ý do chọn đề t i
Người kể chuyện đóng vai trò quan trọng trong lịch sử lý luận văn học, đặc biệt trong tác phẩm tự sự, ảnh hưởng lớn đến cấu trúc trần thuật Một câu chuyện có thể mang lại hiệu quả nghệ thuật khác nhau khi được kể bởi các hình tượng người kể chuyện khác nhau Cách thức trần thuật không chỉ đơn thuần là kỹ thuật kể chuyện mà còn là phương tiện để nhà văn truyền tải ý nghĩa sâu sắc và thuyết phục Diện mạo và phong cách của người kể chuyện được hình thành từ ngôi kể, điểm nhìn nghệ thuật, ngôn ngữ và giọng điệu Đặc biệt, đối với truyện viết cho trẻ em, sự lựa chọn điểm nhìn và giọng điệu phù hợp là rất quan trọng để tạo sự đồng cảm và thấu hiểu Trẻ em thường thích nghe và kể những câu chuyện liên quan đến thế giới riêng của chúng, do đó, viết truyện cho trẻ không hề đơn giản Nhà văn cần giữ tâm hồn trong trẻo và nhìn cuộc sống qua "đôi mắt xanh non" để có thể hóa thân thành người kể chuyện cho thiếu nhi, thiết lập mối quan hệ giữa tác giả và độc giả thông qua nhân vật người kể chuyện.
4 nhìn của trẻ thơ, thậm chí như sống cùng với các em nhỏ để rồi kể chuyện về thiếu nhi cho chính thiếu nhi
Văn học thiếu nhi là một phần quan trọng trong nền văn học dân tộc, góp phần hình thành nhân cách và làm giàu tâm hồn trẻ em từ thuở ấu thơ Mặc dù còn non trẻ, văn học thiếu nhi Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với nhiều tác giả nổi bật như Tô Hoài, Phạm Hổ và Võ Quảng Thế hệ nhà văn mới như Nguyễn Nhật Ánh và Trần Thiên Hương tiếp tục đóng góp những tác phẩm sâu sắc, giúp trẻ em nhận biết thế giới xung quanh, yêu cái thiện và ghét cái ác Văn học thiếu nhi không chỉ mang lại cảm xúc độc đáo cho trẻ mà còn giúp các em phát triển nhân cách tốt đẹp Phong Thu, một trong những nhà văn tiên phong trong lĩnh vực này, đã để lại dấu ấn với hàng trăm tác phẩm như “Cây bàng không rụng lá” và “Bồ nông có hiếu”, nhiều tác phẩm của ông được đưa vào sách giáo khoa và giành được nhiều giải thưởng danh giá Sự sáng tạo nghệ thuật đặc sắc trong các tác phẩm của ông, đặc biệt là phương diện người kể chuyện, là điều đáng chú ý trong nghiên cứu văn học thiếu nhi.
Việc áp dụng lý thuyết tự sự học vào nghiên cứu người kể chuyện tại Việt Nam đang ngày càng thu hút sự chú ý từ giới nghiên cứu, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của nó trong việc hiểu sâu về văn hóa và nghệ thuật kể chuyện.
Người viết nghiên cứu về người kể chuyện trong truyện ngắn cho thiếu nhi của nhà văn Phong Thu nhằm hiểu rõ hơn về vai trò của họ Qua đó, tác giả hy vọng thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu và phê bình đối với lĩnh vực văn học thiếu nhi, đồng thời cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà biên soạn sách giáo khoa trong việc lựa chọn những tác phẩm có giá trị đưa vào chương trình Ngữ văn cho học sinh Tiểu học, THCS và THPT.
ịch sử nghiên cứu vấn đề
Truyện thiếu nhi của nhà văn Phong Thu đang thu hút sự quan tâm lớn từ độc giả Tác phẩm của ông khắc họa tâm lý trẻ thơ, thể hiện những ước mơ và khát vọng trong sáng Với hình tượng chân thực và gần gũi, Phong Thu truyền tải những bài học đạo đức sâu sắc qua triết lý dễ hiểu Dù đã có tuổi, ông vẫn liên tục cho ra mắt các tác phẩm mới có giá trị, khiến truyện của ông ngày càng được chú ý bởi các nhà nghiên cứu trên toàn quốc.
