ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TRẦN THỊ NHƯ TUYẾN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM 2009 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TRẦN THỊ NHƯ TUYẾN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VĨNH LONG CHUYÊN NGÀNH TRIẾT HỌC MÃ SỐ: 602280 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC TRIẾT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS TS ĐINH NGỌC THẠCH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2009 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Nếu có sai sót tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm Người cam đoan Trần Thị Như Tuyến MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU Chương QUAN NIỆM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VÀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VỀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI 1.1 Quan niệm công lịch sử triết học 1.1.1 Khái quát công xã hội lịch sử triết học trước Mác 1.1.2 Quan niệm chủ nghĩa Mác – Lênin công xã hội 10 1.2 Quan điểm Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội 22 1.2.1 Tư tưởng Hồ Chí Minh cơng xã hội 22 1.2.2 Quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội 26 Chương THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHO VIỆC THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VĨNH LONG 36 2.1 Khái quát điều kiện lịch sử, kinh tế, xã hội Vĩnh Long 36 2.1.1 Điều kiện địa lý dân cư, lịch sử Vĩnh Long .36 2.1.2 Điều kiện kinh tế, trị, văn hóa xã hội Vĩnh Long 40 2.2 Thực trạng giải pháp định hướng cho việc thực công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long 43 2.2.1 Thực trạng công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long .43 2.2.2 Những giải pháp có tính định hướng cho việc thực công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long 63 KẾT LUẬN 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO 82 PHẦN MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Cơng – phạm trù đạo đức pháp quyền đồng thời ý thức trị - xã hội [63, 650], dùng để quan hệ hành động xã hội với quan niệm người bình đẳng Nó thể qua mối quan hệ thành viên xã hội dựa nguyên tắc thống ngang cống hiến hưởng thụ, quyền lợi nghĩa vụ phản ánh chủ yếu thông qua phân phối thu nhập Công xã hội thực chế kinh tế, chế độ xã hội, pháp luật nhà nước điều tiết sách quản lý phủ Vấn đề lịch sử triết học quan tâm nhà tư tưởng từ thời cổ đại, cận đại khai sáng đại biểu xuất sắc chủ nghĩa Mác – Lênin C Mác, Ph Ăngghen, V I Lênin quan điểm triết học đại với Lý thuyết công Jonh Rawls Trong điều kiện nay, Việt Nam nói chung Vĩnh Long nói riêng, vấn đề trở nên cấp bách Là 13 tỉnh, thành Đồng sông Cửu Long, tính đến Vĩnh Long có 300 năm lịch sử hình thành phát triển Trong cơng chiến đấu, xây dựng bảo vệ tổ quốc, nhân dân Vĩnh Long nước tâm đấu tranh giành lại độc lập cho dân tộc, xóa bỏ áp bức, bất công xã hội với hiệu chiến đấu: “Thà hy sinh tất định không chịu nước, không chịu làm nô lệ” Trải qua bao thăng trầm lịch sử, bước vào giai đoạn đất nước, hưởng ứng đường lối đổi Đảng “xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”[12, 86] nhằm “thực tiến công xã hội bước sách phát triển”[13, 77], Đảng nhân dân Vĩnh Long lại nước sức phấn đấu đưa nước ta thoát khỏi tình trạng phát triển, hịa nhập với giới Phát triển kinh tế thị trường đường tất yếu mà nước ta phải trải qua thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Tuy nhiên, kinh tế thị trường kinh tế có tính chất hai mặt, mặt tạo hội, tiềm cho việc phát triển kinh tế mặt khác lại sinh bất cập xã hội như: tình trạng phân hóa giàu nghèo, lao động thiếu việc làm Và điều ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực công xã hội nước ta nói chung, Vĩnh Long nói riêng Do việc tìm hiểu thực trạng, đưa giải pháp cho việc thực công xã hội điều kiện kinh tế thị trường Vĩnh Long cần thiết, phù hợp với quan điểm Đảng ta xây dựng nước ta thành nước “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Công xã hội vấn đề người ý thức từ lâu lịch sử Ngoài tác phẩm kinh điển chủ nghĩa Mác – Lênin có bàn cơng xã hội vấn đề thu hút quan tâm nhiều nhà nghiên cứu Có