Giỏo ỏn vt lớ 8 Chơng I : cơ học " Vừa to vừa nặng hơn kim, Thế mà tàu nổi, kim chìm! Tại sao?" Soạn : Giảng : Tiết : 1 Bài 1 : Chuyển động cơ học A . Mục tiêu : 1. Kiến Thức : Học sinh nắm vững đợc cách làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên và biết đợc rằng chuyển động và đứng yên chỉ có tính tơng đối. 2. Kỹ năng : - Nêu đợc ví dụ về tính tơng đối của chuyển động và đứng yên, đặc biệt xác định trạng thái của vật đối với mỗi vật đợc chọn làm mốc. 3. Vận dụng : Nêu đợc ví dụ về các dạng chuyển động cơ học thờng gặp : chuyển động thẳng, chuyển động cong, chuyển động tròn. - Học sinh hiểu rõ hơn về chuyển động và đứng yên tạo cho học sinh tiếp cận đợc thế giới quan khoa học. B . Chuẩn bị : GV : Tranh vẽ H.1.1, H1.2 (SGK - Tr13) phóng to phục vụ cho bài giảng và bài tập. HS : có thể yêu cầu học sinh vẽ một số chuyển động thờng gặp trong cuộc sống(nh vẽ máy bay đang bay, ngời đang đánh bóng bàn, mô hình đồng hồ đang chạy, nếu có đồng hồ thật thì càng tốt) C. Các hoạt động dạy học : I/ ổn định tổ chức : Sĩ số : 8A 8B 8C II/ Kiểm tra bài cũ : ? GV : Kiểm tra việc chuẩn bị đồ dùng , hình vẽ của học sinh. III/ Bài mới : Đặt tình huống có vấn đề : Làm thế nào để biết một vật nh ôtô, chiếc thuyền, tàu hoả, ngời đang đi xe đạp, đám mây là đang chuyển động hay đứng yên ? Giáo viên có thể lấy bức tranh đã vẽ sẵn ở nhà H1.1(SGK-Tr4) treo lên bảng và đa ra tình huống có vấn đề nh phần mở bài trong SGK. -> học sinh suy nghĩ các tình huống này. Hoạt động của Thày Hoạt động của Trò * Hoạt động 1 : Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên ? Gv cho học sinh thảo luận để tìm cách hiểu và nhận biết vật chuyển động hay đứng yên ở câu C 1 ? ? Nhng trong vật lý làm thế nào để nhận biết đợc một vật đang đứng yên hay đang chuyển động ? -> GV : đa ra quy ớc: Trong vật lý, để nhận biết một vật chuyển động hay đứng yên ngời ta dựa vào vị trí của vật đó so với vật khác đợc chọn làm mốc( Vật mốc). ? Để chọn vật mốc ngời ta chọn những vật nh thế nào ? ở đâu ? I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển động hay đứng yên ? HS: Quan sát bằng thực tế để thảo luận và trả lời C 1 . Quan sát bánh xe quay, hay tiếng máy to rồi nhỏ dần, nhìn thấy phả ra ở ống xả hoặc bụi tung lên ở lốp ôtô đây là những kinh nghiệm trong thực tế mà đa phần học sinh đã biết. - Học sinh suy nghĩ để tìm cách nhận biết một vật chuyển động hay đứng yên thông qua quy ớc vật lý. _ H/S ghi nhớ cách nhận biết một vật chuyển động hay đứng yên bằng cách chọn vật mốc. - H/S : Ta có thể chọn bất kì một vật nào làm vật mốc. Thờng ta chọn Trái Đất và những vật gắn với Trái Đất nh nhà cửa, Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 1 Giỏo ỏn vt lớ 8 Gv lu ý thêm : trong bài sau nếu không nói đến vật mốc thì ta hiểu ngầm vật mốc là Trái Đất và những vật gắn với Trái Đất. ? Khi nào một vật đợc coi là chuyển