B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỌI Trường đại học Khoa học Xă hội Nhân vản U NGUYỄN TRỌNG TUẤN NHẬN THỨC VÀ VẬN DỤNG QUI LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRiỂN CỦA Lực LƯỢNG SẢN XUẤT TRONG NƠNG NGHIỆP NƯỚC TA THỜI KÌ Đổl MỚI Chuy6n ngành: Chủ nghĩa vật biện chứng chủ nghĩa vật lịch sử Mã số: 01 02 LUẬN ÁN PHÓ n Ế N Sĩ KHOA HỌC TRIẾT HỌC Người hướng dẫn khoa học: Nguyễn Duy Quỷ Giáo sư - Tiên 8Ĩ khoa học Triết học HÀ NỘI - 9 L ;v, ( / - L i Ị MỤC LỤC ★M đâu ★ C hương I Quy luật quan hệ sản xuất phù họfp vód trình độ phát triển lực lượng -Sẩn xuất tác động nơng nghiệp Thực chất quy luật quan hệ sản xuất phù họp với trình độ phát triển lực lượng sản xuất Những biểu đặc thù quy luật quan hệ sản xuất phù hợp vói trình độ phát triển lực lượng sản xuất nống nghiệp ★ C hương n Tác động quy luậl quan hệ sản xuất phù hợp vói trình độ phát triển lực lượng sản xuất nơng nghiệp nước ta thịi kỳ đổi Lực lưạng sản xuất quan hệ sản xuất nông nghiệp nước ta thực trạng yêu cầu phát triển Phương hướng số giải pháp chủ yếu để đảm bảo phù hợp quan hệ sản xuất với trình độ phát triển lực lượng sản xuất nông nghiệp nước ta ★Kết luận ★ Danh m ục tài liệu tham khảo MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài nghiên cứu Hiện nước ta nông nghiệp ngành kinh tê chủ u có vai trị to lớn phát triển ngành kinh tế ổn định trị, xã hội, củng cố an ninh quốc phịng Vì trọng q trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta quan tâm đến lĩnh vực Nghị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V xác đinh nhiệm vụ đường lối kinh tế là:: "Tập trung sức phát ưiến nông nghiệp, coi nông nghiệp mặt trận hàng đầu, đưa nông nghiệp lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa" Nghị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI lại tiếp tục khẳng định: "Coi nông nghiệp thực mặt trận hàng đầu" Tuy nhiên, nhiều nguyên nhân khác mà công phát ưiến nông nghiệp, chấín hưng kinh tế, ổn định sống nhân dân chưa đạt kết mong muốn Qua thời kì dài tiến hành hợp tác hoá chưa tạo bước tiến vững chắc, nâng suất lao động sản lượng nơng nghiệp tảng chậm, nạn đói số vùng vào số thời điểm chưa giải triệt để Trước tình hình ưên, thị 100 khoán 10 đời đột phá có tính cách mạng ừong lĩnh vực nơng nghiệp, tạo động lực thúc đẩy nông nghiêp khởi sắc Từ chỗ lương thực đạt 17-18 triệu tẩn nãm, đến năm 1995 sản lượng nông nghiệp nước đạt 27 triệu táh qui thóc Về đáp ứng nhu cẫu tiêu dùng ữong nước có m ột xuất T hành tựu nông nghiệp chúng minh nhận thức vận dụng dúng quy luật phù hợp quan hệ sản xuất (Q H SX ) với trình độ p h át triển lực lượng sản xuất (LLSX) tạo điều kiện cho LLSX p h át triển D iều sỏ thực tế cho chúng tơi có dịp trỏ lại tìm hiểu quan hệ Q H S X LLSX nhúng biểu chúng nông nghiệp ỏ nưóc ta Sự thơi thúc để chúng tơi chọn nghiên cứu đề tài cịn có lý khác M ột m ặt quy luật n h ất phát triển xã hội, quan hệ tảng làm nảy sinh chi phối quan hệ khác lĩnh vực đòi sống mà việc nhận thúc vận dụng khơng m ột ngun nhân đẩy chủ nghĩa xã hội vào khủng hoảng M ặt khác việc tìm nhũng biểu quy luật tác động nơng