thể kể đến số cơng trình nghiên cứu như: Tăng trưởng kinh tế công xã hội số nước Châu Á Việt Nam Lê Bộ Lĩnh (chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia (1998); Quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội Việt Nam thời kỳ đổi – vấn đề giải pháp TS Nguyễn Thị Nga (chủ biên), Nxb Lý luận Chính trị (2007); Về động lực phát triển kinh tế - xã hội GS.TS Lê Hữu Tầng (chủ biên), Nxb Khoa học Xã hội (1997) Trong tác phẩm TS Nguyễn Thị Nga chủ biên trình bày rõ mối quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội, tăng trưởng kinh tế sở vật chất để thực công xã hội Đồng thời tác giả nêu giải pháp để kết hợp tăng trưởng kinh tế công xã hội điều kiện kinh tế thị trường nước ta Còn tác phẩm GS.TS Lê Hữu Tầng tác giả xem cơng xã hội động lực phát triển kinh tế - xã hội Bên cạnh tác giả cịn phân biệt khái niệm cơng xã hội bình đẳng xã hội Ngồi ra, kể đến số báo đề cập đến vấn đề như: Công xã hội điều kiện kinh tế thị trường nước ta Lương Việt Hải, Tạp chí Triết học, Số 4, tháng 4/2004; Cơng xã hội nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa Bùi Đình Thanh, Tạp chí Cộng sản, Số 18/1996; Về công xã hội Lê Hữu Tầng, Tạp chí Cộng sản, Số 19/1996; Thực cơng xã hội điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta Nguyễn Minh Hồn, Tạp chí Triết học, Số 6, tháng 6/2003 Các cơng trình nghiên cứu nguồn chất liệu vô phong phú cho người viết bước đầu tìm hiểu vấn đề công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long Mục đích nhiệm vụ luận văn Mục đích luận văn: Làm sáng tỏ quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội, từ bước xem xét thực trạng đề xuất số giải pháp cho việc thực công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long Để đạt mục đích trên, luận văn phải thực nhiệm vụ sau: Thứ nhất, trình bày phân tích quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội Thứ hai, trình bày phân tích, lý giải thực trạng vấn đề công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long Thứ ba, đề xuất số giải pháp cho việc thực công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long Phương pháp luận phương pháp nghiên cứu luận văn Luận văn thực sở phương pháp luận chủ nghĩa vật biện chứng chủ nghĩa vật lịch sử Ngồi ra, q trình thực luận văn, người viết sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, logic lịch sử, quy nạp diễn dịch, thống kê Phạm vi nghiên cứu luận văn Luận văn chủ yếu đề cập đến vấn đề công xã hội quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin Đảng Cộng sản Việt Nam Luận văn giới hạn việc xem xét vấn đề công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long từ Đại hội VI (1986) đến Ý nghĩa khoa học thực tiễn luận văn Góp phần làm sáng tỏ quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội, sở bước đầu vận dụng vào việc xem xét thực trạng vấn đề công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long, đưa số giải pháp cho việc thực công xã hội nơi Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có chương: Chương 1: Quan niệm chủ nghĩa Mác – Lênin Đảng Cộng sản Việt Nam công xã hội Chương 2: Thực trạng giải pháp cho việc thực công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long Chương QUAN NIỆM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VÀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VỀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI 1.1 QUAN NIỆM VỀ CÔNG BẰNG TRONG LỊCH SỬ TRIẾT HỌC 1.1.1 Khái quát công xã hội lịch sử triết học trước Mác Công khái niệm cần thiết phù hợp với quan niệm chất người quyền không tách rời Cơng – phạm trù đạo đức pháp quyền đồng thời ý thức trị - xã hội [63, 650] Công hàm chứa địi hỏi phù hợp vai trò thực tiễn cá thể khác (các nhóm xã hội) đời sống xã hội thực trạng xã hội họ, quyền lợi nghĩa vụ họ, hành vi đánh giá hành vi, lao động ban thưởng, tội ác trừng phạt, phụng vinh danh Sự không phù hợp tương quan gọi bất công Theo nội dung trên, phạm trù công liên hệ với phạm trù bình đẳng xã hội, tức lý tưởng (cùng với tự do) xã hội công [63, 557] Cách lý giải công lịch sử ý thức xã hội gắn liền với việc thừa nhận việc không xâm phạm chuẩn mực xã hội ngun thủy Cơng