HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN XUÂN DƯỢC GIẢI PHÁP TẠO VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN CAN LỘC, TỈNH HÀ TĨNH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Tuấn Sơn NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: Số liệu kết nghiên cứu luận văn hoàn toàn trung thực chưa sử dụng cơng bố cơng trình khoa học khác Mọi giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn thơng tin trích dẫn luận văn ghi rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Xuân Dược i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ kinh tế mình, ngồi nỗ lực cố gắng thân, tơi nhận giúp đỡ nhiệt tình nhiều tập thể cá nhân Nhân dịp này, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới giúp đỡ, bảo tận tình thầy, cô giáo Học viện Nông nghiệp Việt Nam; đặc biệt quan tâm, dẫn tận tình thầy giáo PGS.TS Nguyễn Tuấn Sơn trực tiếp hướng dẫn tơi suốt q trình thực luận văn Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Huyện ủy - HĐND - UBND huyện, quyền địa phương nhân dân xã nơi thực đề nghiên cứu huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh tạo điều kiện giúp đỡ tơi q trình nghiên cứu thu thập tài liệu phục vụ cho luận văn Cảm ơn đồng chí Ban Giám đốc tập thể cán công chức, viên chức Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm Giáo dục thường xuyên tỉnh Hà Tĩnh tạo điều kiện giúp đỡ vật chất thời gian suốt q trình học tập nghiên cứu Qua tơi xin bày tỏ lòng biết ơn gia đình bạn bè giúp đỡ, động viên để sau năm học tập, nghiên cứu đến hồn thành chương trình khóa đào tạo Thạc sĩ Học viện Nông Nghiệp Việt Nam Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Xuân Dược ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục hộp viii Trích yếu luận văn ix Thesis abstract xi Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Đối tượng phạm vị nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Câu hỏi nghiên cứu 1.5 Đóng góp luận văn Phần Cơ sở lý luận thực tiễn giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn 2.1 Một số vấn đề lý luận giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn 2.1.1 Một số khái niệm liên quan đến vấn đề tạo việc làm cho niên 2.1.2 Đặc điểm niên nông thôn 2.1.3 Chủ thể nội dung, phương thức tạo việc làm cho niên nông thôn 13 2.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho niên nông thôn 19 2.2 Cơ sở thực tiễn tạo việc làm cho niên nông thôn 23 2.2.1 Chủ trương, sách Đảng nhà nước vấn đề việc làm thu nhập cho niên nông thôn 23 2.2.2 Kinh nghiệm số quốc gia giới tạo việc làm cho niên nông thôn 28 2.2.3 Kinh nghiệm tạo việc làm cho niên nông thôn số địa phương nước 33 iii 2.2.4 Bài học kinh nghiệm rút cho huyện Can Lộc nhằm tạo việc làm cho niên nông thôn 38 Phần Phương pháp nghiên cứu 40 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 40 3.1.1 Điều kiện tự nhiên 40 3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 43 3.2 Phương pháp nghiên cứu 49 3.2.1 Chọn điểm nghiên cứu 49 3.2.2 Phương pháp thu thập số liệu 50 3.2.3 Phương pháp tổng hợp 51 3.2.4 Phương pháp phân tích 51 3.2.5 Hệ thống tiêu nghiên cứu 52 Phần Kết nghên cứu thảo luận 54 4.1 Các giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện can lộc thời gian qua 54 4.1.1 Giải pháp địa phương tạo việc làm cho niên nông thôn 54 4.1.2 Thực trạng giải việc làm cho niên nông thôn huyện huyện Can Lộc giai đoạn 2013 – 2015 61 4.2 Các yếu tố ảnh hưởng tới khả tiếp cận việc làm niên nông thôn huyện Can Lộc 77 4.2.1 Các yếu tố khách quan 77 4.2.2 Các yếu tố chủ quan 83 4.3 Định hướng giải pháp tăng cường tạo việc làm cho niên nông thôn huyện can lộc đến năm 2020 88 4.3.1 Định hướng 88 4.3.2 Các giải pháp tạo việc làm cho niên nông huyện Can Lộc 89 Phần Kết luận kiến nghị 105 5.1 Kết luận 105 5.2 Kiến nghị 106 Tài liệu tham khảo 107 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng việt ATVSLĐ An toàn vệ sinh lao động CC Cơ cấu CNH - HĐH Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa CNKT Cơng nhân kỹ thuật CNXD Cơng nghiệp xây dựng CSXH Chính sách xã hội DN Doanh nghiệp GDTX Giáo dục thường xuyên GQVL Giải việc làm HĐND Hội đồng nhân dân HTX Hợp tác xã KHCN Khoa học công nghệ KTXH Kinh tế xã hội LĐ Lao động LĐTB&XH Lao động thương binh xã hội NQTW Nghị trung ương SL Số lượng