động ? Chuyển động đó gọi là chuyển động gì ? ? Yêu cầu học sinh thực hiện C 2 : Nêu ví dụ về chuyển động cơ học, trong đó chỉ rõ vật đợc chọn làm mốc? ? Tiếp tục cho học sinh thảo luận để trả lời C 3 : Khi nào một vật đợc coi là đứng yên ? Tìm ví dụ về vật đứng yên, trong đó chỉ rõ vật đợc chọn làm mốc ? ( yêu cầu học sinh lấy những ví dụ thực tiễn xung quanh các em mà các em đã gặp ). -> GV đa ra tình huống : Bạn Dũng đang ngồi trên tàu hoả và nhìn xuống vệ đờng, bạn Dũng nói cái cây kia đang chuyển động. Bạn Dũng nói thế đúng hay sai ? -> Từ đó gv giới thiệu hoạt động 2 cây cối, cây cột sốlàm vật mốc. -H/S trả lời: Khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chuyển động này đợc gọi là chuyển động cơ học ( gọi tắt là chuyển động) - H/S : trả lời C 2 : chuyển động của ô tô trên đờng so với cây cột mốc. Khi đó cây cột mốc ở ven đờng chính là vật mốc. - H/S : trả lời C 3 : Vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác chọn làm vật mốc thì đợc coi là đứng yên. - H/S: Suy nghĩ về tình huống này. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu về tính tơng đối của chuyển động và đứng yên. vật mốc. Gv cho học sinh quan sát H1.2(SGK-Tr5) và yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm để trả lời các câu C 4 ,C 5 ? -GV gọi đại diện các nhóm trình bày kết quả và gọi nhóm khác nhận xét và bổ xung? - GV cho học sinh thảo luận và điền từ thích hợp vào C 6 : Nhận xét: Một vật có thể là chuyển động (1) nhng lại là (2)đối với vật khác ? - GV cho học thực hiện cá nhân để trả lời C 7 ? -GV : từ những ví dụ trên ta thấy một vật đợc coi là chuyển động hay đứng yên phụ thuộc vào gì ? ( Ta nói chuyển động hay đứng yên có tính tơng đối) - GV cho học sinh trả lời C 8 câu hỏi ở đầu bài đã đặt ra? II/ Tính tơng đối của chuyển động và đứng yên : - H/S quan sát H1.2 : Hành khách ngồi trên một toa tàu đang rời khỏi nhà ga. - Nhóm học sinh thảo luận để trả lời các câu C 4 , C 5 : -C 4 : So với nhà ga thì hành khách đang chuyển động vì vị trí của ngời này thay đổi so với nhà ga. -C 5 : So với toa tàu thì hành khách đứng yên vì vị trí của ngời này không thay đổi so với toa tàu. - H/S trả lời C 6 : (1) : đối với vật này (2) : đứng yên - H/S : trả lời C 7 : (học sinh tự lấy VD.) - H/S trả lời : Một vật đợc coi là chuyển động hay đứng yên phụ thuộc vào việc chọn vật làm mốc. Ta nói chuyển động hay đứng yên có tính tơng đối. - C 8 : Mặt Trời chuyển động so với một điểm mốc gắn với Trái Đất do đó có thể coi Mặt Trời chuyển động khi lấy vật mốc là Trái Đất. * Hoạt động 3 : Giới thiệu một số chuyển động thờng gặp. III/ Một số chuyển động thờng gặp : -H/S : quan sát hình về một số chuyển động thờng gặp : a) Chuyển động thẳng của máy bay b) Chuyển động cong của quả bóng bàn Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 2 Giỏo ỏn vt lớ 8 Yêu cầu học sinh quan sát H1.3 a,b,c (SGK- Tr6) về