theo tn thủ đơn giản trật tự xã hội Trong thực tiễn xã hội cách hiểu sau công mang ý nghĩa cơng “tiêu cực” – địi hỏi trừng phạt vi phạm chuẩn mực chung; biểu thực tế thiết chế trừng phạt theo kiểu thị tộc Cách hiểu cơng tích cực thể phân chia lợi ích (nhất lợi ích vật chất) vào thời kỳ cá nhân tách khỏi thị tộc Trước tiên có ý nghĩa bình đẳng tất người việc sử dụng phương tiện sống quyền lợi Với xuất tư hữu bất bình đẳng cơng bắt đầu tách khỏi bình đẳng, chứa đựng khác thực trạng nhóm xã hội cá nhân, phù hợp với phẩm giá họ Platơn (Platon) “Nền cộng hịa” đưa ý tưởng xây dựng nhà nước công Trong bốn đức hạnh người – khơn ngoan, can đảm, tiết độ, cơng – cơng xem đức hạnh xã hội, thể đời sống cá nhân lẫn cộng đồng, đóng vai trị thước đo, thẩm định tính chất thiết chế nhà nước Nhà nước cơng nhà nước mà ln tn thủ “trật tự tự nhiên vật” Nhà nước công thiết phải xây dựng từ thành tố công dân khác nhau, chiếm địa vị xã hội khác nhau, thực chức phận khác tùy theo lực Sự xác định thành tố hay đẳng cấp xã hội, dựa phân chia cấu linh hồn ba phần: a) triết gia – cai trị gia, hay đẳng cấp vàng, tương ứng với phần lý trí linh hồn; b) chiến binh, hay đẳng cấp bạc, tương ứng với phần ý chí linh hồn; c) người lao động chân tay buôn bán, hay đẳng cấp đồng sắt, tương ứng với phần dục vọng linh hồn[52, 124] Trong nhà nước công có chỗ mình, làm cơng việc mình, thực chức phận Nhà nước công xem ổn định trật tự điều kiện phát triển Platon chủ trương xây dựng thiết chế nhà nước mà theo ông vừa đảm bảo bình đẳng xã hội (cộng đồng lý tưởng), vừa cho phép tồn bất bình đẳng hình thức quan hệ đẳng cấp với nhằm trì thang bậc xã hội cần thiết, tránh tình trạng vơ phủ dân chủ Công quan niệm Arixtốt (Aristotle) thực hành vi vô tư, khơng vụ lợi tự nguyện, cịn bất cơng tương phản với nó, nghĩa muốn làm nhiều phần có quyền có, đồng thời gây thiệt hại cho người khác Do vậy, đức hạnh mà Arixtốt đề cập đến can 72 sách liên quan đến vấn đề trợ cấp, phụ cấp, phải trọng điểm ưu tiên sách phát triển quốc gia Phải tạo điều kiện cho tất người có hội giáo dục, đặc biệt đối tượng vùng sâu, vùng xa, đối tượng em nhà nghèo, gia đình diện sách Việc tất người tiếp nhận đào tạo cần thiết hành trang quý báu chuẩn bị cho họ tham gia vào sống Có họ có hội tìm việc làm, tham gia vào trình phát triển đất nước hưởng thành q trình đem lại Về vấn đề này, năm qua, tỉnh đạt số thành đáng khích lệ qua việc tỉ lệ trẻ vào lớp đạt 100% tỉ lệ học sinh vào trường đại học có gia tăng đáng kể Tuy nhiên, đào tạo tập trung cân đối ngành nghề làm cho Vĩnh Long có lúc thừa lao động có lúc thiếu lao động trầm trọng Chính điều ảnh hưởng lớn đến phát triển địa phương thu nhập sống người lao động Vĩnh Long vùng trọng điểm lúa, tỉnh sản xuất hàng hóa nông sản lớn vùng đồng sông Cửu Long nên việc địi hỏi có đội ngũ nhân lực để đáp ứng yêu cầu phát triển cần thiết Trên thực tế, nguồn nhân lực để phục vụ cho trình lại khiêm tốn “Một thống kê Trường Đại học Cần Thơ cho thấy, 10 lĩnh vực đào tạo khoa Nông nghiệp từ năm 2000 đến năm 2006 có 381 sinh viên người Vĩnh Long theo học” Và “Năm 2000 có chuyên ngành có 28 sinh viên theo học, đến năm 2006 có đến 10 chun ngành có 44 sinh viên theo học”[68] Cơng tác đào tạo nghề Vĩnh Long nhiều bất cập số lượng học viên đăng ký đông “với lớp nghề khác chưa thấy ngành nghề đáp ứng nguồn nhân lực đảm bảo tiến trình cơng nghiệp hóa, đại hóa nơng nghiệp – nơng thôn tỉnh nhà”[68] Bởi khuynh hướng chạy theo ngành thời thượng gây nên tình trạng lãng phí thời gian tiền bạc 73 xã hội làm gia tăng thêm áp lực công tác giải việc làm công tác đào tạo nghề chưa gắn với vấn đề giải việc làm Cơng tác đào tạo nghề Vĩnh Long nhìn chung chưa đáp ứng mà nơi cần Do đó, cần quy hoạch lại cơng tác đào tạo nghề, “đẩy mạnh cơng tác xã hội hóa dạy nghề, nâng cao chất lượng đào tạo trường trung tâm dạy nghề, tạo nguồn nhân lực đủ khả tiếp nhận công nghệ tiên tiến, đẩy mạnh công tác dạy nghề cho lao động nông thôn”[61, 52] Tùy theo điều kiện cụ thể địa phương mà có biện pháp thích hợp Hiện nay, số lượng lao động khu vực nông, lâm nghiệp thủy sản cịn nhiều trình độ cịn thấp Với điều kiện sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, khơng