Luận văn tốt nghiệp Ninh Phùng Bá TRNG I HC SƢ PHẠM HÀ NỘI KHOA SINH - KTNN phïng b¸ ninh NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA PHÂN HỮU CƠ VÀ PHỤ PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐẾN BỌ NHẢY (INSECTA: COLLEMBOLA) Ở ĐẤT NƠNG NGHIỆP ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngà nh: Động vật học HÀ NỘI - 2010 K32 D - Khoa Sinh - KTNN Nội Trờng ĐHSP Hà Luận văn tốt nghiƯp Ninh Phïng B¸ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI KHOA SINH - KTNN phïng b¸ ninh NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA PHÂN HỮU CƠ VÀ PHỤ PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐẾN BỌ NHẢY (INSECTA: COLLEMBOLA) Ở ĐẤT NÔNG NGHIỆP ĐAN PHƢỢNG, HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngà nh: Động vật học Hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Trí Tiến Th.S Vƣơng Thị Hồ HÀ NỘI - 2010 K32 D - Khoa Sinh - KTNN Nội Trờng ĐHSP Hà Luận văn tốt nghiệp Ninh Phïng B¸ Lời cảm ơn Trong q trình thực hoàn thành luận văn tốt nghiệp, em nhận quan tâm, giúp đỡ, bảo tận tình đơn vị cá nhân Em gửi lời biết ơn sâu sắc tới : Ban Giám hiệu Trường ĐHSP Hà Nội 2, ban Chủ nhiệm khoa thầy cô giáo khoa tổ môn Động vật, Khoa Sinh – KTNN Ban lãnh đạo viện Sinh thái Tài nguyên sinh vật, tập thể cán phòng Sinh thái mơi trường đất giúp đỡ tạo điều kiện cho em trình học tập thực luận văn Đặc biệt em biết ơn cảm ơn PGS.TS Nguyễn Trí Tiến – cán phòng Sinh thái mơi trường đất, Viện Sinh Thái Tài nguyên sinh vật đất Hà Nội, với Th.s Vương Thị Hoà – cán giảng dạy môn động vật học khoa Sinh – KTNN trường ĐHSP Hà Nội người trực tiếp hướng dẫn hoàn thành luận văn cho em thời gian qua Cuối em xin chân thành cảm ơn tất người thân, bạn bè giúp đỡ, động viên khích lệ để em vượt qua nhiều khó khăn, hồn thành luận văn Hµ Nội, tháng năm 2010 Sinh viên Phùng Bá Ninh K32 D - Khoa Sinh - KTNN Néi Trờng ĐHSP Hà Luận văn tốt nghiệp Ninh Phùng Bá LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Đây công trình nghiên cứu riêng tơi Tất số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa công bố hay sử dụng để bảo vệ học vị từ trước tới Tôi xin cam đoan: Các thông tin trích dẫn luận văn ghi rừ ngun gc Sinh viên Phùng Bá Ninh K32 D - Khoa Sinh - KTNN Nội Trờng ĐHSP Hà Luận văn tốt nghiệp Ninh Phùng Bá mục lục Lời cảm ơn Danh mục bảng biểu ®å Më ®Çu Mục đích đề tài Nội dung đề tài Chơng Tỉng quan tµi liƯu 1.Tình hình nghiên cứu bọ nhảy giới .4 Tình hình nghiên cứu bọ nh¶y ë ViƯt Nam Chơng Đối tợng, thời gian, địa điểm phơng pháp nghiên cứu Đối tợng, thời gian, địa điểm nghiên cứu 1.1 Đối tợng nghiên cøu 8 1.2 Thêi gian nghiªn cøu 1.3 Địa điểm nghiên cứu 2.Phơng pháp nghiên cứu 2.1 .Bè trÝ thÝ nghiÖm 2.2 .Cơ cấu trồng 10 2.3 Nghiên cứu thực địa 10 2.4 Nghiên cứu phòng thí nghiệm 10 2.5 Xư lý sè liƯu 12 Chơng Kết nghiên cứu 15 1.Thành phần loài phân bố bọ nhảy đất nông nghiệp Đan Phợng - Hà Nội 15 1.1 Danh sách thành phần loài .15 1.2 Đặc điểm phân bố .18 K32 D - Khoa Sinh - KTNN Nội Trờng ĐHSP Hà Luận văn tốt nghiệp Ninh Phùng Bá 2.ảnh hởng phân bón hữu đến số đặc điểm định lợng bọ nhảy đất nông nghiệp Đan Phợng, Hà Nội 19 2.1 ảnh hởng đến số lợng loài 20 2.2 ảnh hởng đến mật độ trung bình ( MĐTB) 21 2.3 J' ảnh hởng đến đa dạng loài H' độ đồng 22 2.4 Loài u loài phổ biến đất có bón phân không bón phân hữu 23 3.