BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN THỊ HẢI YẾN PHÂN TÍCH CƠ CẤU THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN NĂM 2016 LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC HÀ NỘI 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN THỊ HẢI YẾN PHÂN TÍCH CƠ CẤU THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN NĂM 2016 LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC CHUYÊN NGÀNH TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC MÃ SỐ: 8720212 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.Nguyễn Thị Thanh Hương HÀ NỘI 2018 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, thân nhận quan tâm hướng dẫn tận tình thầy cơ; hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi quan, đồng nghiệp; động viên gia đình, bạn bè Bằng tất lòng biết ơn sâu sắc, xin gửi lời tri ân đến PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Hương, người cô theo sát tơi suốt q trình thực đề tài khoa học này, người dành thời gian quý báu để động viên dìu dắt tơi vượt qua tất khó khăn trở ngại Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy cô môn Quản lý kinh tế dược dạy dỗ, truyền đạt cho kiến thức chuyên ngành quý giá phương pháp thực nghiên cứu khoa học Là học viên xa, nhận nhiều hỗ trợ từ phía Ban Giám Hiệu, Phòng đào tạo sau đại học tồn thể thầy giáo, phòng ban trường Đại Học Dược Hà Nội suốt trình học tập, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành Tôi xin gửi lời cảm ơn đến ban lãnh đạo Trường bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản – quan nơi tơi cơng tác tạo điều kiện thuận lợi trình lấy số liệu thực đề tài hỗ trợ bố trí thời gian cho tơi hồn thành chương trình học Cuối cùng, trình thực luận văn này, thân nhận đồng hành động viên gia đình, bạn bè Xin chân thành cảm ơn tình cảm quý báu! Hà Nội, ngày 04 tháng năm 2018 Học viên Nguyễn Thị Hải Yến MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH ĐẶT VẤN ĐỀ Chương TỔNG QUAN 1.1 Danh mục thuốc bệnh viện 1.1.1 Khái niệm danh mục thuốc bệnh viện 1.1.2 Tiêu chí đánh giá, lựa chọn thuốc danh mục thuốc bệnh viện 1.2 Một số phương pháp phân tích danh mục thuốc sử dụng 1.2.1 Phân tích sử dụng thuốc theo nhóm điều trị 1.2.2 Phương pháp phân tích ABC 1.2.3 Phương pháp phân tích VEN 1.2.4 Phân tích ma trận ABC/VEN 1.3 Thực trạng sử dụng thuốc Việt Nam 1.3.1 Tình hình sử dụng thuốc sản xuất nước, thuốc nhập 1.3.2 Tình hình sử dụng thuốc biệt dược, thuốc mang tên thương mại 10 1.3.3 Tình hình sử dụng thuốc đơn – đa thành phần 11 1.3.4 Tình hình sử dụng thuốc kháng sinh 11 1.3.5 Tình hình sử dụng thuốc theo đường dùng 13 1.3.6 Tình hình sử dụng thuốc hỗ trợ 14 1.4 Giới thiệu bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản 15 1.4.1 Giới thiệu chung 15 1.4.2 Chức năng, nhiệm vụ khoa Dược 16 1.4.3 Mơ hình bệnh tật 18 Chương ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 20 2.1 Đối tượng nghiên cứu 20 2.2 Phương pháp nghiên cứu 20 2.2.1 Biến số nghiên cứu 20 2.2.2 Thiết kế nghiên cứu 23 2.2.3 Phương pháp thu thập số liệu 23 2.2.4 Xử lý phân tích số liệu 23 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 26 3.1 Mô tả cấu danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đại học Võ Trường Toản năm 2016 26 3.1.1 Cơ cấu thuốc sử dụng theo hình thức chi trả 26 3.1.2 Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý 27 3.1.3 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo phân nhóm 29 3.1.4 Cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc xuất xứ 30 3.1.5 Cơ cấu thuốc sử dụng theo đường dùng 31 3.1.6 Cơ cấu thuốc sử dụng theo thuốc generic/biệt dược gốc 32 3.1.7 Cơ cấu thuốc sử dụng theo thành phần 32 3.1.8 Cơ cấu thuốc sử dụng theo phân loại ABC 33 3.2 Phân tích số