có đầu tư tiến khoa học kỹ thuật đối tượng có đời sống khó khăn Cần đa dạng hóa loại ngành nghề phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau, đặc biệt ưu tiên cho đối tượng vùng sâu, vùng xa, lao động thuộc lĩnh vực nông, lâm nghiệp thủy sản Do đó, tăng cường cơng tác dạy nghề cho người lao động biện pháp cấp bách lâu dài giúp cho họ có hội tìm việc làm thích hợp nhằm nâng cao thu nhập, cải thiện sống Bên cạnh chất lượng nguồn lao động vấn đề quan trọng mà tỉnh cần phải quan tâm Để chất lượng nguồn lao động ngày nâng cao đủ khả đáp ứng yêu cầu trình phát triển tỉnh cần kiểm soát gia tăng mức số lượng lao động Trong giai đoạn biện pháp để làm điều vận động tồn dân thực tốt cơng tác dân số - kế hoạch hóa gia đình Mặc dù dân số yếu tố cần thiết để phát triển kinh tế gia tăng dân số nhanh lại trở lực lớn trình phát triển kinh tế - xã hội, ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế chất lượng sống người dân Do đó, phải tiếp tục thực tốt cơng tác dân số - kế hoạch hóa gia đình nhằm ổn định quy mơ dân số mức hợp lý, 74 tập trung nâng cao chất lượng dân số giải pháp hàng đầu để nâng cao mức sống người dân Thực tế cho thấy rằng, nguyên nhân dẫn đến nghèo đói người dân có ngun nhân quan trọng dân số tăng nhanh, quy mơ gia đình lớn Để thực tốt công tác phải thông qua nhiều chương trình lồng ghép, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức tạo nên chuyển biến hành động người Trong đó, vai trị quan chuyên môn không phần quan trọng Bên cạnh đó, cần phải nâng cao trình độ học vấn cho người dân, mà đối tượng ưu tiên hàng đầu phải phụ nữ Bởi đa số phụ nữ có tỷ lệ sinh cao người có trình độ học vấn thấp chưa học Do đó, nâng cao trình độ học vấn cho phụ nữ biện pháp quan trọng góp phần hạn chế gia tăng dân số, qua góp phần tích cực bước cải tiến đời sống cư dân Để tạo điều kiện cho người sẵn sàng tham gia vào sống vấn đề quan trọng phải thực tốt công tác chăm sóc y tế, sức khỏe cho người dân, đặc biệt bà mẹ trẻ em Trong giai đoạn 2002 – 2006, tỉnh đạt nhiều kết đáng khích lệ cơng tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân Tuy nhiên, tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng cao chưa đạt mục tiêu đề Do đó, cần phải thực tốt cơng tác phịng chống suy dinh dưỡng cho trẻ em vấn đề có ảnh hưởng lớn đến chất lượng nguồn lao động tương lai, nhằm tạo đội ngũ lao động có khả đáp ứng yêu cầu mà sản xuất đặt Giải pháp xóa đói, giảm nghèo Đi đơi với tăng trưởng kinh tế vấn đề nghèo đói nước ta nói chung Vĩnh Long nói riêng vấn đề xã hội xúc “Đói nghèo làm tăng chênh lệch mức sống điều kiện tiếp cận hội phát triển dân cư làm tăng bất bình đẳng xã hội”[44, 281] Muốn giải 75 vấn đề nghèo đói để bước thực cơng xã hội phải gắn liền với tăng trưởng kinh tế Tăng trưởng kinh tế sở để giải vấn đề xã hội Về vấn đề này, Văn kiện Đại hội X Đảng ta có viết: “Thực tiến công xã hội bước sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đơi với văn hóa, giáo dục, y tế , giải tốt vấn đề xã hội mục tiêu phát triển người”[13, 77] “Với quan điểm coi người trung tâm động lực phát triển, từ tiến hành đổi mới, Đảng Nhà nước ta đề tâm nổ lực xóa đói, giảm nghèo, tiến tới xóa bỏ hồn tồn nghèo đói”[25, 217] Bởi “xóa đói, giảm nghèo, thu ngắn khoảng cách giàu nghèo chủ trương thể chất nhân đạo chế độ nhân dân nhà nước Rất tiếc, chủ trương đây, làm nhiều việc đáng trân trọng, thể rõ chất chế độ ta, nhiều việc cần sớm điều chỉnh Lâu thường tập trung giúp dân theo kiểu “trợ cấp cho” chưa trọng đến vấn đề có chiều sâu Muốn xóa đói, giảm nghèo thật có chiều sâu, vấn đề mấu chốt phải tập trung tạo giải việc làm, dạy nghề, đào tạo nghề gắn với định hướng quy hoạch phát triển sản xuất sát với mạnh vùng miền, phổ cập giáo dục, nâng cao dân trí, chăm sóc y tế ”[26] Từ việc nhận thức sâu sắc vấn đề nghèo đói, “với mong muốn nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho toàn xã hội để chủ nghĩa xã hội thật chế độ mang đến ấm no hạnh phúc cho người”[16, 140], sở định hướng chung cần có giải pháp phù hợp với vùng, địa phương cụ thể Trong năm qua, quan tâm ngành cấp đoàn thể nhân dân, Vĩnh Long đạt thành tựu đáng