Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Ngày soạn: 15/8/2010 Tiết 1: Ôn tập đầu năm A.Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: Ôn tập và hệ thống những kiến thức trọng tâm, cơ bản của chơng trình hoá học lớp 10, giúp học sinh thuận lợi khi tiếp thu kiến thức hoá học lớp 11. - Cấu tạo nguyên tử - BTH các nguyên tố hoá học và định luật tuần hoàn - Phản ứng hoá học - Tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học 2. Kĩ năng Củng cố lại một số kĩ năng - Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố. - Từ cấu tạo nguyên tử xác định vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn và ngợc lại. - Vận dụng quy luật biến đổi tính chất của các đơn chất và hợp chất trong bảng tuần hoàn để so sánh và dự đoán tính chất của các chất. - Mô tả sự hình thành một số loại liên kết: liên kết ion, liên kết cộng hoá trị, liên kết cho - nhận. - Vận dụng các yếu tố ảnh hởng đến tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học để điều khiển phản ứng hoá học. 3. Tình cảm , thái độ - Rèn thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. - Xây dựng thái độ học tập tích cực, có kế hoạch. - Tạo cơ sở cho học sinh yêu thích môn học. B. Chuẩn bị: - Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. - Các bài tập liên quan. - Máy chiếu C. Ph ơng pháp chủ yếu: Thông qua bài tập giúp học sinh nhớ lại và vận dụng tổng hợp các kiến thức quan trọng. D. Tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định tổ chức : lớp 11B 2 / 50. 2. Bài ôn tập Hoạt động 1: Vào bài Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động 2: Hệ thống hoá kiến thức chơng cấu tạo nguyên tử - liên kết hoá học- định luật tuần hoàn. Giáo viên: Chiếu nội dung câu hỏi lên màn hình Học sinh: Tiếp nhận thông tin và làm việc độc lập - cá nhân A. Hệ thống kiến thức 1. Vận dụng lí thuyết nguyên tử, liên kết hoá học và định luật tuần hoàn. Bài 1: Cho các nguyên tố A, B, C có số hiệu nguyên tử lần lợt là 11, 12, 13. - Viết cấu hình e nguyên tử của các nguyên tố đó. - Xác định vị trí của các nguyên tố trong bảng HTTH. - Cho biết tên nguyên tố và kí hiệu hoá học của nguyên tố đó. - Viết công thức oxit cao nhất của các nguyên tố đó. - Sắp xếp các nguyên tố đó theo chiều tính kim loại tăng dần và các oxit tơng ứng theo chiều giảm dần tính bazơ. H ớng dẫn giải : A ( Z = 11 ) Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 1 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Gv: Yêu cầu học sinh về nhà làm bài tập số 2. HS: Tiếp nhận thông tin Bài 2: Cho các nguyên tố X, Y, Z có số hiệu nguyên tử lần l- ợt là 7, 15, 33. - Viết cấu hình e nguyên tử của các nguyên tố đó. - Xác định vị trí của các nguyên tố trong bảng HTTH. - Cho biết tên nguyên tố và kí hiệu hoá học của nguyên tố đó. - Viết công thức oxit cao nhất của các nguyên tố đó. - Sắp xếp các nguyên tố đó theo chiều tính phi kim tăng dần và các oxit tơng ứng theo chiều giảm dần tính axit. Hoạt động3: Củng cố kiến thức chơng phản ứng hoá học- tốc độ phản ứng - cân bằng hoá học Gv: Yêu cầu HS nhắc lại các khái niệm : phản ứng thu, toả nhiệt. HS: Vận dụng nguyên lí chuyển dịch cân bằng hoá học để làm bài. HS : a.Pứng trên thu nhiệt vì H > 0 b.Theo nguyên lí chuyển dịch cân bằng thì: - Cân bằng trên sẽ chuyển dịch theo chiều nghịch khi giảm nhiệt độ của phản ứng - Cân bằng trên sẽ chuyển dịch theo chiều nghịch khi nén thêm khí CO 2 vào bình. - Cân bằng trên sẽ chuyển dịch theo chiều thuận khi tăng dung tích của bình