■A TRƯỚI h - N ỘX I lf : KHOA' HC í — w - íí• -» t— - M iỉi k * _ Im.Ỉ T ì U m ' ^ ù I r èN Ơ*?lf?fc Tll^ M *ã- > Ơ* ii ii y^.' £à _ ii LuSỉ i GANH LÝ LUẬN NHÀ Nươc Mà SỐ K 01 A > ■< ĩíl ĩ h l O - , v ; - : ! J " _ - -■< r ^r ƯVỈ n Chi nhánh cấp quận huyện — £Jn —‘ "ơ X - H -ỉ n ổ>x n b C a cn £ J» » ) >—• *-> c G ' ự y xả i i ộ i * ? íi -cn r * — crq I : 6- Kêt họp chặt chẽ Íưã quản K Nhà nước với tham aia người lao động viẽc thực hiôn pháp luật bảo hiểm xã hồi Háu hêt hoạt đôn2 thực hiên pháp luật bảo hiểm xã hội đểu nhằm mục đích bảo đảm trợ cấp người lao động Vì để thực hiên pháp luạt bảo hiểm xã hội có hiệu , cần kết hợp chặt chẽ giưã quản lv nhà nước với tham Ía nsười lao đơng Sự tham gia nsười lao độns trone việc thực hiên pháp luạt bảo hiểm xã hội nhiểu hình thức khác Trước hét người lao đ n s thõng qua tổ chức đại diên cơns đồn để thực hiên viêc giám sát m ọi hoạt đ ộ n s vể bảo hiểm xã hội Trona nhiểu năm qua , tổ chức cơng đồn khơng Ìám sát mà cịn N hà nước giao trực tiếp quản lý thực hiên Qác ch ế đô trọ' cấp ốm đau thai sản tai nạn lao độns , bẽnh nghề nghiệp đạt nhiéu kết Hiên , N hà nước có quy định cơng đồn chuyến giao nhiêm vụ trực tiếp quản lý c h ế độ bảo hiểm xã hôi sang tổ chức bảo hiểm xã hội Nhà nước quản lỷ Sự chuyển giao , nhằm tãng cường chức quản lý quan bảo hiểm xã hôi N hà nước v phân biệt rõ chức tổ chức đoàn thể Sự đổi đòi hỏi việc giám sát thực bảo hiểm xã cơng đồn cấp M ột quan điểm Lênin tổ chức thực bảo hiểm xã hội phải có tham gia quần chúng lao độns [19] Bảo hiểm xã hôi có đặc điếm hoạt đơng chủ ỵếu diẽn sở , nơi người lao động làm việc , việc đóng bảo hiểm xã hội việc trả trợ cấp bảo hiểm xã diễn thường xun Vì t h ế , người lao đông cảm nhận tác đông hoạt đông thực hiên pháp luật bảo xã hội Hơn hết , người lao đôns người trực tiếp đôn đốc , đấu.traiứi với chủ , người chủlkhơng đ ón s đóng thiếu bảo hiểm xã h ộ i Đổng t h i , người lao động người trực tiếp chịu ảnh hưởng mức trợ cấp k h n s bảo đảm ổn định đời sống họ Cho nên , việc tham gia vào q trình thực hiên bảo xã hội khơn® có ý nghĩa vể m ặt bảo đảm trợ cấp cho người lao đơng , mà cịn đóng vai trò quan trọns việc thực hiên pháp luạt hào hiểm xã hội 122 I II - S ự cẩn th iết ban hành lu ật bào hiểm xã hội Sự cần thiết ban hành luạt bảo hiểm xã họi dựa trôn sở : Thứ bảo hiểm xã hội lĩnh vực rộng lớn , phức tạp có dối tượns áp dụng bao 2ồm nhiếu dạrt2 lao độna khác cõng chức , viên chức , C0n2 nhan nhan viên lao đồns tự nên đẻ chương Bọ Luậi lao độne chưa tương xứ ns với tàm quan trọng vấn đề Hơn xét vể m ật lý luận quan hẻ bảo hiểm xã hội phát sinh quan lao động , bảo hiểm xã hội có đối tượng , phạm vi tương đối độc lộp tách ngành luật bảo hiểm xã hội bảo đảm xã họi Thứ hai , hàu th ế ĨỚÍ ban hành đạo luật báo hiểm xã hội bảo đảm xã hồi N hữ ns nước Đức , Anh , Mỹ Liên xồ (cũ) , Pháp ban hành luật bảo hiểm xã hôi bảo đảm xã hợi từ cuối th ế kỷ 19 đầu kỷ 20 Nhũng nước khối ASEAN ban hành đạo luạt bảo hiểm xã hôi Philippin năm 1954 , Sinhgapo năm 1953 , M alavsia năm 1951 , Thái lan nãm 1954 T ba , đến số quy đinh Chương Bảo hiểm xã hôi Bộ Luật lao đồng chưa phù họp đáp ứng thực tiẽn vể bảo hiểm xã hội Đ ể thi hành Bộ Luật , văn luật ban hành nhiều Tính đến