kể cơng tác xóa đói, giảm nghèo Đó dấu hiệu quan trọng để bước thực công xã hội Tuy nhiên, mặt trái kinh tế thị trường làm cho tốc độ 76 giảm nghèo có xu hướng chậm lại Bên cạnh đó, gia tăng khoảng cách giàu nghèo gia tăng khoảng cách chênh lệch thu nhập, mức sống, tài sản làm cho người nghèo khó có hội vươn lên để thoát nghèo Đây hộ thường tập trung số vùng nông thôn sâu, mà lại vùng mà điều kiện kết cấu hạ tầng, giáo dục, y tế chưa trang bị đầy đủ Vì mà điều kiện để thoát nghèo hộ nghèo nơi trở nên khó khăn Cộng với tác động kinh tế thị trường làm cho người nghèo trở nên dễ bị bỏ rơi Điều rõ ràng mà số hộ nghèo tỉnh tập trung nông thôn đến 90% [46] Để thực mục tiêu xóa đói, giảm nghèo có hiệu cần có hỗ trợ từ phía nhà nước ý thức tự vươn lên người nghèo Trước hết, điều quan trọng để thực mục tiêu phải tập trung đào tạo nghề giải việc làm cho người nghèo Đa phần người nghèo sống khó khăn nên họ có điều kiện tham gia lớp đào tạo nên trình độ văn hóa thấp, chun môn, nghề nghiệp hạn chế Do vậy, họ việc tìm việc làm lâu dài, có thu nhập cao điều khơng đơn giản Vì thế, họ trở nên khó khăn trước địi hỏi mang tính sàng lọc cao thị trường Do đó, cần phải đào tạo nghề cho người nghèo để họ tự tin gia nhập vào sống Chỉ có người nghèo có hội vươn lên thoát nghèo Đào tạo cho người nghèo điều cần thiết cần có nội dung, trọng điểm Tùy theo điều kiện cụ thể địa phương, vùng, gia đình mà có biện pháp thích hợp Phải tạo điều kiện thuận lợi cho người nghèo tham gia lớp đào tạo Do đó, cần đa dạng hóa loại hình đào tạo để người nghèo lựa chọn hình thức đào tạo thích hợp với thân hồn cảnh Khơng thế, nhà nước cần phải thực ưu đãi miễn phí hồn tồn cho người nghèo q trình tham gia đào tạo để họ yên 77 tâm đào tạo, giảm bớt gánh nặng sống vốn bẩn chật, khó khăn Vì mà em gia đình nghèo đến trường cần hưởng chế độ ưu đãi như: miễn giảm học phí, trợ cấp học bổng Bên cạnh đó, cần phải tuyên truyền cơng tác dân số - kế hoạch hóa gia đình cho người nghèo để họ hiểu lợi ích việc sinh ít, sinh thưa Bởi thực tế cho thấy rằng, nơi nào, vùng có tỷ lệ người nghèo cao nơi đó, vùng có tỷ lệ sinh cao Đó nguyên nhân dẫn đến nghèo đói Vì vậy, phải hướng dẫn người nghèo tích cực tham gia chương trình dân số - kế hoạch hóa gia đình “Kiện tồn hệ thống tổ chức làm cơng tác dân số - kế hoạch hóa gia đình Đẩy mạnh vận động cặp vợ chồng nên có để đến năm 2010 tỷ lệ tăng dân số tự nhiên ổn định mức 1%”[61, 44-45] Một yếu tố không phần quan trọng nhằm giúp người nghèo có điều kiện vươn lên thoát nghèo tỉnh phải tập trung đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, đặc biệt khu vực nơng thơn Đó điều kiện để thúc đẩy kinh tế - xã hội tỉnh phát triển tiền đề quan trọng để thực cơng nghiệp hóa, đại hóa nơng nghiệp – nơng thơn Đây hội để người dân nông thôn, đặc biệt người nghèo tự vươn lên khẳng định Từ họ tích cực việc tham gia đóng góp vào trình phát triển, nâng cao thu nhập mức sống Bởi họ chia sẻ thành trình phát triển kinh tế - xã hội Ngồi ra, tỉnh cịn phận khơng nhỏ người có cơng với cách mạng thương binh, gia đình liệt sĩ, gia đình có cơng với cách mạng đời sống cịn gặp nhiều khó khăn Vì vậy, sách ưu đãi dành cho đối tượng cần thực cách kịp thời đối tượng Cố gắng không để xảy tình trạng đối tượng phải sống 78 cảnh nghèo khó mà phải phấn đấu để đạt mục tiêu “100% gia đình sách có mức sống từ ngang trở lên so với mức sống trung bình khu dân cư”[61, 45] Bên cạnh đó, phận cần quan tâm xã hội, trẻ mồ cơi, lang thang nhỡ, người già neo đơn Do đó, tỉnh cần có sách thích hợp kịp thời để đối tượng không cảm thấy mặc cảm gia nhập vào sống Như vậy, để thực công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long cần phải trọng đến vấn đề xã hội bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển kinh tế Trong đó, quan trọng vấn đề giải việc làm cho người lao động giáo dục – đào tạo nghề cho người lao động với việc thực tốt công tác xóa đói, giảm nghèo sách xã hội khác Bởi “công xã hội phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa không việc điều hịa lợi ích, điều tiết phân phối lại thu nhập giai tầng xã hội cho hợp lý, mà quan trọng phải bảo đảm cho tầng lớp xã hội hưởng