TBXH Thương binh xã hội THCN Trung học chuyên nghiêp THPT Trung học phổ thông THPT Trung học phổ thông TK&VV Tiết kiệm vay vốn TMDV Thương mại dịch vụ TNCS Thanh niên cộng sản TNCS Thanh niên cộng sản TNNT Thanh niên nông thôn TTLĐ Thị trường lao động TƯ Trung ương UBND Ủy ban nhân dân XĐGN Xóa đói giảm nghèo XKLĐ Xuất lao động v DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Lực lượng lao động niên nước năm 2010 – năm 2015 34 Bảng 2.2 Tỷ lệ lao động thất nghiệp thiếu việc làm lực lượng lao động độ tuổi niên năm 2015 phân theo vùng nước 35 Bảng 3.1 Tình hình phân bổ sử dụng đất đai huyện Can Lộc qua năm 42 Bảng 3.2 Tổng giá trị sản xuất từ ngành kinh tế qua năm 2013-2015 45 Bảng 3.3 Tình hình phát triển y tế, giáo dục 47 Bảng 3.4 Tình hình dân số - lao động 48 Bảng 4.1 Sự di chuyển lao động huyện Can Lộc qua năm 54 Bảng 4.2 Tình hình xuất LĐ độ tuổi niên huyện Can Lộc 55 Bảng 4.3 Kết tư vấn, đào tạo tập huấn nghề nghiệp, kỹ thuật cho TNNT huyện Can Lộc giai đoạn 2013 - 2015 57 Bảng 4.4 Tạo việc làm từ quỹ quốc gia hỗ trợ việc làm, nguồn vốn vay ủy thác, tín dụng cho TNNT huyện Can Lộc giai đoạn 2013 - 2015 59 Bảng 4.5 Lực lượng lao động huyện chia theo nhóm tuổi 61 Bảng 4.6 Số lượng lao động chia theo khu vực nhóm ngành 63 Bảng 4.7 Lực lượng lao động huyện chia theo nhóm hộ 64 Bảng 4.8 Quy mô lao động niên huyện Can Lộc giai đoạn 2013-2015 65 Bảng 4.9 Lực lượng lao động niên nông thôn chia theo trình độ văn hố chun mơn 67 Bảng 4.10 Hiện trạng thất nghiệp thiếu việc làm niên huyện Can Lộc 69 Bảng 4.11 Tình hình thất nghiệp thiếu việc làm niên nông thôn huyện Can Lộc phân theo nhóm tuổi trình độ năm 2015 70 Bảng 4.12 Thông tin biến động việc làm đối tượng điều tra 72 Bảng 4.13 Tình hình sử dụng lao động TN nơng thôn xã điều tra 72 Bảng 4.14 Các hình thức giao dịch niên nông thôn xã điều tra 73 Bảng 4.15 Các kênh giao dịch tìm kiếm việc làm TN nông thôn xã điều tra 75 Bảng 4.16 Thu nhập niên nông thôn theo mức xã điều tra 76 Bảng 4.17 Tình hình tìm hiểu thông tin việc làm niên nông thôn Can Lộc 79 Bảng 4.18 Thanh niên nông thôn không tiếp cận việc làm không đạt yêu cầu thể lực 83 vi Bảng 4.19 Hiện trạng trình độ lao động niên nơng thơn 84 Bảng 4.20 Sự hiểu biết số kỹ xin việc lao động TNNT huyện Can Lộc 84 Bảng 4.21 Tần suất tìm hiểu thơng tin việc làm niên nông thôn Can Lộc 85 Bảng 4.22 Lựa chọn tham gia đào tạo nghề, nâng cao trình độ, kỹ lao động TNNT huyện Can Lộc 86 Bảng 4.23 Lao động niên nông thôn xuất vi phạm kỷ luật 87 Bảng 4.24 Đánh giá số doanh nghiệp ý thức kỷ luật lao động TNNT huyện Can Lộc 88 Bảng 4.25 Cầu lao động số khu công nghiệp, dự án địa bàn tỉnh đến năm 2020 89 vii DANH MỤC HỘP Hộp 4.1 Vừa thừa, vừa thiếu lao động 78 Hộp 4.2 Kinh phí đào tạo ít, khơng thể tính đến nhu cầu thị trường 81 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Xuân Dược Tên luận văn: “Giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh” Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Tạo việc làm cho lao động nơng thơn nói chung lao động TNNT nói riêng nội dung quan tâm, nâng cao khả tiếp cận việc làm cho lao động TNNT bước trình lao động muốn có việc làm Vì điều kiện thời gian không cho phép,trong nghiên cứu chúng tơi tập trung phân tích, đánh giá thực trạng giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn địa bàn huyện Can Lộc từ đề xuất hệ thống giải pháp nhằm tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh đến năm 2020 Tương ứng với mục tiêu cụ thể bao gồm: (1) Hệ thống hóa sở lý luận thực tiễn về giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn bối cảnh nghiệp CNH-HĐH nước ta; (2) phân tích, đánh giá thực trạng giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc giai đoạn 2013-2015; (3) Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh thời gian qua; (4) Định hướng đề xuất giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc Trong nghiên cứu sử dụng linh hoạt số liệu thứ cấp sơ cấp để đưa phân tích nhận định Trong số liệu thứ cấp thu thập từ nguồn khác như: Các sách, tạp chí, báo, báo cáo ngành, cấp, trang web… có liên quan đến nội dung nghiên cứu đề tài Số liệu sơ cấp thu thập công cụ vấn sâu, vấn cấu trúc, bán cấu trúc đối tượng điều tra Để đảm bảo tính đại diện mẫu, chúng tơi tiến hành chọn mẫu điều tra 150 niên