ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NÔNG THỊ HUYỀN Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG CỦA CÁC MƠ HÌNH KHUYẾN NƠNG SAU KHI ĐÃ TRIỂN KHAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN 2013 - 2016 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Định hướng đề tài : Hướng nghiên cứu Ngành : Khuyến Nông Khoa : KT & PTNT Khóa học : 2014 - 2018 Thái Nguyên - năm 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NÔNG THỊ HUYỀN Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG CỦA CÁC MƠ HÌNH KHUYẾN NƠNG SAU KHI ĐÃ TRIỂN KHAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN 2013 - 2016 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Định hướng đề tài : Hướng nghiên cứu Ngành : Khuyến Nông Lớp : K46 - Khuyến Nông Khoa : KT & PTNT Khóa học : 2014 - 2018 Giảng viên hướng dẫn : ThS.Trần Thị Ngọc Cán sở hướng dẫn : Đàm Thị Thiều Thái Nguyên - năm 2018 i LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban lãnh đạo trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm khoa Kinh tế Phát triển Nông thôn, thầy giáo, cô giáo khoa Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng kính trọng, lòng biết ơn sâu sắc tới ThS Trần Thị Ngọc giảng viên khoa KT & PTNT Người tận tình bảo, giúp đỡ hướng dẫn em suốt trình thực tập hồn thành khóa luận Để hồn thành khóa luận em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến cô, chú, anh, chị đồng nghiệp Trung tâm Khuyến nơng tỉnh Cao Bằng, hộ gia đình tham gia thực mơ hình Khuyến nơng cung cấp cho em nguồn tư liệu quý báu Trong suốt trình thực tập, em nhận quan tâm động viên, tạo điều kiện thuận lợi vật chất tinh thần gia đình bạn bè Thơng qua em xin gửi lời cảm ơn đến lòng giúp đỡ quý báu Do điều kiện thời gian có hạn, trình độ kỹ thân nhiều hạn chế nên khóa luận khó tránh khỏi thiếu sót Kính mong thầy giáo bạn sinh viên đóng góp ý kiến xây dựng để khóa luận em hồn thiện Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng năm 2018 Sinh viên thực Nông Thị Huyền ii DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1: Danh sách mơ hình khuyến nông trồng trọt thực địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2013 - 2016 38 Bảng 4.2: Thông tin đối tượng điều tra 40 Bảng 4.3: Định mức triển khai xây dựng mơ hình 43 Bảng 4.4: Kết xây dựng thực mơ hình 55 Bảng 4.5: Kết điều tra suất trồng hộ tham gia MH 57 Bảng 4.6: Hiệu kinh tế tính cho MH 59 Bảng 4.7: Hiệu kinh tế tính cho MH 61 Bảng 4.8: Hiệu kinh tế tính cho MH 62 Bảng 4.9: Hiệu kinh tế tính cho MH 64 Bảng 4.10: Nhận thức người dân có MH 66 DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT B C B N B V C C C P C Q H T H Đ H Đ K H K H T T M H N Đ N S N N P R Q Đ T B T T T T U B U B N đ B an B ộ B ảo C ải C hí C H ợp H ội H oạ K ế K ho Tr un M ô N gh N gâ N ôn Đ án Q uy Ti ến T hô Tr un Ủ y U