nghiệp góp phần p h át dộng lực, hình thức, bưóc thích hợp, góp phân dề xuất giải pháp nhằm đưa nơng nghiệp tiến lên theo hưóng cơng nghiệp hố, dại hố, đặc biệt điều kiện kinh tế thị trường có nhiều th àn h phần kinh tế tồn Tình hình nghiên cứu Quy luật Q H SX phù hợp vói trình dộ p h át triển LLSX dược n h kinh điển chủ nghĩa M ác Lênin p h át nghiên cứu sâu sắc, đặc biệt "Tư luận" tác phẩm chuẩn bị cho "Tư luận" V ấn đề giỏi ]ý luận M ác xít đề cập hàng loạt cơng trình đặc biệt cơng trình học giả Xơ V iết tru ó c : "Biện chúng phuong thức sản xuất dòi sống xã hội" [12] Đ ặc biệt nói xây dụng chủ nghĩa xã hội - chung đặc thù p G lađunốp, v p Đ avưnốp, A.M Côvadinốp, P.G lađunốp bạn ông bàn chung, dặc thù kinh tế nưóc xây dựng CNXH, đề cập đến nét đặc thù chung q trình sản xuất nơng nghiệp Nhìn chung, cơng trình mình, học giả X ô V iết làm rõ khái niệm LLSX, Q H SX , cấu trúc chúng quan hệ biện chứng LLSX đối vói QHSX ỏ V iệt Nam, quy luật phù hợp Q H SX v ả trình dộ phát triển LLSX dược nghiên cúu nhiều, nhằm tìm tác động quy luật thòi kỳ dộ lên CN X H ỏ Việt Nam Chẳng hạn : "Về thòi kỳ độ tiến lên CN XH bỏ qua giai đoạn p h át triển tư chủ nghĩa ỏ V iệt Nam" - Nguyễn Đức Bình [9]; "Các hình thúc kinh tê độ" - H ổhg G iao [31]; "Các thành phản kinh tê cách mạng QHSX" - Lê xuân Tùng [99]; "Củng cô Q H SX xã hội chủ nghĩa" (Nguyễn T hanh Bình [10]; "Mấy vấn dề lý luận thực tiễn cách mạng QHSX" - Nguyễn Huy [34]; "Củng cố hoàn thiện Q H SX xã hội chủ nghĩa nông nghiệp ỏ vùng đồng sông Cửu Long" - Đ Duy H u ân [35] T rong cơng trình trên, đặc diêm thịi kỳ q độ lên CN XH ỏ V iệt Nam , thực trạng LLSX Q H SX dược rõ T rên co sỏ lý luận chủ nghĩa M ác Lênin, tác giả phần tích sâu biểu mối quan hệ Q H SX LLSX ỏ nưóc ta Tuy nhiên nhấn m ạnh đến đặc điểm vai trò dòi Q H SX xả hội chủ nghĩa khuynh hưóng nóng vội có phần giản đon nên vai trò Q H SX cưòng điệu tách rịi khỏi hiệu xã hội - dó tăng trưởng LLSX H ầu ý kiến cho việc xác lập Q H SX tiến (trong tính tất yếu LLSX bị bỏ qua) mỏ đưòng, thúc đẩy LLSX phát triển Vì thực tế việc nơn nóng xố bỏ Q H S X cũ, xác lập nhanh chóng Q H S X mói th eo thơi thúc chủ quan diễn M ặt khác công trình dó khơng ý đầy đủ đến vai trò quan hệ tổ chúc, quản lý sản xuất, việc phân phối sản phẩm đến việc củng cố QHSX, thúc đẩy LLSX mà nhấn m ạnh m ột chiều vai trò quan hệ sỏ hữu tư liệu sản xuất Bàn LLSX, cơng trình khoa học thừa nhận tính định đối vói việc hình thành, củng cố Q H SX mói Y ếu tố ngưịi, vai trị tư liệu sản xuất, công cụ lao dộng, khoa học kỹ thuật dã luận chúng Tuy nhiên nhiều vấn đề lón chưa dược đề cập Chẳng hạn tổ chức quản lý sản xuất, phân phối sản phẩm dóng vai trị th ế đối vói việc củng cố Q H SX ? Tại có Q H SX tiến mà LLSX không phát triển m ạnh mẽ ? Từ ngày đất nước đổi mỏi, trưóc yêu cầu nhận thức lại C N X H xuất nhiều cơng trình nghiên cúu có giá trị N hiều cơng trình dề cập đến lĩnh vực nông nghiệp Chẳng hạn luận án PTS Nguyễn Q uang H ồng : "Phát triển nông nghiệp theo định hướng X H C N thời kỳ độ ỏ V iệt Nam" (1988) ; Luận án PTS Lê Cao Đ oàn : "Sự thống n h ất LLSX Q H SX q trình