xã: Xuân Lộc, Thượng Lộc, Phú Lộc câu hỏi thiết kế phiếu điều tra, tập trung vào niên chưa có việc làm niên có việc làm bao gồm lao động nữ, lao động nam làm lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp - xây dựng dịch vụ tiến hành lấy ý kiến đánh giá số cán quản lý số quan, đơn vị tiếp nhận lao động niên nông thôn địa bàn huyện như: Cán huyện (Lãnh đạo huyện, phòng LĐ-TBXH huyện); Cán huyện đoàn; Trung tâm giới thiệu việc làm; Cơ sở dạy nghề; Các doanh nghiệp tuyển dụng sử dụng lao động… ix - Đối với hỗ trợ khởi nghiệp, lập nghiệp cách cung cấp kiến thức, thơng tin cần thiết cần tổ chức lớp đào tạo có chất lượng, đáp ứng nhu cầu người học mời chuyên gia, người có kinh nghiệm thực tế đến giảng dạy, tạo hứng khởi hiệu cho lao động TNNT q trình học tập, đào tạo - Tích cực tổ chức hoạt động tham quan mơ hình phát triển kinh tế địa phương có điều kiện tương tự để lao động TNNT có điều kiện học hỏi, sáng tạo trình tự tạo việc làm địa phương - Tăng cường việc hỗ trợ giới thiệu đối tác, cung cấp thông tin thị trường cho TNNT q trình sản xuất, kinh doanh Cần có sách bồi dưỡng, tôn vinh, khen thưởng niên giỏi học nghề, lập thân, lập nghiệp doanh nghiệp thu hút nhiều lao động niên b, Đối với sở dạy nghề Cần có sách tín dụng ưu đãi cho sở dạy nghề, đặc biệt kỹ thuật cao; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng dịch vụ thị trường lao động; tín dụng ưu đãi cho niên vay tạo việc làm, lập nghiệp; khuyến khích niên lao động có thời hạn nước ngồi c, Đối với doanh nghiệp, sở sản xuất kinh doanh sử dụng lao động TNNT Cần hoàn thiện khung pháp luật kinh doanh, tạo mơi trường thuận lợi, bình đẳng hoạt động khu vực kinh tế Trên sở thúc đẩy tiềm phát triển, tạo mức cầu cao thị trường lao động Có chế khuyến khích hỗ trợ thành lập tổ chức đơn vị, doanh nghiệp dịch vụ theo hướng xã hội hố cơng ty cổ phần, hợp tác xã, ưu tiên niên tham gia cổ đơng, góp vốn, ưu tiên tuyển dụng lao động TNNT, Hỗ trợ phát triển sản xuất kinh doanh khu vực kinh tế khơng thức nhằm tạo việc làm cho lao động TNTN Trong đó, trọng phát triển ngành nghề công nghiệp nhỏ 4.3.2.5 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chất lượng việc làm niên Với mục tiêu nâng cao trình độ cho lao động niên nói chung niên nơng thơn nói riêng, trước hết phải xác định rõ nhiệm vụ riêng quan Đó kết hợp đồng quan chức năng, cấp người tham gia đào tạo Trong thời gian tới, phát 98 triển kinh tế xã hội tỉnh nhà có nhu cầu lớn lao động ngành khai khống, vận tải máy cơng trình, xây dựng… Vì vậy, cần phải có biện pháp hướng đào tạo cụ thể, định hướng đầu cho lao động đào tạo a, Nâng cao thể lực lao động TNNT Thể lực người lao động phụ thuộc nhiều yếu tố điều kiện thu nhập, mức sống, môi trường sống, y tế, điều kiện làm việc, ý thức thân người lao động sức khỏe, Để nâng cao thể lực người lao động, cần thực giải pháp sau: - Tuyên truyền tới người lao động nói chung lao động TNNT nói riêng đẩy mạnh cơng tác truyền thơng, giáo dục sức khoẻ dinh dưỡng cho nhân dân nhiều hình thức khác truyền thanh, truyền hình, tổ chức quảng bá tranh ảnh, áp phích, tổ chức toạ đàm sức khoẻ, phòng chống bệnh tật; đẩy mạnh phong trào vệ sinh chung nơi ở, nơi làm việc góp phần nâng cao thể lực người dân.việc thường xuyên kiểm tra sức khoẻ định kỳ, biện pháp tự chăm sóc sức khoẻ tốt cho thân gia đình, tăng cường rèn luyện sức khoẻ cá nhân - Đầu tư sở vật chất, kỹ thuật cho ngành y tế đặc biệt mạng lưới y tế xã, thị trấn để thực tốt việc khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân nói chung người lao động nói riêng - Thực việc kiểm tra, theo dõi thường xuyên tình hình hoạt động y tế quy định có liên quan doanh nghiệp liên quan đến an toàn vệ sinh lao động, y tế lao động, chế độ bảo hiểm y tế trách nhiệm doanh nghiệp sức khoẻ người lao động mà họ sử dụng - Thực tốt công tác tiêm chủng mở rộng, loại trừ bệnh bướu cổ, mù loà thiếu vitamin A, giảm tỷ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng, loại trừ bệnh truyền nhiễm loại bệnh xã hội - Thực tốt chương trình truyền thơng dân số kế hoạch hố gia đình Đây biện pháp nhằm giảm bớt tốc độ tăng nhanh nguồn lao động tương lai, đồng thời làm cho người lao động gia đình có điều kiện tốt việc chăm sóc sức khoẻ, bước nâng cao chất lượng dân số b Nâng cao trình độ người lao động