BỘYTẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIÈU DƯỠNG NAM ĐỊNH NGUYỄN THỊ DUNG TÍNG OẠI HỌC ĐIẼŨ OƯỠNS NẢMOỊNH THỰ VIỆN s ố :.c £ l CHĂM SĨC, PHỤC HỊI CHỨC NĂNG VẬN ĐỘNG, SINH HOẠT CHO NGƯỜI BỆNH TAI BIÉN MẠCH MÁU NÃO TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH NAM ĐỊNH Chuyên ngành: ĐIÈU DƯỠNG NỘI BÁO CÁO CHUYÊN ĐÈ TÓT NGHIỆP ĐIÈU DƯỠNG CHUYÊN KHOA CẤP I Giảng viên huớng dẫn: Ths Vũ Thu Thủy NAM Đ ỊN H -2 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban giám hiệu trường Đại học Điều dưỡng Nam Định, Phịng Sau đại học, mơn trường Đại học Điều dưỡng Nam Định Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Bệnh viện Tỉnh Nam Định, ban giám đốc, khoa phòng bệnh viện Tỉnh Nam Định tạo điều kiện cho tơi học tập hồn thành chuyên đề Tôi xin chân thành cảm ơn tới thầy, cô giáo trường Đại Học Điều Dưỡng Nam Định giảng dạy, tạo điều kiện cho học tập hồn thành chun đề Đặc biệt tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Th.s v o Thu Thủy người thầy trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn tận tình, chu đáo giúp đỡ tơi học tập, nghiên cứu hồn thành chun đề Tơi xin chân thành cảm ơn bác sĩ, cán nhân viên khoa thần kinh, khoa hồi sức cấp cứu, khoa phục hồi chức bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định, lớp chuyên khoa I khóa chuyên ngành nội tạo nhiều thuận lợi, giúp đỡ q trình học tập, nghiên cứu Tơi vơ biết ơn người thân người nhà quan tâm sâu sắc, thường xuyên giúp đỡ động viên tạo điều kiện cho tơi suốt q trình học tập hoàn thành chuyên đề Nam Định, tháng 05 năm 2015 Nguyễn Thị Dung LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan chuyên đề riêng Các kết chuyên đề trung thực chưa cơng bố cơng trình khác Nam Định, ngày tháng năm 2015 Ngưòi làm chuyên đề Nguyễn Thị Dung DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ TCYTTG Tổ chức Y tế giới TBMMN Tai biến mạch máu não PHCN Phục hồi chức CMN Chảy máu não NMN Nhồi máu não NB Níiười bệnh DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH TRONG CHUYÊN ĐÈ Số Tên hình ảnh Trang Phân biệt xuất huyết não nhồi máu não Hình ảnh tắc mạch Vị trí nằm người bệnh TBMMN *^ Tập đứng dậy cho người bệnh TBMMN *^ Người bệnh TBMMN tập cởi áo 19 Xoa bóp vận động tay chân cho người bệnh 25 Cho người bệnh tai biến mạch máu não ăn qua sonde 26 MỤC LỤC ĐẶT VẤN Đ Ề TỎNG QUAN TÀI L IỆ U Đại cương tai biến mạch máu n ã o Phân loại tai biến mạch máu não yếu tố nguy c Triệu chứng Chẩn đoán tai biến mạch máu não Tình hình di chứng tàn tật tai biến mạch máu não Phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não PHCN người bệnh tai biến mạch máu não giai đoạn điều trị cấp tính 14 Phục hồi người bệnh tai biến mạch máu não giai doạn di chứng 15 Một số nghiên cứu liên quan đến mức độ độc lập sinh hoạt hàng ngày người bệnh liệt nửa người tai biến mạch máu não Thế giới Việt Nam 20 10 Điều dưỡng với người bệnh tai biến mạch máu não 22 11 Một vài nghiên cứu chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não 29 THỰC TRẠNG CHĂM SĨC VÀ PHỤC H Ị I 31 BÀN LUẬN 37 Một số cơng tác chăm sóc thực q trình chăm sóc phục hồi cho người bệnh 37 Một số tồn q trình chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện Tỉnh Nam Định cần khắc phục 37 Một số nguyên nhân tồn 40 Một vài nhận xét chung thực trạng chăm sóc phục hồi người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện đa khoa Tỉnh Nam Định 41 GIẢI PH Á P .43 v ề phía bệnh v iệ n 43 v ề phía nhân viên y t ế 43 v ề phía người n h 44 KẾT LU Ậ N 45 TÀI LIỆU THAM K H Ả O 46 ĐẶT VẤN ĐÈ Tai biến mạch máu não nguyên nhân gây tử vong tàn tật phổ biến quốc gia giới, thường gặp người cao tuổi Từ nhiều thập kỷ trước đến nay, tai biến mạch máu não vấn đề