Trong những năm gần đây, nghiên cứu văn học thiếu nhi đã nhận được sự quan tâm, nhưng chủ yếu chỉ dừng lại ở những khía cạnh tổng thể mà chưa đi sâu vào các tác giả và tác phẩm cụ thể Đặc biệt, nghiên cứu về truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Phong Thu vẫn còn hạn chế, với chỉ một vài bài phỏng vấn và nhận xét chung từ một số nhà báo, nhà văn, mà chưa có công trình nghiên cứu sâu sắc nào Do đó, bài viết này sẽ trích dẫn một số bài phỏng vấn và giới thiệu tác giả để cung cấp cái nhìn tổng quan về tác phẩm và phong cách sáng tác của Phong Thu.
Trong bài viết "Nhà văn Phong Thu: không viết là thấy nhớ" trên báo Văn nghệ công an, tác giả đã khắc họa quá trình lao động sáng tạo không ngừng nghỉ của nhà văn Phong Thu, thể hiện niềm đam mê và sự gắn bó sâu sắc với nghề viết.
Nhà văn Phong Thu là một nhân vật nổi bật trong văn học Việt Nam, với niềm đam mê mãnh liệt trong việc sáng tác, đặc biệt là truyện ngắn dành cho thiếu nhi Những tác phẩm của ông không chỉ phản ánh những sự kiện hàng ngày mà còn chứa đựng cả ký ức tuổi thơ của chính mình Ông chia sẻ trong cuốn sách mới xuất bản rằng: “Viết cho thiếu nhi, tôi gặp lại tuổi thơ,” cho thấy sự gắn bó sâu sắc với những kỷ niệm ngọt ngào từ thuở nhỏ Bài viết "Nhà văn Phong Thu: Viết văn không phải là việc khó, nếu có niềm đam mê" của nhà xuất bản Kim Đồng đã khẳng định tầm quan trọng của đam mê trong quá trình sáng tác của ông.
Cuốn sách “Ước mơ viết văn viết truyện” vừa được xuất bản khi tác giả Phong Thu bước sang tuổi 80, mang đến những chia sẻ đặc sắc cho các bạn nhỏ yêu thích sáng tác văn chương Tác phẩm chứa đựng tâm huyết của nhà văn, cung cấp kinh nghiệm viết văn từ cách xử lý câu từ, ngôn ngữ đến việc đặt tên cho tác phẩm Những điều thiết thực trong cuốn sách này sẽ giúp các em có được những kinh nghiệm cần thiết trong sáng tác, mang lại lợi ích lớn cho độc giả nhỏ tuổi đam mê viết văn.
Cuốn sách “Ước mơ viết văn viết truyện” của tác giả Song Ngư mang đến những chia sẻ đơn giản và hữu ích về việc viết văn, khác với bài viết “Nhà văn Phong Thu hướng dẫn trẻ viết văn” trên VNexpress Tác giả khái quát những kinh nghiệm sáng tác, hướng dẫn các em những bước cơ bản để tiếp cận với việc viết Ông nhấn mạnh rằng cuốn sách chỉ nhằm “trao đổi cùng các em về chuyện làm quen với việc viết văn, chuẩn bị cho nghề viết văn trong bước đi đầu tiên” “Ước mơ viết văn - Viết truyện” không chỉ cung cấp kiến thức cơ bản mà còn giúp các em học sinh biết cách viết câu văn hay và bài văn cuốn hút.
Trong bài phỏng vấn "Nhà văn Phong Thu: khi con không theo nghề viết" trên baomoi.com, tác giả Phong Thu chia sẻ về việc con cái không tiếp bước theo nghiệp viết lách của ông Bài viết kết hợp giới thiệu về gia đình và không gian sáng tác của ông, nơi đã sản sinh ra hàng trăm tác phẩm Ông cũng bày tỏ những suy nghĩ về việc dạy và học văn trong nhà trường, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khơi gợi hứng thú cho học sinh với văn chương.
Một bài phóng sự khác mang tên “Truyện nhà văn viết cho thiếu nhi: Phong
Trong bài viết "Thu hóm hỉnh và đam mê" trên báo Sức khỏe đời sống, tác giả Vương Tâm đã thể hiện sự ngưỡng mộ sâu sắc đối với nhà văn Phong Thu, từ những ngày còn là một giáo viên đến khi trở thành một nhà văn có tiếng Phong Thu, với tính cách giản dị và "ngông dị biệt", vẫn giữ những vật dụng bình dị như chiếc hòm gỗ làm bàn và chiếc xe đạp tự chế Sự kiên trì và bền bỉ trong công việc của ông là điều đáng học hỏi Hai cuốn sách "Chú bé hạt tiêu" và "Truyện kể bên cửa sổ" mà ông cho là “chẳng ra làm sao” đã phần nào phản ánh con người và phong cách sáng tác của Phong Thu.
