VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI DƯƠNG THỊ ÁI NHI KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ TỈNH ĐẮK LẮK Chuyên ngành: Kinh tế Phát triển Mã số: 62.31.01.05 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS VŨ HÙNG CƯỜNG TS TUYẾT HOA NIÊ KDĂM HÀ NỘI – 2016 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi, số liệu nêu luận án trung thực Những kết luận khoa học luận án chưa công bố cơng trình khác Tác giả luận án ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: KINH TẾ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC VỀ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ .11 1.1 Tổng quan cơng trình nghiên cứu cơng bố nước ngồi…………… 11 1.2 Tổng quan cơng trình nghiên cứu cơng bố nước……………… 15 1.3 Những vấn đề tồn Luận án tập trung nghiên cứu giải quyết……… 23 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ 25 2.1 Một số lý luận kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ………………………………………………………………………………… 25 2.2 Một số lý thuyết phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với phát triển kinh tế trang trại…………………………………………………………………… 36 2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ…………………………………………………………………… 52 2.4 Nội dung phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ………………………………………………………………………………… 56 2.5 Kinh nghiệm phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số số quốc gia giới Việt Nam……………………………………………… 64 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ TỈNH ĐẮK LẮK 77 3.1 Khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên, tình hình phát triển kinh tế - xã hội đặc thù kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đắk Lắk ……………77 3.2 Phân tích thực trạng phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2004-2014………………………………………… 82 3.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số tạo chỗ tỉnh Đắk Lắk…………………………………………………… 107 CHƯƠNG 4: QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ TỈNH ĐẮK LẮK .116 4.1 Bối cảnh quốc tế, khu vực, nước yêu cầu phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk giai đoạn tới………… 116 4.2 Quan điểm định hướng phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020……………………………… 120 4.3 Một số giải pháp nhằm phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk……………………………………………… 124 4.4 Kiến nghị cụ thể………………………………………………………… .135 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 137 Kết luận……………………………………………………………………… 137 Kiến nghị …………………………………………………………………….139 TÀI LIỆU THAM KHẢO 141 PHỤ LỤC .156 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BQ Bình quân BQC Bình quân chung BVMT Bảo vệ môi trường CHN năm CLN Cây hàng Cây lâu năm CN Chăn nuôi CNCB Công nghiệp chế biến CNH – HĐH Cơng nghiệp hố - Hiện đại hoá CSHT Cơ sở hạ tầng DTTS Dân tộc thiểu số DTTSTC chỗ ĐVT GCN Dân tộc thiểu số Đơn vị tính Giấy chứng nhận GTSL Giá trị sản lượng GTSX Giá trị sản xuất HĐND Hội đồng nhân dân HV Học viên KHCN Khoa học công nghệ KHKT Khoa học kỹ thuật KTTT trại KTXH LĐ Lâm nghiệp MH Kinh tế trang Kinh tế xã hội Lao động LN Mơ hình NN&PTNT Nơng nghiệp Phát triển nông thôn NTTS Nuôi trồng thủy sản PRA Cách tếp cận có tham gia PT Phát triển PTTQ Phong tục tập quán QSD Quyền sử dụng SXKD doanh TCTK Sản xuất kinh Tổng cục Thống kê trđ Triệu đồng TT Trang trại UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng 1: Thống kê trang trại đồng bào DTTSTC huyện chọn làm điểm nghiên cứu Sơ đồ 2.1: Các quan hệ KTXH trình SXKD trang trại 30 Bảng 3.1: Số lượng trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk phân theo địa bàn .86 Bảng 3.2: Cơ cấu loại hình trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2004-2014 .87 Bảng 3.3: Tình hình sử dụng đất loại hình trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2004-2014 88 Bảng 3.4: Số lượng trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk theo quy mơ diện tích đất giai đoạn 2004-2014 .89 Bảng 3.5: Tình hình sử dụng vốn loại hình trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 90 Bảng 3.6: Số lượng trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk theo quy mô vốn đầu tư giai đoạn 2004-2014 91 Bảng 3.7: Tình hình sử dụng lao động loại hình trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 92 Bảng 3.8: Một số tiêu sở hạ tầng tỉnh Đắk Lắk năm 2014 93 Bảng 3.9: Tình hình trang bị sở vật chất cho hoạt động sản xuất kinh doanh trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 94 Bảng 3.10: Tổng hợp ý kiến đánh giá trang trại đồng bào DTTSTC ứng dụng khoa học công nghệ 95 Bảng 3.11: Tình hình liên kết với chủ thể trang trại khác SXKD nhóm trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 96 Bảng 3.12 Liên kết têu thụ sản phẩm trang trại 97 Bảng 3.13: Kết sản xuất kinh doanh nhóm trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 98 Bảng 3.14: Hiệu sản xuất kinh doanh nhóm trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 99 Bảng 3.15: So sánh hiệu kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC với trang trại người Kinh trang trại đồng bào DTTSTC đạt têu chí trang trại 100 Bảng 3.16: Hiệu xã hội loại hình trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 101 vii MỞ ĐẦU Lý nghiên cứu Trong bối cảnh hợp tác hội nhập kinh tế quốc tế, kinh tế nước ta bước vào giai đoạn với chuyển đổi chất, thay đổi mơ hình tăng trưởng, chuyển đổi cấu kinh tế, phát huy lợi so sánh, nâng cao hiệu lực cạnh tranh nhằm đảm bảo phát triển bền vững Thực chủ trương này, tảng kinh tế tự chủ hộ nông dân hình thành trang trại đầu tư vốn, lao động với trình độ cơng nghệ quản lý cao nhằm mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa nâng cao suất, hiệu sức cạnh tranh chế thị trường Hiện nay, hình thức kinh tế trang trại tăng nhanh số lượng với nhiều thành phần kinh tế tham gia, chủ yếu trang trại hộ gia đình nơng dân Theo số liệu Tổng cục Thống kê (2014), năm 2013 nước có 23.766 trang trại Trong giai đoạn 2000 đến nay, bình quân năm số trang trại tăng 10%, diện tích đất sử dụng 900.000 đa số trang trại có quy mơ nhỏ Đắk Lắk tỉnh nằm Trung tâm cao nguyên Trung với diện tích tự nhiên 13.125 km2 dân số khoảng 1,8 triệu người (2013) Đây địa bàn cư trú 44 dân tộc anh em sinh sống chiếm 32% tổng dân số toàn tỉnh đó, dân tộc thiểu số chỗ (Êđê, M’nơng, J’rai) chiếm 70% tổng dân số dân tộc thiểu số Trong năm đổi vừa qua, tình hình kinh tế xã hội tỉnh nói chung đời sống đồng bào dân tộc thiểu số chỗ địa bàn nói riêng cải thiện nhiều nhờ có sách phát triển kinh tế trang trại Đối với đồng bào dân tộc thiểu số địa bàn tỉnh Đắk Lắk, năm qua kinh tế trang trại hình thành, phát triển số lượng chất lượng Tuy nhiên gặp phải trở ngại lớn nhận thức, phong tục tập quán, nguồn lực đầu tư, thị trường đầu vào đầu ra, chế sách, làm cho việc phát triển kinh tế trang trang hiệu sản xuất thấp thiếu tính bền vững, tính cạnh tranh chưa cao đặc biệt bối cảnh hội nhập Hội nhập kinh tế quốc tế mở hội cho kinh tế trang trại phát triển; đồng thời tạo khơng thách thức mà trang trại phải đối mặt Bên cạnh đó, phong tục tập quán, tâm lý bảo thủ khó thay đổi, trình độ dân trí thấp, thiếu chủ động sáng tạo phát triển kinh tế đặc biệt thiếu liên kết, hợp tác để phát triển kinh tế trang trại Mặt khác, rủi ro biến động giá cả, dịch bệnh, thiên tai đòi hỏi cần phải tm phương thức, mơ hình sản xuất nông nghiệp đại quy mô phải phù hợp với đặc thù phong tục tập quán đồng bào dân tộc điều kiện tự nhiên vùng Tây Nguyên Do vậy, việc phát triển kinh tế trang trại tỉnh Đắk Lắk đặc biệt đồng bào dân tộc thiểu số chỗ hướng cần khuyến khích Xuất phát từ lý trên, việc nghiên đề tài: “Kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk” yêu cầu cấp thiết có ý nghĩa phương diện lý luận thực tiễn Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu luận án 2.1 Mục đích nghiên cứu Trên sở làm rõ vấn đề lý luận thực tiễn kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC, đánh giá thực trạng phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk, yếu tố cản trở phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk; từ đề xuất quan điểm, định hướng hệ giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa làm rõ sở lý luận phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTS; kinh nghiệm phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTS số nước giới