Muốn nâng cao trình độ cho lao động TNNT cần phải có kết hợp đồng cấp, ngành, quan chức người tham gia đào tạo 99 - Cần tăng cường giáo dục, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn lao động TNNT trình độ học vấn trình độ chuyên môn kỹ thuật, kỹ tay nghề, gắn giáo dục đào tạo với nhu cầu thị trường Để làm điều này, quyền quan chức cần: + Quy hoạch mạng lưới dạy nghề, củng cố, nâng cao thành lập Trung tâm hướng nghiệp, dạy nghề phổ biến huyện, thành phố, đặc biệt sở dạy nghề gắn với Khu công nghiệp để tạo điều kiện cho người lao động vừa học vừa làm, đào tạo đào tạo lại + Tập trung đầu tư, bổ sung thiết bị dạy nghề hợp lý theo hướng đồng hoá, đại hố; Tăng cường cơng tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên có đội ngũ cán quản lý Có chế, sách thu hút đội ngũ thợ giỏi, nghệ nhân tham gia giảng dạy sở dạy nghề, thu hút cán có lực tham gia công tác quản lý sở dạy nghề, sở dạy nghề thành lập - Các sở đào tạo cần quan tâm: + Đổi nội dung, chương trình phương pháp giảng dạy, mở rộng thêm ngành nghề đào tạo đáp ứng nhu cầu thị trường + Cần đa dạng hình thức đào tạo nghề để có hình thức phù hợp với lao động TNNT lao động trẻ, tốt nghiệp THPT, THCS cần áp dụng hình thức dạy nghề tập trung dài hạn, lao động TNNT nhiều tuổi áp dụng hình thức ngắn hạn + Đẩy mạnh việc triển khai hình thức dạy nghề gắn với giải việc làm chỗ cho lao động mở lớp chế biến nông sản, dạy số nghề thủ công truyền thống có xu hướng phát triển địa phương, - Cần tăng cường công tác tư vấn, đào tạo cho lao động có điều kiện, khả thành lập doanh nghiệp, hợp tác xã; hỗ trợ cho người lao động trình đăng ký, khởi doanh nghiệp, lập nghiệp c Nâng cao tính kỷ luật người lao động Là thước đo chất lượng lao động, nâng cao tính kỷ luật cho người lao động ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm công việc, tác phong làm việc tạo điều kiện cho người lao động tiếp cận gần với loại việc làm mang tính chun mơn hố 100 - Tăng cường giáo dục nhân cách, đạo đức, tác phong, tính tổ chức kỷ luật cho học sinh từ cấp học phổ thơng, nguồn lao động tương lại Bên cạnh việc trau dồi học tập, phát triển tư cần rèn luyện lực tổ chức, sinh hoạt ý thức tập thể - Ở trường, trung tâm đào tạo nghề, song song với việc đào tạo nghề cho lao động TNNT cần rèn luyện, nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức tổ chức kỹ luật, tác phong công nghiệp cho lao động - Xây dựng thực nghiêm túc quy định công sở, doanh nghiệp, sở sử dụng lao động làm việc, nội quy lao động sản xuất kinh doanh Các nội quy, quy định phải đảm bảo tính thống nhất, chặt chẽ, rõ ràng, có chế tài phù hợp đảm bảo đối tượng đơn vị thực - Tăng cường rèn luyện thao tác sản xuất, học hỏi chuyên môn kỹ thuật mới, ưng dụng nhanh quy trình cơng nghệ tạo điều kiện cho lao động TNNT học tập, dần quen với tác phong công nghiệp 4.3.2.6 Giải pháp tự tạo việc làm việc làm niên nông thôn TNNT tham gia phát triển kinh tế trang trại Kinh tế trang trại hệ phát triển kinh tế hộ, quy luật phát triển nơng nghiệp từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn hàng hoá điều kiện kinh tế thị trường, phù hợp với quy luật vận động phát triển sản xuấ xã hội Kinh tế trang trại góp phần chuyển dịch cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn; tạo vùng chuyên canh tập trung, sản xuất hàng hoá làm sở cho việc phát triển công nghiệp chế biến nông sản, thực phẩm Tạo thuận lợi cho việc đưa công nghiệp dịch vụ vào nông thôn Kinh tế trang trại tạo thêm việc làm, góp phần giải số lao động dư thừa nông thôn, tăng thu nhập, cải thiện đời sống nâng cao dân trí Để giải việc làm cho TNNT, TNNT cần chủ động tham gia vào phát triển kinh tế trang trại cách: Phân vùng quy hoạch hợp lý, tăng thêm đầu tư vốn, mở rộng khoa học kỹ thuật tạo điều kiện cho kinh tế trang trại phát triển sản xuất kinh doanh có hiệu quả, thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển TNNT tham gia phát triển nghề truyền thống Hiện địa phương bước xây dựng, quy hoạch, phát triển làng nghề truyền thống, tập trung phát triển nghề có tiềm xuất 101 tốt Đẩy mạnh mở rộng thị trường tiêu thụ thông qua đăng ký nhãn hiệu, thương hiệu cho sản phẩm truyền thống Đồng thời, có sách tích cực để hỗ trợ khuyến khích thành phần kinh tế đầu tư cho trình phát triển làng nghề hỗ trợ xây