tháng 6/1995 Chính phủ ban hành Nghị định Bô ban hành Thông tư hướng dãn thực hiên , tới phải tiếp tục ban hàntí văn hướnơ dăn khác Điều gâv khó khăn chậm trẻ cho việc thực thi pháp luạt bảo hiểm xã hôi Bảo hiểm xã-hơi lĩnh vực phức tạp có quan hệ trực tiếp với hàns chục triệu nsười lao đông , h àn s vạn quan , đơn vị chủ sử d ụ n s lao đ ộn s Hoạt động bảo hiểm xã hội tập hợp khâu thu , chi bảo hiểm xã hôi , quản lỷ quỳ bảo-hiểm xã hội phạm vi nước Bảo hiểm xã họi liên quan đến nhiều lĩnh vực lao động tiền lươnc tài lĩnh vực xã khác Do , đ ể điểu chỉnh 123 quan họ hoại đ ô n ° báo hiể m xã cần có vãn tập ining thốn2 nhái có hiệu lực pháp lv cao có hiệu Hiện Nhà nước ta đ a n thực hiên chủ trương quản lý Nhà nước bằna pháp luật Tất sách Đảng N h nước trona linh vực kinh tế vãn hố , giáo dục , xã hội , hành v.v dans bước quy phạm hoá bô luạt đạo luạt Bảo hiểm xã hôi bổ phận quan trọng trona bảo đảm xã họi, phải luât hoá b ằn2 đạo luật riêna Hiện , đất nước ta có điều kiên thuận lợi cho việc xây dưng ban hành luạt bảo hiểm xã hội v ì : - N ền kinh tế nước ta bắt đầu khỏi khủng h o ả n s Chỉ tiêu phát triển kinh tế m năm gần đav đạt tỷ lẹ từ 8% đến c/c , tình hình lạm phát 10% T ỷ lê tãns dân số h àn s năm siảm dần k ế hoach hoá dân số theo mục tiêu N hà nước để tìm ° bước dã đươc thưc hiộn Nển kinh tế d ans phát triển điều kiện quan trọn® để xủv dựng ban hành luật bảo hiểm xã h ộ i , cho việc thi hành l u ậ t - Cùng với phát triển kinh t ế , tình hình trị xã hội nước ta nhìn chung ổn định có nhiều tiến Thu nhập người lao độns bước cải thiện Theo số liệu Vụ Tiền lư ơns tiển công thuộc Bô Lao đông Thương binh xã hội , bình quân thu nhập người lao động làm công , ãn lương năm 1994 đạt 2,4 lần mức lương tối thiểu Điểu tạo điều kiện thuận lợi cho người lac- đọng tham gia bảo hiểm xã hội đóng bảo hiểm xã hội* - M ôi trường pháp lý nước ta hiên thuận lợi cho việc thực thi luật bảo hiểm xã hội N hững quan hệ có liên quan đến bảo hiểm xã hội đểu điều chỉnh luật , đạo luật pháp lênh Bô Lu ạt lao đông , Luật doanh nehiệp tư nhân , Luật đầu tư với nước n soài Luật sĩ quan quân đồi nhân dân Viet Nam , Luật Dân , Pháp lênh ưu đãi người tham gia khána chiến Đổng thời Pháp lệnh công chức chuẩn bị ban hành Đặc biệt N h nước phê chuẩn i r C ỏn2 ước quốc tế tạo hoà nhạp mồi trường pháp lý Viẹt Nam vài 124 mồi trườn pháp lý quốc t ế Hiện quan hữu trách Nhà nước đan2 n s h iê n cứu trinh Nhà nước chuán Cỡn2 ước số 102 bảo hiểm xã hội - Pháp luật bảo hiềm xã hội n.ước ta thực thi 40 năm nôn nhữ ns kinh n sh iêm quy trình lạp pháp hướng dẫn kiểm tra thực thi pháp luạt bảo hiểm xã hội cũn2 đươc đúc kổt Trình độ am hiểu pháp luật bảo hiểm xã hội người lao đ n2 người sữ dụng lao động cao Đ âv điếu kiện thuủn lợi cho việc xây dựng đạo luật riCng vể bảo hiểm xã hội Đô cho nhà hoạch định sách quan N hà nước có Cử sở nghiên cứu xúc tiến việc hoàn thiên pháp luạt bảo hiểm xã hôi , xin đưa phác thảo sườn đạo luật bảo hiểm 2ổm lời nói đầu bảy chương Trong Lời nói đầu , cần nẽu rõ mục đích ý nghĩa luật bảo hiểm xã hôi bảo vệ xã hôi công chức , viên chức m ọi người lao động phải nghỉ việc suy giảm khả nãng lao , việc làm , già yếu bảo đảm trợ cấp cho sia đình nsườ i lao động bị chết