một số loại chuyển động thờng gặp? Yêu cầu học sinh lấy thêm các ví dụ khác bằng cách trả lời C 9 ? c) Chuyển động tròn của mũi kim đồng hồ. - H/S trả lời C 9 :( tự tìm và trả lời) * Hoạt động 4: Vận dụng : Yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm để trả lời C10? - Câu C11 nếu học sinh không tìm ra đợc thì giáo viên có thể cho học sinh về nhà tìm câu trả lời coi đây nh là bài tập về nhà. IV/ Vận dụng : - H/S : trả lời C10 theo nhóm bằng cách quan sát H1.4(SGK-Tr6) Học sinh liệt kê ra từng đối tợng quan sát : + ôtô + Ngời lái xe + Ngời đứng bên đờng + Cột điện. IV/ Củng cố : - GV yêu cầu học sinh đọc phần ghi nhớ cuối sách giáo khoa phần đóng khung in đậm trang 7. - Nếu còn thời gian có thể cho học sinh tìm hiểu phần có thể em cha biết. VI/ H ớng dẫn học ở nhà : - Trả lời C11, đọc nội dung phần ghi nhớ và phần có thể em cha biết. - Làm các bài tập 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 ( SbT - Tr3). - Đọc trớc bài 2 :" Vận tốc". Soạn : Giảng : Tiết : 2 Bài 2 : vận tốc A. Mục tiêu : 1. Kiến thức : - Từ ví dụ, học sinh so sánh quãng đờng chuyển động trong 1s của mỗi chuyển động để rút ra cách nhận biết sự nhanh, chậm của chuyển động đó ( gọi là vận tốc ). 2. Kỹ năng : - Nắm vững công thức tính vận tốc v= t S và ý nghĩa khái niệm vận tốc. Đơn vị hợp pháp của vận tốc là m/s, km/h và cách đổi đơn vị vận tốc. 3. Vận dụng : học sinh vận dụng công thức để tính quãng đờng, thời gian trong chuyển động. B. Chuẩn bị : Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 3 Giỏo ỏn vt lớ 8 - GV: Đồng hồ bấm giây, tranh vẽ tốc kế của xe máy(công tơ mét hay đồng hồ đo vận tốc). - H/S: Học bài cũ, làm các bài tập đợc giao; tranh vẽ tốc kế của xe máy và nếu có thể thì mỗi nhóm chuẩn bị một đồng hồ bấm giây. C. Các hoạt động dạy học : I/ ổn định tổ chức : Sĩ số : 8A 8B 8C II/ Kiểm tra bài cũ : ? Làm thế nào để nhận biết đợc một vật chuyển động hay đứng yên ? - H/S : trả lời - H/S : khác nhận xét. -> GV: hỏi có cách nào để nhận biết đợc sự nhanh hay chậm của chuyển động ? Từ đó vào bài mới ! III/ Bài mới : Hoạt động của Thày Hoạt động của Trò * Hoạt động1: Tìm hiểu về vận tốc . - GV: Hớng dẫn vào vấn đề so sánh sự nhanh, chậm của chuyển động của các bạn trong nhóm căn cứ vào kết quả cuộc chạy 60m. - Yêu cầu học sinh quan sát bảng 2.1 và h- ớng các em áp dụng những kinh nghiệm hàng ngày, các em sắp xếp thứ tự chuyển động nhanh, chậm của các bạn nhờ số đo quãng đờng chuyển động trong một đơn vị thời gian? Yêu cầu học sinh thực hiện C1, C2? GV: Trong trờng hợp nh ở bảng thì đâu đợc coi là vận tốc ? ? GV: Tiếp tục yêu cầu học sinh thực hiện C3 : nhìn vào bảng kết quả xếp hạng, hãy cho biết độ lớn của vận tốc biểu thị tính chất nào của chuyển động và tìm từ thích hợp cho các chỗ trống trong kết luận ? ( GV treo bảng phụ phần kết luận lên bảng để học sinh điền từ thích hợp vào