cải tiến nơng nghiệp sản xuất nhỏ thành sản xuất lón X H C N " (1993) Ngồi tạp chí T riết học cịn có nhiều viết tác : D ỗ T h ế Tùng, C ao Chí Dịnh, Nguyễn Đ ình H o bàn hình thúc khốn nơng nghiệp, dịnh hưóng X H C N nơng nghiệp, dưịng p h át triển hợp tác xã nông nghiệp Đ ặc biệt tạp chí Cộng sản số 2/1984 giáo sư H V ăn T hơng có : "Về quy luật Q H SX phải phù hợp với trình độ yêu cầu p h át triển LLSX ỏ nưóc ta" [103] nêu m ột cách sâu sắc toàn diện quan hệ biện chứng giũa Q H SX LLSX, m ột số sai lầm nhũng giản đơn mà mắc phải nhận thức vận dụng quy luật N hư vậy, thực tế việc nhận thức vận dụng quy luật sụ phù hợp Q H SX vói trình độ phát triển LLSX dã có nhiều bước tiến Tuy nhiên biến đổi nhanh chóng đất nưóc thịi đại, tính phức tạp vấn đề làm cho nhiều cơng trình nghiên cứu trỏ nên không phù hợp, mặt khác xuất thêm hàng loạt vấn đề đòi hỏi phải giải Chẳng hạn tác dộng quy luật lĩnh vực nơng nghiệp ỏ nước ta điều kiện có tôn nhiều thành phân kinh tế Con dng p h át triển LLSX nơng nghiệp ỏ nưóc ta th eo hưóng cơng nghiệp hố, dại hố, xu hưóng vận động Q H SX nơng nghiệp, mơ hình kinh tế ỏ nơng thơn chưa nghiên cúu dủ Mục đích nhiệm vụ luận án a) M ục đích nghiên cứu Nghiên cúu biểu đặc thù cùa quy luật Q H SX phù họp vói trình độ p h át triển LLSX lĩnh vực nơng nghiệp ỏ nưóc ta thịi kỳ đổi mói, từ góp phần khẳng dịnh đưịng lối đổi mói D ảng nêu lên m ột số giải p h áp chủ yếu để thúc đẩy p h át triển nơng nghiệp nước ta theo hưóng cơng nghiệp hố, dại hoá b) Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ nội dung quy luật Q H SX phù hợp vói trình độ phái triển LLSX Phân tích biểu đặc thù quy luật tác động chúnc thòi kỳ đổi ỏ nước ta lĩnh vực nông nghiệp N phương hưóng số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩ) sản xuất nông nghiệp nước ta p h át triển th eo hưóng cơng nghiệp hố, dại hoá Co’ sỏ’ lý luận phu’o’ng pháp nghiên cứu Luận án thực sỏ : Các quan điểm nhà kinh điển chủ nghĩa M ác Lênin, tư tưởng Chủ tịch H ô Chí M inh, Đ ảng ta mục tiêu đưòng p h át triển kinh tế đất nước Các cơng trình nghiên cúu có liên quan dến dề tài Các tài liệu thống kê xã hội học Phương pháp nghiên cứu chủ yếu : Phương pháp vật biện chúng vật lịch sử M ột số phương pháp cụ th ể : phân tích tổng hợp, lơ gíc lịch sử, khái q u át hoá trừu tượng hoá, so sánh đối chiếu Cái khoa học luận án Phân tích m ột cách có hệ thống trình p h át triển nhận thức lý luận đối vói quy luật phù hợp Q H SX vói trình dộ p h át triển LLSX nhũng biểu đặc thù chúng nơng nghiệp ỏ nưóc ta Bước đầu đề xuất phương hướng số giải pháp chủ yếu để thúc đẩy nông nghiệp nước ta phát triển theo hướng cơng nghiệp hố, hiên đại hố Ý nghĩa lí luận thực tiễn luận án Luận án dùng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy, nghiên cứu lí luận triết học ưong trường chuyên nghiệp hoạt động thực tiẽn Kết cấu luận án Ngoài phần mỏ đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm chương tiết với 114 trang CHƯ ONGI QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUAT PHÙ Hộp vỏ l TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIEN CỦA Lực LƯỘNG SÁN