thực trạng hoạt động kinh doanh lợi nhuận Tổng công ty thép Việt nam 2.1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TỔNG CÔNG TY THÉP VIỆT NAM 2.1.1- Quá trình hình thành phát triển Cơng nghiệp sản xuất thép ngành công nghiệp quan trọng phát triển quốc gia, thép vật liệu chủ yếu cho nhiều ngành cơng nghiệp, có ý nghĩa định nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Ở Việt Nam năm 80, nguồn cung cấp sản phẩm thép cho thị trường nội địa chủ yếu từ Công ty gang thép Thái Nguyên Công ty thép Miền Nam Nói chung, sản lượng, chủng loại chất lượng thép không đáp ứng đủ nhu cầu xã hội, công nghệ sản xuất lạc hậu, sở vật chất kỹ thuật nhỏ bé phân tán, tính cạnh tranh kém, hoạt động kinh doanh đạt hiệu không cao Để khắc phục tình trạng nói trên, ngày 04 tháng năm 1994, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 344/TTg hợp Tổng công ty Thép Tổng công ty Kim khí, đưa chức sản xuất kinh doanh mặt hàng sản phẩm thép vào quản lý tập trung, thống Tổng công ty Thép Việt Nam Thực chủ trương thí điểm thành lập Tập đoàn kinh doanh, ngày 29 tháng năm 1995 Thủ tướng Chính phủ Quyết định số 225/TTg thành lập lại Tổng công ty Thép Việt Nam theo mơ hình Tổng cơng ty Nhà nước Tổng cơng ty Thép Việt Nam có tên giao dịch quốc tế: Vietnam steel copporation (VSC) Địa chỉ: Số 91, Phố Láng Hạ, Quận Đống Đa, Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội 2.1.2- Chức năng, nhiệm vụ Tổng công ty Thép Việt Nam Tổng công ty Thép Việt Nam 17 Tổng công ty Nhà nước Thủ tướng Chính phủ thành lập hoạt động theo mơ hình Tổng cơng ty 91mơ hình Tập đồn kinh doanh lớn Nhà nước Tổng công ty Thép Việt Nam doanh nghiệp Nhà nước Thủ tướng Chính phủ xếp hạng đặc biệt Chức năng, nhiệm vụ Tổng công ty quy định rõ định thành lập Thủ tướng Chính phủ sau: Tổng cơng ty có nhiệm vụ kinh doanh thép, số kim loại khác loại khống sản có liên quan theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch sách Nhà nước phát triển kim loại này; bao gồm xây dựng kế hoạch phát triển, đầu tư, tạo nguồn vốn đầu tư, xây dựng, sản xuất, kinh doanh xuất nhập khẩu, tiêu thụ sản phẩm cung ứng vật tư, thiết bị liên quan đến ngành thép; tiến hành hoạt động kinh doanh khác phù hợp với pháp luật, sách Nhà nước Căn vào định trên, Tổng công ty Thép Việt Nam hoạt động kinh doanh mặt hàng sản phẩm thép thị trường nước bao gồm khâu từ khai thác nguyên liệu, sản xuất thép sản phẩm thép phân phối tiêu thụ sản phẩm Các lĩnh vực hoạt động kinh doanh chủ yếu Tổng công ty sau: - Khai thác quặng sắt, than mỡ, nguyên liệu trợ dung phục vụ cho sản xuất luyện kim - Sản xuất gang, thép, sản phẩm thép sau cán, fero hợp kim, vật liệu chịu lửa - Kinh doanh xuất nhập thép, vật tư thiết bị dịch vụ liên quan đến sản xuất thép, xây dựng, khí sửa chữa, chế tạo máy - Thiết kế, chế tạo, thi công xây lắp trang thiết bị phục vụ sản xuất thép ngành liên quan khác - Kinh doanh khách sạn dịch vụ khác - Đào tạo, nghiên cứu khoa học kỹ thuật phục vụ sản xuất thép sản