Phong Thu không chỉ nổi bật với thơ và truyện ngắn, mà còn thể hiện niềm đam mê văn chương qua vai trò đạo diễn phim hoạt hình Gần đây, tác giả đã mở rộng biên độ sáng tạo của mình bằng việc dấn thân vào thể loại tản văn, cho thấy sự phong phú và đa dạng trong sự nghiệp văn học của mình.
Trong bài viết “Thu viết…tản văn” trên trang Việt báo, tác giả Hoàng Sơn đã giới thiệu về cuốn sách của Phong Thu, một cây bút có tuổi tác và sức khỏe hạn chế, nhưng vẫn kiên trì với niềm đam mê viết lách Cuốn sách không chỉ thể hiện tấm lòng và tình yêu của Phong Thu dành cho các thế hệ nhà văn, nhà thơ mà còn là tâm huyết của ông Trên hơn hai trăm trang, tác giả khéo léo chia sẻ những suy nghĩ về văn chương, từ việc đọc văn, đọc thơ đến việc ghi nhớ và tri ân các bậc thầy trong lĩnh vực này.
Trong số các đồng nghiệp của ông, nhiều người là những nhà văn, nhà thơ trẻ tuổi như Vương Tâm, Phạm Quang Đẩu, Hoàng Cát, Dương Duy Ngữ, Hoàng Ngọc Hà, Hoàng Thị Minh Khanh và Ngô Quân Miện Những cây bút này không chỉ cần cù và dẻo dai mà còn khiêm tốn, chắc chắn sẽ cảm thấy ấm lòng khi đọc những chia sẻ từ một độc giả và tác giả hiểu biết, như Phong Thu, người luôn biết cách tìm kiếm giá trị thực sự trong từng tác phẩm.
Với 4 kì của bài phỏng vấn đăng trên báo Thể thao văn hóa, tác giả Huy
Nhà văn Phong Thu và Thông đã cùng nhau hồi tưởng về những kỉ niệm đáng nhớ trong quá trình sáng tác những câu chuyện cho thiếu nhi Trong phần một của bài viết mang tên “Nhà văn Phong Thu (Kỳ 1): Chiều đi bắt cua, tối viết”, họ đã chia sẻ những trải nghiệm thú vị từ những buổi chiều bắt cua cho đến những đêm say mê viết lách.
Tác phẩm "Cua đồng thức giấc" (09/08/2009) đã được đưa vào chương trình sách giáo khoa tiểu học, phản ánh kỷ niệm của tác giả Phong Thu trong một lần về ải Dương viết bài cho báo Cảm hứng cho tác phẩm đến từ hình ảnh trẻ con bắt cua dưới ruộng, điều này cho thấy sự gắn bó của tác giả với quê hương Phong Thu bày tỏ niềm vinh dự khi câu chuyện của mình được giảng dạy và nhấn mạnh rằng không nên phân biệt giữa tác phẩm đọc thêm và tác phẩm chính thức, vì tất cả đều có giá trị như nhau Ông cũng đề xuất nên in riêng các tác phẩm đọc thêm với tên gọi “sách đọc ngoài chương trình”, thể hiện tình yêu sâu sắc của Phong Thu với nghiệp văn.
Bài viết "Nhà văn Phong Thu (Kỳ 2): Viết về xe lu khi đang vi vu xe đạp" (16/08/2009) tiếp tục khám phá kỷ niệm sáng tác của tác giả, nhấn mạnh rằng hầu hết các tác phẩm dành cho thiếu nhi của ông đều xuất phát từ những trải nghiệm thật trong cuộc sống Tuy nhiên, tác giả cũng khẳng định rằng những kỷ niệm này chỉ là nguồn cảm hứng chứ không quyết định nội dung từng tác phẩm Bài viết giới thiệu hình ảnh nhà văn Phong Thu với chiếc xe đạp tự chế, rong ruổi trên nhiều cung đường, và chia sẻ về tác phẩm "Xe lu, xe ca", cũng như sự tương đồng với tác phẩm "Cua đồng thức giấc" đã được đề cập trong kỳ 1, cả hai đều được đưa vào chương trình giảng dạy.
Tác phẩm giáo khoa này mang đến cho độc giả nhỏ tuổi những bài học đạo đức và giá trị sống quý giá, giúp các em chiêm nghiệm và phát triển nhân cách.