số vùng, địa phương nước khả vận dụng Tây Nguyên nói chung Đắk Lắk nói riêng; - Phân tích thực trạng phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC địa bàn tỉnh Đắk Lắk, làm rõ thành công, tồn nguyên nhân; Phân tích yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk giai đoạn vừa qua; - Đưa quan điểm, đề xuất định hướng hệ giải pháp nhằm phát triển kinh tế trang trại đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk * Câu hỏi nghiên cứu Thực tễn phát triển kinh tế trang trại DTTS quốc gia giới Việt Nam sao? Đặc trưng KTTT nói chung KTTT đồng bào DTTSTC vùng Tây Ngun tỉnh Đắk Lắk nói riêng gì? Tình hình phát triển KTTT đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk nào? Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển KTTT đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk? Những giải pháp để thúc đẩy phát triển KTTT đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk giai đoạn tới? Đối tượng nghiên cứu phạm vi nghiên cứu luận án 3.1 Đối tượng nghiên cứu Phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ địa bàn tỉnh Đắk Lắk 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung Nghiên cứu tập trung vào hệ thống hoá làm rõ vấn đề lý luận thực tiễn liên quan đến kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số Phụ lục 2.4: Phân tích SWOT loại hình trang trại chăn ni đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk S (Điểm mạnh bên trong)  Khí hậu thời tiết thuận lợi cho chăn ni (bò, lợn, gia cầm, )  Giống vật nuôi truyền thống giống ngoại lai cho suất cao  Chủ trang trại có kinh nghiệm phong tục tập qn chăn ni W (Điểm yếu bên trong)  Trình độ chuyên môn lao động thấp, lực quản lý chủ trang trại chưa cao  Thiếu vốn đầu tư, thông tn kỹ thuật chăn nuôi O (Cơ hội bên ngoài) T (Thách thức bên ngoài)  Chính sách khuyến khích phát triển kinh tế  Cạnh tranh gay gắt với trang trại khác có ưu trang trại Nhà nước tỉnh yếu tố nguồn lực  Nhu cầu sản phẩm chăn ni  Chi phí cho yếu tố đầu vào cho chăn ni ngồi nước ngày gia tăng ngày cao giá biến động theo  Sự phát triển KHKT tạo loại chiều hướng tăng giống cho suất sản lượng  Dịch bệnh gia súc, gia cầm gia cao tăng làm giảm suất, sản lượng  Có loại vacxin phòng chống dịch bệnh Giải pháp liên kết S - O Giải pháp liên kết S – T  Tiếp tục phát đầu tư phát triển chăn nuôi  Tăng cường công tác khuyến nông để theo giống kỹ thuật canh tác mới; nâng cao kiến thức ký thuật chăn nuôi cho đồng thời giữ vững giống phương thức chủ trang trại chăn nuôi địa mà sản phẩm  Làm tốt cơng tác têm phòng dịch bệnh cho gia súc gia cầm thị trường ưa chuộng Giải pháp liên kết W - O  Mạnh dạn lập kế hoạch đầu tư cho chăn nuôi để vay vốn ưu đãi  Đa dạng hóa hình thức tạo thu nhập, kết hợp với trồng trọt để giảm thiểu rủi ro Giải pháp liên kết W – T  Tăng cường hình thức hợp tác để tháo gỡ khó khăn bên bên ngồi  Chú trọng cơng tác vệ sinh chuồng trại, chế độ thức ăn nước uống để hạn chế dịch bệnh Nguồn: Tổng hợp vấn nhóm trang trại tác giả, 2013 Phụ lục 2.5: Phân tích SWOT loại hình trang trại kinh doanh tổng hợp đồng bào DTTSTC tỉnh Đắk Lắk S (Điểm mạnh bên trong) W (Điểm yếu bên trong)  Đất đai khí hậu thuận lợi cho việc phát  Diện tích đất manh mún, chất lượng đất triển đa dạng hóa loại hình sản xuất nơng thấp nghiệp  Trình độ chun mơn lao động thấp,  Chủ trang trại có kiến thức, kinh nghiệm lực quản lý chủ trang trại chưa cao phong tục tập quán việc đa dạng hóa loại hình sản xuất O (Cơ hội bên ngồi) T (Thách thức bên ngồi)  Chính sách khuyến khích phát triển kinh tế  Cơ sở hạ tầng, đặc biệt với giao thông trang trại Nhà nước tỉnh thuỷ lợi chưa đáp ứng nhu cầu  Nhu cầu nông sản ngồi  Hạn hạn, thiếu nước tưới vào mùa khơ nước có xu hướng tăng cao  Giá nông sản biến động thất thường theo  Sự phát triển KHKT tạo loại xu hướng bất lợi cho trang trại giống trồng, vật nuôi mới; kỹ thuật canh  Cạnh tranh gay gắt với trang trại người Kinh tác cho suất sản lượng cao  Chi phí cho yếu tố đầu vào cao giá biến động theo chiều hướng tăng  Sâu bệnh dịch bệnh trồng vật nuôi tăng làm giảm suất Giải pháp liên kết S - O Giải pháp liên kết S – T  Tiếp tục mở rộng thị trường têu thụ nơng  Làm tốt