ảnh hởng phụ phẩm nông nghiệp vùi tơi đến số đặt điểm định lợng bọ nhảy đất nông nghiệp đan phợng, Hà nội 25 3.1 ảnh hởng đến số lợng loài 25 3.2 ảnh hởng đến mật độ trung bình ( MĐTB) 26 3.3 J' ảnh hởng đến độ đa dạng H' độ đồng 27 3.4 Các loài bọ nhảy phổ biến, u cấu trúc u bọ nhảy ë tõng c«ng thøc hay tõng l« ruéng 28 KÕt luËn 30 Tài liệu tham khảo 32 Phô lôc K32 D - Khoa Sinh - KTNN Néi Trờng ĐHSP Hà kết luận Trên sở phân tích, tổng hợp số liệu qua đợt điều tra, nghiên cứu bỏ nhảy lô ruộng thí nghiệm Đan Phợng, Hà Nội rút số nhận xét sau: - Đã xác định đợc 27 loài bọ nhảy, thuộc 15 giống, họ, có 13 lồi phân bố Pseudachorutella Cryptopygus Isotomurus rộng (chiếm 48,1%): Asigillata, Folsomina thermophilus, punctiferus, Xenyla humicola, onychiurina, Isotomurus Entomobrya palustris, lanuginosa, Entomobrya sp.2, L.(L.) sp.5, L.(Asc.) Sminthurides aquaticus, dahlii, Cyphoderus javanus, Sminthurides bothrium ë khu vùc nghiªn cøu - Phân bón hữu tác động định đến giá trị định lợng bọ nhảy: Tuy không ảnh hởng đến số lợng loài nhng làm tăng mật độ trung bình (số cá thể/m2) làm giảm độ đa dạng H, độ đồng J quần xã bọ nhảy (do tăng đột biến số lợng loài Xenylla humicola loài thích hợp với loại phân hữu bón) - Phụ phẩm nông nghiệp vùi tơi làm tăng số lợng loài bọ nhảy, đặc biệt làm gia tăng mật độ trung bình quần thể nhng lại làm giảm giá trị độ đa dạng loài H độ đồng ®Ịu J’ so víi ®Êt kh«ng vïi phơ phÈm - Các loài bọ nhảy u khu vực nghiên cứu: Có loài bọ nhảy khu vực nghiên cứu, u đất bón phân hữu cơ, đất có vùi phụ phẩm tơi, bao gồm: Xenylla humicola, Cryptopygus thermophilus, Isotomurus punctiferus, L.(Ascocyrtus) dahlia Kiến nghị: Cả phân bón phụ phẩm nông nghiệp vùi tơI có tác động làm gia tăng mạnh mẽ số lợng cá thể bọ nhảy (nhng tác động mạnh đặc biệt đến loài: Xenylla humicola) Để xác định ảnh hởng yếu tố (phân hữu hay phụ phẩm vùi tơi) cần phải theo dõi kết thí nghiệm thêm vài vụ thu hoạch ngắn ngày Tài liệu tham khảo Tiếng việt Chernova N.M (1988), Định loại khu hệ Collembola Liên Xô (cũ) Nxb khoa học, Matxcơva, tr – 37 (tiÕng Nga) Ghilarov M.C (1984), Collembola, vị trí chúng hệ thống phân loại học Đặc điểm ý nghĩa khu hệ sinh thái Collembola, Nxb khoa học Matxcơva, tr 11 (tiếng Nga) Ghilarov M.C (1965), Phơng pháp động vật chuẩn đoán đất, Nxb khoa học Matxcơva, tr 278 (tiếng Nga) Ghilarov M.S (1975), Phơng pháp nghiên cứu động vật đất, Nxb Khoa học và, Matxcơva, tr 12 – 29 (tiÕng Nga) NguyÔn TrÝ TiÕn (1995), Một số đặc điểm cấu trúc quần xã bọ nhảy (Collembola) hệ sinh thái bắc Việt Nam, Luận ¸n phã tiÕn sÜ khoa häc sinh häc, Hµ Néi Nguyễn Văn Quảng, Nguyễn Trí Tiến, Phạm Đình Sắc (2007), Dẫn liệu thành phần loài phân bố chân khớp đất (Arthropoda) vờn Quốc gia Cát Bà, HảI Phòng, Những vấn đề NCCB Khoa häc sù sèng – HNTQ 2007, Nxb Khoa häc vµ kü tht, Hµ Néi, tr 143 – 146 Ngun Trí Tiến (2001a), Sáu loài Collembola thuộc họ Entomobryidae đợc phát Việt Nam, Tạp chí sinh học, 23 (1), tr 21- 29 NguyÔn TrÝ TiÕn (2001b), Một số loài Collembola cho khoa học đợc phát hiƯn ë ViƯt Nam”, T¹p chÝ sinh häc, 23 (3), tr – 12 [24] NguyÔn TrÝ TiÕn, NguyÔn Thị Thu Anh, Vơng Tân Tú, Phạm Văn Lầm (2007), ảnh hởng chế