1 Viện khoa học x hội Việt Nam Đại học quốc gia Hà Nội Trờng Đại học KHoa học X Hội nhân văn Viện triết học Trần Thị Hằng Công x hội phân phối nớc ta luận văn thạc sĩ triết học H Ni - 2009 ViÖn khoa häc x héi ViÖt Nam Đại học quốc gia Hà Nội Trờng Đại học KHoa học X Hội nhân văn Viện triết học Trần Thị Hằng Công x hội phân phối nớc ta Chuyên ngành: Triết học Mã số : 60 22 80 luận văn thạc sĩ triết học Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS Ngun Ngäc Hµ Hà Ni 2009 Phần mở đầu Tính cấp thiết đề tài Hiện nay, trình toàn cầu hóa diễn mạnh mẽ quy mô toàn giới Sự lan tỏa tác động trình tạo thay đổi lớn đời sống xã hội, tạo hội cho tất nớc phát triển, đồng thời đặt thách thức cho tất nớc nh đói nghèo, thất nghiệp, dịch bệnh, ô nhiễm môi trờng, làm ăn phi pháp, khoảng cách chênh lệnh giàu nghèo nớc Trong bối cảnh đó, vấn đề công xã hội trở nên thiết Công xã hội mục tiêu xuyên suốt nghiệp cách mạng mà Đảng ta nhân dân ta tiến hành gần 80 năm qua, đồng thời động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội đất nớc Trong trình xây dựng chủ nghĩa xã hội trớc đổi với mục đích xoá bỏ bất công, chủ trơng thiết lập chế độ công hữu t liệu sản xuất thực nguyên tắc phân phối theo lao động Nhng nguyên tắc phân phối theo lao động cha đợc thực thực tế lại bị biến thành phân phối bình quân, có thực cha phù hợp với điều kiện kinh tÕ - x· héi thùc tÕ cđa n−íc ta lóc Vì vậy, từ tiến hành đổi mới, chuyển tõ nỊn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang kinh tế thị trờng theo định hớng xã hội chủ nghĩa, chủ trơng thực đa dạng hóa hình thức phân phối (phân phối theo kết lao động hiệu kinh tế, theo mức đóng góp vốn, phân phối thông qua phúc lợi xã hội) Nhờ đổi nớc ta đạt đợc thành tựu quan trọng: định hớng xã hội chủ nghĩa đợc giữ vững, kinh tế tăng trởng liên tục với tốc độ cao, xã hội ổn định, đời sống nhân dân đợc cải thiện, hầu hết ngời hăng hái đóng góp công sức vốn để xây dựng đất nớc Tuy nhiên, xã hội lại nảy sinh nhiều tợng tiêu cực nh tham nhũng, buôn lậu, trốn thuế, hành vi vi phạm pháp luật khác Bên cạnh đó, phân hóa giàu nghèo xã hội ngày gia tăng Thực tế đặt vấn đề: Phát triển kinh tế thị trờng thực nhiều hình thức phân phèi cã ®i chƯch h−íng chđ nghÜa x· héi hay không? Phân phối nh công bằng? Đề tài Công xã hội phân phối nớc ta liên quan đến vấn đề trên, đề tài có ý nghĩa lý luận thực tiễn Tình hình nghiên cứu đề tài Công xã hội chủ đề đợc nhiều nhà lý luận hoạt động thực tiễn quan tâm Việt Nam, có nhiều công trình nghiên cứu vấn đề công xã hội phân phối thu nhập Trong năm qua, có công trình nghiên cứu nh: Một số vấn đề vỊ c«ng b»ng x· héi ë n−íc ta hiƯn nay” (do Hoàng Chí Bảo chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993); Động lực phát triển kinh tế - xã hội (do Lê Hữu Tầng chủ biên, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1997); Tăng trởng kinh tế công xã hội số nớc Châu Việt Nam (do Lê Bộ Lĩnh chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998); “C«ng b»ng x· héi tiÕn bé x· héi” (của Nguyễn Minh Hoàn - Luận án tiến sỹ, 2005); Phân phối kinh tế thị trờng (của Mai Ngọc Cờng - Đỗ Đức Bình, Nxb Thống kê, Hà Néi, 1994); “Lý ln chung vỊ ph©n phèi cđa chđ nghĩa xã hội (của Lý Bân, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1999); Nguyên tắc phân phối mục tiêu công xã hội nớc ta (của Nguyễn Ngọc Hà, Tạp chí Triết học, số 8, 12-2002); Vai trò Nhà nớc phân phối thu nhËp ë n−íc ta hiƯn nay” (do Mai H÷u Thùc chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004) Tại Hội thảo quốc tế vấn đề công xã hội, trách nhiệm xã hội đoàn kết xã hội đợc tổ chức năm 2007 Viện Khoa học xã hội Việt Nam có nhiều nghiên cứu công xã hội dới nhiều góc độ khác nh khái niệm công xã hội, tiêu chí công bằng, quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin công xã hội, công xã hội điều kiện kinh tế thị trờng định hớng x· héi chđ nghÜa ë ViƯt Nam hiƯn nay, thùc công xã hội giáo dục Gần đây, có nhiều viết, nghiên cứu đề cập cách sâu sắc vấn đề thực công xã hội nớc ta giai đoạn nh: - Công xã hội, tránh nhiệm xã hội đoàn kết xã hội nghiệp đổi Việt Nam tác giả Trần Đức Cờng (Tạp chí Triết học, số tháng 1/2008) Trong viết này, tác giả đa đánh giá khái