cơng tác phòng trừ sâu bệnh dịch sản giới Việt Nam bệnh cho trồng vật nuôi  Tận dụng triệt để quy mô đất đai để phát  Tăng cường công tác khuyến nông thông triển kinh tế trang trại tổng hợp tn thị trường trang trại bắt kịp thông tn giá  Làm th`ủ tục đăng ký cấp GCN KTTT để đượ yếu tố đầu vào đầu hưởng sách khuyến khích phát  Xác định hướng kinh doanh chun triển KTTT mơn hóa số ngành mũi nhọn Giải pháp liên kết W - O Giải pháp liên kết W – T  Đa dạng hóa hình thức tạo thu nhập để  Tự lai tạo thêm giống giống mới, giảm thiểu rủi ro tạo nguồn thức ăn cho chăn ni để phụ  Tích cực tham gia lớp tập huấn kỹ thuộc vào bên ngồi thuật trồng trọt, chăn ni, quản lý kinh  Tăng cường hình thức hợp tác để tháo doanh, để tổ chức quản lý hoạt động gỡ khó khăn bên bên SXKD trang trại tốt Nguồn: Tổng hợp vấn nhóm trang trại tác giả, 2013 PHỤ LỤC 3: PHIẾU PHỎNG VẤN TRANG TRẠI PHIẾU PHỎNG VẤN TRANG TRẠI XÃ: .HUYỆN TỈNH ĐẮK LẮK I THÔNG TIN CƠ BẢN VỀ TRANG TRẠI Thông tin chung chủ trang trại trang trại Giới Họ tên Trình độ tnh Tuổi Dân tộc HV Nghề nghiệp chín Loại hình trang Giấy CN Nă m th trang trại lập Nam Nữ (Ghi Kinh Mù chữ Nông dân (Ghi Chưa CHN: nă Êđê 1- 12 Lớp Cơng Có số 1-12 nhân tuổ m CLN: i) 13.Đã Buôn bán nh Mnô lập) qua đào nhỏ Chăn ng Cán Dao tạo nghề ni: Hưu trí 14 Lâm Khác: 14.Đang Khác: nghiệp Điều kiện sản xuất kinh doanh trang trại 2.1 Đất đai * Tình hình đất đai trang trại Nguồn gốc đất đai (Ghi diện tích Diện cho Diệ Năm tích Nhận loại) Loại đất n cấp Được Thuê Tự khai cấp khốn, tích GCN giao hoang GCN đấu thầu Tổng diện tch (ha) QSD Đất nông nghiệp - Cây năm - Cây lâu năm Đất lâm nghiệp Đất đất vườn Đất khác Số mãnh đất NN Số mãnh đất LN * Tình hình sử dụng đất trang trại Loại hình sử dụng đất Đất CHN Lúa ĐX Lúa HT Lúa rẫy Ngô ĐX Ngô HT Sắn Đậu Cây Diện tch (ha) Năng suất (tấn/ha) Sản lượng (tấn/năm) Sản lượng bán (tấn) Sản lượng để lại (tấn) Đất CLN Đất LN Cà phê Cao su Tiêu Cây ăn 2.2 Lao động * Tổng số trang trại lao động: Trong đó: - Lao động gia đình: người - Lao động thuê quanh năm: .người; DTTS , người nghèo - Lao động thuê thời vụ: người; DTTS , người nghèo - Tiền thuê ngày công lao động thời vụ: /ngày công - Tiền lương trả cho lao động thường xun: /năm * Trình độ chun mơn, tay nghề lao động trang trại: Lao động có trình độ đại học trở lên: .người Lao động có trình độ trung cấp, cao đẳng: .người Lao động qua đào tạo: người Lao động chưa qua đào tạo: .người 2.3 Nguồn vốn Tổng số vốn đầu từ cho hoạt động SXKD trang trại Trong đó: - Vốn gia đình : - Vốn vay : Số tiền vay Lãi suất Thời hạn vay MĐSD Nguồn vay (trđ) (%/năm) (năm) vốn vay Ngân hàng CSXH Ngân hàng NN&PTNT Ngân hàng cổ phần TM Người thân Nông dân khác Tư thương, đại lý Người cho vay lãi Khác: 2.4 Trang thiết bị sử dụng hoạt động sản xuất kinh doanh trang trại TG SD ĐV Số Năm Nguyên giá Sửa chữa ước STT Loại phương tiện T lượng mua (trđ) (trđ) tính (năm) Máy bơm nước Máy cày Xe công nông Máy tuốt lúa Bình phun thuốc sâu Máy sấy Máy phát điện Ơ tơ tải II CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ KẾT QUẢ SẢN XUẤT CỦA TRANG TRẠI Trồng trọt Diện tch (ha) Loại hình sản xuất Cây hàng năm - Lúa ĐX - Lúa HT - Lúa rẫy - Ngô ĐX - Ngô HT - Sắn Cây lâu năm - Cà phê - Cao su - Tiêu - Cây ăn Lâm nghiệp Sản lượng (kg) Sản lượng bán (kg) Chi phí Loại hình sản xuất Cây hàng năm - Lúa ĐX - Lúa HT - Lúa rẫy - Ngô ĐX - Ngô HT - Sắn Cây lâu năm - Cà phê - Cao su - Tiêu - Cây ăn Lâm nghiệp Giống Phân bón Thuốc BVTV LĐGĐ (cơng) LĐ th (cơng) Gía bán (1000đ/kg ) Đơn giá LĐ thuê (1000đ/công) Thành tiền (1000đ) Khác (1000đ) Chăn nuôi Loại gia súc, gia câm Năm bắt đầu nuôi Bò Lợn Gà 4.Vịt Loại gia súc, gia câm Chuồng Giống Ước lượng thời gian nuôi Thức ăn Sản lượng bán Gía bán (1000đ/kg) Chi phí Lao động Lao động gia đình th (cơng) (cơng) Bò Lợn Gà 4.Vịt Thành tiền (1000đ) Đơn giá lao động thuê (1000đ/côn g) Khác (1000đ) Thu khác: …………………………… Số tền/năm: ………………………… III TÌNH HÌNH TIÊU THỤ NƠNG SẢN Loại nông sản Cây hàng năm - Lúa ĐX - Lúa HT - Lúa rẫy - Ngô ĐX - Ngô HT - Sắn - Cây - Cây Cây lâu năm - Cà phê - Cao su - Tiêu - Thời điểm bán nông sản Bán nông sản cho Địa điểm bán nông sản Hình thức