội tổ chức tín dụng thống đốc NHNN 10.Thơng tư số 16/2011/TT-NHNN quy định kiểm sốt nội bộ, kiểm toán nội Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP Họ tên người nhận xét : Chức vụ : Nhận xét q trình thực tập tốt nghiệp sinh viên Ngơ Văn Trọng Khóa: 50 Lớp: 22.02 Đề tài : “Hồn thiện hệ thống kiểm soát nội ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hoá’’ Nội dung nhận xét : Về tinh thần thái độ thực tập sinh viên …………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………… Về ý thức kỷ luật, tuân thủ quy định đơn vị thực tập …………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………… Về kỹ giao tiếp, kỹ mềm …………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………… Về kiến thức chuyên môn …………………………………………………………………………… ………….………………………………………………………………… Người nhận xét (Ký tên, đóng dấu) Sinh viên : Ngơ Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC Họ tên người hướng dẫn khoa học : Th.S.NCS Phí Kiều Anh Nhận xét trình thực tập tốt nghiệp sinh viên : Ngơ Văn Trọng Khóa : 50 Lớp: 22.02 Đề tài : “Hồn thiện hệ thống kiểm sốt nội ngân hàng nông nghiệp phát triển nơng thơn Việt Nam chi nhánh Ngọc Lặc Thanh hóa” Nội dung nhận xét : 1.Về tinh thần thái độ thực tập sinh viên 2.Về chất lượng nội dung đồ án - Sự phù hợp tên đề tài chuyên nghành - Độ tin cậy tính đại phương pháp nghiên cứu Hà Nội,ngày……tháng… năm 2016 - Điển:- Bằng số: -Bằng chữ: Người nhận xét (ký tên) Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 Giáo viên hướng dẫn: Th.S.NCS Phí Kiều Anh NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI PHẢN BIỆN Họ tên người phản biện : Nhận xét trình thực tập tốt nghiệp Sinh viên : Ngô Văn Trọng Khóa : 50 Lớp : 22.02 Đề tài: “Hồn thiện hệ thống kiểm soát nội ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hóa” Nội dung nhận xét: - Sự phù hợp giữ tên nội dung đề tài với chuyên ngành - Đối tượng mục đích nghiên cứu - Độ tin cậy tính đại phương pháp nghiên cứu - Nội dung khoa học Điểm: -Bằng số: -Bằng chữ: Người nhận xét (Ký ghi rõ họ tên) Sinh viên : Ngô Văn Trọng - cq50/22.02 ... Hoàn thiện hệ thống kiểm sốt nội Ngân hàng nơng nghiệp phát triển nông thôn chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hóa ” Mục tiêu nghiên cứu đề tài - Tổng hợp, hệ thống hóa lý luận hệ thống kiểm soát nội ngân. .. kiểm soát nội ngân hàng thương mại • Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội Ngân hàng nông nghiệp phát triển nông thơn Việt Nam chi nhánh Ngọc Lặc Thanh Hóa • Chương 3: Giải pháp hồn thiện hệ. .. Chương THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH NGỌC LẶC ,THANH HÓA 2.1 Khái quát Agribank Việt Nam Agribank Ngọc Lặc 2.1.1 Giới thiệu