độ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khác đến bọ nhảy (Collembola) đất trồng cam Cao Phong (Hoà Bình) Tạp chí Bảo vệ thùc vËt, sè 5/2007, tr 15 – 20 10 NguyÔn ThÞ Thu Anh, Ngun TrÝ TiÕn, Phan ThÞ Thu HiỊn 2008, Nghiên cứu ảnh hởng số liều lợng bón phân lân đến động vật chân khớp bé ruộng trồng lạc huyện Gia Lâm, Hà Nội, Hội nghị Côn trùng học Toàn quốc lần thứ sáu, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, tr 432 439 11 Nguyễn Thị Thu Anh, Nguyễn Trí Tiến, Lê Thị Hoa 2008, ảnh hởng hiệu lực bón kali khác đến số đặc điểm định lợng Collembola đất trồng màu huyện Gia Lâm, Hà Nội, tr 440 446 12 Phạm Bình Quyền 2003, Hệ sinh thái nông nghiệp phát triển bền vững, Nxb Đại học Quốc Gia, Hà Nội, tr 174 13 Stebaeva S.K (1988), phần đại cơng trong: định loại khu hệ Collembola Liên Xô (cũ), Nxb khoa häc Matxc¬va, tr – (tiÕng Nga) 14 Stebaeva S.K (1988), Định loại khu hệ Collembola Liên Xô (cũ) Nxb khoa học, Matxcơva, tr 37 (tiếng Nga) 15 Thái Trần Bái, Trần Thị Thanh Bình, Nguyễn Trí Tiến, Nguyễn Thị Bích Ngọc (2007), Đặc trng định lợng nhóm Mesofauna chân khớp bé đất sinh cảnh phổ biến xóm Khú, Khu bảo tồn thiên nhiên Thợng Tiến, huyện Kim Bôi, tỉnh Hoà Bình, Tạp chí sinh học, 29 (3), tr 15 24 16 Vơng Thị Hoà 1996, Nghiên cứu động vật chân khớp bé (Microarthropoda) đất rừng thị trấn Tam Đảo, Luận văn Thạc sĩ Khoa học sinh học, Trờng Đại học S phạm Hà Nội 2, Hà Nội 17 Vũ Thị Liên, Nguyễn Trí Tiến, Tô Văn Vĩnh (2005), ảnh hởng kiểu thảm thực vật đến đặc điểm định c bọ nhảy đất rừng tỉnh Sơn La Những vấn đề NCCB khoa học sù sèng, Nxb Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi, tr 461 464 18 Vũ Quang Mạnh, Đỗ Huy Trình, Nguyễn Trí Tiến (2002), ảnh hởng chế độ bón phân lên cấu trúc quần xã động vật chân khớp bé (Microarthropoda) đất canh tác nông vùng Bắc Giang, Hội thảo Bảo vệ môi trờng sử dụng hợp lý Tài nguyên thiên nhiên, Nxb Nông nghiệp, Hà Néi, tr 708 – 715 TiÕng anh 19 Chirstiansen K., (1961), Convergence and parallelism in cave Entomobryidae evolution, Vol XV, N3, pp 288 – 301 20 Fiellberg A 1980 Identification Keys to Norwegian Collembola, Norsk entomol Foren, pp – 152 21 Gisin H (1960), Collembolenfauna Europas, Museum d’ Histoire Naturelle, Geneve, pp – 312 22 Palacios – Vargas J.G., (1983), Catalogode los collembolos mexicanos An Esc Ciene Boil Mex., pp 61 – 67 23 Paoletti M.G et al (1995), Soil invertebrates as monitoring tools for agricultural sustainability, Pol.pismo Entomo., Wroclow, Tom 64, pp 113 – 121 24 Stach J 1965, On some Collembola in North ViÖt Nam, Act.zool.cracoviensia, 10 (4), pp 345 – 372 Phô lôc Một số hình ảnh thu mẫu thực địa đan phợng, hà nội ... u bọ nhảy đất không bón phân có bón phân hữu đất nông nghiệp Đan Phợng, Hà Nội Biểu đồ Mật độ trung bình bọ nhảy đất phụ phẩm nông nghiệp (CT1) có phụ phẩm nông nghiệp (CT2) đất nông nghiệp Đan. .. nghiệp Ninh Phùng Bá TRNG I HC SƢ PHẠM HÀ NỘI KHOA SINH - KTNN phïng b¸ ninh NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA PHÂN HỮU CƠ VÀ PHỤ PHẨM NÔNG NGHIỆP ĐẾN BỌ NHẢY (INSECTA: COLLEMBOLA) Ở ĐẤT NƠNG NGHIỆP ĐAN. .. nông nghiệp Đan Phợng, Hà Nội Biểu đồ Cấu trúc u bọ nhảy đất phụ phẩm nông nghiệp (CT1) có phụ phẩm nông nghiệp (CT2) đất nông nghiệp Đan Phợng, Hà Nội K32 D - Khoa Sinh - KTNN Nội Trờng ĐHSP Hà