thời cấp thiết y học Theo báo cáo Tổ chức Y té giới, tỷ lệ tai biến mạch máu não phát năm từ 100 - 250/100.000 dân tỷ lệ mắc từ 500 700/100.000 dân Tỷ lệ tử vong tai biến mạch máu não dứns; thứ ba giới sau bệnh ung thư tim mạch [5] Tỷ lệ mắc bệnh tai biến mạch máu não nước phát triển cao Hàng năm Hoa Kỳ có thêm 500.000 người bị tai biến mới, phần lớn xảy sau 55 tuổi, tỷ lệ tử vong cao khoảng 30% - 40% tháng sau tai biến, 2/3 số người cứu sống bị tàn tật, hàng năm ước tính phí tỷ đô la cho điều trị phục hồi chức bệnh nhân tai biến mạch máu não [11] Trung Quốc, tỷ lệ mác bệnh Bắc Kinh 329/100.000 dân, Quảng Châu tỷ lệ 147/100.000 dân tỷ lệ tử vong 69 - 80/100.000 dân [12] Tại Việt Nam, theo Nguyễn Văn Đăng tỷ lệ mắc bệnh tai biến mạch máu não 115,9/100.000 dân tỷ lệ tử vong 20,5/100.000 dân [5] Tai biến mạch máu não bệnh gây tử vong cao mà để lại nhiều di chứng nặng nề thần kinh tâm thần, dẫn đến tàn phế cho người bệnh tăng gánh nặng cho người nhà xã hội Theo phân loại tổ chức y tế giới người bệnh bị liệt nửa người tai biến mạch máu não thuộc loại đa tàn tật, mà chủ yếu giảm chức vận động kèm theo rối loạn tri giác, nhận thức, tâm lý Rối loạn chức vận động gây ảnh hưởng lớn trực tiếp đến khả thực hoạt động sinh hoạt hàng ngày khả tái hội nhập vào đời sống cộng đồng Ngày ngành y tế phát triển không ngừng với kiến thức khoa học tiến bộ, kỹ thuật tiên tiến, trang thiết bị đại góp phần cứu sống nhiều người bệnh, có người bệnh tai biến mạch máu não Điều đồng nghĩa với tỷ lệ người bệnh liệt nửa người sau tai biến ngày tăng Trong điều trị tai biến mạch máu não, vấn đề đặt không thêm năm tháng cho người bệnh tức kéo dài tuổi thọ cho họ, mà phải thêm sức sống tức chất lượng sống cho người bệnh Do việc chăm sóc, phục hồi chức vận động sinh hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não nội dung quan trọng ngành phục hồi chức nói riêng, ngành y tế nói chung Hiện Việt Nam, vấn đề chăm sóc, phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não quan tâm Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu chứng minh hiệu việc chăm sóc, phục hồi chức sau tai biển mạch máu não Để sâu tìm hiểu thực trạng chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não, phát công tác chăm sóc thực tốt, hạn chế cần phải khắc phục nhằm góp phần nâng cao hiệu việc chăm sóc phục hồi cho người bệnh tai biến mạch máu não, tơi chọn chun đề “Chăm sóc, phục hồi chức vận động, sinh hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định” với mục tiêu: Tim hiểu thực trạng chăm sóc, phục hồi chức vận động, sình hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não Bệnh viện đa khoa tinh Nam Định Đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu chăm sóc, phục hồi chức vận động, sinh hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định TỎNG QUAN TÀI LIỆU Đại cưong tai biến mạch máu não 1.1 Định nghĩa Theo WHO: “Tai biến mạch máu não xảy đột ngột thiếu sót chức thần kinh trung ương, thường khu trú lan tỏa, tồn 24 tử vong vòng 24h, khám nghiệm loại trừ nguyên nhân chấn thương”.[l] 1.2 Tình hình dịch tễ tai biến mạch máu não giói Việt Nam *Tình hình giới: Tai biến mạch máu não bệnh thường gặp, theo Tổ chức diều trị dự phòng TBMMN Châu Âu số người mắc TBMMN dao dộng phạm vi từ 141-219/ 100.000 dân [12], Theo hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ ước tính năm có khoảng 500.000 người Mỹ bị tai biến lần đầu tái phát, có khoảng 150.000 trường hợp tử vong, chiếm 1/10 tổng số tử vong nguyên nhân Chi phí điều trị PHCN tai biến mạch máu não Hoa Kỳ xấp xi 40 tỷ đô la Mỹ [11], Tại Pháp, tỷ lệ mắc tai biến mạch máu não người trẻ từ 10-30/100.000 dân/ năm, chiếm 5% toàn trường hợp tai biến mạch máu não [11] Châu Á, nhiều