chỗ trống) -> cho học sinh thảo luận và nhận xét kết quả đã tìm đợc ? I- Vận tốc là gì ? Bảng 2.1: ghi kết quả cuộc chạy 60m trong tiết thể dục của một nhóm h/s : Cột 1 2 3 4 5 STT Họ và tên học sinh Quãng đờng chạys(m) Thời gian chạy t(s) Xếp hạng Quãn g đ- ờng chạy trong 1 giây 1 Nguyễn An 60 10 3 6m 2 Trần Bình 60 9.5 2 6,3m 3 Lê Văn Cao 60 11 5 5,45m 4 Đào Việt Hùng 60 9 1 6,67m 5 Phạm Việt 60 10.5 4 5,7m - H/S thực hiện C1và C2 : nh trong bảng đã điền ở cột 4 và 5 trong bảng 1. -H/S : Trong trờng hợp nh ở bảng trên thì quãng đ- ờng chạy đợc trong 1 giây gọi là vận tốc. - H/S : Thực hiện C3 : tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong kết luận trong bảng phụ của giáo viên treo trên bảng: * Độ lớn của vận tốc cho biết sự nhanh hay chậm của chuyển động * Độ lớn của vận tốc đợc tính bằng quãng đờng đi đ- ợc trong một đơn vị thời gian. * Hoạt động 2: Tìm hiểu công thức tính vận tốc : Trên cơ sở của câu C3 GV cho học sinh dự II - Công thức tính vận tốc Vận tốc đợc tính bằng công thức : Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 4 Giỏo ỏn vt lớ 8 đoán và tìm xem công thức của vận tốc đợc cho bởi những đại lợng nào ? v = t s , trong đó : v là vận tốc s là quãng đờng đi đợc t là thời gian để đi hết quãng đờng đó. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu đơn vị vận tốc ? Đơn vị vận tốc phụ thuộc vào các đơn vị nào ? ? Yêu cầu học sinh thực hiện C4 : tìm đơn vị vận tốc thích hợp cho các chỗ trống trong bảng 2.2 (SGK_Tr9) ? -> giáo viên giới thiệu về đơn vị hợp pháp của vận tốc nh sách giáo khoa và yêu cầu học sinh ghi nhớ và hiểu. ? GV: giới thiệu với học sinh về tốc kế ( có thể theo hình vẽ của sgk hoặc dùng tốc kế thật) và yêu cầu học sinh cho biết về hoạt động của tốc kế? III - Đơn vị vận tốc : * Đơn vị vận tốc phụ thuộc vào đơn vị chiều dài và đơn vị thời gian. - H/S : thực hiện C4: Đơn vị chiều dài m m km km cm Đơn vị thời gian s phút h s s Đơn vị vận tốc m/s m/phút Km/h Km/s cm/s - Đơn vị hợp pháp của vận tốc là mét trên giây(m/s) và kilômét trên giờ(km/h): 1km/h 0,28m/s - Độ lớn của vận tốc đợc đo bằng dụng cụ gọi là tốc kế ( còn gọi là đồng hồ vận tốc) (H.2.2). * Hoạt động 4 : Vận dụng ?Yêu cầu học sinh thực hiện ngay tại chỗ các câu C5, C6, C7, C8? ? Làm thế nào để biết chuyển động nào là nhanh nhất và chuyển động nào là chậm nhất? ? Cho học sinh thảo luận và thực hiện theo nhóm bài C6 ? Nhóm nào xong trớc thì lên bảng trình bày lời giải sau đó cho các nhóm nhận xét kết quả ? -> 54>15 nhng vận tốc không phải là khác nhau, ta chỉ so sánh đợc vận tốc khi quy nó về cùng đơn vị vận tốc. ? Tiếp tục cho học sinh thực hiện cá nhân các câu C7, C8 và cho học sinh lên bảng thực hiện ? ? Nếu học sinh phát hiện và tìm ra cách giải khác thì có thể cho học sinh thực hiện ngay tại lớp sau đó khuyến khích và động viên các em. - H/S : trả lời các câu hỏi sgk : +) C5 :a) Vận tốc của ôtô là 36km/h, có nghĩa là một giờ ôtô đi đợc 36km, của xe đạp là 10,8km/h tức là một giờ xe đạp đi đợc 10,8km và của tàu hoả là 10m/s chobiết tàu hoả mỗi giây đi đợc 10m. b) Ta đổi v=10m/s = 36km/h. Nh vậy ôtô và tàu hoả chuyển động nh nhau, xe đạp chuyển động chậm nhất. +) C6 : vận tốc của tàu là : v = t s = 5,1 81 = 54km/h. v = 54km/h = 15m/s học sinh phát hiện đợc ngay 54>15. +) C7 : quãng đờng đi đợc là : áp dụng công thức : v = t s s = vt = 3 2 .12 = 8 (km) +) C8 : khoảng cách từ nhà đến nơi làm việc là : s = vt = 4. 2 1 =2(km). IV/ Củng cố : Yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi sau : Độ lớn của vận tốc cho ta biết gì ? Công thức tính vận tốc nh thế nào ? Nêu rõ các đại lợng trong đó ? Đơn vị của vận tốc phụ thuộc vào các đơn vị nào ? Nêu đơn vị hợp pháp của vận tốc ? Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 5 Giỏo ỏn vt lớ 8 V/ Hớng dẫn học ở nhà : - Học phần ghi nhớ trong sách giáo khoa phần in đậm đóng khung tr 10. - Đọc phần có thể em cha biết (SGK_Tr 10). - Xem các bài tập và câu hỏi đã thực hiện ở trên lớp. - Làm các bài tập trong sách bài tập : bài 2.1; 2.2; 2.3; 2.4; 2.5. - Xem trớc bài 3:" chuyển động đều- chuyển động không đều" Soạn Giảng : Tiết : 3 Bài 3 : Chuyển động đều - Chuyển động không đều A. Mục tiêu : 1. Kiến thức : - Phát biểu đợc định nghĩa chuyển động đều và nêu đợc những ví dụ về chuyển động đều. - Nêu đợc những ví dụ về chuyển động không đều thờng gặp. Xác định đợc dấu hiệu đặc trng của chuyển động này là vận tốc thay đổi theo thời gian. 2. Kỹ năng : Học sinh thực hiện đợc thí nghiệm đợc mô tả trong hình 3.1 trang 11 về bánh xe lăn trên máng nghiêng. 3. Vận dụng : - Mô tả TN và dựa vào các dữ kiện đã ghi ở bảng để trả lời các câu hỏi trong bài. - Vận dụng để tính vận tốc trung bình trên một đoạn đờng. B. Chuẩn bị : GV : một máng nghiêng có hai đoạn (đoạn đờng bằng và đoạn đờng dốc), bánh xe lăn, đồng hồ bấm giây, thớc thẳng có chia đến cm, bút dạ. HS : Mỗi nhóm học sinh chuẩn bị một bộ dụng cụ bao gồm : một máng nghiêng có hai đoạn (đoạn đờng bằng và đoạn đờng dốc), bánh xe lăn, đồng hồ bấm giây, thớc thẳng có chia đến cm, bút dạ. C. Các hoạt động dạy học : I/ ổn định tổ chức : Sĩ số : 8A 8B 8C II/ Kiểm tra bài cũ : ? Độ lớn của vận tốc cho biết điều gì ? Nó đợc xác định nh thế nào ? II/ Bài mới : Hoạt động của Thày Hoạt động của Trò * Hoạt động 1 : ãTìm hiểu định nghĩa chuyển động đều, chuyển động không đều ? Thế nào là chuyển động đều ? ? Thế nào là chuyển động không đều ? ãTìm hiểu TN chuyển động đều và chuyển động không đều I - Định nghĩa : - H/S :(phát biểu định nghĩa) Chuyển động đều là chuyển động mà vận tốc có độ lớn không thay đổi theo thời gian. Chuyển động không đều là chuyển Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 6 Giỏo ỏn vt lớ 8 GV tổ chức cho học sinh hoạt động theo nhóm làm TN theo