quyền lợi xã hội giáo dục, chăm sóc sức khỏe, đào tạo nghề nghiệp, giúp đỡ lúc khó khăn, hoạn nạn Công xã hội bảo đảm cho thành viên xã hội không ngừng nâng cao mức sống tự khẳng định Cơng khơng phải cào bằng, thực chủ nghĩa bình quân, mà vấn đề mấu chốt để thực công xã hội phải gắn liền với tăng trưởng kinh tế”[45, 106] 79 KẾT LUẬN “Công xã hội” phạm trù mang tính lịch sử - cụ thể, giai đoạn lịch sử khác nhau, người có cách hiểu cách giải vấn đề công xã hội cách khác Về vấn đề này, lịch sử triết học nhà tư tưởng bàn đến quan điểm nhà triết học đại Trong đó, khơng thể khơng kể đến quan điểm nhà sáng lập chủ nghĩa Mác – Lênin công xã hội Trong giai đoạn đầu chủ nghĩa cộng sản chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa Mác – Lênin cho để đảm bảo công xã hội phải thực nguyên tắc phân phối theo lao động Đó nguyên tắc phân phối mà theo người sản xuất nhận lại từ xã hội số lượng sản phẩm tiêu dùng trị giá ngang với số lượng lao động mà cung cấp cho xã hội sau trừ khoản chi phí để tái sản xuất trì đời sống cộng đồng Nguyên tắc thực sở chế độ công hữu tư liệu sản xuất chủ yếu Và “người không làm khơng ăn” và“số lượng lao động ngang nhau, hưởng số lượng sản phẩm ngang nhau”[24, 116] Trên sở kế thừa quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin công xã hội, thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam thể vận dụng sáng tạo vấn đề tình hình cụ thể nước ta Trong điều kiện đất nước tồn nhiều thành phần kinh tế, nhiều hình thức sở hữu ngồi ngun tắc phân phối theo lao động xem nguyên tắc phân phối chủ yếu thời kỳ cịn phải tính đến hình thức phân phối khác phân phối thơng qua đóng góp vốn vào sản xuất kinh doanh thơng qua phúc lợi xã hội Ngồi ra, Đảng ta cịn trọng đến vấn đề cơng hội công phân phối tư liệu sản xuất Theo đó, cơng hội hiểu tạo hội cho người, chủ thể cống hiến hưởng thành cống hiến mà có Và việc phân phối tư liệu sản xuất công vào hiệu 80 kinh tế việc sử dụng nguồn tư liệu sản xuất hiệu xã hội để phân phối Trong trình thực mục tiêu công xã hội, với nước, Vĩnh Long sức phát triển kinh tế đôi với giải tốt vấn đề xã hội Trên sở thành đạt tăng trưởng kinh tế cơng xã hội bước thực Đời sống vật chất tinh thần người dân cải thiện rõ rệt Cơng tác xóa đói, giảm nghèo đạt kết khả quan, tỷ lệ hộ nghèo năm sau thấp so với năm trước Công tác giáo dục – đào tạo trọng Vĩnh Long đạt bình đẳng giới vấn đề giáo dục tỷ lệ biết chữ chủ hộ nam chủ hộ nữ gần tương đương Bên cạnh đó, Vĩnh Long cịn đạt thành cơng tác giải việc làm, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân Tuy nhiên, mặt trái chế thị trường, tình trạng phân hóa giàu nghèo, thất nghiệp thiếu việc làm diễn Những biểu thiếu công có nhiều nguyên nhân bao gồm yếu tố khách quan lẫn nguyên nhân chủ quan thuộc nhận thức Vì vậy, cần phải có giải pháp mang tính khả thi để giải vấn đề trên, mà trước hết chủ trương, sách vai trò định hướng nhà nước Xuất phát từ điều kiện cụ thể địa phương, để thực mục tiêu “thực tiến công xã hội bước sách phát triển”[13, 101], Vĩnh Long cần tập trung giải vấn đề sau: Giải pháp phát triển sản xuất, giải việc làm cho người lao động điều cấp thiết thời điểm Giải việc làm yếu tố định để phát huy nhân tố người đồng thời nguyện vọng đáng yêu cầu xúc nhân dân Vì vậy, cần phải tạo nhiều việc làm cho người lao động để họ có thêm thu nhập, ổn định sống 81 Giải pháp giáo dục – đào tạo, dạy nghề cho người lao động biện pháp cấp bách lâu dài giúp cho họ có hội tìm việc làm thích hợp nhằm nâng cao thu nhập, cải thiện sống, đặc biệt lĩnh vực nông, lâm nghiệp thủy sản Đây lĩnh vực chiếm đến 67,65% lực lượng lao động xã hội có 2,88% lao động đào tạo[62, 28] Do đó, phải đẩy mạnh cơng tác đào tạo nghề nhằm đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, đại hóa nơng nghiệp – nơng thơn diễn Giải pháp xóa đói, giảm nghèo nhằm hỗ trợ kịp thời người nghèo để họ tự vươn lên nghèo, giảm bớt bất bình đẳng xã hội Sự hỗ trợ phải người, đối tượng thật phát huy hiệu lâu dài Đồng thời phải quan tâm, giúp đỡ phận có hồn cảnh bất hạnh xã hội 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO Đỗ Trọng Bá: Bảo đảm xã hội việc xóa bỏ bất cơng, Tạp chí Lý luận