dựng sở hạ tầng khu vực làng nghề, sách ưu đãi vốn thuế doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư xóa đói giảm nghèo, Tơn vinh, khen thưởng người có cơng sức đưa nghề địa phương, mở rộng nghề truyền thống, Để giải việc làm cho TNNT, TNNT cần chủ động tham gia vào phát triển làng nghề truyền thống cách chịu khó tìm tòi, học hỏi nâng cao trình độ tay nghề điều kiện cho làng nghề truyền thống phát triển, thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển TNNT tham gia phát triển kinh tế hộ gia đình, mơ hình kinh tế tập thể Thứ nhất, cần khai thác lợi tiểu vùng sinh thái để sản xuất mặt hàng có giá trị kinh tế cao, hình thành vùng sản xuất chuyên canh quy mơ lớn gắn với cơng nghiệp chế biến, góp phần nâng cao hiệu sản xuất, tạo phát triển đồng hợp lý tiểu vùng Thứ hai, cải tiến triệt để sách Nhà nước nhằm nâng cao hiệu hoạt động tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp, phi nông nghiệp, phát triển hình thức sản xuất nhằm nâng cao thu nhập giải việc làm chỗ cho niên nông thôn Thứ ba, cần nhân rộng mơ hình kinh tế tập thể sản xuất kinh doanh hiệu quả, tập trung nguồn lực giúp vào mô hình kinh tế gặp khó khăn để tạo đà chuyển biến Thứ tư, trọng việc nâng cao trình độ kỹ thuật, cần có kiến thức cần thiết quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh có hiệu Đồng thời, tham gia câu lạc bộ, tổ, đội nhóm niên sở thích nhằm góp phần giúp đỡ, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất kinh doanh, thị trường tiêu thụ, yếu tố đầu vào, 4.3.2.7 Các giải pháp khác Tạo việc làm cho niên thông qua quỹ quốc gia, tín dụng giải việc làm Thứ nhất, tranh thủ tối đa nguồn vốn hỗ trợ ngân hàng, đồng thời chủ động khai thác nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi, lãi suất thấp địa phương, chương trình, dự án tài trợ nước, quốc tế có sách ưu đãi, nguồn vốn ngân sách địa phương cho chương trình xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm để đảm bảo nguồn vốn vay 102 Thứ hai, nâng cao vai trò, trách nhiệm, hiệu phối hợp ngân hàng CSXH với lãnh đạo quyền địa phương, ngành lao động thương binh xã hội, tổ chức trị xã hội tham gia hợp đồng ủy thác, đơn vị cho vay vốn, trung tâm đào tạo, dịch vụ xuất lao động điều hành, quản lý sử dụng cho hợp lý để đảm bảo nguồn vốn vay có hiệu quả, mục đích Thứ ba, làm tốt cơng tác thẩm định kế hoạch dự án, lựa chọn dự án có tính khả thi cải cách hành thủ tục cho vay vốn ưu đãi; đảm bảo hộ nghèo, khó khăn vay vốn; đặc biệt ưu tiên cho vay vốn ưu đãi để phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa nông thôn hoạt động lĩnh vực thủ công nghiệp, chế biến nông sản, dịch vụ, phát triển trang trại, hợp tác xã, chế biến thức ăn gia súc tạo việc làm cho niên nông thôn địa phương Thứ tư, khuyến khích cho niên nơng thơn tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi xuất lao động Cần lập quỹ xuất lao động để có nguồn hỗ trợ kinh phí đào tạo cho người nghèo, diện sách ưu tiên Tạo việc làm cho niên nông thôn thông qua đẩy mạnh công tác xuất lao động Hiện nỗ lực tạo việc làm huyện giải phần số lao động khơng có việc làm Hàng năm lại có thêm hàng nghìn lao động đến tuổi lao động Trước tình hình đó, với giải pháp giải việc làm huyện chính, xuất lao động hoạt động kinh tế xã hội cần đẩy mạnh nhằm góp phần phát triển nguồn nhân lực, giải việc làm, tạo thu nhập nâng cao tay nghề cho người lao động Để xuất lao động thực mục tiêu: góp phần giải việc làm cho người lao động, tạo thu nhập cho người lao động, tăng cường thu ngoại tệ cho đất nước cần thực giải pháp sau: - Tổ chức tốt việc đào tạo nguồn lao động đáp ứng nhu cầu thị trường lao động quốc tế - Xây dựng có chế cho vay tín dụng từ nguồn vốn quốc gia giải việc làm, quỹ xóa đói giảm nghèo nguồn vốn khác cho đối nghèo đối tượng sách vay với lãi suất ưu đãi - Có sách khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp xuất lao động địa bàn tuyển chọn lao động huyện Can Lộc như: sách hỗ trợ kinh phí đào tạo giáo dục định hướng cho người lao động, hỗ trợ khám sức khoẻ, làm hộ chiếu cho lao động nghèo, sách thưởng khuyến khích doanh 103 nghiệp dành hợp đồng thị trường hợp đồng lao động phù hợp cho lao động huyện, sách thưởng cho doanh nghiệp đưa nhiều lao động huyện lao động nước - Hoàn thiện hệ thống quản lý xuất lao động Hệ thống quản lý xuất lao động cần đổi theo hướng tinh giảm đầu mối trung gian, hoàn thiện máy tinh gọn hiệu Có giảm chi phí, tránh tiêu cực máy cồng kềnh hiệu lực mang lại - Tăng cường công tác thơng tin tun truyền chương trình xuất lao động Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền vừa biện pháp thúc đẩy công tác xuất lao động phát triển, vừa ngăn ngừa hành vi tiêu cực Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền rộng rãi nhân dân chủ trương, sách Đảng nhà nước chương trình xuất lao động giúp người lao động nắm tiêu chuẩn, yêu cầu đặt người xuất lao động Qua họ hiểu mánh khóe lừa đảo hành vi tiêu cực để phòng tránh - Ban hành sách, chế độ thưởng phạt nghiêm minh đối tượng có liên quan đến xuất lao động Tạo việc làm cho niên nông thôn gắn với việc chuyển dich cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH Chuyển dịch cấu kinh tế theo hướng CNH-HĐH phải dịch chuyển đồng độ mặt, cấu ngành nghề, cấu lao động, trình độ kỹ thuật, thành phần kinh tế theo hướng vừa đảm bảo phát triển đại, tiên tiến, vừa khai thác triệt để mạnh sẵn có địa phương Từng bước điều chỉnh có cấu đầu tư theo hướng ưu tiên đầu tư vào ngành, lĩnh vực cần vốn lại có khă thu hút nhiều lao động Chuyển đổi có cấu kinh tế phải phù hợp với cấu lao động, tổ chức lại lao động xã hội để khai thác phát huy tiềm thành phần kinh tế Giải tốt mối quan hệ cấu kinh tế cấu lao động tạo cấu lao động ngày phù hợp với cấu kinh tế Do tạo nhiều việc làm để thu hút lao động, hạn chế thất nghiệp Phát triển mạnh, tăng nhanh giá trị sản xuất tất ngành đảm bảo cấu hợp lý tăng nhanh tỷ trọng hai ngành công nghiệp dịch vụ, giảm tỷ trọng nông nghiệp GDP 104 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Tạo việc làm cho lao động nơng thơn nói chung lao động TNNT nói riêng nội dung quan tâm, nâng cao khả tiếp cận việc làm cho lao động TNNT bước q trình lao động muốn có việc làm Từ thực tiễn nghiên cứu, rút số kết luận vấn đề giải việc làm cho lao động TNNT huyện Can Lộc sau: Giải việc làm cho niên nông thôn việc xác định thông tin nhu cầu lao động xã hội nhằm giúp niên tiếp cận việc làm, từ người lao động tìm cho công việc phù hợp với nhu cầu, lực trình độ thân Nghiên cứu vấn đề giải việc làm cho TNNT triển khai nghiên cứu sách lao động - việc làm cho niên, hệ thống thông tin giao dịch thị trường lao động, triển khai chương trình, đề án hỗ trợ niên giải việc làm nhằm tìm hiểu cung cầu lao động niên Giải việc làm cho lao động TNNT vấn đề có ý nghĩa quan trọng việc phát triển kinh tế - xã hội địa phương Lao động TNNT huyện Can Lộc chiếm phần lớn tổng lực lượng lao động huyện nhìn chung có trình độ cao so với lao động thuộc nhóm tuổi khác Tuy nhiên, tỷ lệ lao động TNNT thiếu việc làm có xu hướng tăng với 40% lao động TNNT thiếu việc làm Nhìn chung lao động TNNT tiếp cận việc làm chủ yếu lĩnh vực nông nghiệp công nghiệp – xây dựng Tuy nhiên tính chất cơng việc nhiều biến động, tỷ lệ lao động TNNT khơng muốn gắn bó lâu dài với cơng việc mức cao, số lượng lao động TNNT tự tạo việc làm hầu hết thuộc lĩnh vực nông nghiệp Nhu cầu việc làm niên nông thôn huyện Can Lộc lớn; nhiên khả tiếp cận việc làm niên huyện Can Lộc hạn chế lý sau: (1) Các Trung tâm dạy nghề giới thiệu việc làm hoạt động hiệu chưa cao, thiếu sức liên kết Trung tâm Trung tâm với quyền địa phương (2) Cơng tác thơng tin, truyền thơng đơn điệu, chưa phù hợp với lao động nông thôn chưa đến với lao động niên (3) Chính sách hỗ trợ lao động TNNT tiếp cận việc làm nhiều hạn chế chưa đồng Cụ thể: chưa có ngân sách dành cho cơng tác đào tạo nghề địa phương, phân công nhiệm vụ trách nhiệm lao động, việc làm chưa rỏ ràng, thiếu phối hợp quan chức 105 Các yếu tố ảnh hưởng đến khả tiếp cận lao động là: (1) Chủ thể người lao động; (2) thị trường lao động; (3) hệ thống thông tin việc làm; (4) hoạt động kênh giao dịch thị trường lao động; (5) vốn số điều kiện khác; (6) sách nhà nước Giải pháp góp phần nâng cao khả tiếp cận việc làm lao động niên nông thôn địa bàn huyện Can Lộc thời gian tới cần tập trung vào số nhóm giải pháp sau: (1) Nhóm giải pháp sách, (2) Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn lao động nông thôn, (3) Nhóm giải pháp nâng cao hiệu giới thiệu việc làm cho lao động nông thôn 5.2 KIẾN NGHỊ Đối với Đảng Nhà nước: Cần phải có