quát thành tựu hạn chế thực công xã hội, trách nhiệm xã hội ®oµn kÕt x· héi ë ViƯt Nam tr−íc vµ năm đổi đất nớc; đồng thời, gợi mở vấn đề cần thảo luận để việc thực thi công xã hội, trách nhiệm xã hội đoàn kết xã hội không mục tiêu phấn đấu, mà động lực mạnh mẽ để phát triển đất nớc đảm bảo cho phát triển Việt Nam phát triển bền vững - Một số vấn đề lý luận thực tiƠn xung quanh viƯc thùc hiƯn c«ng b»ng x· héi Việt Nam tác giả Lê Hữu Tầng (Tạp chí Triết học, số tháng 1/2008) Trong viết này, tác giả đa luận giải số vấn đề lý luận thực tiễn xung quanh viƯc thùc hiƯn c«ng b»ng x· héi ë Việt Nam Những vấn đề là: Khái niệm công xã hội, điểm tơng đồng khác biệt khái niệm bình đẳng x· héi; C«ng b»ng x· héi theo chiỊu däc công xã hội theo chiều ngang; Công hội bình đẳng hội; vai trò trình độ phát triển kinh tế việc thực công xã hội; Phân phối theo kết lao động hiệu kinh tế; Ph©n phèi theo cèng hiÕn cho x· héi; Công xã hội tăng trởng kinh tế; Vấn đề thực công xã hội bình đẳng xã hội - Công xã hội điều kiện kinh tế thị trờng kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa tác giả Phạm Xuân Nam (Tạp chí Triết học, số tháng 2/2008) Trong viết này, tác giả đa luận giải: Việc giải mối quan hệ thúc đẩy tăng trởng kinh tế với thực công xã hội số mô hình kinh tế tiêu biểu giới, nh mô hình kinh tế thị trờng tự do, mô hình kinh tế thị trờng xã hội, mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung phi thị trờng; Những thành tựu vấn đề đặt việc kết hợp tăng tr−ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi nỊn kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa Việt Nam 20 năm đổi mới; cụ thể hóa quan điểm đề xuất giải pháp thùc hiƯn c«ng b»ng x· héi nỊn kinh tÕ thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm - Bảo đảm công xã hội phát triển bền vững tác giả Nguyễn Ngọc Hà (Tạp chí Triết học, số tháng 2/2009) Trong viết này, tác giả phân tích quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam coi công xã hội mục tiêu động lực phát triển xã hội Để có đợc công xã hội điều kiện kinh tế thị trờng, cần phải xác định thực nguyên tắc phân phối phù hợp nh Đại hội X Đảng Cộng sản Việt Nam đề Để phát huy vai trò động lực công xã hội, theo tác giả, cần khắc phục thiếu sót việc thực công xã hội tồn Công tác lý luận cần hớng vào việc nghiên cứu giải nhiệm vụ Và số công trình nghiên cứu khác Những công trình nghiên cứu góp phần quan trọng làm rõ nhiều vấn đề lý luận thực tiễn công xã hội phân phối thu nhập nớc ta Tuy nhiên, phân phối nh để đảm bảo công xã hội điều kiện nay, giải pháp để đẩy lùi thiếu sót phân phối đảm bảo công xã hội? Đó vấn đề liên quan đến công xã hội phân phối có ý kiến khác nhau, cần đợc làm rõ Mục đích nhiệm vụ luận văn + Mục đích luận văn luận chứng cần thiết phải tiếp tục quan tâm giải vấn đề đảm bảo công xã héi ph©n phèi ë n−íc ta hiƯn + Để đạt đợc mục đích trên, luận văn tập trung giải nhiệm vụ sau: - Trình bày khái lợc quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội phân phối - Phân tích thực trạng việc thực công phân phối nớc ta nay, nguyên nhân số giải pháp khắc phục thiếu sót phân phối Cơ sở lý luận phơng pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận luận văn Chủ nghĩa Mác - Lênin, t tởng Hồ Chí Minh, quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội phân phối Phơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phơng pháp phân tích tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa tài liệu có Đóng góp luận văn - Góp phần làm rõ quan điểm Đảng ta thực nhiều hình thức phân phối giai đoạn phù hợp với kinh tế thị trờng, phù hợp với mục tiêu công xã hội - Góp phần làm rõ thực trạng việc thực công phân phối nớc ta ý nghĩa luận văn Luận văn dùng làm tài liệu tham khảo cho ngời làm công tác giảng dạy, nghiên cứu vấn đề công xã hội phân phối Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm chơng tiết Chơng Quan điểm chủ nghĩa mác - lênin, Hồ chí Minh Đảng cộng sản việt nam công x hội phân phối 1.1 Quan điểm chủ nghĩa Mác Lênin công xã hội phân phối Trong thời kỳ khác lịch sử nhân loại, vấn đề công xã hội đợc quan tâm phơng Tây nh phơng Đông với nhiều cách giải thích khác Dù cách giải thích có khác nhng công xã hội nhìn