Tác phẩm được nhắc đến ở bài viết kì 3 là “Người thầy cũ” Với tiêu đề
Mục đích, đối tƣợng v phạm vi nghiên cứu
Luận văn này nghiên cứu nghệ thuật tự sự, đặc biệt là vai trò của người kể chuyện trong truyện thiếu nhi của tác giả Phong Thu, nhằm làm nổi bật phong cách tự sự độc đáo của ông Thông qua việc phân tích các yếu tố kể chuyện, bài viết sẽ chỉ ra cách mà tác giả kết hợp giữa ngôn ngữ, hình ảnh và cảm xúc để tạo nên một thế giới kỳ diệu cho trẻ em, đồng thời khẳng định vị trí của Phong Thu trong nền văn học thiếu nhi Việt Nam.
Khai thác và tiếp cận những khía cạnh mới về người kể chuyện giúp cung cấp cái nhìn khái quát, khoa học và khách quan về hình tượng này, từ đó làm nổi bật vai trò quan trọng của họ trong việc tạo ra giá trị cho tác phẩm.
- Khẳng định tài năng, những đóng góp của nhà văn Phong Thu trong nền văn học thiếu nhi nước nhà
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là người kể chuyện, một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật tự sự, đặc biệt trong các truyện ngắn dành cho thiếu nhi của nhà văn Phong Thu.
Trong luận văn này, tác giả không đặt mục tiêu khảo sát toàn bộ tác phẩm của nhà văn Phong Thu, mà chỉ tập trung vào một số truyện ngắn tiêu biểu trong cuốn "Những truyện hay viết cho thiếu nhi" (Nhà xuất bản Kim Đồng, 2017) như: "Cây bàng không rụng lá", "Xe Lu và xe Ca", "Con ngựa và cây cột mốc", "Hoa mướp vàng", "Bồ nông có hiếu", "Cái cúc màu xanh", "Cá sấu ngứa răng" Luận văn cũng sẽ so sánh với mảng truyện ngắn viết cho thiếu nhi của một số tác giả khác như Tô Hoài.
Nguyễn uy Tưởng, Phạm ổ, Võ Quảng, … để có cái nhìn bao quát, toàn diện hơn về phong cách văn xuôi thiếu nhi của nhà văn.
Phương pháp nghiên cứu
ể thực hiện luận văn này, người viết sử dụng một số phương pháp nghiên cứu khoa học sau:
4.1 Phương pháp tiếp cận thi pháp học, trong đó chủ yếu là vận dụng lý thuyết tự sự (narratology) hay thi pháp văn xuôi tự sự
Trong luận văn, tác giả áp dụng phương pháp nghiên cứu để tìm hiểu các yếu tố nghệ thuật tạo nên diện mạo của người kể chuyện trong truyện kể, đồng thời phân tích mối liên hệ giữa các yếu tố này Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phương pháp này để xem xét cách xây dựng nhân vật người kể chuyện trong truyện ngắn "Phong Thu", so sánh với nghệ thuật xây dựng hình tượng trong văn học thiếu nhi.
4.2 Phương pháp phân tích tổng hợp
Trong quá trình thực hiện luận văn, người viết đã sử dụng các dẫn chứng từ truyện ngắn của Phong Thu để minh họa cho nhận xét và lập luận của mình Phương pháp phân tích được áp dụng liên tục nhằm làm rõ các vấn đề trong từng chương Qua đó, người viết tổng hợp các lập luận để làm sáng tỏ các vấn đề cần minh chứng.
4.3 Phương pháp thống kê, phân loại
Khi nghiên cứu các truyện ngắn của Phong Thu, tác giả áp dụng phương pháp thống kê để phân loại các hình thức ngôi kể và điểm nhìn, từ đó làm nền tảng cho việc phân tích những đặc điểm của người kể chuyện trong các tác phẩm này.
4.4 Phương pháp so sánh, đối chiếu
Khi phân tích vai trò người kể chuyện trong truyện ngắn thiếu nhi của nhà văn Phong Thu, tác giả áp dụng phương pháp so sánh và đối chiếu giữa các ngôi kể và điểm nhìn khác nhau Qua đó, bài viết tìm ra hiệu quả và hạn chế của từng loại hình thức kể chuyện Đồng thời, tác giả cũng tiến hành so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật đặc điểm riêng của văn phong Phong Thu.
12 cho thiếu nhi đương thời để thấy được sự khác biệt trong những sáng tác của nhà văn Phong Thu
Kết hợp các phương pháp tiếp cận tự sự học và nghiên cứu lịch sử - xã hội sẽ giúp đạt được kết quả nghiên cứu tối ưu.
Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Khái lược về người kể chuyện và hành trình truyện ngắn viết cho thiếu nhi của nhà văn Phong Thu
Chương 2: Các dạng thức người kể và điểm nhìn của người kể trong truyện ngắn viết cho thiếu nhi của nhà văn Phong Thu
Chương 3: Ngôn ngữ và giọng điệu kể chuyện trong truyện ngắn viết cho thiếu nhi của nhà văn Phong Thu
Á ƢỢ VỀ Ƣ Ể UYỆ VÀ À Ì UYỆ Ắ V Ế ẾU Ủ À VĂ P U
gười kể chuyện v những yếu tố nhận diện người kể chuyện
Người kể chuyện là khái niệm trung tâm trong phân tích tự sự học, giữ vai trò quan trọng trong cấu trúc văn bản tự sự Mọi nghiên cứu về nghệ thuật tự sự đều liên quan đến yếu tố này Các khái niệm cơ bản như điểm nhìn, tiêu điểm, người tiêu điểm hóa, lời văn nghệ thuật và tình tiết tự sự đều được thể hiện thông qua người kể chuyện trong tác phẩm.
Trước đây, nghiên cứu tác phẩm tự sự thường chỉ tập trung vào thế giới nghệ thuật mà nhà văn xây dựng, ít chú trọng đến tác giả và người đọc Vai trò của người kể chuyện chưa được nhìn nhận đúng mức, mặc dù họ có mối liên hệ chặt chẽ với tác giả Sự ra đời của ngành nghiên cứu tự sự học đã đưa yếu tố người kể vào tầm quan tâm một cách hệ thống, làm thay đổi nhận thức về việc cảm thụ văn học Từ đó, tiếp nhận văn học trở thành một quá trình tương tác giữa ba thành tố chính: tác giả, tác phẩm và người đọc.
Trong tác phẩm tự sự, người kể chuyện, còn được gọi là người trần thuật, người thuật chuyện, hoặc chủ thể kể chuyện, đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp Trong luận văn này, tác giả quyết định sử dụng thuật ngữ "người kể chuyện" để thống nhất trong việc phân tích và thảo luận về vai trò của nhân vật này trong tác phẩm.
14 có nhiều cách gọi tên, xung quanh khái niệm này cũng có rất nhiều quan điểm khác nhau Một số quan điểm nổi bật, có thể kể đến như:
Người trần thuật, theo định nghĩa của các tác giả trong Từ điển thuật ngữ văn học, là một nhân vật hư cấu hoặc có thật, và văn bản tự sự được hình thành từ hành vi ngôn ngữ của nhân vật này Nhân vật này, do nhà văn sáng tạo, có thể hiện rõ hoặc ẩn mình trong tác phẩm tự sự, và chính văn bản tự sự là sản phẩm ngôn từ từ hoạt động ngôn ngữ của người kể chuyện.
Nhà nghiên cứu Uỳnh Như Phương nhấn mạnh rằng hình tượng tác giả (người kể chuyện) là yếu tố quyết định bản chất và cấu trúc của tác phẩm nghệ thuật, tạo nên sự thống nhất về tư tưởng, hình tượng và ngôn từ Người kể chuyện không chỉ định hướng mà còn quyết định cách tổ chức các yếu tố trong văn bản tự sự Ngô Tự Lập cho rằng người kể chuyện là “kẻ mang thông điệp,” chuyển tải thông điệp từ người phát ngôn đến người nhận, có thể là thật hoặc hư cấu Theo lý thuyết hội thoại, người kể chuyện đóng vai trò cầu nối giữa tác giả, tác phẩm và người đọc, và mối quan hệ giữa thông điệp và kẻ mang thông điệp quyết định tính chất của văn bản Trong tác phẩm, thông điệp thường mang tính khái quát, và kẻ mang thông điệp là các nhân vật hư cấu Quan điểm này cũng được thống nhất bởi các tác giả trong Từ điển thuật ngữ văn học.
Tác giả Lê Ngọc Trà định nghĩa người kể chuyện là chủ thể của lời kể trong tác phẩm tự sự, nhấn mạnh vai trò chức năng của họ trong văn học Theo quan niệm này, người kể chuyện không chỉ đơn thuần là người truyền đạt câu chuyện mà còn là nhân vật chính trong quá trình kể, góp phần tạo nên chiều sâu và ý nghĩa cho tác phẩm.
Lại Nguyên Ân định nghĩa người kể chuyện trong trần thuật tự sự là một trung giới giữa cái được miêu tả và thính giả, đóng vai trò cầu nối và dẫn dắt câu chuyện Ông nhấn mạnh vai trò của người kể chuyện trong việc chứng kiến và giải thích những sự kiện đã xảy ra, đây là những dấu hiệu cơ bản để nhận diện người kể chuyện trong các tác phẩm tự sự từ xưa đến nay.