phản ứng. Cấu hình electron nguyên tử: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 Vị trí: nhóm IA, chu kì 3. Tên nguyên tố: Natri, kí hiệu hoá học: Na . Công thức oxit cao nhất: Na 2 O B ( Z = 12 ) Cấu hình electron nguyên tử: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 Vị trí: nhóm IIA, chu kì 3. Tên nguyên tố: Magiê, kí hiệu hoá học: Mg. Công thức oxit cao nhất: MgO C ( Z = 13 ) Cấu hình electron nguyên tử: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 Vị trí: nhóm IIIA, chu kì 3. Tên nguyên tố: Nhôm, kí hiệu hoá học: Al. Công thức oxit cao nhất: Al 2 O 3 - Dựa vào quy luật biến đổi tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố trong một chu kì, các nguyên tố trên đợc sắp xếp theo chiều tính kim loại tăng dần: Al, Mg, Na - Dựa vào quy luật biến đổi tính axit bazơ của các oxit trong một chu kì, các oxit trên đợc sắp xếp theo chiều tính bazơ giảm dần: Na 2 O, MgO, Al 2 O 3 2. Phản ứng hoá học, tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học. a.Phản ứng toả nhiệt: - là phản ứng giải phóng năng lợng dới dạng nhiệt, nghĩa là làm nóng môi trờng xung quang. Nói cách khác: hệ phản ứng mất bớt năng lợng( nhiệt) do đó H có dấu âm ( H <0 ). Ví dụ điển hình là các phản ứng đốt cháy nhiên liệu. b. Phản ứng thu nhiệt: - là phản ứng hấp thụ năng lợng dới dạng nhiệt, nghĩa là làm lạnh môi trờng xung quanh. Nói cách khác: hệ phản ứng thu thêm năng lợng (nhiệt) do đó có dấu dơng ( H >0). c. Phơng trình nhiệt hoá học: h. Vận dụng nguyên lí chuyển dịch cân bằng hoá học Bài 1. Phản ứng sau đây xảy ra trong bình kín CaCO 3 CaO + CO 2 ; H = 178 kJ a) Phản ứng trên là toả nhiệt hay thu nhiệt ? b) Cân bằng hh chuyển dịch về phía nào khi: - Giảm nhiệt độ của phản ứng ? - Thêm khí CO 2 vào bình ? - Tăng dung tích của bình phản ứng ? Bài 2.(HSG:09-10). Xột phn ng : 2NO +O 2 ----> 2NO 2 a.Lp biu thc tc phn ng tức thời .( cho biết đây là phản ứng đơn giản) b.Tc phn ng thay i nh th no -Tng nng NO lờn gp ụi,gi nguyờn nng O 2 - Th tớch bỡnh gim i mt na Bài làm 2NO + O 2 2NO 2 Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 2 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Hoạt động4. Ôn tập nhóm halogen và oxi - lu huỳnh. Gv: Yêu cầu học sinh hoàn thành vào phiếu học tập ? So sánh các halogen, oxi, lu huỳnh về đặc điểm cấu tạo ntử, liên kết hoá học, tính oxi hoá khử. Lập bẳng so sánh nhóm VIIA và nhóm VIA. HS: Thảo luận nhóm và cử đại diện báo cáo. Gv: Gọi 4 học sinh lên bảng làm bài. Cú: ].[].[ 2 2 ONOkv = - Khi tng nng NO lờn gp ụi, gi nguyờn nng O 2 thỡ tc phn ng tng 4 ln. - Khi th tớch bỡnh gim i mt na => ỏp xut tng gp ụi thỡ tc phn ng tng 8 ln. 3. Nhóm halogen, oxi- l u huỳnh. Bài 1 Lập bảng so sánh nhóm VIIA và nhóm VIA Nội dung so sánh Nhóm halogen Oxi- lu huỳnh Các ntố hoá học Vị trí trong BTH Đặc điểm của lớp e ngoài cùng Tính chất của các đơn chất Hợp chất quan trọng Bài 2. Cho KMnO 4 tác dụng với dung dịch HCl thu đợc khí A. Chia A làm 4 phần: -Phần 1: Sục vào nớc đợc dung dịch B. Cho B tác dụng với dung dịch HCl. - Phần 2: Cho vào bình chứa một mẩu quì tím ẩm. - Phần 3: Cho vào bình chứa khí NH 3 . - Phần 4: Sục vào dung dịch Na 2 S. Nêu hiện tợng và viết các PTHH biểu diến các p đã xảy ra. Bài làm: 2KMnO 4 + 16 HCl -> 2 KCl + 2MnCl 2 + 5Cl 2 + 8 H 2 O Khí A là Cl 2 - Phần1: Sục khí Cl 2 vào nớc có một phần Cl 2 p: Cl 2 + H 2 O <=> HClO + HCl (1) Dung dịch có màu vàng nhạt do có Cl 2 tan trong nớc. Khi cho HCl vào dung dịch, cân bằng (1) chuyển dịch sang trái, màu vàng của dd sẽ đậm hơn và có thể có mùi xốc của Cl 2 . - Phần 2. Lúc đầu quì tím chuyển màu đỏ do có phản (1) tạo ra axit, sau đó màu đỏ nhạt dần đến mất màu do HClO là chất oxh hoá mạnh, có tính tẩy màu. - Phần 3: Trong bình có khói trắng do các p tạo ra NH 4 Cl tinh thể nhỏ. 2 NH 3 + 3Cl 2 ---> N 2 + 6HCl NH 3 + HCl ---> NH 4 Cl (khí) (khí) ( rắn) - Phần4: Dung dịch có kết tủa màu vàng: Cl 2 + Na 2 S ---> 2 NaCl + S 4. Dặn dò: Chuẩn bị bài sự điện li Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 3 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Tiết 2 Chơng 1 : Sự điện li (11tiết + 1 tiết kiểm tra viết) Ngày soạn: 15/8/2010 Bài 1 : Sự điện li A.Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: Học sinh hiểu: - Các khái niệm về sự điện ly. Chất điện ly. Chất điện ly mạnh, chất điện ly yếu. - Cơ chế của quá trình điện ly. - Nguyên nhân về tính dẫn điện của dung dịch chất điện li. Học sinh biết: Biết đợc các khái niệm về sự điện li, chất điện li. Rèn luyện kĩ năng thực hành: quan sát so sánh. B.Chuẩn bị: GV: - Dụng cụ và hoá chất thí nghiệm đo độ dẫn điện - Tranh vẽ( hình 1.2 và hình 1.3 SGK ) HS: Ôn lại hiện tợng dẫn điện đã đợc học trong chơng trình vật lí lớp 7 C. Ph ơng pháp chủ yếu: Dùng phơng pháp gợi mở, nêu vấn đề, hớng dẫn học sinh suy luận logic, phát hiện kiến thức mới. D. Tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định tổ chức 2. Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động 1: Vào bài GV: Làm thí nghiệm biểu diễn. HS quan sát, nhận xét và rút ra kết luận. Hoạt động 2: GV: Tại sao các dung dịch axit, bazơ, muối dẫn điện? Chú ý: dung dịch nào có những phần tử mang điện di chuyển tự do thì dd ấy dẫn điện. Hoạt động 3: HS phân tích và rút ra nhận xét: Phân tử nớc là phân tử phân cực. I.Hiện t ợng điện li. 1. Thí nghiệm. - Cách tiến hành: - Khi nối các đầu dây dẫn điện với cùng một nguồn điện, ta chỉ thấy bóng đèn ở cốc đựng dung dịch NaCl bật sáng. Vậy dung dịch NaCl dẫn điện, còn nớc cất và dung dịch saccarozơ không dẫn điện. - Làm thí nghiệm tơng tự, ngời ta thấy NaCl rắn, khan, NaOH rắn khan, các dung dịch C 2 H 5 OH, C 3 H 5 (OH) 3 không dẫn điện. Ngợc lại các dung dịch axit, bazơ và muối đều dẫn điện. 2. Nguyên nhân tính dẫn điện của các dung dịch axit, bazơ và muối trong n ớc . - Do dung dịch các chất axit, bazơ, muối khi tan trong nớc phân li thành các ion. Kết luận: - Các axit, bazơ, muối khi tan trong nớc phân li thành các ion làm cho dung dịch của chúng dẫn đợc điện. - Sự điện li là quá trình phân li các chất thành ion. - Những chất khi tan trong nớc phân li thành các ion đợc gọi là chất điện li. II. Cơ chế của quá trình điện li. Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 4 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao O 2 - H + H + H 2 O Hoạt động 4: HS phân tích đặc diểm cấu tạo của tinh thể NaCl? GV thông báo: Khi cho tinh thể NaCl vào nớc có hiện tợng gì xảy ra? Hoạt động 5: GV: Khi các phân tử có liên kết cộng hoá trị tan trong nớc có điện li thành ion không? Hoạt động 6: Củng cố bài. Bài tập về nhà: Bài 4, 5, 6, 7 trang 7 SGK và các bài trong sách bài tập. 1.Câu tạo của phân tử n ớc. - Liên kết O - H là liên kết cộng hoá trị phân cực. - Phân tử nớc có cấu tạo dạng góc, do đó phân tử nớc phân cực. - Độ phân cực của phân tử nớc khá lớn 2. Quá trình điện li của NaCl trong n ớc . Dới tác dụng của các phân tử nớcphân cực, các ion Na + và Cl - tách ra khỏi tinh thể đi vào