nghiên cứu cho thấy nước có cơng nghiệp phát triển cao như: Nhật Bản, Hàn Quốc có tỷ lệ bệnh nhân bị tai biến mạc máu não tương đương với nước phát triển châu Ẩu, Mỹ Còn nước khác tình hình tai biến mạch máu não tăng lên, có nơi mức nghiêm trọng [11] Theo tài liệu Tổ chức Y tế giới ( Muưay, 2008), hàng năm ước tính có tới 2,1 triệu người tử vong TBMMN châu Á, bao gồm 1,3 triệu người Trung Quốc, 448.000 người Ẩn Độ [13] *Tình hình Việt Nam Trong năm gần đây, nước ta TBMMN có chiều hướng gia tăng, cướp sinh mạng nhiều người để lại di chứng nặng nề gây thiệt hại to lớn cho người nhà xã hội Theo Trần Văn Chương cộng sự, tỷ lệ mắc trung bình hàng năm tai biến mạch máu não 416/100.000 dân [2], 33 " Chụp CT cộng hưởng từ (MRT) sọ não: Hình ảnh ổ nhồi máu bán cầu đại não trái + Tiền sử Bản thân: Tăng huyết áp : năm + Các vấn đề khác Vệ sinh: Bệnh nhân đái ỉa không tự chủ, không lại được, vệ sinh phụ thuộc Hoàn cảnh kinh tế người nhà: bình thường * Bệnh nhân 2: Họ tên bệnh nhân: Nguyễn Thị Loan Giới tính: Nữ Tuổi:70 Nghề nghiệp: Nông dân Địa chỉ: Giao Cù - Đông Sơn - Nam Trực - Nam Định Ngày vào viện: 06/04/2015 Lý vào viện: Đau đầu, chóng măt, liệt 14 người trái Chẩn đoán: Tai biến mạch máu não/Tăng huyết áp Bệnh nhân Họ tên bệnh nhân: Phạm Thị Đào Giới tính: Nữ Tuổi:73 Nghề nghiệp: Tự Địa chỉ: Trực Ninh - Nam Định Ngày vào viện: 06/04/2015 Lý vào viện: Đau đầu, chóng mặt, liệt Ỉ4 người trái Chẩn đoán: Tai biến mạch máu não * Một số hoạt động chăm sóc phục hồi qua theo dổi tham khảo hồ sơ bệnh án người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện Tỉnh Nam Định chăm sóc + Duy trì dịng máu não thoả đán g - Trong ngày đầu vào viện, qua theo dõi thấy người bệnh điều dưỡng nhận định về ý thức người bệnh theo thang điểm Glasgow 3h/lần, theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn 4h/lần, hướng dẫn người bệnh nằm đầu cao 30°, thở oxy có y lệnh, điều dưỡng hộ tống người bệnh thực xét nghiệm cần thiết 34 - Người bệnh điều dưỡng tiêm thuốc chống đông, bảo vệ tế bào não, hạ huyết áp, truyền dịch hàng ngày theo y lệnh bác sỹ - Tuy nhiên việc theo dõi dịch truyền, sau thực y lệnh thuốc điêu dưỡng giao cho người nhà, số kỹ thuật tiêm truyền chưa tuân thủ quy trình kỹ thuật + Chăm sóc vềdinh dưỡng Do hai ngày đầu hầu hết người bệnh vào viện người bệnh cịn lơ mơ, mê nên điều dưỡng đặt Sonde dày cho ăn qua Sonde khoảng 800ml sữa/ ngày Những ngày tiêp theo người tỉnh táo nên điều dưỡng nhẳc nhờ ăn cháo đặc dần Thông thường người bệnh ăn ngày bữa, bừa khoảng 200ml cháo thịt mua cổng viện điều kiện người bệnh xa chế biến được, người bệnh có người nhà cho uống thêm sữa tươi sữa đậu nành ngày khoảng 400ml Người bệnh không tự ăn nên thường xuyên người nhà đút ăn Người bệnh ăn uống không ngon miệng thức ăn không hợp vị khó nuốt Qua quan sát thức ăn người bệnh chưa đảm bảo số lượng chất lượng + Chăm sóc vệ sinh phòng loét ép - v ề vệ sinh: Do người bệnh tai biến mạch máu não thường bị liệt nửa người nên tự vệ sinh cá nhân phụ thuộc vào người chăm sóc Tại bệnh viện tơi thấy chăm sóc vệ sinh điều dưỡng giao cho người nhà làm Người bệnh bị rối loạn đại tiểu tiện không tự chủ khoảng đến ngày đầu nên người nhà đóng bỉm Trong thời gian đóng bỉm qua quan sát tơi thấy người nhà thường thay bỉm cho người bệnh khoảng lần/ngày Sau lần thay bỉm hầu hết người nhà chưa vệ sinh cho người bệnh Trong thời gian nằm viện người bệnh không tắm gội, theo người nhà lý giải phịng bệnh đơng, chung nhà vệ sinh người bệnh bị liệt nên việc tắm gội cho người bệnh bất tiện Người nhà người bệnh thường vệ sinh cá nhân cho người bệnh lấn/ngày Hầu hết người nhà người bệnh chưa biết cách vệ sinh cách cho người bệnh Điều dưỡng chưa hướng dẫn cụ thể cho