chung đợc coi khát vọng chân ngời, mục tiêu đấu tranh xuyên suốt lịch sử phát triển nhân loại kể từ xã hội có giai cấp đấu tranh giai cấp Vấn ®Ị c«ng b»ng x· héi ®· xt hiƯn rÊt sím lịch sử Ngay từ thời cổ đại có nhiều nhà triết học đề cập công xã hội Trong hai tác phẩm Nhà nớc Luật lệ, Platôn khẳng định có bình đẳng tầng lớp ngời khác xã hội, thân nhà nớc xuất từ đa dạng nhu cầu ngời, đa dạng nhu cầu nên xã hội cần trì hạng ngời khác nhau, cần thực dạng phân công lao động khác để thỏa mãn nhu cầu xã hội có bình đẳng họ Ông cho rằng, bình đẳng ngời không bình đẳng tệ xấu chủ yếu dân chủ, xã hội bình đẳng nhng lại có công lẽ công chỗ hạng ngời dù địa vị xã hội làm hết trách nhiệm mình, biết sống với tầng lớp phải biết thân phận [85; tr.57] Tơng tự nh vậy, Arixtốt quan niệm rằng, công bình đẳng ngời với ngời có địa vị xã hội, bất bình đẳng ngời với ngời không địa vị công Các nhà xã hội chủ nghĩa không tởng Anh Pháp cuối kỷ 18 đầu kỷ 19 (nh: Xanhximông, Phurie, Ô - oen) có cách tiếp cận công xã hội Các ông vạch trần bất công chủ nghĩa t Theo ông, chế độ t hữu t liệu sản xuất nguyên nhân gây bất công xã hội; giai cấp t sản ngày trở lên giàu có, chiếm hữu nhiều cải vật chÊt cđa x· héi; cßn sù nghÌo khỉ tËp trung phía giai cấp vô sản, ngời quyền sở hữu cải vật chất xã hội; để xóa bỏ tình trạng bất bình đẳng xã hội phải xây dựng xã hội khác với xã hội t chủ nghĩa; xã hội này, ngời bình đẳng, đặc quyền đặc lợi xã hội bị xóa bỏ Nhng làm thay chủ nghĩa t xã hội mang lại quyền bình đẳng cho ngời? Những nhà xã hội chủ nghĩa không tởng không tìm đợc giải pháp thực tế cho vấn đề Trên sở kế thừa quan điểm trớc công xã hội, Chủ nghĩa Mác - Lênin đa quan niệm sâu sắc công xã hội Theo chủ nghĩa Mác - Lênin công xã hội quan hệ ngời với ngời hình thành trình ngời sinh sống; quan hệ ý muốn chủ quan ngời hay lực lợng thần thánh siêu nhiên sinh ra; công xã hội phạm trù lịch sử; công b»ng x· héi chung cho mäi x· héi Lỵi Ých cđa ng−êi x· héi biĨu hiƯn trªn nhiỊu lÜnh vùc nh− lỵi Ých vỊ kinh tÕ, lỵi Ých trị, lợi ích văn hóa, lợi ích xã hội; lợi ích kinh tế nhất, có ý nghĩa định đến lợi ích lĩnh vực khác đời sống xã hội Vì vậy, để giải vấn đề công xã hội, trớc hết phải giải vấn đề công xã hội lĩnh vực kinh tế tức công xã hội lĩnh vực phân phối cải vật chất Nghiên cứu sản xuất t chủ nghĩa, nhà sáng lập chủ nghĩa Mác Lênin vạch rõ sở khách quan bất công lĩnh vực kinh tế chủ nghĩa t chế độ sở hữu t nhân t− b¶n chđ nghÜa vỊ t− liƯu s¶n xt Chế độ sở hữu định chế độ phân phối chủ nghĩa t bản, làm cho cải ngày tập trung vào tay giai cấp t sản, bần ngày tập trung phía giai cấp vô sản Công xã hội thể trớc hết công phân phối Lý luận phân phối đảm bảo công xã hội nội dung quan trọng học thuyết Mác - Lênin Trong sản xuất t chủ nghĩa, quan hệ trao đổi ngang giá mua bán sức lao động đợc nhà t coi công Nhng C.Mác hàng hóa sức lao động loại hàng hóa đặc biệt việc sử dụng hàng hóa sức lao động tạo lợng giá trị lớn so với giá trị thân nó, ngời công nhân đợc nhận tiền công lao động phần giá trị dôi ngời công nhân tạo không đợc trả cho ngời công nhân mà trở thành lợi nhuận nhà t bản; quan hệ trao đổi ngang giá không công Khi nói bất công chế độ phân phối t chủ nghĩa Ăngghen viết: Công nhân bỏ nhiều, nhà t chi [51; tr.366] Nguyên nhân gây bất công phân phối dới chủ nghĩa t chế độ t hữu t liệu sản xuất sinh Để xây dựng chế độ phân phối đảm bảo công xã hội phải làm cho ngời bình đẳng quan hệ sở hữu, làm cho ngời ngang địa vị quan hệ t liệu sản xuất, tức phải xóa bỏ chế độ t hữu thiết lập công hữu Khi thiết lập chế độ công hữu t liệu sản xuất nguyên tắc phân phối theo lao động đợc thực Quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin công xã hội phân phối đợc C.Mác chủ yếu trình bày tác phẩm Phê phán cơng lĩnh Gô ta Trong tác phẩm phê phán quan điểm mơ hồ phái Lát-xan cho Thu nhập lao động đem lại thuộc tất thành viên xã hội cách không bị cắt xén, theo quyền ngang nhau, Phân phối cách công thu nhập lao động, C.Mác đặt câu hỏi: Thu nhập lao động gì? Đó sản phẩm lao động giá trị sản phẩm đó? Và giá trị sản phẩm toàn giá trị sản phẩm 69 - Phát triển đan xen mô hình giáo dục công lập công lập giáo dục công lập giữ vai trò chủ đạo, đảm bảo định