Chính trị, số 9/2004 Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Vĩnh Long (2002), Lịch sử tỉnh Vĩnh Long (1732 – 2000), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Vĩnh Long (2005), Vĩnh Long 30 năm xây dựng phát triển, Vĩnh Long PGS TS Trịnh Doãn Chính – TS Đinh Ngọc Thạch (Chủ nhiệm đề tài), Triết học trị, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, Tp Hồ Chí Minh, 2003 Trần Văn Chữ: Tư Đảng ta quan hệ tăng trưởng kinh tế với tiến công xã hội, Tạp chí Lý luận Chính trị, số 2/2005 Cục thống kê Vĩnh Long: Niên giám thống kê 2005, Vĩnh Long, tháng 4/2006 Cục thống kê Vĩnh Long: Niên giám thống kê 2006, Vĩnh Long, tháng 6/2007 Cục thống kê Vĩnh Long: Niên giám thống kê 2007, Vĩnh Long, tháng 6/2008 Đảng Cộng sản Việt Nam (1987), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự Thật, Hà nội 10 Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự Thật, Hà nội 11 Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 12 Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 13 Đảng Cộng sản Việt Nam (2007), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 14 Nguyễn Ngọc Hà, Ngun tắc phân phối mục tiêu cơng xã hội nước ta nay, Tạp chí Triết học, số 8, tháng 8/2002 15 Lương Việt Hải: Công xã hội điều kiện kinh tế thị trường nước 83 ta nay, Tạp chí Triết học, số 4, tháng 4/2004 16 Vũ Đình Hiền, Định hướng giải pháp thực công xã hội điều kiện xây dựng chế thị trường Việt Nam, Luận án Tiến sĩ, chuyên ngành kinh tế trị, Học viện Chính trị quốc gia , 1998 17 Hồng Ngọc Hịa: Q trình nhận thức Đảng gắn tăng trưởng kinh tế với thực công xã hội 20 năm đổi mới, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 12/2006 18 Nguyễn Minh Hồn: Thực cơng xã hội điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta nay, Tạp chí Triết học, số 6, tháng 6/2003 19 Nguyễn Minh Hồn: Tư tưởng Hồ Chí Minh cơng bình đẳng xã hội, Tạp chí Triết học, số 10, tháng 10/2004 20 Nguyễn Minh Hoàn: Một số vấn đề đặt việc thực công xã hội nước ta nay, Tạp chí Khoa học Xã hội, số 03+04/2006 21 Đồn Minh Huấn: Quan điểm Đảng đảm bảo thống sách kinh tế sách xã hội thời kỳ đổi mới, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 11, tháng 11/2000 22 Nguyễn Đình Hương (Chủ biên, 1999), Sản xuất đời sống hộ nơng dân khơng có đất thiếu đất đồng sông Cửu Long – Thực trạng giải pháp, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 23 Lê Hồng Khánh: Quan niệm nhà sáng lập chủ nghĩa Mác – Lênin công xã hội, Tạp chí Khoa học Xã hội, số 9/2005 24.V I Lênin (1976), Toàn tập, Tập 33, Nxb Tiến Mát-xcơ-va 25 Lê Bộ Lĩnh (Chủ biên, 1998), Tăng trưởng kinh tế công xã hội số nước Châu Á Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 26 Trương Giang Long, Tăng trưởng kinh tế công xã hội xu hội nhập nay, Tạp chí Cộng sản, tháng 12/2004 27 C Mác Ph Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 16, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 84 28 C Mác Ph Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 18, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 29 C Mác Ph Ăngghen (1995), Tồn tập, tập 19, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 30 C Mác Ph Ăngghen (1995), Tồn tập, tập 21, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 31 C Mác Ph Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 23, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 32 Hồ Chí Minh (1995), Tồn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 33 Hồ Chí Minh (1995), Tồn tập, tập 5, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 34 Hồ Chí Minh (1995), Tồn tập, tập 7, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 35 Hồ Chí Minh (1995), Tồn tập, tập 8, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 36 Hồ Chí Minh (1995), Tồn tập, tập 9, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 37 Phạm Xuân Nam: Tăng trưởng kinh tế công xã hội kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Tạp chí Cộng sản, số 13, tháng 7/2004 38 Nguyễn Thị Nga: Công xã hội nước ta – số thành tựu vấn đề đặt ra, Tạp chí Lý luận Chính trị, số 10/2005 39 Nguyễn Thị Nga (Chủ biên, 2007), Quan hệ tăng trưởng kinh tế công xã hội Việt Nam