dung dịch. NaCl Na + + Cl - 3. Quá trình điện li của HCl trong n ớc . - Phân tử HCl cũng là phân tử có cực tơng tự phân tử nớc. - Do sự tơng tác giữa các phân tử phân cực H 2 O và HCl, phân tử HCl điện li thành các ion. HCl H + + Cl _ Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 5 -- + + Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Tiết 3: Bài 2: Phân loại các chất điện li Ngày soạn: 18/8/2010 A.Mục tiêu bài học. 1. Kiến thức: Học sinh hiểu: + Thế nào là độ điện li. + Thế nào là chất điện li mạnh, điện li yếu. 2. Kỹ năng: Vận dụng độ điện li để biết chất điện li mạnh, chất điện li yếu. B. Chuẩn bị: GV:- Bộ dụng cụ thí nghiệm về tính dẫn điện của dung dịch. - Dung dịch HCl 0,1M và CH 3 COOH 0,1M C. Ph ơng pháp chủ yếu: - Nêu vấn đề và giải quyết vấn đề. - Dùng dụng cụ thí nghiệm và các hoá chất. Nghiên cứu SGK. D. Tổ chức các hoạt động dạy học. 1. Ôn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi: Trong các dung dịch NaOH có nồng độ khác nhau sau, dung dịch có khả năng dẫn điện tốt nhất là A. Dung dịch NaOH nồng độ 0,15 M. B. Dung dịch NaOH nồng độ 0,15 M Trả lời: Trong các dung dịch đều có sự điện li: NạOH ----> Na + + OH - Dung dịch NaOH 0,3 M sẽ có nồng độ ion lớn nhất nên có khả năng dẫn điện tốt. 3. Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động 1: GV: Mô tả giới thiệu dụng cụ và hoá chất thí nghiệm. HS: Sử dụng dụng cụ thí nghiệm chứng minh tính dẫn điện và làm thí nghiệm , các học sinh khác quan sát, nêu hiện tợng xảy ra trong thí nghiệm, so sánh, giải thích và kết luận. Hoạt động 2: GV: Để chỉ mức độ điện li ra ion của chất điện li trong dung dịch ngời ta dùng độ điện li. GV: Viết biểu thức tính độ điện li HS: Lấy ví dụ minh hoạ về HS:Giải thích: Khi phaloãng dd thì tăng ? Vì khi pha loãng mật độ các ion giảm, do đó khả năng va chạm các ion để tạo lại phân tử trùng hoà giảm nên độ điện li tăng. HS : làm việc nhóm giải quyết ví dụ bên GV: Phân tích: Từ biểu thức = n/ n 0 trong cùng dung dịch nên thể tích bằng nhau. Chia cả tử và mẫu cho Nvà V ta đợc = n/ n 0 = c/ c 0 => c= c 0 I. Độ điện li. 1. Thí nghiệm: - Tiến hành: - Hiện tợng: Dd HCl làm bóng đèn sáng rõ hơn so với dd CH 3 COOH. - Giải thích: HCl phân li mạnh hơn - Kết luận: Các chất khác nhau có khả năng điện li khác nhau. 2. Độ điện li: - Biểu thức: = o n n với n: số phân tử phân li ra ion; n o số phân tử hoà tan. - Giới hạn: 0 < 1 hoặc 0%< 100% - Yếu tố ảnh hởng đến độ điện li + Bản chất của chất điện li , của dung môi + Nhiệt độ : Khi tăng nhiệt độ thì độ điện li tăng. + Nồng độ : Khi pha loãng dd , độ điện li của các chất điện li đều tăng - Ví dụ: Cho dung dịch HClO 0,01M, ở nồng độ này HClO có độ điện li = 0,172%. Tính nồng độ HClO và các ion Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 6 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Hoạt động 3: HS nghiên cứu SGK và cho biết thế nào là chất điện li mạnh? Độ điện li của chất điện li mạnh là bao nhiêu ? - HS phát biểu. GV thông báo một số chất điện li mạnh thờng gặp là: các axit mạnh, các bazơ mạnh, hầu hết các muối. HS lấy VD minh hoạ. GV: Nêu cách biểu diễn phơng trình chất điện li và nêu câu hỏi: Vậy có quá trình các ion kết hợp lại với nhau để trở thành chất ban đầu không ? HS: Tính nồng độ mol các ion trong các dung dịch sau ? Hoạt động 4 : Yêu cầu HS nghiên cứu SGK và cho biết: - Thế nào là chất điện li yếu ? Chất điện li yếu có độ điện nằm trong khoảng nào? HS phát biểu. GV : Giới thiệu một số chất điện li