hớng quy mô chất lợng Đối với trờng t thục, dân lập quản lý chặt đầu ra, tạo nhiều héi häc tËp cho ng−êi häc ®Ĩ ng−êi häc cã việc làm tốt hơn, thu nhập cao hơn, có điều kiện mở rộng giao tiếp với cộng đồng xã hội - Tiếp tục đẩy mạnh sách u tiên em gia đình có công với cách mạng, ngời nghèo, ngời khuyết tật; thực chơng trình quốc gia phát triển giáo dục, hỗ trợ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo Tạo điều kiện thuận lợi, hội học tập cho em gia đình sách, ngời khuyết tật, ngời nghèo Tiếp tục đầu t hỗ trợ miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo xây dùng hƯ thèng tr−êng líp, th− viƯn, phßng thÝ nghiƯm Ưu đãi đội ngũ cán bộ, giáo viên làm công tác giáo dục khu vực 2.2.2.5 Giải pháp khắc phục thiếu sót y tế Trong năm qua, Đảng Nhà nớc trọng chăm lo phát triển y tế chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, Chính phủ ban hành nhiều nghị định, nghị quyết, thị để đẩy mạnh công tác bảo vệ chăm sóc sức khỏe cho nhân dân đảm bảo thực công xã hội Đó Nghị định số 73/1999/NĐ - CP ngày 19/8/1999 sách khuyến khích xã hội hóa hoạt động y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao; Chỉ thị số 06/CT/TW ngày 22/1/2002 củng cố hoàn thiện mạng lới y tế sở; Quyết định số 139/2002/QĐ - TT ngày 15/1/2002 khám bệnh cho ngời nghèo Trong điều kiện đất nớc nghèo, nguồn kinh phí nhà nớc có hạn nhng ngân sách dành cho y tế dự kiến đến năm 2010 chiếm tới - 10% tổng ngân sách quốc gia Đây số đáng kể cho phát triển ngành y tế mục tiêu chăm sóc sức khỏe cho nhân dân Ngành y tế nớc ta đạt đợc nhiều thành tích đáng kể Bên cạnh hạn chế tồn nh trình bày phần Để khắc phục tồn ®ã, h−íng tíi x©y dùng nỊn y tÕ céng ®ång chăm sóc sức khỏe cho toàn dân, thể −u viƯt cđa chÕ ®é x· 70 héi chđ nghÜa, thời gian tới cần tiếp tục đẩy mạnh số giải pháp sau: - Nhà nớc địa phơng xây dựng thực đề án phát triển hoàn thiện hệ thống bệnh viện công từ địa phơng đến trung ơng Sự tải bệnh viện trung ơng, tuyến bệnh viện trung tâm có nguyên nhân chỗ bệnh viện tuyến d−íi thiÕu cë së vËt chÊt, thiÕu c¸c m¸y mãc trang thiết bị đại đội ngũ y bác sĩ giỏi Tăng cờng đầu t sở vật chất cho bệnh viện tuyến dới, nâng cao trình độ tay nghề cho đội ngũ y, bác sĩ đáp ứng yêu cầu nhân dân khám chữa bệnh làm cho ngời dân yên tâm vợt tuyến Nhà nớc địa phơng phải kết hợp dành phần kinh phí hợp lý đầu t cho y tế - Phát triển đan xen mô hình y tế công y tế t nhân y tế công giữ vai trò chủ đạo định hớng cho y tế phát triển Mô hình y tế công y tế t nhân đáp ứng đợc yêu cầu chăm sóc sức khỏe cho nhân dân Song y tế công phải giữ vai trò chủ đạo, nắm toàn nguồn lực mạng lới y tế từ sở đến trung ơng, phải định hớng phát triển chiến lợc ngành y tế cấu, chuyên môn theo hớng đại hóa, xây dựng đội ngũ cán toàn ngành y tế có khả giải hậu lớn thiên tai dịch bệnh, đảm bảo công theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện cho y tế t phát triển sở kiểm soát chặt chẽ việc cấp giấy phép kinh doanh, trình độ tay nghề đội ngũ y bác sĩ t, kiểm tra tra thờng xuyên chất lợng sở y tế t đảm bảo công y tế - Đẩy mạnh công tác quản lý chặt chẽ thị trờng thuốc tân dợc, an toàn thực phẩm, kiểm soát dịch bệnh Kiểm soát chặt chẽ thị trờng thuốc, tránh tợng thả thị trờng thuốc làm cho giá loại thuốc tăng cao, ngăn chặn xử lý nghiêm sản xuất tiêu thụ thuốc giả, bảo đảm lợi ích ngời bệnh Kiểm soát thị trờng hàng thực phẩm, dịch bệnh đảm bảo sức khỏe cho nhân dân 71 - Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục đạo đức thầy thuốc cho cán nhân viên y tế, kiên đấu tranh chống lại biểu tiêu cực đội ngũ y bác sĩ, cán y tế - Sửa đổi định mức chi thờng xuyên từ ngân sách Nhà nớc y tế theo hớng u tiên kinh phí đầu t cho miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, đảm bảo cho ngời nghèo, có điều kiện chăm sóc sức khỏe - Ban hành sách u đãi cán bộ, nhân viên y tế làm việc tuyến sở, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới hải đảo Xây dựng thực kế hoạch luân chuyển cán y tÕ phơc vơ miỊn nói, vïng s©u, vïng xa Có sách chế thu hút y bác sĩ giỏi nông thôn, miền núi nh đãi ngộ hội việc làm, thu nhập phụ cấp đãi ngộ, đồng thời tuyển chọn đào tạo cán y tế em đồng bào dân tộc để đa họ phục vụ đồng bào - Më réng