VAI TRÒ CỦA XÉT NGHIỆM TRONG Y HỌC, TẦM QUAN TRỌNG CỦA CHẤT LƯỢNG VÀ VAI TRÒ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG XÉT NGHIỆM TS.Trần Hữu Tâm Giám đốc - Trung tâm Kiểm chuẩn Xét nghiệm TP.HCM Trưởng Bộ môn Xét nghiệm – Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch NỘI DUNG Khái niệm xét nghiệm y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Khái niệm xét nghiệm y khoa Thế kỷ 18 Thế kỷ 21 Khái niệm xét nghiệm y khoa (tt) Xét nghiệm (examination) tập hợp thao tác nhằm mục đích xác định giá trị đặc trưng thuộc tính Phân loại theo kỹ thuật Định lượng Định tính Bán định lượng Khái niệm xét nghiệm y khoa (tt) Phân loại theo chức Chẩn đoán Theo dõi NỘI DUNG Khái niệm xét nghiệm y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Vai trò XN y khoa Huyết học, Miễn dịch, Hóa sinh, Vi sinh, Ký sinh trùng,,… Xét nghiệm Kỹ thuật y học - Cận lâm sàng Điện tâm đồ, điện não đồ, chức hô hấp,… Thử nghiệm sinh lý KT hình ảnh X-Quang, siêu âm, nội soi, CT-computed tonmography, MRI Magnetic Resonance Imaging,… Vai trò XN y khoa (tt) Siêu âm X-Quang Điện đồ Nội soi CT-scanner MRI Điều trị Yêu cầu điều trị Xét nghiệm Xét nghiệm huyết học sinh hoá Xét nghiệm Xét nghiệm Xét nghiệm Xét nghiệm khác vi sinh miễn dịch nước tiểu (giải phẫu bệnh, đông máu, ngân hàng máu,….) Mô hình fishbone phân tích sự tham gia của cận lâm sàng vào điều trị Vai trò XN y khoa (tt) “Chi phí xét nghiệm chiếm phần nhỏ tồn chi phí điều trị, kết xét nghiệm ảnh hưởng đến 60 – 70% định quan trọng nhập viện, xuất viện, điều trị,….” (Plebani M (2010), Ann Clin Biochem, Vol 47) NỘI DUNG Khái niệm xét nghiệm y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Vai trò quản lý chất lượng XN Chất lượng Xét nghiệm tin cậy Không chất lượng Xét nghiệm không tin cậy NỘI DUNG Khái niệm xét nghiệm y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Các giai đoạn XN Quá trình xét nghiệm chia thành giai đoạn: Trước xét nghiệm Xét nghiệm Sau xét nghiệm Các giai đoạn XN (tt) Trước xét nghiệm Yêu cầu XN Lấy bảo quản nghiệm phẩm Vận chuyển nghiệm phẩm đến PXN XÉT NGHIỆM Xử lý nghiệm phẩm Nhận nghiệm phẩm Các giai đoạn XN (tt) Xét nghiệm Xem xét kết kiểm tra chất lượng Phân tích mẫu thử SAU XÉT NGHIỆM Thẩm định kết xét nghiệm Các giai đoạn XN (tt) Sau xét nghiệm Xuất kết XN Biện luận/diễn giải kết Lưu trữ, xử lý nghiệm phẩm Phê duyệt trả kết Lưu kết Tỷ lệ sai số giai đoạn XN Hawkins R (2012) Ann Lab Med, 32 (1) Tỷ lệ sai số giai đoạn XN Giai đoạn trước xét nghiệm: 49 – 73%  Yêu cầu xét nghiệm không rõ ràng,  Đọc/Nhập sai yêu cầu xét nghiệm (VD: ure ≠ uric),  Nhận dạng sai bệnh nhân/nghiệm phẩm,  Lấy nghiệm phẩm sai quy cách,  Lấy nghiệm phẩm không đủ lượng/bị tan huyết/huyết khối,  Sử dụng ống đựng nghiệm phẩm không phù hợp,  Bảo quản/Vận chuyển nghiệm phẩm không qui định,  Thao tác sai sử dụng pipette, ly tâm,… Tỷ lệ sai số giai đoạn XN Giai đoạn xét nghiệm: – 13%  Sự cố của thiết bị xét nghiệm,  Thao tác sai không nắm rõ kỹ thuật, không tuân thủ SOP,  Môi trường thực xét nghiệm bị nhiễm bẩn (khơng khí nhiễm bẩn gây nhiễm chéo, nước dùng cho xét nghiệm không đạt tiêu chuẩn,…),  Các lỗi chưa xác định kiểm tra chất lượng,… Tỷ lệ sai số giai đoạn XN Giai đoạn sau xét nghiệm: 38 – 66%  Báo cáo/trích lọc sai kết xét nghiệm,  Biện luận/diễn giải sai kết xét nghiệm,  Nhầm số liệu,  Ghi chép sai kết quả, sai đơn vị,  Trả kết không bệnh nhân,  Không trả kết thời hạn yêu cầu, kết quan trọng ảnh hưởng đến sự sống của bệnh nhân,  Không bảo mật thông tin kết xét nghiệm của bệnh nhân (ví dụ: xét nghiệm HIV, ung thư,…),  Xử lý chất thải không qui định,… Tỷ lệ sai số giai đoạn XN  Theo báo cáo của Viện Tiêu chuẩn Phòng xét nghiệm Lâm sàng Hoa Kỳ (CLSI) - Sai sót y khoa gây tử vong 44.000 đến 98.000 bệnh nhân năm - Chi phí tốn sai sót khoảng 8,8 tỷ USD năm  Theo báo cáo của Hội Hóa Sinh Lâm Sàng Úc: 11% ca tử vong Úc sai sót y khoa tránh TỔN THẤT PHỤ Tỷ lệ sai số giai đoạn XN Nếu xác xuất việc hồn hảo 99%, có 1% sai sót thì……Ta có:  50.000 toa thuốc bị kê sai tuần  Mỗi năm có ngày phải uống nước khơng an tồn  Hơn 8.000 trẻ sơ sinh bị đánh rơi nữ hộ sinh, bác sĩ y tá  Và ………………………………… (Prof D Corkindale, University of South Autralia, CA 1992) NỘI DUNG Khái niệm xét nghiệm y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Kết luận TQM Xin chân thành cảm ơn ... y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Vai trò... y khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Vai trò... khoa Vai trò xét nghiệm y học Vị trí pháp lý XN cấp phép hoạt động Tầm quan trọng chất lượng xét nghiệm Vai trò quản lý chất lượng xét nghiệm Đảm bảo chất lượng xét nghiệm Kết luận Tầm quan trọng