XUAT v Sự TÁC ĐỘNG CỦA NÓ TRONG NƠNG NGHIỆP § THỰC CHẤT CỦA QUY LUẬXQUAN HỆ SẤN XT PHÙ HỘP VĨI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIEN c ủ a LỰC LƯỌNG S ấ n x u ấ t I - Các khái niệm "lụt lirợng sản xuất " "quan hệ sàn xuất" Lực lượng sản xuất N hư biết, sản xuất vật chất sỏ, tảng sụ p h át triển xã hội M ỗi hình thái kinh tế x ã hội dược đặc trưng bỏi m ột phương thúc sản xuất Phương thức sản xuất thống hữu giũa hai mặt LLSX QHSX H mặt có mối quan hệ biện chúng với Sự tác dộng qua lại biện chúng chúng dược biểu thông qua quy luật quan hệ sản xuất phù hợp vói trình độ phát triển LLSX Nghiên cứu, phán giải cấu trúc LLSX QHSX , mối quan hệ biện chúng chúng với thành tô tạo nên m ặt làm co sỏ lý luận cho nhận thức vận dụng quy luật, cho đạo thực tiễn tuân theo yêu cầu quy luật Khái niệm "lục lượng sản xuất" xã hội dược phân tích tác phẩm chuẩn bị cho "tư bản" "tư bản" c M ác Trong tác phẩm này, c M ác n lên yếu tô câu thành LLSX xã hội, bao gơm ngưịi lao động tư liệu sản xuất, nói m ột cách chung gơm yếu tơ ngưịi yếu tơ vật cùa q trình sản xuất T heo c M ác, vói tư liệu lao dộng, đối tượng lao dộng củng 108 phải hội xã viên định Ban quản lý không tự ý quy dịnh ủng hộ, trích lập quỹ định ngồi dịnh cùa Đại hội xã viên Khơng trích quỹ đất đê dùng vào mục đích điều khiển kinh doanh lấy vốn + Đối vói số địa phưong, tập doàn sản xuất Sự phát triển kinh tế H T X tù gắn liền với trình phát triển cùa kinh tê hộ, biến đổi dân nội dung chức dể phục vụ kinh tê hộ phát triển, có H T X mói vói chất đích thực, với chức nó, trả lại nghĩa nó dịi hỏi Và HTX bị tan rã cân khun khích hướng dẫn nông dân thành lập tổ họp, tổ liên kết sản xuất (An Giang), hội dể liên kết hiệp tác vói ỏ số khâu sản xuất làm dất, dịch vụ sản xuất, sơ chế tiêu thụ sản phẩm, thủy lợi nơi có hình thức liên kết hiệp tác, H TX hoạt động có hiệu cần tổ chúc tổng kết, phổ biến cho dịa phương học tập làm theo cách tự nguyện, chống lại việc gò ép hộ nơng dân làm theo cách máy móc rập khn Kinh tê hợp tác cịn tơn dài kinh tê hộ thành phân kinh t ế quan trọng môi trường tạo diều kiện hỗ trợ cho kinh t ế hộ phát triển Thứ tư, phát triền kinh tế hộ theo hướng giới hóa, đại hóa sàn xuăt Sau cải cách ruộng dất, kinh tế hộ bắt dầu phát triển Đến thịi kỳ hợp tác hóa, kinh tế hộ bị phủ nhận, khơng có diều kiện để phát triển Lợi ích hộ nơng dân bị hịa đồng vào lợi ích tập thể Chê độ khốn sản 109 Lợi ích hộ nơng dân bị hịa đơng vào lợi ích tập thể Chê độ khốn sản phâm địi mỏ huóng mói cho kinh tê hộ phát triển, tù sau khốn 10 kinh tê hộ mói có nhũng diều kiện thuận lợi đê phát triển Khốn 10 chủ trương lấy "hộ nông dân làm đơn vị kinh tê tự chủ" Thành cơng khốn 10 trọng đến lợi ích trục tiếp ngưòi dân, tạo diều kiện để kinh tế hộ phát triển, làm cho sản xuất nông nghiệp phát triển Hiện nay, nhà nưóc ban hành luật ruộng đất quy định người nơng dân có quyền sủ dụng lâu dài (20 năm sản xuất nông nghiệp 40 năm cho đất trơng cơng nghiệp dài ngày) kinh tê hộ có diều kiện đê phát triển Ruộng đất tư liệu sản xuất chủ yếu nông nghiệp thuộc hộ nông dân quản lý Hộ nơng dân tồn quyền sử dụng