xuất vật liệu kim loại - Đầu tư, liên doanh, liên kết kinh tế với đối tác nước nước - Xuất lao động Tổng cơng ty Thép Việt Nam cịn Nhà nước giao nhiệm vụ cân đối số lượng sản phẩm thép sản xuất nước với nhu cầu tiêu dùng kinh tế xã hội kết hợp nhập mặt hàng thép nước chưa sản xuất để bình ổn giá thị trường thép nước, bảo toàn phát triển vốn Nhà nước giao, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, tạo việc làm đảm bảo đời sống cho người lao động Tổng công ty 2.1.3- Cơ cấu tổ chức, quản lý điều hành Tổng công ty Cơ cấu tổ chức, quản lý điều hành Tổng công ty thực theo Luật Doanh nghiệp Nhà nước Nghị định số 03/CP, ngày 25/01/1996 Chính phủ phê chuẩn Điều lệ Tổng công ty Về cấu tổ chức, Tổng cơng ty có máy quản lý điều hành Tổng công ty, 14 đơn vị thành viên doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài, doanh nghiệp liên doanh nước Cơ cấu tổ chức quản lý doanh nghiệp Tổng công ty Thép Việt Nam áp dụng cấu quản trị phổ biến (trực tuyến chức năng) Theo cấu này, người lãnh đạo doanh nghiệp giúp sức tập thể lãnh đạo chuẩn bị định cấp Người lãnh đạo doanh nghiệp chịu trách nhiệm lĩnh vực hoạt động toàn quyền định phạm vi doanh nghiệp Việc truyền lệnh, định, thị theo tuyến quy định, người lãnh đạo phận chức (Phịng, Ban chun mơn) Tổng cơng ty khơng lệnh trực tiếp, thị cho đơn vị thành viên cấp Các phận chức có nhiệm vụ nghiên cứu, chuẩn bị định cho lãnh đạo Tổng công ty (Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc) quản lý, điều hành đơn vị thành viên Tổng cơng ty Đồng thời phận chức có nhiệm vụ theo dõi, giám sát, đôn đốc hướng dẫn đơn vị thành viên Tổng công ty việc thi hành mệnh lệnh, định lãnh đạo Tổng cơng ty Bên cạnh mơ hình cấu trực tuyến chức năng, để linh hoạt, chủ động điều hành cơng việc phát huy trí tuệ, lực đội ngũ chuyên gia, Tổng công ty vận dụng cấu tổ chức quản lý doanh nghiệp theo dạng ma trận, tập hợp đội ngũ chuyên gia nhiều phận chức nhằm nghiên cứu, xây dựng dự án, phương án, chiến lược hay chương trình cho lĩnh vực cụ thể (Hình 1) 2.1.3.1- Hội đồng quản trị Tổng công ty Hội đồng quản trị Tổng công ty thực chức quản lý hoạt động Tổng công ty theo quy định Điều lệ Tổng công ty, Luật Doanh nghiệp Nhà nước chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ, trước pháp luật hoạt động phát triển Tổng công ty theo chức năng, nhiệm vụ Nhà nước giao Hội đồng quản trị Tổng cơng ty có thành viên Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm Hội đồng quản trị gồm: Chủ tịch Hội đồng quản trị thành viên, thành viên kiêm Tổng giám đốc công ty, thành viên kiêm Trưởng ban kiểm sốt cơng ty, thành viên phụ trách lĩnh vực tài chính, đầu tư, kinh doanh, nghiên cứu khoa học công nghệ đào tạo nhân lực 2.1.3.2- Ban kiểm sốt Tổng cơng ty Ban kiểm sốt có thành viên, gồm Trưởng ban ủy viên Hội đồng quản trị thành viên giúp việc Thành viên Ban kiểm soát Chủ tịch Hội đồng quản trị bổ nhiệm 2.1.3.3- Tổng giám đốc Tổng công ty Tổng giám đốc Tổng công ty ủy viên Hội