bán Giá Đảm bảo đầu Chăn ni - Bò - Lợn - Gà - Vịt Trước thu Người thu gom hoạch Đại lý, nhà Sau thu buôn hoạch Công ty Khi cần Cơ sở chế thiết biến Khi giá hợp Chợ IV MÔI TRƯỜNG KINHlýDOANH CỦA TRANG TRẠI Rẫy,Ruộng Chợ Đại lý Nhà Tươi Sơ chế Tinh chế Ký kết HĐ Bán Lao động trang trại có tham gia lớp tập huấn không? - Không Hơp lý Khơng hợp lý Có Ko - Có 2.Các lớp tập huấn lao động trang trại tham gia Hoạt động nông nghiệp Kỹ thuật trồng trọt Kỹ thuật chăn nuôi Kỹ thuật Thành viên tham gia Lý tham gia Lý không tham gia Chủ trang trại 1.Có thời gian Khơng có thời gian LĐ nam giới Chịu trách nhiệm Khơng biết có lớp học LĐ nữ giới Trang trại liên kết với đối tác khâu nào? (khoanh tròn số chọn) Đối tác liên kết Hộ gia đình xã Hộ gia đình ngồi xã Cơng ty Trang trại khác Hiệp hội (Cà phê, cao su, têu, ) Trường Đại học Viện nghiên cứu Tổ chức tín dụng Trạm khuyến nơng lâm 10 Khác: Khâu liên kết Làm đất Tưới nước Trao đổi giống cây, Mua bán, cung ứng vật tư NNChuyển giao KHKT Trao đổi, sử dụng lao động Chế biến nông sản Bảo quản sản phẩm Tiêu thụ sản phẩm 10 Phòng trừ sâu bệnh 11 Khác: Khó khăn liên kết Thiếu lực TG liên kết Thiếu thông tn đối tác Thiếu TT giá thị trường Thiếu hiểu biết pháp luật Thiếu kỹ đàm phán Thiếu chế liên kết Bất đồng ngôn ngữ Khác: Khác: Khó khăn SXKD trang trại (xếp hạng 1,2,3, cho khó khăn lớn nhất, nhì, ba, ) Yếu tố Thiếu đất Chưa cấp quyền sử dụng đất Thiếu nước tưới cho SX NN Thiếu điện Hạ tầng giao thông khó khăn Thiếu lao động có trình độ chun môn Cản trở việc chuyển giao công nghệ Tiêu thụ sản phẩm khó khăn Chi phí vận chuyển cao XH V KHẢ NĂNG TIẾP CẬN THỊ TRƯỜNG Tiếp cận thông tin trang trại qua kênh - Tivi - Rađio - Tiểu thương - Bạn bè - Trang trại khác - Doanh nghiệp Mức độ tếp cận thị trường trang trại Tiêu chí Yếu tố 10 Bảo quản sau thu hoạch 11 Biến động giá 12 Lợi nhuận thấp 13 Khó tiếp cận vay vốn 14 Chi phí lao động cao 15 Dịch vụ hỗ trợ đầu vào hạn chế Thiên tai, dịch bệnh 16 17 Khác: 18 Khác: - Sách báo - Người thân XH - Internet - Họ hàng Mức độ tiếp cận Khó khăn Dễ dàng I Đối với thị trường yếu tố đầu vào Thông tin thị trường đầu vào Dịch vụ khoa học, dịch vụ kỹ thuật phục vụ cho sản xuất Mua giống trồng, vật nuôi từ nguồn cung cấp thị trường Mua vật tư nông nghiệp Mua máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất Thuê lao động II Đối với thị trường yếu tố đầu Thông tin thị trường đầu Bán sản phẩm từ hàng năm Bán sản phẩm từ lâu năm Bán sản phẩm từ lâm nghiệp Bán sản phẩm từ chăn nuôi Các nông sản phẩm khác Địa điểm mua yếu tố đầu vào - Đại lý - Công ty - Tư thương mang đến nhà bán - Doanh nghiệp cung cấp theo hợp đồng - Tư thương cung cấp theo thỏa thuận đổi lấy SP Chủ thể cung ứng yếu tố đầu vào cho trang trại Các yếu tố đầu vào DN Nhà nước Chủ thể cung ứng yếu tố đầu vào DN, đại Bao tiêu Họ hàng Hội ND lý Vật tư nông nghiệp - Giống trồng - Giống vật nuôi - Phân bón - Thuốc BVTV - Thuốc thú y Máy móc thiết bị (máy cày, kéo, ) Cơng cụ lao động nhỏ (cuốc, xẻng, ) Thuê lao động VI.YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI Mức độ ảnh hưởng số yếu tố có liên quan đến phát triển trang trại Mức độ ảnh hưởng Ảnh hưởng Ít ảnh Khơng ảnh Tiêu chí mạnh hưởng hưởng Điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý Đất đai giao ổn định Công cụ sản xuất kỹ thuật canh tác Dịch vụ kỹ thuật chuyển giao KHKT Liên kết, hợp tác Tập quán sản xuất, sinh sống, đặc điểm văn hóa Chương trình, dự án nơng lâm nghiệp Thiên tai, dịch bệnh Bảo hiểm sản xuất tự nguyện 10 Hỗ trợ Nhà nước giá đầu vào, đầu 11 Yếu tố khác: PHỤ LỤC 4: CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI TỈNH ĐẮK LẮK HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN NAM TỈNH ĐẮKLẮK Số: 06/2009/NQ-HĐND CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT Độc lập - Tự - Hạnh phúc Buôn Ma Thuột, ngày 10 tháng năm 2009 NGHỊ QUYẾT Về số sách phát triển kinh tế trang trại tỉnh Đắk Lắk, giai đoạn 2010 - 2015 HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH ĐẮK LẮK KHOÁ VII - KỲ HỌP THỨ 12 Căn Luật Tổ chức HĐND UBND Quốc hội thông qua ngày 26/11/2000; Căn Luật Ban hành văn quy phạm pháp luật Hội đồng nhân dân Uỷ ban