người nhà cách vệ sinh cách não - v ề phòng loét ép: Việc phòng loét người bệnh chủ yếu người nhà thực Điều dưỡng có nhắc nhở người nhà xoay trở để chóng loét qua 35 loa chưa hướng dẫn cụ thể Người nhà lúng túng chưa biết cách phịng lt chăm sóc lt thê cho người bệnh Người bệnh nằm giường cứng bình thường, khơng có đệm nước nhà xa chưa có điều kiện trang bị Việc theo dõi phát dâu hiệu loét điều dưỡng thường thực qua loa + Cải thiện khả giao tiếp cho người bệnh Trong thời gian người bệnh nằm viện điều dưỡng người nhà chưa trọng đến vấn đề Quá trình điều dưỡng luyện tập phát âm cho người bệnh giúp người bệnh cải thiện khả giao tiếp thực Đơi số người nhà có thực số ký hiệu, hình ảnh để hỏi người bệnh eiao tiếp chưa thường xuyên + Giáo dục sức khỏe Người bệnh người nhà nhắc nhở làm số vấn đề vệ sinh phòng loét, nên cho người bệnh luyện tập chưa thực điều dườns tư vấn rõ bệnh, nguyên nhân, triệu chứng, biểu hiện, cách phịng bệnh cách chãm sóc viện nào, tập để luyện tập, phục hồi theo giai đoạn bệnh, tái khám định kỳ Việc giáo dục cho người bệnh không rõ không chi tiết, không đầy đủ nên kiến thức người chăm sóc người bệnh hạn chế o phục hồi chức vận động sinh hoạt cho người bệnh Do thời gian đầu nằm viện người bệnh liệt Vi người chưa lại nên chủ yếu luyện tập thụ động Qua theo dõi thấy điều dưỡng chưa thực trọng đến vấn đề luyện tập phục hồi chức sớm cho người bệnh Thời gian đầu người bệnh nằm viện điều dưỡng chủ yếu thực theo y lệnh bác sỹ tiêm, truyền chưa nhắc nhở người nhà người bệnh nên vận động sớm Theo người nhà đến ngày thứ điều trị thứ 7,8 điều dưỡng nhắc qua nên xoa bóp cho người bệnh, Điều dưỡng không trực tiếp thực cho người bệnh tập phục hồi chức mà giao cho người nhà họ không hướng dẫn luyện tập cụ thể Trong khoảng thời gian tuần đầu nhập viện người bệnh hoàn toàn nằm chỗ, người nhà cho nghiêng trái, phải Sau điều dưỡng nhắc nhờ nên xoa bóp cho người bệnh Người nhà có thực khơng 36 thường xun, ngày khoảng từ đến lần lần khoảng 10 phút Các động tác đơn giản xơ sài, chủ yếu xoa bóp ngón tay, ngón chân, bàn tay bàn chân Người nhà chưa biết cách luyện tập để người bệnh mau chóng phục hồi họ chưa thực quan tâm nhiều đến vấn đề Các hoạt động phục hồi chức sinh hoạt người bệnh chưa thực trú trọng Người nhà phục vụ sinh hoạt cho người bệnh Chưa để người bệnh chủ động cấm nắm lấy vật dụng cần thiết gần người bệnh thực giai đoạn ổn định Bản thân người bệnh lười nằm lâu người nhà chăm sóc nên chưa muốn cố gắng 37 BÀN LUẬN Qua theo dõi sô trường họp người bệnh trường hợp người bệnh khác bệnh viện đa khoa Tỉnh Nam Định với chẩn đoán tai biến mạch máu não tơi thây có sơ vân đê chăm sóc phục hồi chức vận động sinh hoạt cho người bệnh người bệnh tai biến mạch máu não sau: Một sô công tác chăm sóc thực q trình chăm sóc phục hồi cho ngưòi bệnh Người bệnh điều dưỡng theo dõi sát trình điều trị, giai đoạn đầu nhập viện, thực tốt y lệnh bác sỹ : thuốc, truyền dịch, đạt sonde dày, theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn, thực xét nghiệm cân thiêt cho người bệnh, xêp giường cho người bệnh, có nhắc nhờ người nhà phụ giúp người bệnh vệ sinh cá nhân phục hồi chức cho người bệnh Nsười bệnh tiến triển tốt trình điều trị Hầu hết bệnh nhân đến sớm cấp cửu kịp thời sau viện người bệnh tiếp xúc được, huyết áp ổn định, khơng cịn buồn nơn, đau đầu, tiếp xúc tốt hơn, glasgow: 15 điểm Người bệnh ngồi đứng dậy giường có trợ giúp, nhiên liệt yếu nửa người Vệ sinh tự chủ phải nhờ trợ giúp người nhà, ăn uống tốt Người nhà người bệnh phần hiểu cách chăm sóc phục hồi chức vận động sinh hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não Một số tồn q trình chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện Tỉnh Nam Định