Luật bảo xã thể c h ế hố đườns lối chủ trương Đ ảng N hà nước lĩnh vực lao đồng xã hôi quy phạm pháp luật để xây dựng m ộ t xã hôi cOng , vãn m inh , an toàn M ọi đơn vị sữ dụng lao động , m ọi n gư ời lao động có trách nhiêm thực thi quy đinh luạt bảo hiểm xã h ộ i Trong Chương "Những quy đinh chung" có điểu quy định đơi tượng, phạm vi áp dụng bảo xã hội , loại hình bảo hiểm xã ng uy ên tắc bảo hiểm xã hôi : - Đ ối tượng áp dụng bao gồm cô ns chức , viên chức m ọi người lao đ n slàm cơng ăn lương (có quan hệ lao đônơ) kể người Việt nam làm viêc tronơ tổ chức , doanh nghiệp người nước quản lý Việt Nam người nước néoài làm việc tronỉ tổ chức doanh ngiêp Việt N am - Áp dụng hai loại hình bảo hiểm xã hổi bắt buộc tự nguyên Đối tượng áp dụnơ bầo hiểm xã hội bắt buộc tất người có quan lao động làm cơnơ ăn Iươns Ngồi nhữns đối tượng áp dụng theo loại hình bắt buộc đối tượno áp dụng theo loại hình tự nguyên - Các nguyên tắc : người lao đồng tham gia đóng góp bao xã hội có hưởng bảo hiểm xã hội theo luật định ; người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng góp bảo hiểm xã hội cho người lao động : mức trợ cấp bảo hiểm xã hội thưc sở phân phôi theo lao động , tương trợ xã hội bảo đảm mức sông ổn định người lao đỡng • ^ Trong Chươns "Các chế bảo hiểm xã hơi" có điều qu> đinh vé điểu kiện mức độ trợ cấp từns chê độ bảo hiểm xã hôi Cl thể c h ế độ trợ cáp ốm đau , thai sản ta i nạn lao đông , bênh nghe nghiêp , m ất sức lao động , thất nghiệp , hưu trí , chăm sóc y tê , tử t u â t N h , chế đô trợ cấp tron2 Chương Bảo xã cui Bọ Luật lao động , thêm chế độ trợ cấp sức lao đồng , c h ế đô tre cấp thất nghiệp , chế đô chăm sóc y tế Trong Chương "Quỹ bảo hiểm xã hơi" có điều quy định \ í mức đóng bảo hiểm xã người sử dụng lao động , người la', đông N h nước Cũng quy định cách thức đóng bảo hiểm xỉ hôi v nguyên tắc quản lý quỹ bảo hiểm xã h ộ i Nhìn chung , Chương quy định giơng Điều 149 CLV Chương Bảo hiểm xã hồi tron? Bộ Luật lao đông , cụ thể tosr diện 126 Trong Chương "Tổ chức quản lý thực bảo hiểm xã hội" có quy đinh vể chức nàng nhiệm vu quan quản lý Nhà nước vé bảo hiểm xã hội : xây d ự n dự án luạt bảo hiểm xã hội , nghị định , th ô n s tư hướng dản thực hiên pháp luât bảo hiểm xã hội ; kiểm tra , tra việc thực thi pháp luạt Đổng thời quy đinh chức nàng , nhiêm vu quan nghiệp bảo xã hội bao 2ổm việc tổ chức thu , chi bảo hiểm xã hội quản lv auv bảo hiểm xã hội Q uv định chức nãnH , nhiệm vụ Hội đổne quản lý bảo hiểm xã hội : giám sát hoại độn° quan quản lý nghiệp bảo hiểm xã hội để xuất nôi dunơ cần sửa đổi bổ suns pháp luật bảo xã hội , giải tranh chấp vẻ bảo hiểm xã hôi m ức đỡ chưa phải có can thiệp tồ án , đề nghị Chính phủ bổ nhiêm nhữno n sư i lãnh đạo quan quản lý nehiêp bảo hiểm xã hôi N hư , nội dung chủ yếu quy định điều 150 Chương Bảo hiểm xã họi Bộ Luật lao đơng , cịn có thêm nhiểu quy định khác vổ chức , nhiệm vụ quan quản lý N hà nước bảo hiểm xã hội , quan quản lý nghiệp bảo hiểm xã hôi Hôi đồng quản lý bảo hiểm xã hôi N ghĩa xác đinh rõ đầy đủ chế tổ chức quản lỷ thực hiên pháp luật bảo xã hội Trong Chương bảo hiểm xã hội" "Trách nhiệm quyền hạn bên tham gia có quy đinh cụ thể vể quyển- hạn trách nhiêm người lao đông : trợ cấp