Người kể chuyện là chủ thể quan trọng trong tác phẩm văn học, chịu trách nhiệm dẫn dắt và sắp đặt câu chuyện Đây là nhân vật đặc biệt do nhà văn sáng tạo, có vai trò mang đến lời kể cho câu chuyện Do đó, trong các tác phẩm tự sự, sự hiện diện của người kể chuyện là điều không thể thiếu.
Người kể chuyện trong tác phẩm tự sự có thể được định nghĩa từ nhiều khía cạnh khác nhau, nhưng nhìn chung, họ đều sở hữu những đặc điểm cơ bản chung.
Người kể chuyện là hình tượng do tác giả sáng tạo, đóng vai trò là đại diện phát ngôn cho tác giả trong tác phẩm tự sự.
Trong tác phẩm, người kể chuyện đóng vai trò chủ đạo, không chỉ là người trình bày câu chuyện mà còn là nhân tố quyết định cách tổ chức và cấu trúc của văn bản tự sự.
Người kể chuyện đóng vai trò trung gian giữa tác giả, tác phẩm và người đọc, là hình tượng không thể thiếu trong các tác phẩm tự sự Hình ảnh người kể chuyện không chỉ thể hiện quan điểm của tác giả mà còn góp phần tạo nên sự kết nối với người đọc.
Quan điểm của tác giả được thể hiện qua góc nhìn và nhận thức của người kể chuyện, người này không chỉ đại diện cho ý tưởng của tác giả mà còn là cầu nối giữa người đọc và thế giới nghệ thuật Người kể chuyện cung cấp dấu hiệu và chỉ dẫn giúp người đọc hiểu sâu hơn về cuộc sống của các nhân vật, đồng thời khuyến khích họ suy ngẫm và đồng cảm với những trải nghiệm, suy tư về cuộc đời Những chiêm nghiệm này được xây dựng từ văn bản tự sự và thế giới hình tượng của tác giả, qua đó giúp người đọc tiếp cận gần hơn với quan niệm của tác giả về hiện thực và nhân sinh.
Không nên nhầm lẫn giữa tác giả và người kể chuyện trong văn học Tác giả không trực tiếp xuất hiện trong câu chuyện mà chỉ là một thực thể ẩn hiện, mang trong mình quan niệm và giá trị của tác phẩm Họ chỉ như một người ghi chép hoặc lắng nghe câu chuyện từ người kể Người kể chuyện thực chất là một nhân vật được sáng tạo ra để truyền tải lời kể.
Và sản phẩm của hành vi trần thuật đó là văn bản tự sự
Thái độ của người kể chuyện trong tác phẩm thường phản ánh quan điểm của tác giả nhưng không hoàn toàn trùng khít Quan điểm của tác giả rộng hơn và không thể được thể hiện đầy đủ qua một nhân vật hay chủ thể lời nói nào Dù gần gũi với tác giả, sự thể hiện chỉ có thể được nhìn nhận qua toàn bộ tác phẩm như một chỉnh thể nghệ thuật Hơn nữa, người kể chuyện không chỉ mang thái độ chủ quan của tác giả mà còn chứa đựng nội dung khách quan phản ánh thực tế của thế giới, thể hiện những phản ứng điển hình cho thời đại của nhà văn.