hình 3.1 SGK : yêu cầu quan sát chuyển động của trục bánh xe và ghi các quãng đờng nó lăn đợc sau những khoảng thời gian 3s liên tiếp trên mặt nghiêng AD và mặt ngang DF ? GV hớng dẫn hs lắp TN và hớng dẫn cách xác định quãng đờng liên tiếp mà trục bánh xe lăn đợc trong những khoảng thời gian 3s liên tiếp. ? Cho hs dựa vào kết quả TN để trả lời các câu C1 và C2 bằng cách thảo luận ? động mà vận tốc có độ lớn thay đổi theo thời gia n. - H/S hoạt động nhóm tiến hành làm TN theo hình 3.1(SGK) và điền kết quả nh bảng 1 - H/S thảo luận và dựa vào bảng kết quả để thực hiện C1 và C2 : C1: chuyển động của trục bánh xe trên đoạn đờng AD là chuyển động không đều, còn trên đoạn đờng DF thì trục bánh xe chuyển động đều C2 : a) là chuyển động đều b),c),d) là chuyển động không đều * Hoạt động 2 : Tìm hiểu về vận tốc trung bình của chuyển động không đều. ? Tính quãng đờng lăn đợc của trục bánh xe trong mỗi giây ứng với các quãng đờng AB, BC, CD ? ->Từ đó GV yêu cầu HS trình bày khái niệm vận tốc trung bình ? ? Đây là chuyển động nhanh dần hay chậm dần ? Yêu cầu học sinh thực hiện C3 ? -> Từ đó giáo viên yêu cầu học sinh trình bày hiểu biết của mình về vận tốc trung bình của chuyển động không đều trên một quãng đ- ờng ? II - Vận tốc trung bình của chuyển động không đều. - HS : tìm hiểu thông tin SGK và thực hiện theo yêu cầu của GV : + Trên đoạn AB mỗi giây bánh xe lăn đợc quãng đờng là : 0,05/3=0,0167m + Trên đoạn BC mỗi giây bánh xe lăn đợc quãng đờng là : 0,15/3=0,05(m) + Trên đoạn CD mỗi giây bánh xe lăn đợc quãng đờng là : 0,25/3 = 0,83m ->Là chuyển động nhanh dần ->Trên cả đoạn đờng AD vận tốc trung bình của chuyển động đó là : V tb = t s = 9 25,015,005,0 ++ = 0,05 m/s (điều đó có nghĩa là trung bình mỗi giây trục bánh xe lăn đợc quãng đơngd là 0,05m) - H/S : hiểu về vận tốc trung bình của một chuyển động không đều trên một quãng đờng đợc tính bởi công thức : v tb = t s , trong đó : s là quãng đờng đi t là thời gian để đi hết quãng đờng đó. * Hoạt động 3 : Vận dụng Giáo viên cho học sinh thực hiện các câu C4, C5, C6 : ? Yêu cầu h/s trả lời nhanh câu C4 ? ? Khi nói ôtô chạy từ Hà Nội tới Hải Phòng với vận tốc 50km/h là nói tới vận tốc nào ? ? Yêu cầu học sinh hoạt động theo nhóm để thực hiện C5 ?(có thể mô phỏng cho học sinh nh sau : A III - Vận dụng : C4: Chuyển động của ôtô từ Hà Nội đến Hải Phong là chuyển động không đều vì trên cả đoạn đờng đó vận tốc của ôtô luôn thay đổi theo thời gian. - H/S : nói tới vận tốc trung bình. - H/S Thực hiện nhóm bài C5 : + Vận tốc trung bình của xe trên quãng đờng dốc là : v tb1 = 30 120 = 4m/s + Vận tốc trung bình của xe trên quãng đờng Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 7 Giỏo ỏn vt lớ 8 B C AB =120m, BC =60m) GV lu ý cho học sinh vận tốc trung bình của chuyển động không đều thờng khác trung bình cộng của vận tốc! GV cho hs hoạt động cá nhân