tồn cấu thuốc sử dụng bệnh viện 36 3.2.1 Phân tích cấu thuốc hạng A 36 3.2.2 Phân tích nguồn gốc thuốc sử dụng 41 3.2.3 Phân tích nhóm thuốc đa thành phần 44 3.2.4 Phân tích nhóm thuốc biệt dược gốc 46 Chương BÀN LUẬN 50 4.1 Về cấu danh mục thuốc sử dụng bệnh viện 50 4.1.1 Về cấu thuốc theo hình thức chi trả 50 4.1.2 Về cấu thuốc theo phân nhóm dược lý 50 4.1.3 Về cấu thuốc kháng sinh theo phân nhóm 52 4.1.4 Về cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc xuất xứ 53 4.1.5 Về cấu thuốc sử dụng theo đường dùng 54 4.1.6 Về cấu thuốc sử dụng theo tên generic-biệt dược gốc 55 4.1.7 Về cấu thuốc sử dụng theo thành phần 56 4.1.8 Về cấu thuốc theo phân loại ABC 56 4.2 Phân tích số tồn cấu thuốc sử dụng bệnh viện 57 4.2.1 Về việc phân tích sử dụng thuốc hạng A 57 4.2.2 Về phân tích nguồn gốc thuốc sử dụng 58 4.2.3 Về phân tích nhóm thuốc đa thành phần 59 4.2.4 Về phân tích sử dụng biệt dược gốc 60 4.3 Hạn chế đề tài 60 KẾT LUẬN 61 KIẾN NGHỊ 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BV Bệnh viện BYT Bộ y tế ĐG Đơn giá ĐGDK Đơn giá dự kiến ĐH Đại học ĐK Đa khoa DMT Danh mục thuốc ĐVT Đơn vị tính FDA Cục quản lý Thực phẩm Dược phẩm Hoa Kỳ Food and Drug Administration GT Giá trị GTSD Giá trị sử dụng KCB Khám chữa bệnh KM Khoản mục TL Tỷ lệ TT Thông tư Tối cần/thiết yếu/không thiết VEN Vital/Essential/Non-essential yếu WHO World Health Organisation Tổ chức y tế giới DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Hướng dẫn phân loại VEN Bảng 1.2 Mơ hình bệnh tật BV ĐH Võ Trường Toản năm 2016 18 Bảng 2.3 Các biến số nghiên cứu 20 Bảng 3.4 Cơ cấu thuốc theo hình thức chi trả 26 Bảng 3.5 Cơ cấu thuốc tân dược sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý 27 Bảng 3.6 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo phân nhóm 29 Bảng 3.7 Cơ cấu thuốc sử dụng theo nguồn gốc xuất xứ 30 Bảng 3.8 Cơ cấu thuốc sử dụng theo đường dùng 31 Bảng 3.9 Cơ cấu thuốc sử dụng theo generic/biệt dược gốc 32 Bảng 3.10 Cơ cấu thuốc đơn thành phần – đa thành phần 32 Bảng 3.11 Cơ cấu thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC 33 Bảng 3.12 Cơ cấu thuốc hạng A theo phân nhóm dược lý 34 Bảng 3.13 Danh sách thuốc hạng A thuộc nhóm thuốc đường tiêu hóa 36 Bảng 3.14 Danh sách thuốc nhóm A thuộc phân nhóm thuốc giảm đau hạ sốt, kháng viêm non-steroid, trị bệnh gout xương khớp 38 Bảng 3.15 Danh sách thuốc hạng A thuộc nhóm khống chất, vitamin 40 Bảng 3.16 Cơ cấu thuốc ngoại nhập so sánh với TT10/BYT 41 Bảng 3.17 Cơ cấu thuốc ngoại nhập thuộc danh mục quy định TT10 theo phân nhóm dược lý 41 Bảng 3.18 Giá trị sử dụng thuốc đường tiêu hóa nhập chênh lệch dự kiến thay thuốc sản xuất nước 43 Bảng 3.19 Cơ cấu thuốc đa thành phần theo phân nhóm dược lý 44 Bảng 3.20 Các phối hợp thuốc giảm đau, hạ sốt kháng viêm NSAIDs 45 Bảng 3.21 Cơ cấu thuốc biệt dược gốc so sánh với danh mục biệt dược gốc hết hạn bảo hộ, có nhiều thuốc nhóm thay 46 Bảng 3.22 Giá trị sử dụng biệt dược gốc thay chênh lệch dự kiến thay hàng nhóm 47 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1 Cơ cấu thuốc theo hình thức chi trả 26 Hình 3.2 Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ 30 ĐẶT VẤN ĐỀ Trên toàn giới, ước tính nửa số tồn loại thuốc kê đơn, phân phối bán cách không hợp lý, nửa số bệnh nhân không tuân thủ định dùng thuốc Việc sử dụng không cách loại thuốc cách rộng khắp tác động tiêu cực đến cá nhân người bệnh nói riêng cộng đồng nói chung [34] Bệnh viện sở khám chữa bệnh, nhiên hoạt động sử dụng thuốc bệnh viện nhiều bất cập đặc biệt vấn đề sử dụng thuốc không cần thiết, lạm dụng thuốc kháng sinh, thuốc hỗ trợ, vitamin… Tỷ lệ tiền thuốc kháng sinh tổng số tiền sử dụng thuốc chiếm 32,7%, phần cho thấy mơ hình bệnh tật Việt Nam có tỷ lệ bệnh nhiễm khuẩn cao, mặt khác đánh giá tình trạng lạm dụng kháng sinh phổ biến [22] Tỷ lệ thuốc nhập khẩu, thuốc theo tên biệt dược danh mục thuốc số bệnh viện chiếm tỷ lệ cao Việc sử dụng nhiều thuốc thành phẩm có hoạt chất sử dụng nhiều thuốc có tác dụng tương tự với nhiều mức giá khác tình trạng phổ biến hầu hết bệnh viện thuộc tuyến [33] Một yếu tố quan trọng việc nâng cao chất lượng khám điều trị cho người bệnh việc sử dụng thuốc hợp lý, an tồn, hiệu Do phân tích hoạt động sử dụng thuốc bệnh viện việc cần thiết để phản ánh thực trạng góp phần nâng cao chất lượng cơng tác khám chữa bệnh nói chung hoạt động cung ứng, sử dụng thuốc nói riêng bệnh viện, tạo dựng niềm tin người dân hệ thống y tế Bệnh viện đại học Võ Trường Toản thành lập vào cuối năm 2014 thức vào hoạt động từ quý II năm 2015, bệnh viện trực thuộc trường đại học Võ Trường Toản với quy mô 300 giường, sở thực chức khám chữa bệnh, nghiên cứu khoa học chuyển giao tri thức, tham gia đào tạo sở thực hành cho đào tạo nguồn nhân lực y tế Với quy mô tương đương bệnh viện đa khoa hạng III thành lập, với thách thức khó khăn, việc đánh giá hoạt động sử dụng thuốc bệnh viện đại học Võ Trường Toản để có nhìn tổng quan, từ tìm giải pháp hợp lý nhằm sớm hồn thiện cơng tác cung ứng sử dụng thuốc việc làm cần thiết Do thời gian thành lập vào hoạt động chưa lâu, bệnh viện đại học Võ Trường Toản chưa thành lập Hội đồng thuốc điều trị, nên tồn việc xây dựng danh mục thuốc quản lý sử dụng thuốc khơng thể tránh khỏi Vì vậy, với mong muốn góp phần vào việc cung ứng sử dụng thuốc cách hợp lý, an toàn, hiệu quả, nhóm nghiên cứu tiến hành thực đề tài: “Phân tích cấu thuốc sử dụng bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản năm 2016” với mục tiêu: Mô tả cấu danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản năm 2016 Phân tích số tồn danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản năm 2016 Từ đưa số ý kiến đề xuất giúp bệnh viện quản lý cung ứng sử dụng thuốc hợp lý hơn, nâng cao hiệu cơng tác khám chữa bệnh so với BV cơng lập, việc sử dụng thuốc theo hướng tiết kiệm Mặc dù vậy, việc phân tích phân bố nhóm thuốc nhập so sánh với phụ lục 146 thuốc sản xuất nước quy định TT10/BYT đáp ứng yêu cầu điều trị, khả cung ứng với giá hợp lý cần thiết; thuốc này, sở khám chữa bệnh nên ưu tiên sử dụng hàng sản xuất nước đáp ứng tiêu chuẩn GMP-WHO, góp phần nâng cao hiệu kinh tế mà đáp ứng yêu cầu điều trị Trên thực tế, TT10/BYT ban hành vào ngày 5/5/2016, việc đánh giá cấu thuốc sử dụng theo thông tư dừng lại việc khảo sát, làm sở để đề xuất cho hoạt động xây dựng danh mục năm 4.1.5 Về cấu thuốc sử dụng theo đường dùng Trong DMT sử dụng năm 2016 BV ĐH Võ Trường Toản, thuốc dùng theo đường uống chiếm tỷ lệ cao số khoản mục (66,4%) giá trị sử dụng (79,3%) Xếp thứ thuốc đường tiêm truyền với 18,8% số khoản mục 12,9% giá trị sử dụng Còn lại đường dùng khác da, nhỏ mắt, nhỏ mũi, xịu mũi họng, viên đặt So sánh với nghiên cứu Vũ Thị Thu Hương năm 2009 bệnh viện tuyến huyện, thuốc tiêm chiếm tỷ lệ từ 51,7% - 61% số khoản mục 44,1% - 51,2% giá trị tiêu thụ tỷ lệ thuốc dùng đường tiêm BV ĐH Võ Trường Toản tương đối thấp [17] Cũng so sánh với số BV đa khoa khác, tỷ lệ thuốc dùng đường tiêm BV ĐH Võ Trường Toản thấp như: BVĐK huyện Thanh Chương năm 2015: 40,98% khoản mục 43,74% giá trị sử dụng; BVĐK khu vực Tây Bắc Nghệ An năm 2014: 36,43% khoản mục 31,06% giá trị sử dụng [27], [20] Có thể thấy, việc tập trung sử dụng thuốc đường uống bệnh viện đại học Võ Trường Toản trọng 54 4.1.6 Về cấu thuốc sử dụng theo tên generic-biệt dược gốc Các thuốc sử dụng bệnh viện năm 2016 tập trung chủ yếu vào nhóm thuốc mang tên generic với 822 khoản mục chiếm 83,4% giá trị sử dụng; nhóm thuốc biệt dược