cần khắc phục + Chăm sóc vệ sinh Vấn đề vệ sinh với người bệnh tai biến mạch máu não rât quan trọng Vừa phòng bội nhiễm, vừa phòng loét ép Đa số người bệnh tai biên bệnh viện đê lại di chứng liệt nửa người Do người bệnh chưa thể chủ động việc vệ sinh cá nhân nên phải cần trợ giúp Tuy nhiên qua quan sát tơi thây điêu dưỡng ý đến vấn đề này, thường phó mặc cho người nhà tự thực không hướng dẫn cho người nhà cách vệ sinh cho người bệnh cách 38 Người nhà thường lúng túng chưa biết cách vệ sinh Qua q trình theo dõi tơi thấy chăm sóc vệ sinh cho người bệnh viện chưa thực đạt yêu cầu + C hăm sóc dinh dưỡng cho người bệnh Ché độ dinh dưỡng với người bệnh tai biến mạch máu não quan trọng Nó giúp người bệnh mau chóng phục hồi tăng cường sức đề kháng cho thể Người bệnh sau tai biến cần có chế độ ăn uống đủ chất Các loại thức ăn khuyên dùng đồ ăn dễ tiêu, mềm cháo, súp, sữa, nước ép hoa Các thực phẩm giàu chất béo, đồ uống kích thích muối cần hạn chế tối đa Với người bệnh khơng thể ăn uống bình thường mà nạp thức ăn qua ống cần cho ăn bừa ngày, bữa cách từ 2-3 tiếng Nên đặt người bệnh cao đầu, cho ăn chậm không nên ăn nhiều Tuy nhiên thực té hết phần ăn người bệnh chưa đạt số lượng chất lượng Nhân viên đặc thù người bệnh đông nên thường hướng dẫn qua loa, cịn người chăm sóc kiến thức chưa đầy đủ, mặt khác người bệnh xa nhà nên việc chế biến gặp khó khăn Do chủ yếu cháo mua ngồi viện khơng đảm bảo dinh dưỡng + Chăm sóc phịng lt ép cho người bệnh Người bệnh tai biến mạch máu não bị liệt nửa người, thường phải nằm lâu chỗ, không lại được, người bệnh hôn mê, biến chứng thường gặp loét Thường gặp loét chỗ bị tỳ đè nhiều vùng cụt, hai gót chân, hai bả vai, lưng, mơng Vì việc phịng chống lt cân phải trú trọng Tuy nhiên từ thực tế quan sát bệnh viện thấy hâu hêt nhân viên y tê giao việc phòng loét cho người nhà Điều dưỡng nói qua loa mà khơng có hướng dân cụ thể với người nhà cách cụ thể để phịng lt, dâu hiệu lt cách chăm sóc người bệnh loét ép Điều kiện bệnh viện phân hạn chê đệm đệm nước nên người nhà phải tự trang bị Do kinh tê người bệnh cịn khó khăn, lại xa nhà nên hầu hết họ không mua Việc theo dõi chăm sóc phịng lt điều dưỡng thường giao cho người nhà làm + Chăm sóc phục hồi khả giao tiếp 39 Đôi với khả giao tiêp: người bệnh tai biến mạch máu não thường bị rối loạn ngôn ngữ tôn thương trung tâm ngôn ngữ liệt Vì cần phải phải kiên nhân; tiêp xúc giao tiêp phải nói chậm, rõ, ngắn; kiên nhẫn nghe người bệnh cô găng diên đạt có thê dùng cách diễn đạt khác nét mặt, hiệu, vẽ hình ; điêu cân lưu ý ln động viên bệnh nhân có biểu chán nản, thất vọng Tuy nhiên thực tế bệnh viện việc phục hồi khả giao tiếp cho người bệnh người điều dưỡng thường ý Người nhà có cố gáno giao tiếp với người bệnh chưa kiên trì, người điều dưỡng ý dể hiểu dược người bệnh mà chủ yếu hỏi người nhà vấn đề liên quan chăm sóc neười bệnh + Giáo dục sức khỏe Một hạn chế trình chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não người chăm sóc thay đổi theo lúc Ví dụ lúc vợ chăm, lúc khác lại Nên người điều dưỡng tư vấn lại tất vấn đề cho người chưa hướng dẫn đến chăm sóc lúc khác Do bệnh viện có đơng người bệnh tai biến, dẫn đến hầu hết việc tư vấn giáo dục sức khỏe hướng dẫn tập vận động cho người bệnh, người nhà thực qua loa Chưa có quy trình chuẩn thống cách chăm sóc cho người bệnh tai biến bệnh viện giai đoạn khác nên người chăm sóc người bệnh khó để hiểu hét + v ề vấn đề phục hồi chức vận động, sinh hoạt cho người bệnh tai biên bệnh viện Đối với người bệnh tai biến mạch máu não việc phục hồi chức vận động sinh hoạt quan trọng cần thiết Tuy nhiên qua thực tê bệnh viện vân tồn vấn đề sau cần khắc phục để người bệnh chăm sóc tơt hơn: - Người bệnh tai biến