đồng quản trị Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm Tổng giám đốc đại diện pháp nhân Tổng công ty chịu trách nhiệm trước Hội đồng quản trị, trước Thủ tướng phủ trước pháp luật điều hành hoạt động Tổng công ty Tổng cơng ty có Phó tổng giám đốc Bộ trưởng Bộ cơng nghiệp bổ nhiệm Kế tốn trưởng Tổng công ty: Bộ trưởng Bộ Công nghiệp bổ nhiệm Kế tốn trưởng phụ trách phịng kế tốn tài Tổng cơng ty, giúp Tổng giám đốc đạo tổ chức cơng tác kế tốn, tài chính, kiểm tốn nội thống kê Tổng cơng ty chịu trách nhiệm trước Tổng giám đốc Hội đồng quản trị trước pháp luật nhiệm vụ 2.1.3.4- Bộ máy giúp việc Tổng cơng ty Tổng cơng ty có phịng chun mơn, nghiệp vụ, phịng: Tổ chức Lao động, Kế tốn Tài chính, Kinh doanh xuất nhập khẩu, Kế hoạch đầu tư, Kỹ thuật, Văn phòng Trung tâm hợp tác lao động nước Tổng giám đốc Tổng cơng ty thành lập Các phịng, Trung tâm thực chức tham mưu, giúp việc Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc điều hành hoạt động Tổng công ty 2.1.3.5- Các đơn vị thành viên Tổng cơng ty Tổng cơng ty có 14 đơn vị thành viên, có tư cách pháp nhân, hạch tốn kinh tế độc lập, bao gồm Công ty sản xuất thép vật liệu xây dựng, Công ty thương mại, Viện nghiên cứu công nghệ Trường đào tạo công nhân kỹ thuật, thực chức năng, nhiệm vụ theo phân cấp Tổng công ty chịu quản lý, điều hành Tổng công ty theo Điều lệ Tổng cơng ty Ngồi Tổng cơng ty cịn có đơn vị Liên doanh với nước ngoài, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm thép đáp ứng nhu cầu thép thị trường 2.1.4- Đặc điểm tổ chức cơng tác kế tốn Tổng công ty Thép Việt Nam Việc tổ chức máy kế tốn Tổng cơng ty đảm bảo ngun tắc gọn nhẹ, đơn giản, hoạt động có hiệu quả, kết hợp đạo sâu sát Kế toán trưởng nhằm nâng cao trình độ nghiệp vụ, chun mơn hố phần việc, đồng thời đảm nhận phần việc khác (Hình 2) Phịng kế tốn Tổng cơng ty: gồm có Kế tốn trưởng, phó phịng, Tổ trưởng tổ tổng hợp tồn ngành, kế tốn viên, người có nhiệm vụ chức riêng bao gồm: + Kế tốn tổng hợp tồn ngành (Lập Báo cáo tài chính, Thuế nộp NSNN) + Kế tốn phụ trách văn phịng (Kế tốn Ngân hàng, Bảo hiểm, Xuất nhập khẩu, thuế, Tiền mặt, Thủ quỹ) + Kế toán phụ trách tổ đầu tư XDCB (Thẩm định tốn cơng trình DTXDCB…) - Hình thức ghi chép kế tốn: Ở Tổng cơng ty Thép Việt Nam, đơn vị thành viên việc ghi chép kế tốn theo hình thức, chủ yếu ghi chép theo hình thức Nhật ký - Chứng từ, Hàng tồn kho hạch toán theo phương pháp kê khai thường xun.(Hình 3) 2.2- TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA TỔNG CƠNG TY THÉP VIỆT NAM 2.2.1- Tình hình sử dụng tài sản, nguồn vốn Tổng cơng ty Thép Việt Nam Vốn phạm trù kinh tế lĩnh vực tài gắn liền với sản xuất hàng hoá Vốn tiền lĩnh vực kinh doanh góp phần đem lại giá trị thặng dư Do vậy, quản lý sử dụng vốn tài sản trở thành nội dung quan trọng quản trị tài Dựa vào bảng 1, ta thấy, vốn kinh doanh Tổng cơng ty hình thành từ nguồn ngân sách Nhà nước cấp, tự bổ sung, vốn góp liên doanh Vốn đầu tư xây dựng có từ nguồn ngân