quan hƯ qc tÕ vỊ lÜnh vùc y tế nhằm tranh thủ thu hút vốn đầu t nớc cho lĩnh vực y tế Tích cực huy động đóng góp, đầu t tổ chức, cá nhân nớc nớc cho công tác y tế; thực hợp tác quốc tế chuyên môn nghiƯp vơ, s¶n xt thc, kü tht y tÕ 2.2.2.6 Đẩy lùi tệ tham nhũng, làm ăn phi pháp Tệ tham nhũng làm ăn phi pháp nguyên nhân dẫn đến bất công xã hội Để nâng cao hiệu đấu tranh chống tệ tham nhũng làm ăn phi pháp, cần thực số giải pháp sau: - Tăng cờng giáo dục trị phẩm chất đạo đức cho cán đảng viên nhân dân Phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô t phải đợc đặt lên hàng đầu hệ thống tiêu chuẩn lựa chọn bố trí cán bộ, cán chủ chốt Trong việc giáo dục đức tài, giáo dục đức đóng vai trò quan trọng theo Hồ Chí Minh đạo đức gốc ngời cách mạng - Xử lý nghiêm minh, kịp thời, công khai vụ tham nhũng làm ăn phi pháp nơi, cấp cơng vị Phải nhanh chóng phát sai phạm làm ăn kinh tế, sai phạm để thùc hiƯn hµnh vi 72 tham nhòng vµ xư lý sai phạm cách công khai, minh bạch không che dấu, dung túng cho hành vi phạm pháp - Phát huy vai trò tích cực nhân dân đấu tranh chống tham nhũng làm ăn phi pháp Nhân dân nhân tố tích cực công tác đấu tranh chống tham nhũng làm ăn phi pháp Nhân dân phải phát huy đợc quyền làm chủ mình, mạnh dạn đấu tranh với tợng tiêu cực vi phạm quyền làm chủ lợi ích đáng nhân dân Nhà nớc cần có chế tạo điều kiện khuyến khích toàn dân phát đấu tranh chống tham nhũng, làm ăn phi pháp hiệu - Kiện toàn quan bảo vệ pháp luật nh công an, viện kiểm soát, tòa án, tra nhà nớc, quản lý thị trờng, hải quan, thuế Kiên xử phạt nặng cán bộ, nhân viên tham nhũng bao che, tiÕp tay cho bän tham nhòng, tiÕp tay cho bọn buôn lậu, làm hàng giả, trốn thuế làm làm cho máy thật vững mạnh - Tiếp tục kiện toàn máy Nhà nớc, kết hợp chặt chẽ công tác quản lý với việc thực nghiêm túc pháp luật Phần lớn vụ tham nhũng, buôn lậu, trốn thuế, làm hàng giả có nguyên nhân từ buông lỏng quản lý, lợi dụng kẽ hở pháp luật coi thờng pháp luật Vì phải đẩy mạnh cải cách hành chính; tăng cờng quản lý Nhà nớc với việc thực công khai dân chủ phân bổ ngân sách, kinh phí việc duyệt chơng trình, dự án đầu t; kiểm tra chặt chẽ việc tiêu ngân sách Nhà nớc; giám sát chặt quan quản lý thị trờng, quan thuế, hải quan; đồng thời hoàn thiện hệ thống pháp luật; quản lý xã hội pháp luật cách nghiêm túc - Nâng cao tính chuyên nghiệp cho lực lợng đấu tranh chống loại tham nhũng, làm ăn phi pháp làm cho máy thật sạch, vững mạnh Trong năm gần đây, hành vi tham nhũng làm ăn phi pháp ngày có tổ chức, tinh vi, đại đa dạng Để phát xử lý kịp thời tợng tiêu cực phải có lực lợng có chuyên môn cao, có lòng dũng cảm, có đạo đức đồng thời phải đợc trang bị kỹ thuật chuyên môn đại 73 Trên giải pháp khắc phục bất công phân phối Bên cạnh biện pháp loạt giải pháp khác Thực tốt giải pháp tạo lập đợc công qua thúc đẩy kinh tế - xã hội nớc ta phát triển, hoàn thành mục tiêu xây dựng Việt Nam trở thành nớc dân giàu, nớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh 74 Kết luận Công xã hội mục tiêu nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã héi ë ViƯt Nam Thùc hiƯn c«ng b»ng x· héi phân phối động lực quan trọng góp phần đa nớc ta hoàn thành mục tiêu chung toàn dân tộc xây dựng nớc Việt Nam dân giàu, nớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh Qua nghiên cứu vấn đề công xã héi ph©n phèi ë n−íc ta hiƯn cã thĨ cã thĨ rót mét sè kÕt ln sau: Quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin cho chế độ phân phối chủ nghĩa t bất công nhà t chiếm đoạt giá trị thặng d ngời công nhân tạo ra; chủ nghĩa xã hội thực nguyên tắc phân phối công làm theo lực hởng theo lao động (ai lµm nhiỊu h−ëng nhiỊu, lµm Ýt h−ëng Ýt không làm không hởng), chủ nghĩa cộng sản giai đoạn cao thực theo nguyên tắc phân phối công làm theo lực hởng theo nhu cầu Trên sở vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin cách sáng tạo vào hoàn cảnh thĨ cđa ViƯt Nam, Hå ChÝ Minh kh«ng đa định nghĩa cụ thể công xã hội hay công xã hội phân phối, song nói đến đặc trng chủ nghĩa xã hội, tÝnh −u viƯt cđa chđ nghÜa x· héi, b¶n chÊt thùc sù cđa chđ nghÜa x· héi th× Ng−êi nhiỊu lần nhấn mạnh công xã hội coi công xã hội đặc trng chủ nghĩa xã hội, mục tiêu chủ nghĩa