mạch máu não phần lớn vân đê phục hôi bệnh viện chưa quan tâm - Việc hướng dẫn cho người nhà NB, hướng dẫn cho cộng đông chưa thật chi tiết, khơng có tài liệu kèm theo để họ tiến hành dễ dàng thực Vì 40 người chăm sóc khó để thực tập giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi - Việc tham gia người nhà chưa cao Vì hầu hết người chăm sóc đến phục vụ người bệnh thường chủ yếu trông nom cho người bệnh ăn, vệ sinh ý đến vấn đề giúp người bệnh phục hồi sớm - Việc lượng giá tình trạng bệnh mức độ tổn thương vận động chưa ý mức nên định mức độ tập luyện, PHCN chưa thật phù hợp - Do người bệnh tai biến mạch máu não thường cao tuổi, lại khó khăn trình vận động, sinh hoạt lên họ thường lười khơng muốn tập luvện, người điều dưỡng cần phải khuyến khích người nhà để họ tin tường tham gia hợp tác tập luyện nhanh chóng phục hồi Nhưng thực tế việc khuyến khích dộng viên người bệnh dưỡng bệnh viện qua loa chua trọng Một số nguyên nhân tồn - Chưa có liên kết khoa hồi sức cấp cứu, khoa thần kinh, khoa phục hồi chức dẫn đến hầu hét người bệnh vào cấp cứu dừng lại điều trị mà chưa quan tâm nhiều đến vấn đề phục hồi cho người bệnh - Mỗi điều dưỡng thường phải phụ trách từ hai buồng bệnh.Trong số lượng người bệnh buồng thường đơng 7, người bệnh Vì để điều dưỡng chăm sóc tồn diện chu đáo tất vấn đề dinh dưỡng, vệ sinh, phịng lt cho người bệnh khó Bên cạnh thơng thường họ chì làm việc 8h/ngày, nên việc theo dõi diễn biến đêm trực lại điều dưỡng trực ngày hơm Do khó khăn cơng tác chăm sóc tồn diện người bệnh - Điều dưỡng chưa đào tạo sâu cơng tác chăm sóc phục hồi cho người bệnh tai biến chuyên khoa nên thực tế kiến thức điều dưỡng bệnh tai biến cách chăm sóc cho người bệnh tai biến mạch máu não hạn chế - Cơ sở vật chất thiếu, khơng có phương tiện để người bệnh tập phụọ hồi chức khoa - Người chăm sóc người bệnh lại thay đổi liên tục nên khó để tư vấn cho tất người nhà người bệnh - Điều kiện địa lý xa nhà kinh tế người nhà khó khăn nên chăm sóc dinh dưỡng, phịng lt, phục hồi cho người bệnh chưa đảm bảo 41 - Chưa có phịng riêng để tư vấn giáo dục sức khỏe cho người bệnh người nhà khoa điều trị có người bệnh tai biến mạch máu não Một vài nhận xét chung thực trạng chăm sóc phục hồi người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện đa khoa Tỉnh Nam Định * phía bệnh viện Chưa có liên kết khoa hồi sức cấp cứu, khoa thần kinh, khoa phục hồi chức dẫn đến hầu hết khí người bệnh vào cấp cứu dừng lại điều trị mà chưa quan tâm nhiều đến vấn đề phục hồi sớm cho người bệnh * phía nhân viên y tế - Việc chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện dừns lại việc khám thực thuốc, xét nghiệm cho người bệnh, theo dõi Phần lớn chăm sóc vệ sinh, dinh dưỡng, phịng loét ép điều dưỡng chưa thực trú trọng mà giao cho người nhà thực - Tại bệnh viện điều dưỡng lập kế hoạch chăm sóc cịn sơ sài, khôns chi tiết - Chưa tư vấn giáo dục sức khỏe cho người bệnh người nhà cụ thể Chưa có quy trình chuẩn hướng dẫn người nhà người bệnh chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến mạch máu não - Chưa phát huy hết vai trị q trình chăm sóc người bệnh, chủ yếu để người nhà tự chăm sóc - Chưa thực quan tâm tới người bệnh người nhà, động viên an ủi, hiểu người bệnh nghĩ cần * phía người nhà - Người nhà có người bệnh tai biến mạch máu não nằm viện thường chi quan tâm đến tính mạng người bệnh Chưa thực quan tâm đầy đủ tới biện pháp để giúp chăm sóc giúp người bệnh mau chóng bình phục - Việc tham gia người nhà chưa cao Vì hầu hết người chăm sóc đến phục vụ người bệnh thường chủ yếu trông nom cho người bệnh ăn, vệ sinh ý đến vấn đề giúp người bệnh phục hồi sớm - Kiến thức người nhà bệnh tai biến mạch máu não thấp, chưa thực hiểu rõ bệnh