nhân dân năm 2004; Căn Luật Đất đai Quốc hội thông qua ngày 26/11/2003; Căn Nghị định số 181/2004/NĐ-CP, ngày 29/10/2004 Chính phủ thi hành Luật Đất đai; Căn Nghị số 03/2000/NQ-CP, ngày 02/02/2000 Chính phủ phát triển kinh tế trang trại, Xét Tờ trình số 38/TTr-UB ngày 10 tháng năm 2009 UBND tỉnh việc đề nghị thơng qua Đề án sách phát triển kinh tế trang trại tỉnh Đắk Lắk, giai đoạn 2010 - 2015; Báo cáo thẩm tra số 38/BC-HĐND, ngày 07/7/2009 Ban KTNS HĐND tỉnh ý kiến vị đại biểu HĐND tỉnh kỳ họp, QUYẾT NGHỊ: Điều Hội đồng nhân dân tỉnh tán thành, thơng qua Nghị số sách phát triển kinh tế trang trại tỉnh Đắk Lắk, giai đoạn 2010 - 2015, với nội dung cụ thể sau: I Mục têu chung: Phát triển kinh tế trang trại nhằm khai thác có hiệu tài nguyên đất đai, lao động, vốn áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất sở bảo vệ tốt môi trường nhằm đẩy mạnh phát triển sản xuất hàng hố chế thị trường; góp phần phân công lại lao động, giải việc làm, tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo vươn lên làm giàu đáng người nông dân, đặc biệt đồng bào dân tộc thiểu số; đồng thời bước làm thay đổi tập quán sản xuất nhỏ, manh mún người nông dân, tến tới sản xuất nông nghiệp hàng hố với quy mơ lớn, chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh kinh tế thị trường II Mục têu cụ thể đến năm 2015: - Số lượng trang trại đạt têu chí 1.930 trang trại, số trang trại áp dụng cơng nghệ vào sản xuất khoảng 30% - Giải việc làm cho khoảng 8.685 lao động - Số chủ trang trại đào tạo tập huấn: 1.200 người - Cơ hoàn thành cấp GCN QSD đất cho trang trại - Tổng GTSL nơng sản hàng hố phấn đấu đạt 1.273.800 triệu đồng - Số trang trại cấp GCN tối thiểu đạt 80% tổng số trang trại III Một số giải pháp sách phát triển kinh tế trang trại Giải pháp: a Công tác tuyên truyền triển khai Nghị Đảng phát triển kinh tế trang trại: - Tiếp tục tuyên truyền chủ trương, sách Đảng, Nhà nước phát triển kinh tế trang trại, để người dân mà đặc biệt chủ trang trại yên tâm đầu tư phát triển mở rộng sản xuất Các ngành liên quan có trách nhiệm tham mưu đầy đủ, kịp thời cho cấp uỷ, quyền cấp đề chủ trương, sách khuyến khích phát triển kinh tế trang trại, giải kịp thời khó khăn vướng mắc trình phát triển kinh tế trang trại - Tuyên truyền, vận động, hỗ trợ nông dân việc dồn điền, đổi thửa, chuyển đổi, chuyển nhượng, thuê đất, để tích tụ ruộng đất theo quy định Pháp luật đất đai, tạo điều kiện thuận lợi sản xuất, tăng hiệu đầu tư để phát triển kinh tế trang trại b Xây dựng mơ hình điển hình tổ chức nhân rộng mơ hình: Hàng năm huyện, thị xã, thành phố cần hỗ trợ kinh phí xây dựng từ đến mơ hình trang trại điển hình phù hợp với loại hình trang trại địa phương; tổ chức giới thiệu, nhân rộng mơ hình; tổ chức tham quan, học tập trao đổi kinh nghiệm ngồi tỉnh Một số sách tỉnh để khuyến khích phát triển kinh tế trang trại: a Đối tượng áp dụng: Hộ gia đình, cá nhân sản xuất nông, lâm, thuỷ sản sản xuất nông, lâm, thuỷ sản địa bàn tỉnh ĐắkLắk (gọi chung hộ) đạt têu chí theo quy định Thông tư liên tịch số 69/2000/TTLT/BNN-TCTK, ngày 23/6/2000 liên Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn - Tổng cục Thống kê hướng dẫn têu chí để xác định kinh tế trang trại Thông tư số 74/2003/TT-BNN, ngày 04/7/2003 Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn sửa đổi mục III Thông tư liên tịch số 69/2000/TTLT/BNN-TCTK, công nhận kinh tế trang trại hưởng sách Trung ương kinh tế trang trại b Chính sách tỉnh: Để khuyến khích kinh tế trang trại phát triển theo hướng hình thành trang trại có quy mô lớn, đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nhằm tạo sản phẩm có chất lượng cao, an toàn, đủ sức cạnh tranh thị trường ngồi sách Trung ương, chủ trang trại hưởng sách ưu đãi phát triển kinh tế trang trại tỉnh sau: b.1 Chính sách hỗ trợ đầu tư : b.1.1 Quy hoạch phát triển kinh tế trang trại: Trên sở quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế xã hội tỉnh, huyện, thành phố, thị xã xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế trang trại phù hợp cho loại cây, con, vùng nguyên liệu tập trung, chế biến têu thụ sản phẩm Ngân sách tỉnh hỗ trợ kinh phí lập quy hoạch, mức