xã hội, động lực xây dựng chủ nghĩa x· héi Trong t− t−ëng cđa Hå ChÝ Minh, nguyªn tắc phân phối đảm bảo công xã hội nguyên tắc phân phối theo lao động, phân phối theo lao động nghĩa phân phối bình quân mà phân phối vào suất hiệu lao động, đồng thời phải thực tốt sách bảo đảm công xã hội cho ngời khả lao động nh ngời già, trẻ em, gia đình thơng binh liệt sĩ đảm bảo cho ngời dân đủ 75 ăn, đủ mặc, đợc học hành chăm sóc sức khoẻ (mặc dù Ngời cha nói cụ thể phân phối thông qua phúc lợi xã hội) Trong giai đoạn đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội (giai đoạn trớc đổi mới), tập trung xóa bỏ chế độ t hữu thực nguyên tắc phân phối theo lao động - đợc coi nguyên tắc đảm bảo công xã hội thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Nhờ thực nguyên tắc phân phối theo lao động nớc ta khắc phục phần tình trạng bất công xã hội xã hội trớc để lại, xóa bỏ đợc tình trạng ngời bóc lột ngời Nhng sau thời gian nguyên tắc phân phối theo lao động biến thành nguyên tắc phân phối bình quân; điều làm nảy sinh bất công phân phối, làm cho ngời lao động trở nên thụ động, ỷ lại Nhà nớc, dựa dẫm vào nhau, thiếu tính tích cực, dẫn đến tình trạng suy thoái kinh tế Từ năm 1986 đến nay, Đảng ta chủ trơng phát triển kinh tế thị trờng theo định hớng xã hội chủ nghĩa thực nhiều nguyên tắc phân phối chủ yếu theo kết lao động, hiệu kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn với nguồn lực khác thông qua phúc lợi xã hội [32; tr.78] Đây nguyên tắc phân phối đảm bảo công xã hội, phù hợp với thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội nớc ta tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế Trong trình thực hình thức phân phối trình đổi (từ năm 1986 đến nay) bên cạnh thành công đạt đợc, xã hội Việt Nam bất công phân phối Biểu bất công là: thất nghiệp, nghèo đói, khoảng cách phân hóa giàu nghèo phi lý gia tăng Nguyên nhân tình trạng tham nhũng, làm ăn bất hợp pháp, bất hợp lý sách phân phối cải Để khắc thiếu sót đảm bảo công xã hội, cần thực tốt nhiều giải pháp Nhng điều quan trọng hàng đầu cần có chung sức toàn Đảng toàn dân 76 Danh mục tài liệu tham khảo [1] Chung (1999): Dân số lao động việc làm: Hiện tợng giải pháp, Học viện trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội [2] Hoàng Chí Bảo (chủ biên) (1993): Một số vấn đề chÝnh s¸ch x héi ë n−íc ta hiƯn nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [3] Nguyễn Văn Bảo (2000): Chống tham nhũng thực trạng giải pháp, Tạp chí quản lý nhà nớc, số [4] Báo giáo dục thời đại, số 18 (50), ngày 10 - - 2009, tr.1 [5] Báo giáo dục thời đại, số 19 (50), ngày 12 - - 2009, tr.1 [6] Báo Lao động ngày 13 - - 2008 [7] Báo Nhân dân, ngày 20 - 10 - 2001 [8] Báo Thanh niên, ngày 27 - - 2007, tr 20 [9] Lý B©n (1999): Lý luËn chung vỊ ph©n phèi cđa chđ nghÜa x héi, Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hà Nội [10] Bộ y tế (2006): Báo cáo sơ kết thực nghị 05/2005/Nghị phủ đẩy mạnh công tác x hội hóa lÜnh vùc y tÕ, Hµ Néi [11] Bé Tµi (1999): Một số vấn đề sách tài lĩnh vực tiền lơng thu nhập giai đoạn 2001 - 2010, Hà Nội [12] Nguyễn Lơng Bằng, Nguyễn Hồng Sơn (1999): Vai trò giáo dục đào tạo phát triển kinh tế - x hội, Tạp chí Nghiên cứu lý luận, số 3, tr 42 - 45 [13] Cơ quan đại diện Liên Hợp quốc Việt Nam: Đa mục tiêu phát triển thiên niên kỷ đến với ngời dân, Hà Nội 2002, tr.1 [14] Mai Ngọc Cờng - Đỗ Đức Bình (chủ biên) (1994): Phân phối kinh tế thị trờng, Nxb Thống kê, Hà Nội 77 [15] Trần Đức Cờng (2008): Công x hội, tránh nhiệm x hội đoàn kết x hội nghiệp đổi ë ViƯt Nam”, T¹p chÝ TriÕt häc, sè [16] Hồ Châu (2003): Thế giới chiến chống đói nghèo, Báo Nhân dân, ngày 12/10/2003 [17] Chiến lợc ổn định phát triển kinh tế đến năm 2010 (2000): Nxb sù thËt, Hµ Néi [18] Ngun Träng Chn - Phạm Văn Đức - Hồ Sĩ Quý (Đồng chủ biên) (1997): Những quan điểm C.Mác, Ph Ănggen, V.I.Lênin chủ nghĩa x hội thời kỳ ®é, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi [19] Ngun Trọng Chuẩn (2001): Tạo dựng nguồn nhân lực cho nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa đất nớc, Tạp chÝ Céng s¶n, sè 14 [20] Ngun Sinh Cóc (1999): Hộ giàu: Một số nhân tố tạo việc làm giảm nghèo đói nông thôn, Tạp chí Lao động Xã hội, số [21] Lê