thời kỳ đổi – vấn đề giải pháp, Nxb Lý luận Chính trị 40 Hữu Ngọc (Chủ biên, 1987), Từ điển Triết học giản yếu, Nxb Đại học Trung học chuyên nghiệp, Hà nội 41 Dương Xuân Ngọc – Nguyễn Văn Nhớn: Vai trò Nhà nước việc thực cơng xã hội, Tạp chí Triết học, số 7, tháng 7/2002 42 Trần Thảo Nguyên, Khái niệm công triết học phương Tây đại vấn đề công xã hội “Lý thuyết công bằng” Jonh Rawls, Tạp chí Triết học, số 6, tháng 6/2004 85 43 Trịnh Huy Quách: Bàn công thu nhập ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, Tạp chí Những v/đ kinh tế giới, số 4/1996 44 Lương Xuân Quỳ (Chủ biên, 2002), Xây dựng quan hệ sản xuất định hướng xã hội chủ nghĩa thực tiến công xã hội Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 45 Lê Văn Sang – Kim Ngọc (Đồng chủ biên, 1999), Tăng trưởng kinh tế công xã hội Nhật giai đoạn “thần kỳ” Việt Nam thời kỳ “đổi mới”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 46 Sở Lao động – Thương binh Xã hội Vĩnh Long, Báo cáo thực nghị nông nghiệp, nông thôn nông dân, năm 2008 47 Lương Sơn: Công xã hội kinh tế thị trường, Tạp chí Cộng sản, số 11/1991 48 Lê Hữu Tầng: Từ tư tưởng C Mác công bình đẳng chủ nghĩa xã hội, Tạp chí Triết học, số 2, tháng 6/1993 49 Lê Hữu Tầng: Về cơng xã hội, Tạp chí Cộng sản, số 19/1996 50 Lê Hữu Tầng (Chủ biên, 1997), Về động lực phát triển kinh tế - xã hội, Nxb Khoa học Xã hội, Hà nội 51 Lê Hữu Tầng: Một số vấn đề lý luận thực tiễn xung quanh việc thực công xã hội Việt Nam nay, Tạp chí Triết học, số 1, tháng 1/2008 52 Đinh Ngọc Thạch (1999), Triết học Hy Lạp cổ đại, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà nội 53 Bùi Đình Thanh: Cơng xã hội nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa, Tạp chí Cộng sản, số 18/1996 54 Phùng Thanh Thủy: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh cơng xã hội vào công xây dựng chủ nghĩa xã hội Việt Nam, Tạp chí Lý luận Chính trị, tháng 7/2006 55 Tỉnh ủy Vĩnh Long (2000), Vĩnh Long 25 năm xây dựng phát triển kinh tế - xã hội 1975 – 2000, Vĩnh Long 86 56 Tỉnh ủy Vĩnh Long: Báo cáo tổng kết năm 2005 phương hướng nhiệm vụ năm 2006, tháng 1/2006 57 Tỉnh ủy Vĩnh Long: Báo cáo tổng kết năm 2006, phương hướng, nhiệm vụ năm 2007, tháng 1/2007 58 Tỉnh ủy Vĩnh Long: Báo cáo tổng kết năm 2007, Nghị phương hướng, nhiệm vụ năm 2008, tháng 1/2008 59 Tỉnh ủy Vĩnh Long (1996), Văn kiện Đại hội VI Đảng tỉnh Vĩnh Long (1996 – 2001) 60 Tỉnh ủy Vĩnh Long (2001), Văn kiện Đại hội VII Đảng tỉnh Vĩnh Long (2001 – 2005) 61 Tỉnh ủy Vĩnh Long (2006), Văn kiện Đại hội VIII Đảng tỉnh Vĩnh Long (2005 – 2010) 62 Tổng Cục thống kê – Cục thống kê tỉnh Vĩnh Long: Báo cáo kết khảo sát mức sống hộ gia đình 2006 – thực trạng mức sống dân cư 2002 – 2006, tháng 11/2007 63 Từ điển bách khoa toàn thư triết học (1983), Nxb Từ điển Liên Xô 64 Từ điển Triết học (1986), Nxb Tiến Mát-xcơ-va 65 Trường Đại học kinh tế quốc dân hội nông dân Việt Nam: Kỷ yếu hội thảo khoa học – Thực trạng giải pháp đảm bảo sản xuất đời sống cho hộ nông dân không đất thiếu đất sản xuất đồng sông Cửu Long, Cần thơ, tháng 9/1998 66 Viện KHXH TPHCM – Tỉnh ủy - Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long: Vĩnh Long lịch sử phát triển (Kỷ yếu hội thảo khoa học), Tập 1, Nxb Tp HCM, 2001 67 Viện KHXH vùng Nam Bộ - Ban đạo Tây Nam Bộ - Thành ủy – UBND TP Cần Thơ: Hội thảo khoa học phát triển vùng đồng sơng Cửu Long – Những vấn đề xã hội đồng sông Cửu Long, 4, TP Cần Thơ, tháng 11/2004 68 Http://www.skhdt.vinhlong.gov.vn ... HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VĨNH LONG 2.2.1 Thực trạng công xã hội kinh tế thị trường Vĩnh Long Công xã hội mục tiêu chung mà hướng tới trình phát triển kinh tế thị trường. .. THỰC HIỆN CÔNG BẰNG XÃ HỘI TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VĨNH LONG 2.1 KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ, KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA VĨNH LONG 2.1.1 Điều kiện địa lý dân cư, lịch sử Vĩnh Long Vĩnh Long tỉnh... tăng trưởng kinh tế công xã hội, tăng trưởng kinh tế sở vật chất để thực công xã hội Đồng thời tác giả nêu giải pháp để kết hợp tăng trưởng kinh tế công xã hội điều kiện kinh tế thị trường nước