gốc với 138 khoản mục chiếm 16,6% giá trị sử dụng Tỷ lệ sử dụng biệt dược gốc bệnh viện thấp so với nghiên cứu Vũ Thị Thu Hương năm 2009 bệnh viện tuyến huyện với 52,2 – 64,5% số lượng khoản mục 78,2 – 82,2% giá trị sử dụng [17] Tuy nhiên so sánh với số liệu cụ thể số BV đa khoa khác năm gần đây, tỷ lệ biệt dược gốc BV ĐH Võ Trường Toản cao so với số BV đa khoa tỉnh: Bình Dương năm 2015 (11,1%); Bắc Kạn năm 2014 (4,5%); Hòa Bình năm 2012 (3,77%) [30], [15], [23] Tỷ lệ biệt dược gốc cao mặt chung thống kê năm 2016 Bộ Y Tế với khoảng 7% thuốc biệt dược gốc sử dụng BV tuyến huyện [1] Như vậy, thuốc biệt dược gốc sử dụng BV ĐH Võ Trường Toản năm 2016 chiếm tỷ lệ chi phí tương đối lớn, điều chưa thật hợp lý Không thể phủ nhận thuốc biệt dược gốc thuốc chứng minh hiệu rõ ràng đầy đủ Mặc dù vậy, nhóm thường thuốc đắt tiền, làm tăng gánh nặng chi phí Nhằm giảm thiểu chi phí mà đạt hiệu điều trị, Bộ Y Tế ban hành 101 thuốc biệt dược gốc hết hạn bảo hộ, có nhiều thuốc nhóm cấp giấy đăng ký lưu hành Do đó, đề tài tiến hành so sánh nhóm thuốc biệt dược gốc sử dụng với danh mục để tìm điểm bất cập, đồng thời tính tốn khoảng chênh lệch chi phí thay nhóm biệt dược gốc thuốc nhóm tương đương điều trị để dự kiến khoảng giá trị tiết kiệm Tuy nhiên thực tế, danh mục 101 biệt dược gốc ban hành vào đầu năm 2017, đề tài nghiên cứu số liệu năm 2016 nên dừng lại việc 55 khảo sát, điều tạo sở liệu để trình với hội đồng quản trị bệnh viện việc xây dựng DMT cho bệnh viện năm 4.1.7 Về cấu thuốc sử dụng theo thành phần Về tỷ lệ thuốc đa thành phần sử dụng, có 149 khoản mục (15,5%) với giá trị tiêu thụ 21,9%, tỷ lệ cho thấy bệnh viện trọng sử dụng nhóm thuốc đơn thành phần theo khuyến cáo WHO thuốc đơn thành phần an tồn, dễ dàng hiệu chỉnh liều sử dụng nhiều đối tượng bệnh nhân Tỷ lệ giá trị sử dụng thuốc đa thành phần thấp so với số liệu nghiên cứu BV Hữu Nghị Đa Khoa Nghệ An năm 2016 (22,2%), BV đa khoa tỉnh Bắc Kạn năm 2014 (21,2%) [28],[15] Mặc dù tỷ lệ sử dụng thuốc đa thành phần không lớn, nhiên số liệu cao so với số bệnh viện đa khoa khác như: bệnh viện đa khoa tỉnh Thanh Hóa năm 2015 (9,9% số khoản mục, 5,6% giá trị sử dụng) hay bệnh viện Quân Y tỉnh Đồng Nai năm 2015 (10,41% số khoản mục, 11,98% giá trị sử dụng) [21],[16] Do để đánh giá tính hợp lý việc lựa chọn nhóm thuốc này, đề tài tiến hành phân tích mục tiêu 4.1.8 Về cấu thuốc theo phân loại ABC Qua kết phân tích ABC, 79,9% thuốc hạng A chiếm 16,7% số khoản mục sử dụng phù hợp Các thuốc hạng B cấu với 15,1% giá trị sử dụng chiếm 23,0% tỷ lệ khoản mục chưa thật hợp lý, tỷ lệ khoản mục thể việc có nhiều chủng loại thuốc cho phân hạng B, việc mua sắm thuốc phân nhóm chưa có tập trung, khiến cho việc quản lý sử dụng danh mục thuốc khó khăn Cơ cấu thuốc hạng A theo phân nhóm dược lý cho thấy nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm 32 khoản mục với tỷ lệ 56 giá trị sử dụng cao nhóm với 26,0%, số liệu tương đương với BV đa khoa tỉnh Thanh Hóa năm 2015 (26,1%) [21]; thấp so với kết số bệnh viện đa khoa khác như: BV đa khoa tỉnh Hòa Bình năm 2012 (31,95%), BV đa khoa tỉnh Bắc Kạn năm 2014 (59,6%) [23], [15] Điều lý giải phần khác mơ hình bệnh tật địa phương, chương bệnh nhiễm khuẩn ký sinh vật bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản chiếm tỷ lệ thấp, nhiên cần nhấn mạnh lại việc mơ hình bệnh tật chưa thống kê bệnh mắc kèm, khơng thể giải thích xác mối tương quan Ngồi ra, nhóm thuốc chiếm giá trị sử dụng lớn hạng A thuốc đường tiêu hóa (26 khoản mục – 20,6% giá trị sử dụng); thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (26 khoản mục – 16,4% giá trị sử dụng), thuốc tim mạch (21 khoản mục – 8,3% giá trị sử dụng); khoáng chất vitamin (8 khoản mục – 7,5% giá trị sử