Đăng Doanh (1996): Kinh tế thị trờng cần có quản lý nhà nớc phúc lợi x hội, Thông tin công tác khoa giáo, số [22] TS Lê Đăng Doanh TS Nguyễn Minh Tú (2001): Tăng trởng kinh tế sách x hội trình chuyển đổi từ 1991 đến nay, Nxb Lao động, Hà Nội [23] Đảng Cộng sản Việt Nam (1960): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III, Nxb Sự thật, Hà Nội [24] Đảng Cộng sản Việt Nam (1977): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV, Nxb Sự thật, Hà Nội [25] Đảng Cộng sản Việt Nam (1982): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ V, Nxb Sự thật, Hà Nội [26] Đảng Cộng sản Việt Nam (1987): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội 78 [27] Đảng Cộng sản Việt Nam (1991): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb thât, Hà Nội [28] Đảng Cộng sản Việt Nam (1994): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc nhiệm kỳ (khóa VII), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [29] Đảng Cộng sản Việt Nam (1996): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [30] Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [31] Đảng Cộng sản Việt Nam (2002): Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập 22 [32] Đảng Cộng sản Việt Nam (2006): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [33] Hà Đăng (1999): Cơ chế sách tầm vĩ mô tác động đến trình xóa đói giản nghèo, Tạp chí Cộng sản, số 20, tr 12-17 [34] Phạm Văn Đức (2000): Một số suy nghĩ vai trò giáo dục đào tạo việc phát triển nguồn lực ng−êi, T¹p chÝ TriÕt häc, sè [35] Ngun Ngọc Hà (1998): Một số vấn đề nhận thức quy luật mâu thuẫn, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội [36] Nguyễn Ngọc Hà (2002): Nguyên tắc phân phối mục tiêu công x hội nớc ta hiƯn nay, T¹p chÝ TriÕt häc, sè (135) tr.13-17 [37] Nguyễn Ngọc Hà (2009): Bảo đảm công x hội phát triển bền vững, Tạp chí Triết học, số [38] Trần Thị Hằng (2001): Vấn đề giảm nghèo kinh tế thị trờng Việt Nam nay, Nxb Thống kê, Hà Nội [39] Ngun ThÞ H»ng (2001): B−íc tiÕn míi cđa sù nghiƯp xóa đói giảm nghèo, Tạp chí Lao động Xã héi, sè 173 79 [40] Ph¹m Minh HiĨn (2002): Ngành giáo dục - đào tạo thực Nghị Trung ơng (khoa VIII) triển khai Nghị Đại hội IX, Tạp chí Cộng sản, số 22, tr 31-35 [41] Nguyễn Minh Hoàn (2003): Thực công x hội điều kiện phát triển kinh tế thị trờng định hớng x hội chủ nghĩa nớc ta hiƯn nay, T¹p chÝ TriÕt häc, sè [42] Ngun Minh Hoàn (2005): Công x hội tiến x héi, Ln ¸n tiÕn sÜ triÕt häc [43] Ngun Đình Hòa (2001): Mối quan hệ giáo dục đào tạo công nghiệp hóa, đại hóa, Tạp chí Triết học, số [44] Trần Đình Hoan, Lê Mạnh Kha (1997): Sử dụng nguồn lao động giải qut viƯc lµm ë ViƯt Nam, Nxb Sù thËt, Hµ Nội [45] Lê Huy Hoàng (2001): Xây dựng sách x hội công bình đẳng cho việc phát huy lực sáng tạo ngời Việt Nam nay, Tạp chí Triết học, số [46] Hội đồng lý luận Trung ơng (2004): Vững bớc đờng đ lựa chọn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [47] Phạm Mạnh Hùng (2001): Thực định hớng công x hội hiệu chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân, Tạp chí Cộng sản, số 15, tr.33-35 [48] Nguyễn Tấn Hùng (1999): Giải mâu thuẫn nhằm thực tốt việc kết hợp tăng trởng kinh tế công x hội nớc ta, Tạp chí Triết học, số [49] Lê Bộ Lĩnh (chủ biên) (1998): Tăng trởng kinh tế công x hội số nớc Châu Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [50] C.Mác Ph Ăngghen (1995), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập 80 [51] C.Mác Ph Ăngghen (1995), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hµ Néi, TËp 19 [52] Hå ChÝ Minh (1995): Về sách x hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [53] Hồ Chí Minh (2005): Về giáo dục: Nxb Lao động, Hà Nội [54] Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập [55] Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hà Nội, Tập [56] Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Néi, TËp [57] Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập [58] Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hµ Néi, TËp [59] Hå ChÝ Minh (2000), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập 10 [60] Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hà Nội, Tập 12 [61] Hồ Chí Minh (2004): Về chủ nghĩa Mác - Lênin chủ nghĩa x hội đờng lên chủ nghĩa x hội Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [62] Một số vấn đề sách bảo đảm x hội (2000): Bộ Lao động Thơng binh Xã hội, Hà Nội [63] Phạm Xuân Nam (chủ biên) (1997): Đổi sách x hội luận giải pháp, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội [64] Phạm Xuân Nam (chủ biên) (2004): Tăng trởng kinh tế công x hội kinh tế thị trờng định hớng x hội chủ nghĩa, Tạp chí Cộng sản, số 712 [65] Phạm Xuân Nam (2008): Công x hội điều kiện kinh tế thị trờng kinh tế thị trờng định hớng x hội chủ nghĩa, Tạp chí Triết học, số [66] Hạnh Ngân (2004): Thừa nhận có thị trờng giáo dục? Báo Lao động, sè 92, ngµy - - 2004 81 [67] Trần Thảo Nguyên (2004): Khái niệm công x hội triết học phơng Tây đại vấn ®Ị c«ng b»ng x héi “Lý thut vỊ c«ng Giôn Rols, Tạp chí Triết học, số (157) [68] Niên giám thống kê 2000 ( 2001), Nxb Thống kê, tr.269 [69] Pháp lệnh thuế thu nhập ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao (1993), Nxb ChÝnh trị quốc gia, Hà Nội [70] Lê Du Phong, TS Hoàng Văn Hoa, TS Nguyễn Văn Ang (2000): Giải vấn đề phân hóa giàu nghèo nớc Việt Nam, Nxb Nông Nghiệp, Hà Nội [71] Hạnh Phơng (2004): Không cần tăng, mà giảm, Báo Lao động, số 16, ngày 9.6.2004 [72] Ngô Văn Quế (2005): Tiền lơng doanh nghiệp nhà nớc nay, Tạp chí Lao động Xã hội, số 10, tr 23 - 25 [73] Nguyễn Sinh (2004): Thu nhập phân phối thu nhập, đời sống dân c nớc ta (giai đoạn 2001 -2003), Tạp chí Cộng sản, số 17, tr 42 - 47 [74] Số liệu ngân hàng giới năm 1999 Tạp chí công tác khoa giáo, số 12 [75] Đỗ Nhật Tân (2007): Tham nhũng phòng, chèng tham nhòng, T¹p chÝ TriÕt häc, sè 10 [76] Lê Hữu Tầng (1993): Từ t tởng C.Mác công bình đẳng chủ nghĩa x hội, T¹p chÝ TriÕt häc, sè - 1993, tr 27 - 31 [77] Lê Hữu Tầng (chủ biên) (1997): Về ®éng lùc cđa sù ph¸t triĨn x héi, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội [78] Lê Hữu Tầng (2001): Về nguyên tắc phân phối đảm bảo công x héi ë n−íc ta hiƯn nay, T¹p chÝ X· héi học, số 73 [79] Lê Hữu Tầng (2008): Một số vấn đề lý luận thực tiễn xung quanh việc thùc hiƯn c«ng b»ng x héi ë ViƯt Nam hiƯn nay, T¹p chÝ TriÕt häc, sè [80] Tỉng cơc thống kê (2007): Số liệu biến đổi x héi ë ViƯt Nam thêi kú ®ỉi míi, Nxb Thèng kê, Hà Nội 82 [81] Lê Cần Tĩnh (1997): Mấy suy nghĩ tăng trởng kinh tế công b»ng x héi, T¹p chÝ TriÕt häc, sè [82] Lê Thị Tý (2002): Vấn đề nâng cao đạo đức ngời thầy thuốc điều kiện nớc ta, Luận văn cao học [83] Đặng Quốc Việt (2004): Xây dựng y tế theo hớng công bằng, hiệu phát triển, Tạp chí Cộng sản, điện tử sè 59 [84] ViƯt Nam h−íng tíi 2010 (2001): Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập [85] V.P.Vônghin (1979): Lợc khảo t tởng x hội chủ nghĩa, Nxb Sự thật, Hà Nội [86] GS Lơng Trọng Yêm (2001): Vài suy nghĩ cải cách tiền lơng cán bộ, công chức nay, Tạp chí Tổ chức Nhà n−íc, sè [87] Http://www.gso.gov.vn [88] Http://thesaigontimes.vn/Home/thoisu/doisong/9530 [89] Http://ncseif.gov.vn/Default.aspx?mod=News&cat=12&nid=10035 83 Mục lục mở đầu NI DUNG Chơng 1: Quan điểm chủ nghĩa mác - lênin, Hồ chí Minh Đảng cộng sản việt nam công x hội phân phối 1.1 Quan điểm chủ nghĩa Mác Lênin công x· héi ph©n phèi 1.2 Quan điểm Hồ Chí Minh công xã héi ph©n phèi 11 1.3 Quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội phân phối 16 Ch−¬ng 2: Thực công x hội phân phối nớc Ta nay: thực trạng, nguyên nhân số giải pháp _31 2.1 Thực trạng việc thực công xã hội phân phối n−íc ta hiƯn 31 2.2 Nguyên nhân giải pháp khắc phục thiếu sót phân phèi ë n−íc ta hiƯn 53 KÕt luËn………………………………………………………………… 74 Danh mục tài liệu tham khảo76 ... theo định hớng xã hội chủ nghĩa Về nguyên tắc phân phối đảm bảo công xã hội, Đại hội VII mở rộng nguyên tắc phân phối đảm bảo công xã hội: Thực nhiều hình thức phân phối, lấy phân phối theo kết... lợi ích xã hội, đảm bảo đoàn kết, đảm bảo công xã hội 14 Trong qua trình lãnh đạo công xây dựng chủ nghĩa xã hội miền Bắc, Ngời có nhiều nói, viết vấn đề phân phối đảm bảo công xã hội Trong Bài... Đại hội VI phân phối thông qua phúc lợi xã hội, Đại hội VII, VIII, IX, X coi hình thức phân phối thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội nớc ta (mặc dù Đại hội VI Đại hội VII cha đề cập cụ thể phân phối