ruộng dất vào sản xuất kinh doanh cho mang lại lợi ích cao Luật ruộng dất dã mang lại quyền sỏ hữu, quyền tự chủ sản xuất phân phối sản phẩm cho ngi lao động Trưóc kinh tê tập thể, quốc doanh tê bào xã hội Kinh tê hộ tương lai dược coi "tế bào" kinh té nông nghiệp, kinh tế H TX kinh tế quốc doanh nơng nghiệp "hịn đảo nhỏ" "biển" kinh tế hộ (tế bào đơn vị sống cấu tạo nên thể sống) Doanh nghiệp nhà nước hoạt động nông nghiệp nhũng "hòn đảo nhỏ" "biển kinh tế hộ", kinh tế tập thể, quốc doanh phát triển thơng qua kinh tế hộ Con dưịng phát triển kinh tế hộ ỏ nưóc ta trải qua ba thòi kỳ : hộ tự chủ sản xuất, hộ tự chủ sản xuất kinh doanh, nhà doanh nghiệp, sản xuất nơng nghiệp tuơng ứng vói ba thịi kỳ hộ nóng dân ba thịi kỳ phát triển sản xuất nơng nghiệp nưóc ta : Sản xuất tự cấp tự túc, sản xuất hàng hóa nhỏ sản xuất hàng hóa phát triển 110 Phương thuc phát triên kinh tê hộ tích lũy đâu tư vốn sức lao dộng vào thâm canh, chuyên mơn hóa, mỏ rộng tư liệu sản xuất (ruộng đât, cơng cụ ) đổi mói giống kỹ thuật, cơng nghệ thơng qua liên kêt, hiệp tác, hợp tác vói hộ nơng dân khác, vói kinh tê hợp tác xã, kinh tê quốc doanh Tính chất múc dộ liên kết, hình thức quy mơ hợp tác kinh tê hộ tùy thuộc vào tính chất đặc diêm tùng vùng, tùng lĩnh vục sản xuất Kinh tê hộ dơn vị trục tiếp sản xuất làm sản phẩm (ỏ công doạn cuối tất công doạn), kinh tế hợp tác dóng vai trị gián tiếp làm sản phẩm (sản xuất) môi trường thuận lợi cho kinh tế hộ phát triển Tình hình kinh t ế hộ gia dinh công nhân viên, Nông - Lâm - Ngư - trường vói kinh tê quốc doanh nông nghiệp (Nông - Lâm - Ngư - trường) tương tự Hiện phân lỏn hộ nơng dân nưóc ta dang ỏ thòi k ỳ : hộ tư chủ sản xuất, tự cấp tự túc ỏ Nam sơ dịa phương có sụ chuyển biến sang giai doạn hai ỏ sô hộ nông dán -giai doạn sản xuất hàng hóa nhỏ Có tình trạng kinh tê hộ nước ta vùa mói trải qua thịi kỳ hợp tác hóa dược mơi trường "bao cấp" kinh tê tập thể quốc doanh, quen lối sản xuất nhỏ tụ cấp tự túc, binh quân ruộng dất thấp, công cụ lao động chủ yếu lại quen với nghề trơng lúa nưóc, kỹ thuật công nghệ lạc hậu suất sản lượng thấp dù ăn, nhiều hộ thiếu ăn (hiện 90% người nghèo ỏ nông thôn, nóng thơn khoảng gần 80% 70% nơng dân sống ỏ mức trung bình nghèo, có 20% ỏ múc giàu phần lón lại khơng phải hộ giàu trực tiếp sản xuất nông nghiệp mà chủ yếu sản xuất dịch vụ ngành nghề, buón bán kinh doanh), vốn đầu tư sản xuất ít, kiến thúc trình dộ tổ chúc sản xuất, kinh doanh kém, thị trường nông thôn chưa phát triển Ill thơn, sản xuất hàng hóa, nhà nưóc quyền địa phưong cáp H TX nơng nghiệp nông Lám Ngư trường quốc doanh cần tập trung phối hợp thục số biện pháp chủ yếu sau dây : - T ậ p trung đầu tu xây dựng hạ tầng sỏ ỏ nông thôn - P h t triển công nghiệp địa phương (cơng nghiệp hóa dại hóa nơng thơn) - Phát triển nơng nghiệp theo hưóng cơng nghiệp hóa, dại hóa theo chiều sâu - T o mơi trường kinh tế xã hội - pháp luật thuận lợi cho kinh tế hộ phát triển : Nhanh chóng thục luật dất dai phát triển tín dụng, ngân hàng phát triển nơng nghiệp, sách khuyến nơng tổ chức kênh thơng tin dại chúng thị trưịng, đâu tư cho vay đến