dụng) Việc phân tích cụ thể thuốc thuộc nhóm giá trị cao tồn việc sử dụng thuốc BYT quy định hạn chế toán BHYT hiệu điều trị khơng rõ ràng, giá thành cao không tương xứng với hiệu 4.2 Phân tích số tồn cấu thuốc sử dụng bệnh viện 4.2.1 Về việc phân tích sử dụng thuốc hạng A Từ kết phân tích mục tiêu 1, số phân nhóm dược lý có giá trị sử dụng lớn thuốc hạng A, tiến hành liệt kê thuốc phân nhóm để tìm tồn tại, kết cho thấy: - Trong nhóm thuốc đường tiêu hóa: thuốc chứa hoạt chất kháng acid chiếm GTSD cao Grangel (443.919.504 đồng), Hull (277.043.350 đồng)…, có Orthin 500mg (33.351.500 đồng) với hoạt chất L-Orthin L-Aspartat thuốc hỗ trợ điều trị bệnh gan mật, hay Acetyl leucin (29.573.000 đồng) – hoạt chất Bộ Y Tế quy định hạn chế 57 tốn có giá thành cao, chủ yếu mang tính chất hỗ trợ điều trị - Trong nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt kháng viêm không steroid: 13 khoản mục chứa hoạt chất paracetamol dạng phối hợp chiếm giá trị sử dụng cao, số hoạt chất khác đáng ý Glucosamin 500 (hoạt chất glucosamin chiếm GTSD 35.912.667 đồng), Katrypsin, Alphachymotrypsin (hoạt chất alphachymotrypsin chiếm GTSD 52.166.666 đồng) - Trong nhóm thuốc vitamin khoáng chất: chiếm giá trị sử dụng cao Davita bone sugar free (multivitamin) với 289.265.017 đồng, chiếm gần 3% so với tổng giá trị sử dụng thuốc Các hoạt chất L-Orthin L-Aspartat, glucosamin, alpha-chymotrypsin, multivitamin hoạt chất mang tính hỗ trợ điều trị, giá thành thường cao hiệu khơng rõ ràng Do đó, việc xuất thuốc mang hoạt chất danh sách thuốc có giá trị sử dụng cao tồn cần lưu ý làm tăng chi phí sử dụng thuốc khơng cần thiết Kết làm sở loại bỏ bớt số lượng dự trù cho danh mục thuốc năm 4.2.2 Về phân tích nguồn gốc thuốc sử dụng Tiến hành so sánh nhóm thuốc nhập sử dụng với danh mục 146 thuốc sản xuất nước đáp ứng yêu cầu điều trị, giá khả cung ứng quy định TT10; kết cho thấy có 22,5% khoản mục chiếm đến 40,2% giá trị sử dụng nhóm thuốc nhập thuộc danh mục Kết cao với kết nghiên cứu BVĐK Hữu Nghị Nghệ An năm 2016 với 18,68% khoản mục chiếm 37% giá trị sử dụng [28]; BVĐK Quốc Tế Vinmec Times City năm 2016 với 11,0% khoản mục 20,0% giá trị sử dụng [14] Như vậy, nhóm thuốc cần đánh giá thêm nhằm đưa giải pháp giảm chi phí thuốc cho bệnh viện Chiếm tỷ lệ cao nhóm thuốc ngoại nhập thuộc TT10 nhóm điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn với 34 khoản mục chiếm 58 38,4% giá trị sử dụng nhóm; nhiên nhóm thuốc nhóm thường yêu cầu tiêu chí kỹ thuật cao để đáp ứng hiệu giảm thời gian điều trị cho bệnh nhân Do đó, đề tài tiến hành dự kiến thay nhóm thuốc có giá trị sử dụng cao thứ nhóm thuốc đường tiêu hóa chiếm 31,1% giá trị sử dụng với 17 khoản mục, 17 khoản mục thay 17 thuốc sản xuất nước đạt tiêu chuẩn GMP-WHO Bộ Y Tế công nhận (thuốc nhóm theo TT11/BYT) với hoạt chất, nồng độ hàm lượng, dạng bào chế để tính tốn khoản chi phí chênh lệch tiết kiệm Kết cho thấy riêng với nhóm thuốc đường tiêu hóa này, thay hàng sản xuất nước tiết kiệm 300 triệu đồng (tương đương 25,2% giá trị sử dụng nhóm thuốc ngoại nhập thuộc TT10) khoảng gần 4% so với tỷ đồng tổng giá trị tiền thuốc sử dụng 4.2.3 Về phân tích nhóm thuốc đa thành phần Trong cấu thuốc đa thành phần sử dụng bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản năm 2016 Nhóm thuốc chiếm tỷ lệ cao giá trị sử dụng thuốc đường tiêu hóa (41,0%), chiếm tỷ lệ cao số thuốc nhóm khống chất vitamin (40 khoản mục – 26,9% tổng khoản mục) - Đối với nhóm thuốc đường tiêu hóa: phối hợp thường dùng phối hợp kháng acid nhôm hydroxid magie hydroxid (Grangel, Hull, Trimafort…) Đây phối hợp có minh chứng hiệu tính an tồn - Đối với khống chất vitamin: việc phối hợp nhiều vitamin khoáng chất với chưa hẳn có hiệu điều trị tốt thuốc đơn