yếu. GV: Viết phơng trình điện của một số chất điện li yếu. GVđvđ: Sự điện li của chất điện li yếu có đày đủ những đặc trng của qt thuận nghịch. Vậy đặc trng của quá trình thuận nghịch đó là gì? HS trả lời: - Quá trình thuận nghịch sẽ đạt đến trạng thái cân bằng. Đó là cân bằng động. - Trạng thái cân bằng đợc đặc trng bằng hằng số cân bằng. - Chuyển dịch căn bằng thuân theo nguyên lí Lơ Sa-tơ-li-ê. GV: Tơng tự nh vậy qt điện li sã đạt tới trạng thái cân bằng gọi là cân bằng điện li. - Cân bằng điện li đợc đặc trng bởi hằng số điện li. Hãy viết biểu thức hằng số điện li cho quá trình điện li: CH 3 COOH H + + CH 3 COO - HS: K = ][ ]][[ 3 3 COOHCH COOCHH + GV hỏi: Khi pha loãng dung dịch, độ điện li của các chất điện li tăng? Tại sao. HS nghiên cứu trả lời. GV: Kết luận Hoạt động 5: Củng cố bài. Sử dụng bài tập 2, 3 ( SGK ) để củng cố bài Bài tập về nhà: Bài 1, 4, 5, 6 và các bài tập trong sách bài tập. H + và ClO - trong dung dịch. Bài giải: HClO <=> H + + ClO - 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01( 1- ) => [HClO] = 0,01( 1- 1,72.10 -3 ) = 9,9828.10 -3 mol/lit [H + ] = [ ClO - ] = 1,72.10 -5 M II. Chất điện li mạnh và yếu. 1.Chất điện li mạnh. - Chất điện li mạnh là chất khi tan trong nớc, các phân tử hoà tan đều phân li ra ion. -VD: Na 2 SO 4 2Na + + SO 4 2- . - Độ điện li = 1. - Tính nồng độ mol của các ion trong dung dịch: + Dung dịch Na 2 SO 4 0,10M + 2,24 lít (đktc) khí HCl hoà tan trong 100 ml nớc cất. + Dung dịch BaCl 2 0,1 mol/l 2. Chất điện li yếu. - Chất điện li yếu là chất khi tan trong n- ớc chỉ có một phần số phân tử phân li ra ion. VD: CH 3 COOH H + + CH 3 COO - - Độ điện li : 0 < <1 a). Cân bằng điện li. - Quá trình điện li của chất điện li yếu sẽ đạt đến trạng thái cân bằng gọi là cân bằng điện li. - VD: Bài tập 7 trang 10 SGK CH 3 COOH H + + CH 3 COO - + Khi nhỏ HCl vào thì độ điện li giảm do [H + ] tăng làm cân bằng chuyển dịch theo hớng làm giảm nồng độ H + ( chiều nghịch) + Độ điện li giảm do : NaOH ---> H + + OH - ---> H 2 O nên [H + ] giảm làm cân bằng chuỷen dịch theo hớng tăng [H + ](tức là thuận) b. ảnh h ởng của sự pha loãng đến độ điện li. - Khi pha loãng dung dịch, độ điện của các chất điện li đều tăng. Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 7 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao Ngày soạn: 24/8/2010 Bài3: Axit, bazơ và muối Tiết 4 (I II) Tiết 5( III IV) A.Mục tiêu bài học. 1. kiến thức: - Học sinh biết: + Khái niệm axit, bazơ, theo thuyết A-rê-ni-ut và Bron-stêt. + Muối là gì và sự điện li của muối. - HS hiểu: ý nghĩa của hằng số phân li axit, hằng số phân li bazơ. 2 Kĩ năng : - Vận dụng lí thuyết axit-bazơ của A-rê-ni-ut và Bron-stêt để phân biệt đợc axit, bazơ, lỡng tính và trung tính. - Dựa vào hằng số phân li axit, bazơ để tính nồng độ ion H + và OH - trong dung dịch. B. Chuẩn bị. GV: - Dụng cụ: ống nghiệm. - Hoá chất: Dung dịch NaOH, muối ZnCl 2 hoặc ZnSO 4 ; các dung dịch: HCl, NH 3 ; quỳ tím. HS: - ôn lại kiến thức axit , bazơ đã học - ôn lại cách viết phơng trình điện lí, công thức tính hằng số cân bằng. C. Ph ơng pháp chủ yếu: Qui nạp- trực quan - đàm thoại và thảo luận nhóm D. Tổ chức các hoạt động dạy học. 1. ổn định tổ chức lớp 2.Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Viết PTĐL: dd NaOH, HCl, CH 3 COOH , H 3 PO 4 và nhận xét đặc điểm chung của các phơng trình phân li của chúng. Sự khác nhau trong phơng trình phân li của chúng. Trả lời: - Trong dung dịch nức cácion đều phân li ra cation H + . - Axit HCl, CH 3 COOH trong phân tử chỉ có một nt H bị phân li thành cation H + . - Axit H 2 SO 4 . trong nớc phân li ra 2 cation H + hoặc . 3. Bài mới: Hoạt động của thầy, và trò Nội dung Hoạt động 1: Vào bài GV: Cho HS nhắc lại các khái niệm axit-bazơ. HS: 2 HS lên bảng mỗi em viết ba phơng trình điên li của 3 axit hoặc 3 bazơ. GV : Hãy nhận xét về các ion do axit, bazơ phân li HS : Tính chất chung của axit, bazơ là do ion nào quyết định? GV yêu cầu HS Từ PTĐL hãy rút ra đ/n Hoạt động 2: HS: Viết PTPL của HCl, CH 3 COOH , H 2 SO 4 , H 3 PO 4 và nhận xét đặc điểm chung của các phơng trình phân li của chúng. GV: Yêu cầu học sinh nhận xét về số ion H + phân li ra từ mỗi phân tử axit một nấc, nhiều nấc. HS : Sự khác nhau trong pt phân li của NaOH và Mg(OH) 2 ? I.Axit và bazơ theo thuyết A-rê- ni-ut 1. Định nghĩa. a) Axit: là chất khi tan trong nớc phân li ra cation H + VD: HCl H + + Cl - b) Bazơ: là chất khi tan trong nớc phân li ra anion OH - VD: NaOH Na + + OH - 2. Axit nhiều nấc, bazơ nhiều nấc a. Axit nhiều nấc - Axit một nấc: HCl, CH 3 COOH, HNO 3 . - Axit nhiều nấc: H 2 S, H 2 CO 3 , H 3 PO 4 . VD: Axit phôtphoric là axit ba nấc Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 8 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao GV thông báo: Đối với các axit mạnh nhiều nấc và bazơ mạnh nhiều nấc chỉ có nấc thứ nhất phân li hoàn toàn. Hoạt động 3: GV làm thí nghiệm : hoà tan Zn(OH) 2 hoặc Al(OH) 3 trong axit và trong bazơ HS quan sát và nhận xét và rút ra kết luận về tính axit, bazơ của chúng. GV : Phân tích Zn(OH) 2 + 2H + Zn 2+ + 2H 2 O Zn(OH) 2 + 2OH - ZnO 2 2- + 2H 2 O => Khái niệm GVhỏi: a) Một số hiđroxit khi tan trong nớc vừa có khả năng phân li ra OH _ gọi là hợp chất gì ? b). Một chất vừa hoà tan trong axit, vừa ta trong bazơ có phải là chất lỡng tính không? HS trả lời: b). Cha chắc đã là chất lỡng tính. Thí dụ nhôm nhng Al(OH) 2 lại là chất lỡng tính. GV: Giới thiệu một số hiđroxit lỡngtính thờng gặp là: Al(OH) 3 , Cr(OH) 3 , Pb(OH) 2 , Sn(OH) 2 . Hoạt động 4: GV đa tình huống : TN sự đổi màu của pp trong NaOH . Hoặc: GV: Nhúng mẩu giấy chỉ thị axit-bazơ vào dd NH 3 , dựa vào sự đổi mầu của giấy chỉ thị HS : Quan sát hiện tợng và kết luận đợc dd NH 3 có tính bazơ. GV : dựa vào cấu tạo của NH 3 phân tích tính bazơ của NH 3 NH 3 + H 2 O NH 4 + + OH - GVđvđề: Nh vậy theo thuyết A re -ni-ut thì dung dịch amoniăc không phải là bazơ nhng dung dịch amoniăc có tính chất của dung dịch bazơ (thí nghiệm đã chứng minh điều đó) và điều này đã bộc lộ một số hạn chế của thuyết Ar- . Do vậy đã dẫn đến việc xây dựng khái niệm tổng quát hơn về axit và bazơ , đó là thuyết axit- bazơ của Bron-stêt.Vậy nội dung của thuyết nh thế nào, các em hãy theo dõi các phản ứng sau: GV hớng dẫn HS giải quyết vấn đề: HS: Viết phơng trình hoà tan NH 3 vào nớc hay axit axit CH 3 COOH vào nớc, giới thiệu vai trò của của NH 3 , và CH 3 COOH trong phản ứng Chỳ ý: Nguyờn t H khi mt 1 e tr thnh ion H + thỡ ch cũn 1 proton trong ht nhõn vỡ vy 1 cht cho nhn H + cng l cho nhn proton. Hs phân tích VD: - CH 3 COOH nhờng prôton cho nớc nên CH 3 COOH H 3 PO 4 H + + H 2 PO 4 - H 2 PO 4 - H + + HPO 4 2- HPO 4 2- H + + PO 4 3- H 3 PO 4 H + + 3 PO 4 3- b. Bazơ nhiều nấc VD: Mg(OH) 2 là bazơ hai nấc Mg(OH) 2 Mg(OH) + + OH - Mg(OH) + Mg 2+ + OH - 3. Hiđroxit l ỡng tính - Hiđroxit lỡng tính là hiđroxit khi tan trong nớc vừa có thể phân li nh axit, vừa có thể phân li nh bazơ - Ví dụ: Zn(OH) 2 Zn 2+ + 2OH - Zn(OH) 2 2H + + ZnO 2 2- . - Một số: Al(OH) 3 , Cr(OH) 3 - Lu ý: Hiđroxit lỡng tính thể hiện lực axit và lực bazơ đều yếu. II. Khái niệm về axit và bazơ theo thuyết bronstet 1.