áng tác của nh văn Phong hu trong dòng văn học viết cho thiếu
1.2.1 Đôi nét về tác giả
Nhà văn Phong Thu, tên thật là Nguyễn Phong Thu, sinh ngày 10 tháng 9 năm 1934 tại xã Kiên Trung, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình Ông là một đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, tốt nghiệp đại học Văn và là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
Tháng 12 năm 1952, ông tốt nghiệp sư phạm sơ cấp ở khu học xá Nam Ninh, Trung Quốc, được giữ lại làm giảng viên nhưng ông nhất quyết xin về nước Từ năm 1953 đến năm 1959, nhà văn dạy học ở tỉnh òa Bình - cán bộ Ty iáo dục òa Bình Năm 1961 đến 1964, ông là cán bộ nghiên cứu Vụ Sư phạm Bộ iáo dục Năm 1964 đến 1981, Phong Thu tiếp tục làm phóng viên, trưởng ban văn nghệ Báo Thiếu niên Tiền phong Năm 1981 đến 1995, ông là chuyên viên cao cấp Viện nghiên cứu thanh niên thuộc Trung ương oàn thanh niên Phong Thu về hưu từ tháng 11-1995 nhưng vẫn tiếp tục sự nghiệp sáng tác của mình và đạt được rất nhiều giải thưởng quý giá ác tác phẩm đã xuất bản của ông, tiêu biểu phải kể đến như: Đi tìm việc tốt (tập truyện ngắn, 1966); Hoa mướp vàng (tập truyện ngắn, 1968); Điểm 10 (tập truyện ngắn, 1969); Bức tường có nhiều phép lạ (tập truyện, 1976); Cái cúc màu xanh (tập truyện cho thiếu nhi, 1987); Sao vui (truyện vừa, 1979); Xe lu và xe ca
Bài viết đề cập đến một số tác phẩm văn học nổi bật, bao gồm "Tập truyện" (1982), "Cây bàng không rụng lá" (1985), "Kể chuyện truyền thông 'Xã'" (ký, 1986), "Câu chuyện tình trong ngõ hẻm" (1990), và "Gương mặt thiếu nhi Việt Nam trong lịch sử dựng nước và giữ nước" (biên soạn) Những tác phẩm này không chỉ thể hiện sự phong phú của văn học Việt Nam mà còn phản ánh những giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng.
1995); Bồ nông có hiếu (tuyển chọn, 1994); Kể chuyện truyền thống Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh (1986); Truyện ngắn dành cho nhi đồng (2005)…
Ngoài ra còn trên 30 cuốn in riêng, in chung nữa…
Nhà văn với khối lượng tác phẩm đồ sộ đã giành được nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có giải ba viết về kỷ niệm tuổi trẻ năm 1962 với tác phẩm “Kỷ niệm lên miền núi” trên Báo Tiền phong Năm 1963, ông nhận giải khuyến khích viết về con người mới với tác phẩm “Thủ trưởng cơ quan tôi” từ Báo “Người giáo viên nhân dân”.
1969, iải chính thức tập truyện thiếu nhi “Điểm 10” - ội Văn nghệ à Nội; Năm
Năm 1968, tác phẩm "Hoa mướp vàng" đã giành giải thưởng tập truyện thiếu nhi do Ủy ban thiếu niên nhi đồng Trung ương và NXB Kim Đồng tổ chức Đến năm 1969, truyện "Chú bé điểm 5" nhận giải chính thức từ Hội Văn nghệ Hà Nội Năm 1971, cuốn "Phù đổng" được trao giải khuyến khích bởi Hội Văn nghệ Hà Nội Năm 1974, kịch bản phim hoạt hình "Cá sấu ngứa răng" đạt giải Bông sen Bạc Năm 1980, tập truyện "Sao vui" giành giải nhì từ UB Thiếu niên nhi đồng Trung ương và NXB Kim Đồng Năm 1985, tác giả nhận được tặng thưởng viết.
Bài viết "Bà tôi" trên Báo Phụ nữ Việt Nam năm 1987 đánh dấu sự khởi đầu cho sự nghiệp viết lách của tác giả Năm 1990, tác giả nhận giải khuyến khích cho tác phẩm viết về “Bác Hồ với phụ nữ” từ Trung ương Hội phụ nữ Việt Nam Đến năm 1992, tác giả tiếp tục gặt hái thành công khi giành giải ba cho bài viết "Nhà văn thương binh" vào ngày 27 tháng 7 do Hội Nhà báo Hà Nội tổ chức, cùng với giải nhất từ NXB Kim Đồng và Hội.
Nhà văn Phong Thu, nổi tiếng với những tác phẩm dành cho thiếu nhi, đã đạt được nhiều giải thưởng lớn vào năm 1969 nhờ vào sự sáng tạo không ngừng nghỉ và nguồn cảm hứng dồi dào Các tác phẩm của ông không chỉ thu hút trẻ em mà còn được yêu thích bởi các bậc phụ huynh, giúp các em hiểu thêm về những giá trị cuộc sống và điều hay lẽ phải Đồng thời, những người lớn tuổi cũng tìm thấy trong truyện của Phong Thu những kỷ niệm về thời thơ ấu, từ đó có thêm cơ sở để giáo dục con cái.