ỷ MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i DANH MỤC BẢNG ii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT iii MỤC LỤC iv PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục đích nghiên cứu đề tài 1.3 Mục tiêu nghiên cứu đề tài 1.4 Ý nghĩa đề tài 1.4.1 Ý nghĩa học tập 1.4.2 Ý nghĩa thực tiễn PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Một số khái niệm 2.1.2 Nội dung hoạt động công tác khuyến nông 2.1.3 Vai trò khuyến nơng Việt Nam 2.2 Cơ sở thực tiễn 10 2.2.1 Tình hình hoạt động khuyến nông giới 10 2.2.2 Ở Việt Nam 13 PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22 3.1 Đối tượng nghiên cứu 22 3.2 Phạm vi nghiên cứu 22 3.3 Nội dung nghiên cứu 22 3.3.1 Đánh giá điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội tỉnh Cao Bằng 22 3.3.2 Kết nghiên cứu mơ hình khuyến nơng trồng trọt khu vực, phạm vi nghiên cứu 22 3.3.3 Công tác tổ chức, xây dựng mơ hình biện pháp kỹ thuật áp dụng 22 3.3.4 Đánh giá mơ hình khuyến nơng khía cạnh: Hiệu kinh tế, khả ứng dụng tính bền vững MH 23 3.3.5 Đánh giá thuận lợi, khó khăn, hội, thách thức xây dựng mơ hình khuyến nông 23 3.3.6 Đánh giá chung 23 3.3.7 Giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu cơng tác xây dựng mơ hình khuyến nơng 23 3.4 Phương pháp nghiên cứu 23 3.4.1 Chọn mẫu 23 3.4.2 Phương pháp thu thập thông tin 24 3.4.3 Phương pháp xử lý thông tin, số liệu 26 3.5 Hệ thống tiêu cần thu thập 26 PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 27 4.1 Đặc điểm tự nhiên kinh tế xã hội tỉnh Cao Bằng 27 4.1.1 Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên tỉnh Cao Bằng 27 4.1.2 Đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội 29 4.2 Kết nghiên cứu mô hình khuyến nơng trồng trọt 37 4.2.1 Thực trạng mơ hình khuyến nơng trồng trọt địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2013 - 2016 37 4.2.2 Lựa chọn mơ hình địa điểm nghiên cứu 40 4.3 Công tác tổ chức, xây dựng mơ hình biện pháp kỹ thuật áp dụng 41 4.3.1 Tổ chức triển khai, xây dựng quản lý mơ hình khuyến nơng sau: 41 4.3.2 Đánh giá kết chuyển giao 55 4.4 Đánh giá mơ hình khuyến nơng 59 4.4.1 Hiệu kinh tế 59 4.4.2 Đánh giá khả ứng dụng tính bền vững MH 64 4.5 Thuận lợi, khó khăn, hội, thách thức xây dựng mơ hình khuyến nơng 70 4.5.1 Thuận lợi 70 4.5.2 Khó khăn 72 4.5.3 Cơ hội 75 4.5.4 Thách thức 75 4.6 Đánh giá chung: 76 4.7 Giải pháp nhằm nâng cao hiệu cơng tác xây dựng mơ hình khuyến nông 77 4.7.1 Giải pháp tổ chức thực xây dựng mơ hình khuyến nơng 77 4.7.2 Giải pháp hồn thiện tổ chức máy khuyến nông 82 4.7.3 Giải pháp phát triển nguồn lực 82 4.7.4 Giải pháp kỹ thuật 83 4.7.5 Giải pháp sách 83 PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 85 5.1 Kết luận 85 5.1.1 Tính hiệu MH 85 5.1.2 Tính bền vững MH 86 5.2 Kiến nghị 87 5.2.1 Đối với nhà nước 87 5.2.2 Đối với hộ nông dân 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO 89 PHỤ LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết đề tài Cao Bằng tỉnh miền núi biên giới nằm phía Đơng Bắc Việt Nam Hai phía Bắc Đơng Bắc giáp với tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc), với đường biên giới dài 333 km Phía Tây giáp tỉnh Tuyên Quang Hà Giang Phía Nam giáp tỉnh Bắc Kạn Lạng Sơn Trung tâm thành phố Cao Bằng cách thủ đô Hà Nội 286 km phía Bắc theo quốc lộ Dân số gần 53 vạn người, cộng đồng dân cư gồm 26 dân tộc cư trú đan xen, dân tộc thiểu số chiếm 95,65% có dân tộc là: Tày (43,9%); Nùng (32,9%); Dao (10,7%); Mông (6,8%); Kinh (4,35%); Sán Chỉ (1,2%); Lô Lô (0,4%); Hoa (0,2%), lại dân tộc khác, dân tộc có sắc văn hóa, tập quán hoạt động kinh tế đặc thù riêng, dân cư dân tộc phân bố không vùng Hiện nay, Cao Bằng có 13 đơn vị hành cấp huyện (1 thành phố 12 huyện); 199 xã, phường thị trấn (14 thị trấn, phường, 181 xã); có 46 xã thị trấn biên giới, có cửa quốc gia, cửa quốc tế Cao Bằng có diện tích tự nhiên 6.707,86 km² cao ngun đá vơi xen với đất, có độ cao trung bình 200 m, vùng sát biên có độ cao từ 600 1.300 m so với mặt nước biển Núi rừng chiếm 90% diện tích tồn tỉnh, đất để canh tác có diện tích 10%, quy mơ diện tích mức trung bình so với tỉnh khác toàn quốc [16] Theo báo cáo thống kê đất đai năm 2013 Sở Tài Nguyên Môi Trường: Tổng diện tích đất nơng nghiệp tồn tỉnh 625.246,99 chiếm 93,27% diện tích đất tự nhiên, đất phi nơng nghiệp 27.479,43 chiếm 4,1% diện tích đất tự nhiên, đất chưa sử dụng 17.615,83 chiếm 2,63% diện tích đất tự nhiên Trong diện tích đất nơng nghiệp bao gồm: diện tích sản xuất nơng nghiệp 99.775,19 ha; đất lâm Câu 13 Sau gia đình thực thành cơng mơ hình, có ai/hộ nơng dân quan tâm thường xun hỏi mơ hình không? Số lượng đối tượng? B Đánh giá tính hiệu mơ hình Câu 14 Mơ hình có đem lại hiệu kinh tế tốt khơng? Rất tốt Tốt Chưa tốt Câu 15 Tình hình thu nhập nơng hộ từ mơ hình: T D ê iệ ố n n l tí m S NS ă ả n n g l T Đ G h h n g i n Câu 16 Chi phí cho mơ hình : ĐT DĐ S ơh ễ V ố nà n A.g T C k Gi g t P K Đ g K L g k K g k V g k N g đ T đ K B C c C ô c T ô c Tr ô C c hă ô m n c T ô c K ô Câu 17 Thông thường gia đình thường bán sản phẩm vào thời điểm nào? Và bán cho ai? Câu 18 Gia đình cảm thấy việc tiêu thụ sản phẩm dễ hay khó? Vì sao? C Đánh giá khả tiếp tục nhân rộng tính bền vững mơ hình Câu 19 Gia đình có ý định tiếp tục trồng nhân rộng mơ hình khơng? Có Khơng - Nếu tiếp tục trồng liệu gia đình tìm thị trường đầu chưa? Giá bán nào? Bán đâu? - Sản phẩm có thị trường ưa thích khơng? Khơng Có + Nếu có lý ưa thích gì? Câu 20 Sau tham gia lớp tập huấn kỹ thuật gia đình có cảm thấy kỹ thuật phức tạp khơng? Phức tạp Hơi phức tạp Dễ Câu 21 Gia đình có tự tin cho thành thạo với phương thức cách làm khơng? Tự tin Chưa tự tin - Nếu chưa tự tin