hỗ trợ tối đa không 500 triệu đồng quy hoạch trang trại cấp tỉnh không 200 triệu đồng quy hoạch trang trại cấp huyện b.1.2 Hỗ trợ di dời: Đối với trang trại chăn nuôi gây ô nhiễm môi trường huyện, thị xã Buôn Hồ, thành phố Buôn Ma Thuột phải di dời khu vực trang trại tập trung hỗ trợ: - 50% tền tháo dỡ, bốc xếp, vận chuyển trang trại di dời vùng trang trại chăn nuôi tập trung; mức hỗ trợ tối đa không 10 triệu đồng/trang trại - Đối với tài sản không di dời được, Nhà nước hỗ trợ 50% theo giá quy định UBND tỉnh phục vụ cho công tác đền bù tài sản, vật kiến trúc Nhà nước thu hồi đất sau trừ phần thu hồi (nếu có) giá nhà xây dựng mới; mức hỗ trợ tối đa không 40 triệu đồng/trang trại b.2 Chính sách đào tạo sử dụng lao động: - Đối tượng áp dụng: tất chủ trang trại có GCN kinh tế trang trại - Mức hỗ trợ: 70% kinh phí đào tạo; mức hỗ trợ tối đa không triệu đồng/trang trại/năm tham gia lớp đào tạo, tập huấn - Chủ trang trại tuyển dụng lao động người dân tộc thiểu số vào làm việc ngân sách tỉnh hỗ trợ nộp thay tền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế thuộc trách nhiệm người sử dụng lao động phải trích nộp cho quan Bảo hiểm xã hội số lao động dân tộc thiểu số được tuyển vào ký hợp đồng lao động từ đủ 12 tháng trở lên Thời gian hỗ trợ nộp thay không 60 tháng trường hợp ký hợp đồng theo hình thức khơng xác định thời hạn, không 36 tháng trường hợp ký hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 12 tháng đến 36 tháng, kể từ ngày người lao động thức làm việc b.3 Chính sách đất đai: - Tiến hành rà soát quỹ đất trang trại, xác minh nguồn gốc đất tến tới cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cho thuê đất theo quy định Luật Đất đai - Trang trại thành lập miễn tền thuê đất 11 năm kể từ ngày đưa vào hoạt động địa bàn thuộc huyện thị xã Buôn Hồ, ngoại trừ thành phố Buôn Ma Thuột; theo quy định điểm c, khoản 4, Điều 14 Nghị định số 142/2005/NĐ-CP, ngày 14/11/2005 Chính phủ thu tiền thuê đất, thuê mặt nước Chính phủ b.4 Chính sách thuế: Trang trại có thu nhập từ sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản chưa phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định khoản II, phần A Thơng tư 134/2007/TT-BTC, ngày 23/11/2007 Bộ Tài hướng dẫn thi hành Nghị định số 24/2007/NĐ-CP, ngày 14/2/2007 Chính phủ quy định chi tết thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp b.5 Chính sách khoa học cơng nghệ: b.5.1 Đối tượng áp dụng: - Có giấy chứng nhận kinh tế trang trại; - Ứng dụng tiến kỹ thuật mới, công nghệ vào số mơ hình sản xuất phù hợp với quy hoạch, chuyển đổi cấu trồng vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hoá; - Chưa hỗ trợ từ nguồn kinh phí Nhà nước không thuộc đối tượng vay hỗ trợ lãi suất b.5.2 Mức hỗ trợ: + Đối với mơ hình cơng nghệ cao: hỗ trợ tối đa 40% mức chi phí giống tối đa 20% chi phí vật tư phần chi phí chuyển giao cơng nghệ; mức hỗ trợ tối đa không 50 triệu đồng/mô hình; + Đối với mơ hình giới hố nơng nghiệp, bảo quản chế biến sản phẩm ngành nghề khác: hỗ trợ tối đa 50% trang thiết bị tổng mức hỗ trợ không 75 triệu đồng/mô hình Quy mơ mơ hình, mức hỗ trợ cho mơ hình cụ thể Chủ tịch uỷ ban nhân dân tỉnh xem xét, định, sở định mức kinh tế kỹ thuật mơ hình đơn giá vật tư năm, đảm bảo phù hợp với tính chất mơ hình, khơng vượt tỷ lệ tối đa tổng mức hỗ trợ quy định Nguồn kinh phí hỗ trợ từ nguồn kinh phí Khuyến nơng Trung ương địa phương b.6 Chính sách tín dụng: b.6.1 Hỗ trợ lãi suất vốn vay ngân hàng: b.6.1.1 Đối tượng áp dụng: - Có giấy chứng nhận kinh tế trang trại - Chưa vay ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh - Trang trại trồng hàng năm: diện tích từ 10 trở lên, có áp dụng tến khoa học công nghệ cao vào sản xuất (giống có suất, chất lượng cao, khả chống chịu sâu bệnh tốt…) - Trang trại trồng lâu năm: + Trang trại cà phê: diện tích từ 10 trở lên, áp dụng quy trình sản xuất tên tến như: Gap, 4C, têu chuẩn UTZ ; ưu tên trang trại có đầu tư máy móc thiết bị sân phơi xi măng phục vụ sơ chế - bảo quản + Trang trại cao su: diện tích từ 30 trở lên, có áp dụng tến kỹ thuật vào sản xuất theo quy định Sở Nông nghiệp Phát triển nơng thơn + Trang trại hồ tiêu: diện tích