thành phần thực tế, bệnh nhân thường thiếu loại vitamin cụ thể Bên cạnh đó, nhóm thuốc thường dùng dạng phối hợp hoạt chất để bệnh nhân dễ dàng tuân thủ điều trị, tránh sai sót nhóm thuốc tim mạch lại chiếm tỷ lệ tương đối thấp (3,1% GTSD) Tỷ lệ thấp so với kết nghiên cứu năm 2016 BV Hữu Nghị Đa Khoa Nghệ An 59 (13,95% khoản mục, 10,65% giá trị sử dụng); BVĐK Hà Tĩnh (8,02% khoản mục – 8,79% giá trị sử dụng) [28], [12] - Về thuốc đa thành phần nhóm NSAIDs: phổ biến phối hợp paracetamol với opioid codein, tramadol hay thuốc kháng H1 chlopheniramine,… Hàm lượng opioid phối hợp paracetamol phù hợp với quy định quản lý thuốc gây nghiện, hướng thần Bộ Y Tế Tuy nhiên, thấy danh mục thuốc sử dụng bệnh viện năm 2016 tồn phối hợp đa thành phần với hàm lượng paracetamol lên đến 500mg, điều chưa thật hợp lý theo khuyến cáo FDA 4.2.4 Về phân tích sử dụng biệt dược gốc Tiến hành so sánh nhóm thuốc biệt dược gốc sử dụng với phụ lục 101 thuốc biệt dược gốc hết hạn bảo hộ độc quyền, có nhiều thuốc nhóm thay thế, kết cho thấy có 34 biệt dược gốc (25,4% tổng số biệt dược gốc dùng) với 32,4% giá trị sử dụng nhóm có hoạt chất, nồng độ hàm lượng dạng bào chế với phụ lục trên; kết tương đương với kết phân tích BVĐK tỉnh Hà Tĩnh năm 2016 với 25,93% khoản mục 43,35% giá trị sử dụng [12] Kết phân tích đề tài cho thấy 300 triệu đồng, chiếm khoảng gần 4% tổng chi phí thuốc sử dụng năm 2016 cắt giảm tiến hành thay biệt dược gốc loại 4.3 Hạn chế đề tài - Trong mô tả cấu thuốc sử dụng: đặc thù BV tư nhân, cấu danh mục thuốc bao gồm nhóm tốn BHYT nhóm tự nguyện chi trả; cấu thuốc sử dụng phụ thuộc vào nhu cầu khả chi trả bệnh nhân - Đề tài chưa thể tiến hành phân tích VEN cho danh mục thuốc để mức độ thiết yếu thuốc sử dụng 60 KẾT LUẬN Về cấu danh mục thuốc sử dụng BV ĐH Võ Trường Toản năm 2016 Trong năm hoạt động, BV ĐH Võ Trường Toản sử dụng 960 khoản mục với tỷ đồng giá trị tiền thuốc, khoản mục phân bố vào 21 nhóm dược lý Nhóm chiếm tỷ lệ cao khoản mục giá trị sử dụng nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, nhóm dược lý chiếm tỷ lệ cao là: thuốc đường tiêu hóa; thuốc giảm đau, hạ sốt kháng viêm không steroid; thuốc tim mạch; khống chất vitamin Trong nhóm thuốc kháng sinh, tỷ lệ cao số thuốc giá trị sử dụng nhóm Beta-lactam, phân nhóm Penicillin chiếm tỷ lệ sử dụng cao nhất, phân nhóm tương đương giá trị sử dụng cephalosporin hệ 2, hệ 3, nhóm Flouroquinolon chiếm tỷ lệ cao thứ hai sau Beta-lactam Gần nửa số khoản mục thuốc nhập chiếm 1/3 giá trị sử dụng Thuốc đường uống chiếm tỷ trọng lớn cấu, việc sử dụng thuốc có tập trung vào thuốc dùng đường uống Tỷ lệ biệt dược gốc sử dụng 16,6% 138 khoản mục, cao so với mặt chung thống kê BV ĐK tuyến huyện năm 2016 cao so sánh với BV cụ thể Thuốc đơn thành phần chiếm tỷ lệ cao Trong phân loại thuốc theo phân hạng ABC: 79,9% thuốc hạng A chiếm 16,5% số lượng khoản mục sử dụng phù hợp Các thuốc hạng B cấu với 15,07% giá trị sử dụng chiếm 23,0% tỷ lệ khoản mục chưa thật hợp lý, tỷ lệ khoản mục thể việc có nhiều chủng loại thuốc cho phân hạng B, có chưa tập trung mua sắm thuốc Các phân nhóm chiếm giá trị sử dụng cao phân hạng A nhóm điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, thuốc đường tiêu hóa; thuốc giảm 61 đau kháng viêm khơng steroid, thuốc tim mạch; khống chất vitamin Việc xuất nhóm khống chất vitamin phân hạng A cho thấy có sử dụng nhiều nhóm thuốc mang tính chất hỗ trợ Một số tồn cấu thuốc sử dụng Trong nhóm dược lý chiếm giá trị cao thuộc hạng A, có hoạt chất mang tính chất hỗ trợ điều trị, tác dụng chưa rõ ràng sử dụng nhiều tỷ lệ đặc biệt cao Davita bone sugar free (multivitamin); hoạt chất khác L-Orthin L-Aspart, glucosamin, alpha-chymotrypsin, acetyl leucin chiếm giá trị sử dụng cao