Định nghĩa Axit là những chất nhờng prôton ( H + ) Bazơ là những chất nhận proton. VD: CH 3 COOH + H 2 O H 3 O + + CH 3 COO - (1) NH 3 + H 2 O NH 4 + + OH - (2) HCO 3 - + H 2 O H 3 O + + CO 3 2- HCO 3 - + H 2 O H 2 CO 3 + OH - - KL: + Bazơ không nhất thiết phải chứa nhóm OH + Ax nhất thiết phải có H để cho proton. + Axit , bazơ có thể là ion. 2 . u điểm của thuyết bron-stêt - Thuyết a-rê-ni-ut chỉ đúng trong trờng hợp dung môi là nớc - Thuyết axit-bazơ của bron-stêt tổng quát hơn. Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 9 Trờng THPT Tĩnh Gia II Giáo án: Hoá học 11- Nâng cao là axit. - NH 3 nhận prôton của nớc nên nó là bazơ. GV nêu câu hỏi: Hãy xác định vai trò của nớc trong p 1,2 và rút ra nhận xét? GV chiếu nội dung câu hỏi lên màn hình và yêu cầu HS trả lời các câu hỏi : 1. Hoàn thành các pt sau và xác định các chất là axit, bazơ theo chiều thuận và chiều nghịch HCO 3 - + H 2 O (3) HCO 3 - + H 2 O (4) 2. Xác định của ion HCO 3 - trong 2 phản ứng trên? 3. Có nhận xét gì về các chất là axit, bazơ trong các phản ứng thuận, nghịch ở trên. 4. Nhận xét đợc u điểm của thuyết Bron-stêt HS kết luận - HCO 3 - và H 2 O là chất lỡng tính - Axit, bazơ có thể là phân tử hoặc ion Hoạt động 5: Củng cố tiết 1. GV: đọc câu hỏi 1. Khẳng định nào sau đây đúng? A. Al(OH) 3 là một bazơ lỡng tính. B. Zn(OH) 2 là một hiđroxit lỡng tính. C. Nhôm là một kim loại lỡng tính. D. NaCl là chất trung tính. 2. Viết PTHH của p để chứng minh Zn(OH) 2 , Al(OH) 3 vừa là một axit, vừa là một bazơ. H 2 ZnO 2 hay Zn(OH) 2 Al(OH) 3 hay HAlO 2 .H 2 O 3. Chia 19,8 gam Zn(OH) 2 thành hai phần bằng nhau: - Cho 150 ml dd H 2 SO 4 1M vào phần một. Tính khối l- ợng muối tạo thành. - Cho 150ml dd NaOH 1M vào phần 2. Tính khối lợng muối tạo thành. Baigiải - Chú ý: Không dặt đợc tỉ lệ n Axit / nBazơ a. Zn(OH) 2 + H 2 SO 4 ---> ZnSO 4 + 2H 2 O 0,1 0,15 0,1 0,1 0,1 0 => m ZnSO 4 = 0,1.161= 16,1g b. Zn(OH) 2 +2 NaOH ---> Na 2 ZnO 2 + 2H 2 O 0,1 0,15 0,15 015 0,075 0,025 0 => m Na 2 ZnO 2 = 0,075 . 143 = g - Chú ý: H 3 PO 3 tạo muối NaH 2 PO 3 và Na 2 HPO 3 là muối trung hoà II Giáo viên: Hà Bình. Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 10 [...]... pr«ton H+ - Quan niƯm vỊ axit theo A- (theo thut Bron-stet) rª-ni-ut vµ Bron-stet? Cho vÝ - Baz¬ khi tan trong níc ph©n li ra anion OH- (theo dơ thut A-rª-ni-ut) hc baz¬ lµ chÊt nhËn pr«tn H + * HS ph¸t biĨu (theo thut Bron-stet) - Quan niƯm vỊ baz¬ theo A2) - ChÊt lìng tÝnh võa cã thĨ thĨ hiƯn tÝnh axit, võa rª-ni-ut vµ Bron-stet? Cho vÝ cã thĨ thĨ hiƯn tÝnh baz¬ dơ 3) - H©u hÕt c¸c mi khi tan trong níc... Ho¹t ®éng 2: KiĨm ra bµi cò nhêng vµ còng kh«ng cã kh¶ n¨ng HS1: Lµm bµi tËp 8 trang 16 nhËn proton - Nh÷ng chÊt vµ ion trung tÝnh gåm HS2:ViÕt PTHH m« t¶ tÝnh axit, cđa axit CH 3COOH , + C¸c cation kim lo¹i m¹nh t¹o bëi NH4+ vµ tÝnh baz¬ cđa NH3 theo 2 quan ®iĨm ®ỵc hi®roxit tan trong níc ë ®iỊu kiƯn thêng ( IA) + C¸c anion gèc axit kh«ng chøa H cđa axit m¹nh: SO42-, NO3 , Cl+ C¸c mi t¹o bëi : NaCl... hoµ tan vµ níc lµ ph¶n øng thủ GVLµm thÝ nghiƯm:Nhóng giÊy q tÝm vµo èng ph©n mi nghiƯm ®ùng dung dÞch CH3COONa HS: Quan s¸t hiƯn tỵngvµ nªu nhËn xÐt GVnªu vÊn ®Ị: T¹i sao q tÝm ®ỉi mµu? ®Ĩ gi¶i 2 Ph¶n øng thủ ph©n cđa mi thÝch ®ỵc ®iỊu nµy ta nghiªn cøu sù thủ ph©n cđa * VD1: mi CH COONa  CH COO- + Na+ TiÕt 10: 3 GV: Khi hoµ tan mét sè mi vµo níc, ®· x¶y ra ph¶n øng trao ®ỉi ion gi÷a mi hoµ tan vµ... kĨ trªn , CuSO + 2NH + 2H O  Cu(OH)  + 4 3 2 2 NH3 cßn cã tÝnh chÊt ®Ỉc biƯt kh¸c: (NH4)2SO4 Cu(OH)2+4NH3  [Cu(NH3)4](OH)2 Ho¹t ®éng 4: ( xanh thÉm ) GV: Dung dÞch amoniac cã kh¶ n¨ng hoµ TN 2: tan hi®roxit hay mi Ýt tan cđa mét sè AgNO + NaCl  AgCl + NaNO 3 3 kim lo¹i, t¹o thµnh c¸c dd phøc chÊt AgCl + 2NH3  [Ag(NH3)2]Cl 3 TÝnh khư: GV: Nªu nguyªn nh©n: a T¸c dơng víi oxi: C¸c ion phøc [Cu(NH3)4]2+,... dÞch nµo sau ®©y lµm ®ỉi mµu q tÝm ho¸ xanh ? A KNO3 ; B SnCl2 ; C K2CO3 ; D NaClO3 PhÇn II: Tù ln ( 8 ®iĨm ) C©u 9 (3,0 ®iĨm) Hßa tan hoµn toµn 0,2044g mi cacbonat trung hßa cđa mét kim lo¹i hãa trÞ 2 trong 40 ml dung dÞch HCl 0,08M §Ĩ trung hßa lỵng HCl d cÇn 11,28ml dd NaOH 0,1 M X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i C©u 10 ( 3 ®iĨm) aTÝnh nång ®é [ H + ] vµ [OH − ] trong dd NaNO2 0,1M , biÕt h»ng sè ph©n ly baz¬... kh«ng cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch cỈp e ®· Gi¸o viªn: Hµ B×nh Email: vietnam hb2010 @ gmail.com.vn 27 Trêng THPT TÜnh Gia II Gi¸o ¸n: Ho¸ häc 11- N©ng cao ghÐp ®«I ë ph©n líp 2s ®Ĩ chun sang obitan 3s cđa líp thø 3, v× obitan nµy cã n¨ng lỵng cao h¬n nhiỊu Ho¹t ®éng 3: GV gỵi ý gióp HS nhí l¹i: TÝnh oxi ho¸, tÝnh khư, ®é ©m ®iƯn HS: sư dơng b¶ng 2.1( SGK) a H·y dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n cđa c¸c ntè... n¨ng viÕt ph¬ng tr×nh trao ®ỉi ion B Chn bÞ: GV:- Dơng cơ vµ ho¸ chÊt ph¸t hiƯn tÝnh tan cđa NH3 - Tranh(h×nh 2.6): S¬ ®å tỉng hỵp amoni¨c trong c«ng nghiƯp - C¸c dd: CuSO4, NaCl, AgNO3, NH3, NH4Cl, NaOH - èng nghiƯm, kĐp èng nghiƯm,gi¸ ®ì èng nghiƯm HS: Su tÇm tµi liƯu øng dơng cđa amoniac C Ph¬ng ph¸p chđ u: Trùc quan- ®µm tho¹i- Nghiªn cøu D Tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: 1 ỉn ®Þnh tỉ chøc 2 KiĨm... phun m¹nh vµo b×nh lµ do khÝ NH3 tan nhiỊu trong níc, ¸p st cđa khÝ NH3 trong b×nh gi¶m ®ét ngét, níc trong cèc bÞ hót vµo b×nh qua èng thủ tinh vt nhän, phun thµnh c¸c tia níc cã mµu hßng, chøng tá dung dÞch cã tÝnh chÊt cđa mét baz¬ GVKL: - d = 17/ 29 < 1 =>KhÝ NH3 nhĐ h¬n kh«ng khÝ NH3 tan nhiỊu trong níc v× t¹o ®ỵc liªn kÕt H víi H2O GVnªu vÊn ®Ị: KhÝ NH3 khi tan trong níc t¹o ra dd NH3, ph©n tư... HS: Khi tan trong níc, chØ mét phÇn nhá c¸c ph©n tư NH3 kÕt víi ion H+ cđa níc, t¹o thµnh ion amoni (NH4+) vµ OH_ Nång ®é cđa OH- trong dung dÞch NH3 rÊt bÐ, h»ng sè ®iƯn li baz¬ ®o ®ỵc trong ®iỊu kiƯn 250C, 1atm chØ lµ 1,8 10-5 nªn NH3 lµ mét baz¬ u Gi¸o ¸n: Ho¸ häc 11- N©ng cao a T¸c dơng víi níc: NH3 + H2O  NH4+ + OHë 250C th×: Kb = 1,8.10-5 amoniac lµ mét baz¬ u, lµm q tÝm chun sang mµu xanh b T¸c... ®Ị: T¹i sao ®Ịu lµ c¸c mi trung hoµ nhng khi hoµ tan vµo níc chóng l¹i cho m«i trêng kh¸c nhau? LiƯu thµnh phÇn cđa mi cã sù ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn m«i trêng cđa dung dÞch khi hoµ tan ? Gi¸o viªn: Hµ B×nh 3 CH3COO + HOH  CH3COOH + OHM«i trêng cã pH > 7 - * VD 2: Fe(NO3)3  Fe3+ + 3NO3Fe3+ + HOH  Fe(OH)2+ + H+ M«i trêng cã pH < 7 *VD 3: Khi hoµ tan (CH 3COO)2Pb trong níc, c¶ 2 ion Pb2+ vµ CH3COO- . của tinh thể NaCl? GV thông báo: Khi cho tinh thể NaCl vào nớc có hiện tợng gì xảy ra? Hoạt động 5: GV: Khi các phân tử có liên kết cộng hoá trị tan trong. nghiệm. HS: Sử dụng dụng cụ thí nghiệm chứng minh tính dẫn điện và làm thí nghiệm , các học sinh khác quan sát, nêu hiện tợng xảy ra trong thí nghiệm,