từ 03 trở lên - Trang trại chăn nuôi: + Chăn ni đại gia súc (trâu, bò): có thường xuyên từ 100 trở lên chăn nuôi lấy thịt 50 trở lên chăn ni sinh sản, tỷ lệ bò lai tối thiểu đạt 50% tổng đàn, có chuồng trại điều kiện chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh đảm bảo chăn ni an tồn dịch bệnh + Chăn ni gia súc (lợn): có thường xuyên từ 300 trở lên lợn thịt 50 trở lên lợn sinh sản, có ứng dụng tến kỹ thuật, cơng nghệ quy trình chăn ni theo quy định Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn + Gia cầm: có thường xuyên từ 5.000 trở lên gia cầm thịt 2.000 gia cầm lấy trứng, có áp dụng tến kỹ thuật vào sản xuất quy trình chăn nuôi theo quy định Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn - Trang trại nuôi trồng thủy sản: diện tích từ trở lên, có áp dụng tến kỹ thuật vào sản xuất: giống, quy trình sản xuất an tồn theo quy định Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn - Trang trại lâm nghiệp: có quy mơ từ 50 trở lên, có áp dụng tiến kỹ thuật vào sản xuất: giống, quy trình sản xuất theo quy định Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn, ưu tên áp dụng cho trang trại đầu tư trồng rừng phòng hộ, sản xuất lồi lấy gỗ lâu năm có giá trị kinh tế, có tính bền vững mơi trường - Trang trại sản xuất có tính chất đặc thù: trồng hoa, cảnh, trồng nấm, nuôi ong, giống thủy sản: có đầu tư cơng nghệ cao công đoạn giống (kỹ thuật lai tạo giống mới, cấy mơ,…) giá trị sản lượng hàng hố, dịch vụ bình quân năm đạt từ 300 triệu đồng trở lên b.6.1.2 Hỗ trợ lãi suất vay: - Các nguồn vốn vay hỗ trợ lãi suất: chủ trang trại vay vốn tổ chức tín dụng - Điều kiện hỗ trợ lãi suất vay: chủ trang trại có phương án sản xuất kinh doanh tổ chức tín dụng chấp thuận hợp đồng vay có xác nhận UBND xã, phường, thị trấn - Mức hỗ trợ lãi suất tền vay: + Ngân sách tỉnh hỗ trợ lãi suất cho chủ trang trại phạm vi vay tối đa từ 500 triệu đồng trở xuống, trang trại hỗ trợ lãi suất lần vay + Thời gian hỗ trợ lãi suất: theo dự án trang trại phê duyệt tối đa không 36 tháng + Mức hỗ trợ: 30% lãi suất tiền vay - Phương thức hỗ trợ: sở dự toán ngân sách tỉnh phân bổ từ đầu năm để phát triển kinh tế trang trại, hỗ trợ lãi suất tền vay; theo kết tháng lần, Chủ tịch UBND cấp huyện tổ chức họp xét duyệt, trình UBND tỉnh định mức chi hỗ trợ lãi suất trực tiếp cho chủ trang trại b.6.2 Vay vốn ưu đãi: Các trang trại đủ điều kiện theo quy định điểm b.5.1, vay ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh Ngân hàng Phát triển tỉnh Đắk Lắk thời gian tối đa 36 tháng kể từ ngày vay vốn, trừ trang trại vay vốn có hỗ trợ lãi suất Điều Kinh phí thực hiện, sở tnh hình phát triển kinh tế trang trại, hàng năm UBND tỉnh trình HĐND tỉnh phê duyệt kinh phí dự toán Ngân sách tỉnh Điều Hội đồng nhân dân tỉnh giao cho Uỷ ban nhân dân tỉnh triển khai thực báo cáo kết kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh Giao cho Thường trực HĐND tỉnh, Ban HĐND Đại biểu HĐND tỉnh phối hợp giám sát việc triển khai thực Nghị Điều Nghị có hiệu lực sau 10 ngày, kể từ ngày Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua Nghị Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk khoá VII, kỳ họp thứ 12 thông qua ngày 10 tháng năm 2009./ Nơi nhận: - Như điều 3; - Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; - Chính phủ; - Các Bộ: TC, KHĐT, TNMT, NNPTNT; - Cục Kiểm tra văn – Bộ Tư pháp; - Thường trực Tỉnh uỷ; - Đoàn Đại biểu QH tỉnh; - UBMTTQVN tỉnh; - Sở Tư pháp; - Báo ĐắkLắk, Đài PTTH tỉnh; - Công báo tỉnh; CHỦ TỊCH (đã ký) Niê Thuật ... triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020……………………………… 120 4.3 Một số giải pháp nhằm phát triển kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ tỉnh Đắk Lắk ……………………………………………... nước kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ Chương 2: Cơ sở lý luận thực tiễn kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ Chương 3: Thực trạng phát triển kinh tế trang trại đồng bào. .. THỰC TIỄN VỀ KINH TẾ TRANG TRẠI CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ 25 2.1 Một số lý luận kinh tế trang trại đồng bào dân tộc thiểu số chỗ ……………………………………………………………………………… 25 2.2 Một số lý thuyết