hộ Nghiên cứu chủ vếu ỏ khâu giói hóa nghiên cúu cóng nghệ tiên tiến - P h t triển nóng nghiệp theo chiều rộng - Giúp dõ ngưịi nghèo hình thúc cho vay vốn hướng dẫn sản xuất theo công nghệ tiên tiến + Phát triển nông nghiệp phải gắn bó vói vấn dể ngưịi dân nơng thơn, nâng cao dịi sống văn hóa tinh thần, trình dộ văn hóa cho nơng dân, có sách thỏa đáng quan tám tói đối tượng sách : ỏ giai doạn sản xuất hàng hóa nhỏ, người nơng dân nắm bắt dược nhu cầu thị trường diều chỉnh sản xuất theo hưóng sản xuất kinh doanh Sản xuất sản phẩm để bán thị trường nhằm thu lợi cao nhất, lãi ngày cao Đồng thịi vói q trình diễn sụ biến đổi co cấu kinh tế, phân cơng lại lao dộng theo hưóng giỏi nghề làm nghể ây sản xuất theo hướng chuyên mơn hóa Các hộ nơng dân liên kết hợp tác với làm công 112 đoạn trình sản xuât Đến giai doạn sản xuất hàng hóa lớn ruọng dat, tư liẹu san xuât tập trung vào sơ nhũng ngưịi làm ruộng giỏi, có vơn lón, có khả nắm bắt thị trưịng nhanh, có khả tổ chúc sản xt theo cơng nghệ tiên tiến cao Sô hộ sản xuất giảm di sô chuyên sang làm nghề dịch vụ tiểu thủ công nghiệp, thương nghiệp Những hộ nông dân chuyển sản xuất sang hưóng chuyên canh dầu tư vốn tiên kỹ thuật công nghệ vào sản xuất loại số loại sản phẩm Mỗi hộ chuyên doanh ỏ khâu, cơng doạn q trình sản xuất Thứ năm, phát triền kinh tế tư nhân, kinh tế tư tư nhân tư bàn nhà nước, khuyến khích đâu tư nước ngồi vào sàn xuăt nơng nghiệp Nhũng năm gân kinh tê tư nhân phát triển mạnh ỏ nông thôn, thị trân, thị xã, thành phơ nhỏ hình thức xí nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phân Tuy nhiên phân lón doanh nghiệp tu nhán nưóc đáu tư ỏ ngành khai thác, chê biến hải sản, chê biến lương thục, tiểu thù công nghiệp, không đâu tư phát triển sản xuất nơng nghiệp Cũng có số doanh nghiệp dầu tư trồng công nghiệp ỏ vùng dất trống dồi trọc Ngun nhân ruộng đất chưa tích tụ dược, đầu tư nơng nghiệp nhiều thịi gian mỏi sinh lợi Các liên doanh vói nước ngồi nơng nghiệp có số dự án vào hoạt động : chăn nuôi lọn ỏ Sônơ bé liên doanh với Dài loan, ăn liên doanh vói Đài loan, sản xuất ch ế biến vói Nhật, Đài loan, ni tơm theo qui trình cơng nghệ ỏ Thái bình vói Đài loan Trong giai doạn cân khuvến khích kinh t ế tư tư nhân, tư nhà nuỏc dầu tư nưóc ngồi ỏ lĩnh vực Nông - Lâm - Ngư nghiệp : chăn ni theo quy trình cơng nghệ mói, cá số hải sản ỏ vùng ven biển khai thác hải sản, đại dương, trồng công nghiệp dịch vụ nông nghiệp, nhằm tranh thủ vốn dổi 113 mỏi trang thiết bị cơng nghệ mói, khả tổ chức quản lý nhằm tạo suất lao động, sản phẩm nhiều cho xã hội Có sách ưu tiên cho đâu tư nông - Lâm - Ngư nghiệp, dặc biệt vùng miền núi cao, vùng sâu, xa dơ thị xa lộ giao thơng cân có sách ưu tiên thích hợp cho phép phát triển kinh tế tư nông nghiệp tạo diều kiện thúc đẩy tích tụ ruộng đất, mặt nưóc Hạn chê thành phân kinh tê hoạt dộng tranh giành thu mua lương thực, thực phẩm, hải sản Thứ sáu, phát triển nông nghiệp phải gắn với văn đê nơng dân,nơng thơn, thực sách xóa đói, giảm nghèo công xã hội - Phát triển y tê giáo dục ỏ nông thôn, phát động quần chúng, ngăn chặn chống lại nhũng tệ nạn mê tín