danh mục thuốc sử dụng Trong 429 thuốc nhập khẩu, có 97 thuốc thuộc TT10 chiếm đến 40,2% giá trị sử dụng nhóm Trong đó, riêng nhóm thuốc đường tiêu hóa thay thuốc sản xuất nước tiết kiệm 300 triệu đồng Trong cấu thuốc đa thành phần theo phân nhóm dược lý, nhóm chiếm tỷ lệ cao thuốc đường tiêu hóa, chiếm số lượng khoản mục cao nhóm khống chất vitamin; nhóm thuốc tim mạch lại chiếm tỷ lệ tương đối thấp; Các phối hợp đa thành phần chứa paracetamol với hàm lượng cao (đến 500mg), chưa thật phù hợp với khuyến cáo FDA Trong tổng số 138 biệt dược gốc sử dụng, có 34 biệt dược gốc thay thuốc nhóm Tiến hành thay 34 biệt dược gốc này, giá trị chênh lệch 300 triệu đồng, khoảng gần 4% so với tổng chi phí sử dụng 62 KIẾN NGHỊ Từ kết luận trên, đưa số kiến nghị với bệnh viện việc quản lý cung ứng sử dụng thuốc sau: - Trong việc xây dựng danh mục thuốc năm tiếp theo, cần hạn chế lại số lượng khoản mục để thuận lợi quản lý sử dụng thuốc - Giám sát việc kê đơn kháng sinh hệ cao Cephalosporin hệ 3, Flouroquinolon hay kháng sinh cần hội chẩn - Giám sát sử dụng nhóm thuốc khống chất vitamin - Đối với hoạt chất hỗ trợ, tác dụng chưa rõ ràng ra: cần kiểm soát số lượng sử dụng, hạn chế số lượng dự trù xây dựng danh mục năm - Đối với thuốc nhập thuộc TT10 biệt dược gốc hết hạn bảo hộ độc quyền: nên dự trù thay thuốc sản xuất nước - Tiến hành phân tích VEN phối hợp với phân tích ABC để xác định mức độ thiết yếu thuốc sử dụng, muốn thực phân tích cách đồng nhất, kiến nghị thành lập hội đồng thuốc điều trị bệnh viện 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2017), Công văn việc thống tỷ lệ sử dụng biệt dược gốc tuyến điều trị theo đạo phủ, số 3794/BHXH-DVT ngày 28/8/2017 Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2012), Công văn việc sử dụng loại thuốc hỗ trợ, số 2503/BHXH-DVT ngày 2/7/2012 Nguyễn Thanh Bình (2011),“Vai trò hội đồng thuốc điều trị hoạt động cung ứng thuốc bệnh viện”, tạp chí dược học, số 419, trang 2-3 Bộ Y Tế (2011), Thông tư quy định tổ chức hoạt động khoa Dược bệnh viện, số 22/2011/TT-BYT Bộ Y Tế (2011), Thông tư hướng dẫn sử dụng thuốc sở khám chữa bệnh, số 23/2011/TT-BYT Bộ Y Tế (2011), Thông tư ban hành hướng dẫn thực danh mục thuốc chủ yếu quỹ bảo hiểm y tế chi trả, số 31/2011-TT-BYT Bộ Y Tế (2012), Quyết định phê duyệt đề án "Người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc Việt Nam”, số 4824/QĐ-BYT ngày 3/12/2012 Bộ Y Tế (2013), Thông tư quy định tổ chức hoạt động hội đồng thuốc điều trị bệnh viện, số 21/2013/TT-BYT Bộ Y Tế (2014), Thông tư ban hành danh mục thuốc chủ yếu quỹ BHYT toán sở khám chữa bệnhngày 17/11/2014, số 40/2014/TT-BYT 10 Bộ Y Tế (2013), Quyết định phê duyệt kế hoạch hành động quốc gia chống kháng thuốc giai đoạn từ năm 2013-2020, số 2174/QĐ/BYT ngày 21/06/2013 11 Bộ Y tế (2018), Niên giám thống kê y tế năm 2015,tr.103-104 12 Bùi Hồng Dương (2017), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Tĩnh năm 2016, luận văn dược sĩ chuyên khoa II, trường đại học Dược Hà Nội 13 Trần Thị Thanh Hà (2016), Phân tích thực trạng sử dụng thuốc bệnh viện phụ sản trung ương năm 2014, luận án dược sĩ chuyên khoa II, trường đại học Dược Hà Nội 14 Đỗ Đình Hải (2017), Phân tích danh mục thuốc sử dụng quy trình lựa chọn thuốc bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec Times City năm 2016, luận văn thạc sĩ dược học, trường đại học Dược Hà Nội 15 Phạm Thị Bích Hằng (2015),Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Kạn năm 2014, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 16 Đặng Thu Hương (2017), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Quân Y 7B tỉnh Đồng Nai năm 2015, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 17 Vũ Thị Thu Hương (2012), Đánh giá