đầy đủ , kịp thời đủ tiêu chuẩn, quyền khiếu nại với quan có thẩm quyền , trách nhiêm đóng bảo hiểm xã hội theo quy định giữ 2Ìn sổ sách , giấy tờ kê khai trình làm viộc đẻ xác định quyền lợi bảo hiểm x ã hội Quy định cụ thể quyền hạn trách nhiêm người sử dụng lao động : từ chối yêu cầu bảo hiểm xã khơng có cử p h áp lý , đóng bảo hiểm xã đáy đủ , kịp thời theo quy đinh pháp luật bảo xã Quy định cụ vể quyền hạn trách nhiêm quan quản lý nghiệp bảo hiểm xã hôi : từ chối trả trợ cáp riếu không đối tượng theo luật đinh, tổ chức thu bảo hiểm xã có hiệu trả trợ cấp bảo hiểm 127 xã hội đày đủ kịp thời cho n ười lao động quản lý quỹ bảo hiểm xã hội đún2 nguyên tắc luật định Hiện , trons Chương Bảo hiểm xã hội Bô Luạt lao động khônơ đé cạp đến trách nhiêm hạn bên tham gia bảo xã hội Do , cần thiết phải quy đinh vấn để , để người sử dụng lao động , người lao đ ộ n quan quản lý vé bảo hiểm xã hội thấy rõ, thực hiên đúna; tránh n h ữ n s vi p h m xẩy Trong Chươno "Giải tranh chấp xử lý vi phạm " có quy định trình tự thẩm quan quản lý nghiệp bảo hiểm xã hội việc giải nhữnơ tranh chấp giưã n sư i sử dụng lao động , người lao động với quan bảo hiểm xã hội ; thẩm Hội đồng quản lý bảo hiểm xã hôi giải tranh chấp giưã người sử dụng lao động với người lao động với quan bảo xã hôi ; trinh tự thẩm quyền xử lý vi phạm quan bảo hiểm xã , tồ án lao đơng Trong Chương "Điểu khoản thi hành" có quy định vể thời điểm có hiêu lực Luật Bảo hiểm xã họi , nhiệm vụ Chính phủ tổ chức thực luật giải người, tham gia bảo hiểm xã hội trước ngày luật có hiệu lực thi hành N h , đạo luật tương đối hoàn chỉnh , bao gồm từ viộc quy đinh nguyên tắc chung , phạm vi , đối tượng áp dụng đến viêc quy đinh c h ế độ trợ cấp cụ thể viộc đóng bảo hiểm x ã hôi , quản lý sử dụng quỹ bảo hiểm xã hôi , việc tổ chức quản lý thực bảo hiểm xã hội , giải tranh cháp xử lý vi phạm v.v Luật bảo hiểm xã hội khơng th ể hiên tính thống , toàn diện m m ột chừng mực đinh nói cịn dự kiến m ột số tinh tương lai Nó đạo luật nên kinh t ế hàng hoá nhiều thành phần , vận hành theo ch ế thị trườns có quản lý Nhà nước , định hưóng xã hội chủ nghĩa K Ế T LUẬN Bảo xã hôi lĩnh vực phong phú , phức tạp , đối tượn; nghiên cứu nhiều khoa học kinh tế xã pháp lý Với giác đì pháp lý bảo hiểm xã hội hiểu tổns hợp nhứ ns quy định đ điều chỉnh quan họ vồ kinh tế xã hội nhằm m ục đích bảo đảm trợ cấp đ ổn định sống cho người lao đ ộ n ặp phải " rủi ro " tron trình lao đơng già yếu khổns cịn khả lao động Bảo hiểm xã hồi trước hết vấn đé quốc gia cá Nhà nước phải chăm lo đến đời sống thành viên lãnh th Nhà nước quản lý Tuy nhiên qua trình phát triển xã hội lo:' người đặc biột phát triển vể ý thức bảo vê cộnơ đồng tiến b viộc xác lập quvền nơười bảo hiểm xã hội có nghiã quốc tế sâu sắc Pháp luật điều chỉnh bảo hiểm xã hội thực chất việc biến rú duns km h tế thành quy đinh đưa quy đinh vào sống , I việc hình thành quỹ bảo hiểm xã hồi đến việc thực hiên ch ế độ bâ hiểm xã hội Vì vạy , ý nghĩa pháp lý bảo hiểm xã hôi thể hiên ch biến quyền lợi bảo hiểm xã hội người lao đông Hiến phá thành quy đinh cụ t h ể Việt N am , bảo xã hội N h nước ý từ c quyền lý khách quan chủ quan khác nh chiến tranh , chưa nhân thức quy luật ldnh tế , chưa gắn vấn