dị doan, văn hóa dơi trụy tệ rượu chè cị bạc, hụi hè, dâm, bn lậu, cưóp bóc, lùa đảo, trộm cắp Xây dựng làng văn hóa mói - Tiếp tục phát dộng đẩy mạnh phong trào xóa dói giảm nghèo tồn quốc, khuyến khích làm giàu hợp pháp thục hành tiết kiệm, chống lãng phí - P h t triển hạ tầng : giao thông, diện, thơng tin, giếng nc - C ó sách quan tâm tỏi dối tượng xã hội : Gia dinh thương binh, liệt sĩ, ngưịi có cơng vói cách mạng, ngi già neo don khơng nơi nương tựa, phát dộng phong trào đền ơn đáp nghĩa - P hát triển ngành nghề ỏ nóng thơn, dạy nghề cho ngưòi muốn học nhằm tạo điểu kiện giải việc làm cho ngưòi thất nghiệp nhàn rỗi 114 KẾT LUẬN Truóc nhũng thủ thách vận hội mói dân tộc Đảng ta, nhân dân ta khơng có lựa chọn khác ngồi dưịng xây dụng đất nước phồn vinh, văn minh, hạnh phúc theo dịnh hưóng XHCN D ể thục thành cơng nghiệp vĩ dại -xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội - nhũng nhiệm vụ trọng yếu phải sức phát triển kinh t ế - x ã hội theo hướng cơng nghiệp hố, dại hố, dó nơng nghiệp lĩnh vực đóng vai trị quan trọng Phát triển nông nghiệp thục chất phát triển LLSX nhằm tạo suất lao động cao, sản phẩm tốt, số lượng nhiều Muốn bên cạnh giải pháp kinh tế, kỹ thuật, vấn đề cịn phải tùng bưóc xác lập Q H SX phù hợp nhằm tạo dịa bàn thúc đẩy LLSX phát triển Nói cách khác phải thực dúng yêu câu quy luật phù họp Q H SX vói trình độ phát triển LLSX sỏ nhận thức sâu sắc quy luật biểu đặc thù chúng lĩnh vực nông nghiệp v ề quy luật QHSX phù hợp vói trình dộ phát triển LLSX khơng thể khơng nhân mạnh đến vai trị dịnh LLSX đối vói hình thành, biến đổi QHSX Song trưóc thực trạng LLSX dịnh muốn thúc đẩy vấn dề then chốt lại phải xác dịnh dược hình thúc Q H SX phù hợp Có mói kích thích nhiệt tình ngi lao động q trình sản xuất thưóc tiến QHSX ỏ chỗ QHSX nào, tính chất mà cịn ỏ khả tạo địa bàn thuận lợi cho LLSX phát triển, ỏ hiệu trình sản xuất Vì lẽ đó, Q H SX khơng phù hợp vói LLSX (có thể lạc hậu vượt xa trình độ LLSX hay yếu tố QHSX khơng dóng 115 hình thúc QHSX khơng phù hợp vói trình độ da dạnơ LLSX) hiệu LLSX bị kìm hãm Như biện chúng QHSX LLSX ỏ chỗ úng vói trình dộ định LLSX dịi hỏi phải có Q H SX phù họp ngược lại có QHSX phù hợp LLSX có điều kiện để phát triển Ngồi việc nhận thức dúng quy lưật chung, vân để ỏ chỗ phải tìm biểu dặc thù quy luật lĩnh vực kinh tế, tùng giai doạn phát triển dịnh Khác vói ngành kinh tế khác, sản xuất nơng nghiệp có tính đặc thù Tính đặc thù thể : thú sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào thiên nhiên, gắn bó trực tiếp ngưịi vói thiên nhiên, biến dổi khắc nghiệt thiên nhiên dã ảnh hưởng lón dối vói sản phẩm làm Thú hai, nông nghiệp ngành sản xuất theo phương pháp sinh học, việc áp dụng nhũng thành tựu cùa công nghệ sinh học dóng vai trị đối vói sụ phát triển nơng nghiệp Đây nội dung co công nghiệp hố, dại hố ngành nơng nghiệp Việc phân tích thục trạng nơng nghiệp nước ta nhũng năm sau đổi mỏi đến nay, cho phép thây sụ nhận thức tùng bước bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện QHSX bước đầu thúc đẩy LLSX phát triển Q ua dó thây nơng nghiệp dang dặt nhiều vân