quản lý thống nhất, đồng bộ, phối hợp chặt chẽ ngành, cấp Trung ương, địa phương sở công tác đào tạo nghề cho niên Đối với tỉnh Hà Tĩnh: Quan tâm cơng tác đào tạo nghề cho TNNT, đó: nâng cấp hệ thống trường nghề, sở đào tạo, hỗ trợ cho đối tượng tham gia học nghề, đặc biệt TNNT; đạo hệ thống trị vào cơng tác đào tạo nghề, có đạo để nâng cao vai trò doanh nghiệp đào tạo sử dụng lao động Đối với huyện Can Lộc: Hàng năm cần phân bổ nguồn ngân sách hỗ trợ cho công tác đào tạo nghề giao cho Phòng Lao động, Thương binh Xã hội; tổ chức trị xã hội như: Đồn Thanh niên, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp phụ nữ tổ chức thực 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO ABD, Thị trường lao động nông thôn vấn đề di cư, Tài liệu tham luận, 2007 Báo cáo phòng ban, đơn vị huyện Can Lộc năm (2013, 2014, 2015), bao gồm : Phòng Nơng nghiệp & PTNT, Phòng Lao động – TBXH, phòng Giáo dục & Đào tạo, Phòng Cơng thương, Phòng Tài – KH, phòng Thống kê, phòng Tài ngun – Mơi trường, Hội Phụ nữ, Hội Nơng dân, Hội Cựu chiến binh, Đồn niên, Liên đoàn lao động huyện; trường THPT, Trung tâm DNHN&GDTX, Trường TC nhề Lý Tự Trọng… Báo cáo kết thực chương trình mục tiêu quốc gia XĐGN năm 2004, 2005 - Bộ Lao động Thương binh Xã hội Báo cáo tình hình kinh tế – xã hội huyện Can Lộc năm 2013 Báo cáo tình hình kinh tế – xã hội huyện Can Lộc năm 2014 Báo cáo tình hình kinh tế – xã hội huyện Can Lộc năm 2015 Bùi Huy Đáp Nguyễn Điền (1998) “Nông nghiệp Việt Nam bước vào kỷ XXI”, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Nghị định 64/NĐ-CP ngày 27/9/1993 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Nghị định 72/NĐ-CP ngày 31/10/1995 10 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Nghị định số 152/NĐ-CP ngày 20/9/1999 việc qui định người lao động chuyên gia làm việc có thời hạn nước ngồi… 11 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Quyết định 132/QĐ-TTG ngày 24/11/2000 12 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Quyết định 48/QĐ-TTG ngày 11/4/2002 13 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Quyết định 50/QĐ-TTG ngày 24/3/1999 14 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Quyết định 68/2002/QĐ-TTg ngày 4/6/2002 15 Chính phủ CHXHCN Việt Nam, Quyết định số 143/2001/QĐ-TTg, ngày 27/9/2001 16 Chu Tiến Quang (2001) “Việc làm nông thôn Thực trạng giải pháp”, NXB Nông nghiệp, Hà Nội 17 Đảng CSVN (2008) Văn kiện nghị trung ương 7(khóa X) 18 Đề án đổi phát triển dạy nghề đến 2015-2020 19 Đề án tăng cường đào tạo cho lao động nông thôn giai đoạn 2008-2015 định hướng đến 2020, Bộ NN&PTNN 20 Đề tài cấp Bộ (2008) Các biện pháp hỗ trợ nông nghiệp nông thôn kinh tế thị trường, Bộ Thương mại 107 21 Định hướng chiến lựợc phát triển nông nghiệp Việt Nam 22 Đào Thế Tuấn: Về vấn đề phát triển nông nghiệp nông thôn nước ta thời kỳ - Báo điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam 15/1/2007 23 Hội nghị dạy nghề đáp ứng nhu cầu, Tổng cục dạy nghề (2008) 24 Quốc hội CHXHCN Việt Nam (2006) Luật dạy nghề 25 Quốc hội CHXHCN Việt Nam, Luật đất đai năm 2001 Nghị định hướng dẫn 26 Quốc hội CHXHCN Việt Nam, Luật đất đai năm 2003 Nghị định hướng dẫn 27 Quốc hội CHXHCN Việt Nam, Luật niên năm 2005 28 Quốc hội CHXHCN Việt Nam, Luật niên năm 2009 29 Mạc Văn Tiến (2005) An sinh xã hội phát triển nguồn nhân lực NXB Lao động - Xã hội, Hà Nội 30 Mạc Văn Tiến (2008) Tổng quan hệ thống dạy nghề, Báo cáo chuyên đề 31 Mạc Văn Tiến (2008) Tổng quan tình hình dạy nghề Việt Nam, Báo cáo chuyên đề 32 Ngân hàng giới (2006) “Phân cấp tài tăng cường dịch vụ cho nông thôn” 33 Ngân hàng giới (2008) “Việt Nam – Thúc đẩy công phát triển nông thôn – từ viễn cảnh tới hành động” 34 Nguyễn Lan Hương Nguyễn Thị Bích Thúy (2008) Nhu cầu học nghề lao động nông thôn, Báo cáo chuyên đề 35 Nguyễn Sinh Cúc “Chuyển dịch cấu kinh tế lao động nơng thơn”.Tạp chí cộng sản 36 Nguyễn Sinh Cúc “Phát triển làng nghề nơng thơn” Tạp chí cộng sản 37 Phùng Văn Chấn (2008) Tổng quan sách dạy nghề, Báo cáo chuyên đề 38 Tổng cục Thống kê (2015) Niên giám thống kê NXB Thống Kê, Hà Nội 39 Trương Anh Dũng (2008) Đề xuất sách hỗ trợ phát triển hệ thống sở dạy nghề, Báo cáo chuyên đề 40 Viện Khoa học Lao động Xã hội (21015) ADB/M4P, Đánh giá thị trường lao động có tham gia người dân Thanh Hóa, Trà Vinh, Đăk Nơng, Đà Nẵng 41 Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (2006) “Các yếu tố tác động đến trình chuyển dịch cấu lao động nông thôn Việt Nam”, Báo cáo nghiên cứu 108 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA (Dành cho đối tượng niên nông thôn địa phương) PHẦN I: THƠNG TIN CHUNG Thơng tin chung lao động Họ tên người vấn: ……… …………………………… Địa chỉ: …………………………………….