hoạt động hội đồng thuốc điều trị xây dựng thực danh mục thuốc số bệnh viện đa khoa, luận án tiến sĩ dược học, trường đại học Dược Hà Nội 18 Nguyễn Thị Lương (2016), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Nghệ An năm 2015, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 19 Phạm Lương Sơn, Nguyễn Thanh Bình, Dương Tuấn Đức (2011), “Phân tích thực trạng tốn thuốc bảo hiểm y tế”, tạp chí dược học số 428 20 Ngụy Đình Thành (2014), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa khu vực Tây Bắc tỉnh Nghệ An năm 2014, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học Dược Hà Nội 21 Trần Lê Thu (2016), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Thanh Hóa năm 2015, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 22 Hà Văn Thúy (2013), “Phân tích cấu giá trị tiền thuốc BHYT bệnh viện Hải Phòng năm 2013”, tạp chí dược học, số 6/2015, trang 55 23 Giang Thị Thu Thủy (2014), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình năm 2012, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 24 Lưu Thị Nguyệt Trâm (2013), Phân tích thực trạng sử dụng thuốc bệnh viện Trung Ương Huế năm 2012, luận văn thạc sĩ dược học, trường đại học Dược Hà Nội 25 Nguyễn Thị Trang (2015), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Thanh Hóa năm 2014, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 26 Trương Thị Minh Trang (2015), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa Bà Rịa Vũng Tàu năm 2015, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 27 Nguyễn Anh Tú (2016), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa huyện Thanh Chương năm 2015, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội 28 Lương Quốc Tuấn (2017), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Hữu Nghị Đa Khoa Nghệ An năm 2016, luận văn dược sĩ chuyên khoa II, trường đại học Dược Hà Nội 29 WHO trung tâm khoa học quản lý y tế (2004), Hội đồng thuốc điều trị - cẩm nang hướng dẫn thực hành 30 Hàn Hải Yến (2017), Phân tích danh mục thuốc sử dụng bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015, luận văn dược sĩ chuyên khoa I, trường đại học dược Hà Nội TÀI LIỆU TIẾNG ANH 31 Gupta S, Kant S (2000), Hospital stores management - An integral approach, New Delhi: Jaypee Brothers Medical Publishers(P) Ltd, 2000 Inventory control; pp 60–72 TÀI LIỆU INTERNET 32 https://marketingai.admicro.vn/nganh-duoc-pham-2016-2017 33 http://www.tapchibaohiemxahoi.gov.vn /Phân tích giá, chi phí tiêu thụ 20 loại thuốc có chi phí cao quỹ BHYT chi trả tháng đầu năm 2011 tỉnh, thành phố đại diện cho vùng kinh tế, xã hội Việt Nam 34 http://www.who.int/medicines/areas/rational_use/en/ PHỤ LỤC BIỂU MẪU THU THẬP SỐ LIỆU TỪ DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG NĂM 2016 Tên Tên dược thương STT chất mại (1) … 960 (2) Nồng Đơn độ - Đường Số Đơn Thành vị hàm dùng lượng giá tiền tính lượng (3) (4) (5) (6) (7) (8) Tỷ lệ % (9) Phân Thành Tên Nguồn nhóm PL TT10 phần thuốc gốc dược BDG lý (10) (11) (12) (13) (14) (15) ... sử dụng bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản năm 2016 với mục tiêu: Mô tả cấu danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Đại Học Võ Trường Toản năm 2016 Phân tích số tồn danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Đại. .. DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI NGUYỄN THỊ HẢI YẾN PHÂN TÍCH CƠ CẤU THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN NĂM 2016 LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC CHUYÊN NGÀNH TỔ CHỨC... tả cấu danh mục thuốc sử dụng bệnh viện Đại HọcVõ Trường Toản năm 2016 Thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý Khoản mục GTSD theo phân nhóm tác dụng dược lý quy định Biến phân loại theo phân