1.2.2 Cảm hứng và quan niệm trong sáng tác của nhà văn Phong Thu
Viết truyện cho thiếu nhi là một công việc đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng từ các nhà văn Võ Quảng nhấn mạnh rằng tác phẩm dành cho trẻ em không chỉ là một sản phẩm nghệ thuật mà còn là một công trình sư phạm, giúp trẻ em nuôi dưỡng ước mơ tươi đẹp Ông cho rằng một quyển sách tốt có khả năng mở ra những giấc mơ cho trẻ em, để chúng theo đuổi đến khi trưởng thành Trong khi đó, Phạm Thành Long khẳng định rằng để viết cho trẻ em, nhà văn cần có tấm lòng yêu trẻ và phải hiểu rõ tâm lý của các em, từ đó tạo ra những câu chuyện phù hợp và ý nghĩa.
Người viết cho trẻ em cần sử dụng ngôn ngữ hóm hỉnh, hiện đại và phá cách để thu hút sự chú ý của các em, vì trẻ em thích vui chơi và giải trí hơn là đọc những câu chuyện dài dòng Việc viết với mục đích giáo dục mà không có yếu tố giải trí sẽ không được các em đón nhận Lưu ữu Phước đã nhấn mạnh rằng, nếu văn nghệ sĩ và nhà giáo dục đều là kỹ sư tâm hồn, thì việc sáng tác cho thiếu nhi là một nhiệm vụ còn quan trọng hơn, là hai lần kỹ sư tâm hồn.
Phong Thu sáng tác văn chương cho trẻ em với mong muốn gìn giữ những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ Nhà văn chia sẻ: “Ai cũng có ngày bé, và ngày bé tự nhiên đến rồi đi, để lại những kỷ niệm quý giá Tôi viết để cùng các em bảo tồn những ngày thơ ấu đáng yêu ấy.”
Phong Thu là một trong những nhà văn hiếm hoi dành trọn tâm huyết cho việc sáng tác văn học thiếu nhi Với phong cách độc đáo và lạ lùng, tác giả mang đến một thế giới trong trẻo, hiền lành và vui vẻ cho lứa độc giả nhỏ tuổi Phong Thu chia sẻ rằng việc viết về thế giới của trẻ em dễ dàng hơn với ông vì ông có nhiều trải nghiệm sống, trong khi thế giới người lớn lại đầy gai góc và buồn phiền Với ít tác giả viết cho thiếu nhi, ông đã tự mình khám phá và rong ruổi trong lĩnh vực này suốt nhiều năm.
Phong Thu đã mang đến sức sống cho tác phẩm của mình, biến những câu chuyện trở nên rực rỡ và cuốn hút hơn Người đọc sẽ được trải nghiệm một thế giới huyền bí, nơi tình yêu thương, sự quan tâm và sẻ chia giữa con người luôn tràn đầy ấm áp.
1.2.3 Phong cách tự sự của văn học viết cho tuổi thơ thời chiến tranh
Phong Thu thời thơ ấu là một cậu bé gầy gò, có ngoại hình không mấy ưa nhìn nhưng tràn đầy ước mơ Tác giả đã trải qua một tuổi thơ đầy khó khăn, không chỉ chứng kiến mà gia đình còn là nạn nhân của nạn đói.
Năm Ất Dậu, cậu bé Phong Thu mười một tuổi gầy còm phải ở nhà trông em, trong khi cha tham gia hoạt động cách mạng và mẹ chạy chợ kiếm sống Tuổi thơ thiệt thòi đã định hình con đường của Phong Thu, khiến cậu chọn nghề giáo và trở thành nhà văn chuyên viết cho trẻ em Sự kiên định theo đuổi lĩnh vực này, mặc dù ít người chọn, đã phản ánh tâm huyết của cậu dành cho thế hệ tương lai.
Phong Thu là một tác giả viết cho thiếu nhi, với những sáng tác chủ yếu dựa trên kỉ niệm thật của bản thân, mang âm hưởng tâm sự và sẻ chia Ông không bao giờ cảm thấy mệt mỏi khi sáng tác cho trẻ em, mà luôn là người kể chuyện đầy hứng thú và sáng tạo Văn phong của ông gần gũi, dễ hiểu, phù hợp với tâm hồn trẻ thơ, phản ánh sự trong sáng và nhẹ nhàng Dù trong bối cảnh chiến tranh, đam mê sáng tác của ông không hề suy giảm; ngược lại, nó đã tạo nên một phong cách văn học mới mẻ Những tác phẩm của Phong Thu trong thời kỳ này vẫn giữ được sự dịu dàng, không mang nặng nỗi đau của chiến tranh, mà thay vào đó là hình ảnh những đứa trẻ với tâm hồn ngây thơ, cùng những tình cảm yêu thương và sự cưu mang trong cuộc sống Chính điều này đã tạo nên phong cách tự sự độc đáo cho ông trong thể loại truyện ngắn viết cho thiếu nhi.