……………………… Giới tính: [ ] Nam 4.Tuổi: (Tuổi) [ ] Nữ 5.Trình độ văn hóa: [ ] Cấp I [ ] Cấp II [ ] Cấp III 6.Trình độ chuyên môn: [ ] Đại học, Cao đẳng [ ] TH chuyên nghiệp [ ] Sơ cấp [ ] Chưa qua đào tạo PHẦN II: VIỆC LÀM CỦA THANH NIÊN NƠNG THƠN Tình trạng việc làm [ ] Có việc [ ] Thiếu việc [ ] Thất nghiệp Lĩnh vực kinh doanh, hoạt động [ ] Nông nghiệp [ ] Công nghiệp, xây dựng [ ] Thương mại, dịch vụ Các hình thức giao dịch niên nông thôn TTLĐ 3.1 Giao dịch thức [ ] Hợp đồng lao động [ ] Thỏa ước lao động tập thể 109 3.2 Giao dịch phi quy [ ] Được thuê theo mùa vụ [ ] Được thuê chợ lao động Các kênh giao dịch tìm kiếm việc làm TNNT [ ] Qua trung tâm dịch vụ việc làm [ ] Qua hình thức tuyển dụng trực tiếp [ ] Qua chợ lao động [ ] Qua mối quan hệ Thu nhập niên nông thôn [ ] < triệu [ ] 2-4 triệu [ ] > triệu Tình hình tìm hiểu thơng tin nghề nghiệp, tuyển dụng việc làm TNNT 6.1 Có biết thơng tin tuyển dụng [ ] [ ] Qua kênh thông tin đại chúng [ ] Qua tổ chức trị xã hội [ ] Qua bạn bè, người thân 6.2 Không biết thông tin [ ] Tần suất tìm hiểu thơng tin việc làm TNNT [ ] Rất thường xuyên [ ] Thỉnh thoảng [ ] Rất Lựa chọn tham gia đào tạo nghề, nâng cao trình độ, kỹ lao động TNNT [ ] Chắc chắn tham gia [ ] Sẽ tham gia hỗ trợ [ ] Không tham gia 110 PHIẾU PHỎNG VẤN (Dành cho doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động niên nông thôn) Họ tên người vấn: ……… …………………………… Đơn vị: …………………………………….……………………… Chức vụ: …………………………………….……………………… 4.Trình độ văn hóa: [ ] Cấp I [ ] Cấp II [ ] Cấp III 5.Trình độ chuyên môn: [ ] Đại học, Cao đẳng [ ] TH chuyên nghiệp [ ] Sơ cấp [ ] Chưa qua đào tạo Lĩnh vực kinh doanh, hoạt động [ ] Nơng nghiệp [ ] Cơng nghiệp, xây dựng [ ] Thương mại, dịch vụ Phương thức tiếp cận nguồn lao động địa phương cách [ ] Chính quyền [ ] Doanh nghiệp, đơn vị tự kết nối [ ] Người lao động tự tìm kiếm [ ] Qua trung tâm giới thiệu việc làm [ ] Khác Đánh giá Doanh nghiệp ý thức kỷ luật lao động TNNT 8.1 Chấp hành thời gian lao động [ ] Tốt [ ] Trung bình [ ] Chưa tốt 8.2 Chấp hành nghiêm túc nội quy, quy chế doanh nghiệp [ ] Tốt [ ] Trung bình [ ] Chưa tốt 8.3 Trách nhiệm, nhiệt tình với cơng việc [ ] Tốt [ ] Trung bình [ ] Chưa tốt 111 PHIẾU PHỎNG VẤN (Dành cho cán quản lý) Kính thưa q vị, Tơi học viên cao học trường Học viện nông nghiệp Hà Nội Hiện thực đề tài luận văn tốt nghiệp: “Giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh” Luận văn nhằm đánh giá thực trạng giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc thời gian qua, đề xuất giải pháp tăng cường tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh thời gian tới Kính mong quí vị bớt chút thời gian trả lời giúp số câu hỏi, xin chân thành cảm ơn Người vấn: Với tư cách Bí thư huyện đồn huyện Can Lộc, anh thấy thực trạng chất lượng nguồn lao động niên nông thôn huyện nào? Người vấn: Với tư cách Trưởng phòng Lao động - Thương binh Xã hội huyện Can Lộc, anh thấy tính kỷ luật lao động lao động niên nông thôn huyện nào? Người vấn: Với tư cách trưởng BQL khu kinh tế Ha Vàng, ông thấy cung cầu thị trường lao động huyện nào? Người vấn: Với tư cách Giám đốc Trung tâm DN>VL Tỉnh Đồn Hà Tĩnh, ơng thấy hoạt động giới thiệu việc làm quan trung gian nào? Người vấn: Với tư cách Chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện Can Lộc, ông thấy di chuyển lao đông nào? 112 ... yếu tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh thời gian qua; - Đề xuất giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh đến năm 2020 1.3... Các giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện can lộc thời gian qua 54 4.1.1 Giải pháp địa phương tạo việc làm cho niên nông thôn 54 4.1.2 Thực trạng giải việc làm cho niên. .. nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh thời gian qua; (4) Định hướng đề xuất giải pháp tạo việc làm cho niên nông thôn huyện Can Lộc Trong nghiên cứu