để nhiều mâu thuẫn cần giải việc giải đắn nhũng vân đề góp phần thúc dẩy nơng nghiệp nưóc ta phát triển mạnh mẽ Hiện dang bưóc vào thịi kỳ mói q trình phát triển kinh t ế - x ã hội : thòi kỳ cơng nghiệp hố nơng thơn Để thực nhiệm vụ lón lao nơng nghiệp nưóc ta dang bước vào giai doạn đầu thực nhiệm vụ phát triển theo hưóng cơng nghiệp hố, dại 116 hóa Đ ể thực nhiệm vụ chuyển nhanh nơng nghiệp sang kinh tế hàng hố nhiều thành phần vận hành theo co chế thị trưòng theo dinh hướng XHCN để làm cần : bố trí lại cấu nơng nghiệp hợp lý cho phù hợp vói đặc điểm sinh thái vùng, đơng thịi phát triển LLSX nơng nghiệp theo hướng cơng nghiệp hố, đại hố Phát triển co-sỏ hạ tầng ỏ nông thôn ngành công nghiệp phục vụ nơng nghiệp, cơng nghiệp chếbiến dó tăng cường nghiên cứu triển khai úng dụng công nghệ sinh học nông nghiệp nhiệm vụ chiến lược quan trọng Đ ể đáp úng vói yêu cầu tình hình cần phải tiếp tục đổi mỏi quan hệ sản xuất nơng nghiệp cho phù hợp vói yêu câu phát triển LLSX Đây nhiệm vụ khó khăn phúc tạp địi hỏi phải có họp tác nhiều ngành, nhiều cấp Trong luận án mình, chúng tơi cố gắng trình bày q trình nhận thức vận dụng quy luật Đảng ta thịi kỳ trưóc sau đổi mói làm co sỏ lý luận cho nghiên cứu tiếp tục sau chúng tơi, đồng thịi bc đâu nêu số phương hưóng giải pháp dể đẩy mạnh nghiệp cơng nghiệp hóa, dại hóa nơng nghiệp./ -117- DANH MỤC CÁC TAỈ LIỆU THAM KHẢO * * * 1.F.En gen: Biện chứng tự nhiên Nhà xuất bán thật (ST) H.1971 2.F.En gen: Những nguyên lý Chu nghĩa cộng sản.c Mác, F.Engen Tuyển lập,gồm tập, tập Nhà xuất thật H.1980 3.F.Engen: c Mác, góp phần phê phán khoa-kinh tế trị C.Máe, F.Engen Tuyển tập,gồm tập tập NXB thậl H 1981 4.F.Engen: Sự phát triển CNXH từ không tưởng đến khoa học C.Mác,F.Engen.Tuyển tập,gồm lập, tậpl NXB Sự thật H.19X4 5.F.Engen: Ong Eugen Duhring làm đảo lộn khoa học (chốngDuhring) C.Mác, F.Engen.Tuyển lập gồm tập tập l.NXB Sự thật H, 1983 6.F.En«en: Nguồn gốc gia đình, sở hữu tư nhãn Nhà nước C.Mác F.Engcn.Tuyển lập gồm tập tập NXB Sự thật H.1984 Luswig F eu erb ac h cáo chung triết học cổ điên Đức C.Mác F.Engen Tuyển tập gôm lập , lập ] NXB Sự Ihậl H, 1984 H oàng Bình: Thực trạng QHSX LLSX Việt nam Viện triet học H 1990 Nguvẽn Đức Bình : Vê thời kỳ tiến lên CNXH bỏ qua giai đoạn phái triên Tư hản CN/ Tạp chí giáo dục lí luận sơ 1.2 Năm 1983 trang - 14 10 Nguvẻn T h a n h Bình : Củng QHSX XHCN NXB thật H 19K7 11 Bộ giáo dục đào tạo: Một số vãn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI H, - 1991 12.A M Covalinốp : Biện chứng phương Ihức sản xuất đời sống xã hội NXB Tiến (TB) Mát -Xcơ -va (M) 1992 13 G.A.CỎ - dơ - Lốp, S.P.Pe - Ro - Vu - Sin (chủ biến) từ điển kinh tế NXB thật H 1979 14.Con người -những ý kiến đề tài cũ NXB thật H 1986 15.P h ạm N hư Cương : Thời kỳ độ lẽn CNXH Việt nam Một số vấn đề trị - XH chặng dường ánh sáng văn kiện Đại hội VI NXB KHXH H 1987 -118- 16.Trường C h in h : Kiên đưa nông thôn Miền Bắc nước ta qua đường hợp tác hóa nơng nghiệp tiến lên CNXH NXB thật H, 1986 17.Nguyên trọ n g C h u ẩ n : Góp vào vấn đề phát triển LLSX nước ta tạp chí Triết học sơ' tháng năm 1990 Tran