cách chăm sóc người bệnh cho Cịn lúng túng 42 q trình vệ sinh, luyện tập cho người bệnh, đảm bảo dinh dưỡng cho người bệnh * phía ngưịi bệnh - Người bệnh chưa thực chăm sóc tốt tồn diện - Dinh dưỡng chưa đảm bảo - Vệ sinh người bệnh cịn chưa tốt khơng tắm gội - Chưa phục hồi chức cách sớm nhất, nhất, chưa thực cố gắng trình luyện tập - Chưa hiểu hét bệnh 43 GIẢI PHÁP Để giúp người bệnh chăm sóc, phục hồi chức vận động, sinh hoạt tốt hon đưa số giải pháp sau: phía bệnh viện + Cần có phối hợp chặt chẽ khoa cấp cứu, khoa thần kinh khoa phục hồi chức để người bệnh phục hồi sớm + Nên phổ biến kiến thức chăm sóc PHCN cho người bệnh tai biến mạch máu não cho toàn nhân viên khoa lâm sàng có người bệnh tai biến mạch máu não giai đoạn đầu bệnh theo quy trình để họ dễ dàng q trình chăm sóc người bệnh + Hàng năm cần có chương trình tập huấn lại cho tất khoa lâm sàng có người bệnh tai biến phương pháp chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến + Bệnh viện nên xây dựng phòng dinh dưỡng khoa để người bệnh ăn uống theo chế độ ăn bệnh lý đảm bảo dinh dưỡng, giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi + Bệnh viện nên bố trí phòng tư vấn riêng khoa lâm sàng Hàng tuần cần phải quy định có buổi tư vấn sức khỏe chung cho tất người bệnh khoa Trước người bệnh viện cần phải tư vấn lại cho người nhà người bệnh phía nhân viên y tế + Điều dưỡng phải tập huấn công tác nâng cao khả mang giáo dục sức khỏe Nâng cao khả thuyết trình giáo dục sức khoẻ cho người bệnh + Điều dưỡng trưởng khoa cần giám sát chặt chẽ công việc điều dưỡng khoa cơng tác chăm sóc cho người bệnh tai biến mạch máu não Thường xuyên giao ban rút kinh nghiệm cho điều dưỡng viên + Điều dưỡng viên cần có ý thức trách nhiệm cao công việc, không ỷ nại, đối phó để hồn thành nhiệm vụ + Tại đầu giường người bệnh cần có tài liệu hướng dẫn cách chăm sóc bệnh phục hồi chức cho người bệnh để người bệnh cỏ người chăm sóc khác họ nắm đầy đủ thông tin Giáo dục cho 44 người nhà hiểu rõ bệnh, cách chăm sóc người bộnh theo tửng gíaí đoạ/1, hướn% dẫn tập phục hồi chức cho người bệnh, có hinh ảnh minh hợa, rõ ráng người bệnh dễ dàng làm theo + Khi người bệnh ổn định xuất viện nhân viên y tế phải có buổi tư vấn cách chăm sóc phục hồi chức nhà cho người nhả vả người bệnh để kết phục hồi người bệnh tốt + Nhân viên y tế đặc biệt điều dưỡng cần trọng vả sát cĨTiZ việc Nếu tình trạng bệnh viện q đơng khơng thể lám hết tất cá cơng việc người điều dưỡng cần hướng dẫn cụ thể làm mẫu hai lẳn đẻ TìZ'j:n nhà thực Nhất vấn đề cần chăm sóc vệ sinh va ph-vn.2 chống loét + Cần trọng việc phục hồi chức sớm cho người bệnh + Thấu hiểu tâm tư nguyện vọng người bệnh người nhả, động viên khích lệ người bệnh người nhà thường xuyên + Sau người bệnh viện cần kiểm tra lại kiến thức người nhà vả người nhà bệnh tai biến, cách chăm sóc phục hồi nhà thể phía ngưcrì nhà - Cần tham gia tất buổi tư vấn giáo dục sức khỏe nhàn viên V tể để hiểu biết bệnh cách chăm sóc người bệnh - Nên trao đổi với người nhà có người bệnh mắc bệnh tai biển mạch máu não để có kinh nghiệm chăm sóc người bệnh tốt - Chủ động việc nâng cao kiến thức chàm sóc ngừ bệnh tai biến cách tìm hiểu thêm thông tin bệnh vô tuyên, internet, sách 45 KẾT LUẬN Tai biến mạch máu não bệnh chiếm tỷ lệ cao giới Việt Nam nay, đe lại di chứng nặng nê gánh nặng cho gia đình xã hội Qua trình theo dõi trường hợp người bệnh bị tai biến mạch máu não chăm sóc phục hồi tại bệnh viện đa khoa Tỉnh Nam Định rút số kết luận sau v ề thực trạng - Vê người bệnh tai biến mạch máu não điều trị bệnh viện tỉnh Nam Định chăm sóc theo quy trình Sau thời gian diều trị bệnh viện cấp cứu kịp thời người bệnh tiến triển tốt - Cơng tác chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não