sách Nhà nước cấp nguồn khác Trong giai đoạn 1998-2000, vốn Tổng công ty tăng nhanh Năm 1998, vốn kinh doanh đạt 1.352.521 triệu đồng Mặc dù năm 1999 khủng hoảng tài tiền tệ tiếp tục ảnh hưởng đến nước ta song Nhà nước hỗ trợ nhiều chế nên Tổng công ty bước khắc phục khó khăn, vốn kinh doanh tăng 43.834 triệu đạt 1396.355 triệu vào cuối năm 1999 Điều đáng nói vốn kinh doanh tăng song vốn ngân sách Nhà nước cấp lại giảm, (giảm 35,116 triệu đồng) Kết chứng tỏ Tổng công ty ngày tự chủ Tuy vậy, vốn tự bổ sung Tổng công ty lại giảm (giảm 7.556 triệu đồng) Tổng công ty hoạt động hiệu khơng cao, khơng tích lũy Năm 1999, vốn kinh doanh Tổng công ty tăng chủ yếu tăng vốn liên doanh 86.506 triệu đồng Vốn đầu tư xây dựng tăng 3.393 triệu đồng song tăng chủ yếu ngân sách Nhà nước cấp bổ sung 6.021 triệu đồng Năm 2000 năm Tổng công ty hoạt động hiệu giai đoạn 1998-2000, vốn kinh doanh tăng 14.038 triệu đồng đạt 1.410.393 triệu đồng vào 31/12/2000 Vốn kinh doanh tăng chủ yếu tăng phần tự bổ sung 9.304 triệu đồng vốn liên doanh 9.084 triệu đồng vốn ngân sách Nhà nước cấp tiếp tục giảm (giảm 4.350 triệu đồng) Điều cho thấy năm 2000, Tổng công ty làm ăn hiệu qủa, có lợi nhuận, tự tích luỹ bổ sung cho vốn kinh doanh ngày trở nên tự chủ Vốn đầu tư xây dựng tăng 3.008 triệu đồng ngân sách Nhà nước cấp Dựa vào số liệu Bảng ta thấy, tài sản lưu động Tổng công ty lớn 2.709.265 triệu đồng, chiếm 70,4% tổng tài sản Điều phản ánh vốn Tổng công ty trước phần lớn sử dụng vào hoạt động kinh doanh thương mại (vốn hình thành từ Tổng cơng ty Kim khí 1.100 tỷ đồng) Năm 1998, thị trường tiêu thụ thép gặp khó khăn nên Tổng công ty không tiêu thụ nhiều hàng, hàng tồn kho lớn 1.254.866 triệu đồng chiếm 46,3% tài sản lưu động Để đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ, Tổng cơng ty cho khách hàng tốn chậm trả nên khoản phải thu lớn, khoảng 1.226.194 triệu đồng, chiếm 45% tài sản lưu động Vì số cơng ty liên doanh sản xuất thép kết thúc giai đoạn xây dựng vào hoạt động Tổng công ty đầu tư chứng khoán dài hạn nên khoản đầu tư dài hạn lớn, chiếm 51,2% tài sản cố định đầu tư dài hạn Năm 1999, Tổng công ty đẩy mạnh tiêu thụ hàng tồn đọng khối lưu thông làm hàng tồn kho giảm 33%, khoản phải thu giảm 13,9% Tỷ trọng nợ phải trả Tổng công ty giảm 25% nợ ngắn hạn giảm 24% phản ánh độ tự chủ tài Tổng công ty tăng lên đáng kể Về cấu tài sản, nguồn vốn Tổng công ty dựa vào bảng 2, biểu 1, ta có: Về khả toán, tỷ suất toán hành Tổng công ty luôn lớn nhỏ 2, điều chứng tỏ Tổng cơng ty hồn tồn có khả đáp ứng khoản nợ ngắn hạn dự kiến tương lai, khả tài khối lưu thơng tốt khối sản xuất (riêng tình hình tài Cơng ty gang thép Thái Ngun cịn chưa ổn định cần có biện pháp xử lý kịp thời toán hợp lý khoản nợ ngắn hạn) Hệ số nợ tổng tài sản có xu hướng giảm: năm 1998 0,64, năm 1999 0,57, năm 2000 0,52 song cịn cao (>0,5) điều chứng tỏ cịn cân đối cấu tổng tài sản Hệ số cấu vốn có xu hướng tăng: năm 1998 0,35, năm 1999 0,42 năm 2000 0,47 song thấp (