sao? Cần tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật nào? Câu 22 Những rủi ro mà gia đình gặp phải thực mơ hình gì? Gia đình khắc phục tình trạng nào? Câu 23 Theo gia đình, Cán Khuyến nơng cần hỗ trợ thêm gì? Câu 24 Gia đình cho biết điều làm anh/chị nhớ học nhiều hay để lại ấn tượng tốt sau mơ hình kết thúc? Nếu anh/chị kể mà anh/chị học mà áp dụng? Câu 25 Gia đình có đề xuất kiến nghị khơng? Xin chân thành cảm ơn! Người điều tra Người điều tra Phụ lục 3.1 Tổng hợp hạch toán kinh tế kết điều tra MH lúa gieo thẳng công cụ sạ hàng năm 2013 D S i T ệ T1 0,n 21 0, 31 0, 41 0, 51 0, 0, 0, 0, 0, 1 0, 0, 1 11 0, 11 0, 11 0, 11 0, 0, 1 0, 1 0, 1 0, 1 0, 0, 21 0, 21 0, 21 0, T 13 ổ , S ả G CT n i hh l i 1 8 18 .8 19 .7 18 .6 19 .7 1 1 1 1 1 .6 19 .8 19 .8 19 .8 1 1 1 1 1 1 .6 19 .8 19 .8 17 45 L ãi (6 5 4 6 6 12 Phụ lục 4.1 Tổng hợp hạch toán kết điều tra MH cà chua Savior năm 2016 DS i ả S ệ n T n l T t 0ư , , T ổ , G CT i hh L i ãi p n (đ b1 ồ9 5 15 11 4.2 Tổng hợp hạch toán kết điều tra MH ngô NK 4300 vụ xuân năm 2016 D S S i T ệ T 0,n 0, 3 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, G ả i ná b 5 5 T 3, ổ n 2 CT hh ià n p 6 11 84 L ãi ( đ7 Phụ lục 5.1 Tổng hợp hạch toán kết điều tra MH Lạc L14 năm 2016 Di T S G C hL S ện ả i h ãi T tí n i n (đ T c 4 ,0 2 25 ,0 4.7 ,0 3 20 ,0 2.1 ,0 2 , , 2 2 , , 1 2 0 , 2 , 2 1 2 , 1 2 , 1 4 , , 2 2 , 2 2 , 1 , 2 , 2 0 , 2 2 , 2 , 2 , 2 , T 4 98 59 ổ , 9 .4 HÌNH ẢNH Hình 1: MH lúa gieo thẳng thực xã Hoàng Tung, huyện Hòa An năm 2013 Hình 2: Năm 2016 Cơng Ty TNHH MTV Nơng nghiệp Hòa An thu mua Lạc L14 cho bà nơng dân xã Vân trình, huyện Thạch An Hình 3: MH ngơ lai đơn NK 4300 thực xã Lũng Nặm, huyện Hà Quảng năm 2016 Hình 4: Trước năm 2016 bà phơi khơ sử dụng ngơ cho chăn ni Hình 5: Năm 2016 Công ty TNHH Nông lâm nghiệp Hà Quảng chịu trách nhiệm thu mua ngô cho cho bà tham gia MH ngơ NK 4300 vụ xn Hình 6: MH Cà Chua Savior thực xã Đức Xuân, huyện Thạch An năm 2016 Hình 7: Cà chua bà đem bán lẻ ngồi chợ Hình 8: Một số hình ảnh tiếp cận thị trường MH cà chua Savior (Nguồn ảnh: Phùng Thị Hồng Lan - TTKN Cao Bằng) ... NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NÔNG THỊ HUYỀN Tên đề tài: ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG CỦA CÁC MƠ HÌNH KHUYẾN NƠNG SAU KHI ĐÃ TRIỂN KHAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN 2013 - 2016 KHÓA LUẬN TỐT... tế xã hội tỉnh Cao Bằng - Đánh giá thực trạng mơ hình khuyến nông triển khai địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2013 - 2016 - Đánh giá khả ứng dụng tính bền vững mơ hình khuyến nơng thực địa phương... mơ hình khuyến nông sau triển khai địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2013 - 2016 cần thiết 1.2 Mục đích nghiên cứu đề tài - Mục đích nghiên cứu nhằm đánh giá khả ứng dụng tính bền vững mơ hình khuyến