tồn số hoạt động chăm sóc chưa đảm bảo: Vệ sinh, dinh dưỡng, phòng loét, tư vấn d o dục sức khỏe - Người bệnh tai biến mạch máu não chưa thực chăm sóc phục hồi cách tồn diện Các chăm sóc dinh dưỡng, chăm sóc vận động, vệ sinh chủ yếu thân nhân người bệnh đảm nhận - Kỹ tư vấn sức khỏe cho người bệnh nhân viên y tế hạn chế, chưa tư vấn giáo dục đầy đủ cho người bệnh người nhà - Công tác phục hồi cho người bệnh tai biến mạch máu não sớm chưa quan tâm - Kiến thức bệnh cách chăm sóc, phục hồi người nhà hạn chế v ề giải pháp - Bệnh viện hàng năm cần có chương trình tập huấn lại cho tất khoa lâm sàng có người bệnh tai biến phương pháp chăm sóc phục hồi chức cho người bệnh tai biến - Nhân viên Y tế đặc biệt điều dưỡng tăng cường việc truyên thông giáo dục sức khỏe người bệnh người nhà; chủ động chăm sóc dinh dưỡng, vệ sinh phục hồi chức cho người bệnh - Người bệnh người nhà nên tham gia tất buổi tư vân nhân viên y tế nằm điều trị bệnh tai biển mạch máu não, chủ động nâng cao kiên thức băng cách đọc sách báo, xem internet cách chăm sóc người bệnh tai biên 46 TÀI LIỆU THAM KHẢO I Tài liệu tiếng việt Lâm Văn Chê (2009), “7'ai biênmạch máu Bài g đại học Y khoa Hà Nội Trần Văn Chương, Nguyễn Xuân Nghiên, Cao Minh Châu, Vũ Thị Bích Hạnh (2008),“Đánh giá kêt PHCN vận động người bệnh nửa người đo M B T N.”Cơng trình nghiên cứu khoa học 2008 - 2009, NXB Y học Trần Văn Chương (2 )" Cácphương pháp tập vận động năng" NXB Y học Hà Nội, tr 32-60 Dương Xuân Đạm (2009), “ Nghiên cứu biện pháp PHCN động với người bệnh TBM M N’ Đề tài khoa học cấp Bộ Quốc phòng Nguyễn Văn Đăng (2008), "Taibiển mạch máu não Dịch t sinh",NXB Y học Nguyễn Kháng (2009) “Một số đặc điểm đột quỵ não Khoa Tim mạch bệnh viện 103”, Tạp chí Y học Việt Nam số 8/2004 Ma Thị Kim Liên (2009), "Nghiên cứu số yếu tố quan đến lập sinh hoạt nhu cầu PHCN người bệnh sau TBMMN độ đổi cộng đồng", Luận văn thạc sỹ Nguyễn Thị Nga (2012), " phương pháp Bobath người bệnh Đánhgiá kết can thiệp PH nửa người sau TBMMN cộng sĩ đồng,"Luận văn thạc Trần Thị Mỹ Luật (2010) “ Đánh giá kết quà phục vận động cùa người bệnh tai biến mạch máu não bệnh viện điêu dưỡng —phục hôi chức tỉnh Thái guyên”, Luận văn thạc sỹ N 10 Bùi Thị Lan Vi (2008), “Khảo sát tần suất yếu tố nguy TBMMN” Luận văn Thạc sĩ Y học 47 II Tài liệu tiếng Anh 11 Murray CJ, Lopez AD: Mortality by cause for eight regions of the world: Global Burden o f Disease Study Lancet 2009 349: 1269-1276 12 American Heart Association: Heart disease and stroke statistics — 2004http://americanheart.org/downloadable/heart/l 105390918119HDS 13 Venketasubramanian N (2008), “ The epidemiology of stroke in ASEAN countries” - A review Neurol J Southeast Asia 14 Davis J.z (2005), “The Bobath approach to the treatment of adult hemiplegia, Occupational therapy” The c.v Mosby Company, pp 217 - 226 15 Okamusa T, Nakagawa Y (2010), "Characteristics of participant in community based rehabilitation program and their lavels of indepedence in activities o f daily living", Nippon - Koshu - Eisei - Zasshi, 42 (10), pp 887 ... nâng cao hiệu chăm sóc, phục hồi chức vận động, sinh hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định 3 TỎNG QUAN TÀI LIỆU Đại cưong tai biến mạch máu não 1.1 Định nghĩa... khắc phục nhằm góp phần nâng cao hiệu việc chăm sóc phục hồi cho người bệnh tai biến mạch máu não, tơi chọn chun đề ? ?Chăm sóc, phục hồi chức vận động, sinh hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não. .. máu não Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định? ?? với mục tiêu: Tim hiểu thực trạng chăm sóc, phục hồi chức vận động, sình hoạt cho người bệnh tai biến mạch máu não Bệnh viện đa khoa tinh Nam Định Đề