để thực hiện bài C6 ? ->Riêng câu C7 yêu cầu học sinh tự thực hành đo thời gian chạy cự ly 60m, có thể làm ở nhà hoặc giờ ra chơi. nằm ngang là : v tb2 = 24 60 = 2,5m/s + Vận tốc trung bình của xe trên cả đoạn đờng đó là : v tb = t s = 2430 60120 + + = 3,33m/s -H/S : thực hiện cá nhân câu C6 : Quãng đờng đoàn tàu đi đợc : S = v tb t = 5.30 =150 (km) IV/ Củng cố : - Yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm chuyển động đều và chuyển động không đều. - Vận tốc trung bình của chuyển động không đều đợc tính nh thế nào ? - Nếu còn thời gian cho học sinh thực hiện bài tập 3.4 (SBT) ? Đáp án bài 3.4 : a) Không đều b) v tb = 86,9 100 = t s = 10,14m/s = 36,5km/h. V/ H ớng dẫn học ở nhà : - Học kỹ nội dung của bài đã học, đặc biệt là phần ghi nhớ đợc in đậm trong phần đóng khung cuối bài học. - Thực hành đo thời gian chạy cự ly 60m và tính vận tốc trung bình(m/s) và đổi ra các đơn vị m/phút, km/h. - Làm các bài tập : 3.1, 3.2, 3.3, 3.4(nếu 3.4 đã đợc làm ở lớp thì về nhà xem lại), 3.5, 3.6 ( trong SBT ). - Đọc và chuẩn bị trứơc bài 4"Biểu diễn lực" Soạn Giảng : Tiết : 4 Bài 4 : Biểu diễn lực A. Mục tiêu : 1. Kiến thức : Học sinh nêu đợc ví dụ thể hiện lực tác dụng làm biến dạng, thay đổi chuyển động(nghĩa là thay đổi vận tốc ) của vật. - Biết đợc lực là một đại lợng véc tơ, biết ký hiệu của vectơ lực. 2. Kỹ năng : giải thích, mô tả đợc thí nghiệm, hiện tợng trong hình 4.1 và 4.2 (SGK - Tr15). - Biểu diễn đợc vectơ lực. 3. Thái độ : Học sinh có thái độ nghiêm túc trong thực hành, đoàn kết hợp tác trong hoạt động nhóm, tìm tòi khám phá các hiện tợng tự nhiên để tìm ra chân lý. B. Chuẩn Bị : GV: TN nh hình 4.1 (nếu có điều kiện thì chuẩn bị cả TN nh hình 4.2), Hình vẽ phóng to 4.3, 4.4(SGK-Tr16). HS : học bài cũ, ôn lại bài Lực - Hai lực cân bằng(bài6 SGK Vật lý 6). C. Các hoạt động dạy học : I - ổn định tổ chức : Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 8 Giỏo ỏn vt lớ 8 Sĩ số : 8A 8B 8C II - Kiểm tra bài cũ : ? Lực có thể gây ra những tác dụng gì đối với vật ? III - Bài mới : Hoạt động của Thày Hoạt động của trò * Hoạt động 1 : Tổ chức tình huống học tập GV có thể đặt câu hỏi nh sau : Lực có thể làm biến đổi chuyển động, mà vận tốc xác định sự nhanh chậm và cả hớng của chuyển động, vậy giữa lực và vận tốc có sự liên quan nào không ? (hoặc có thể lấy nội dung phần mở đầu của SGK) - GV làm một TN : thả rơi một viên bi xuống đất và để viên bi lăn trên mặt đất rồi hỏi : vận tốc viên bi tăng nhờ tác dụng nào ? -> GV đa ra giải quyết vấn đề trên : muốn biết điều này phải xét sự liên quan giữa lực với vận tốc - H/S : suy nghĩ đến tình huống trên ! - H/S : Tiếp tục suy nghĩ về tình huống của TN đó ! * Hoạt động 2 : Tìm hiểu về mối quan hệ giữa lực và sự thay đổi vận tốc . ? ở lớp 6 ta đã biết lực có thể gây ra những tác dụng gì ? GV cho học sinh hoạt động theo nhóm để trả lời câu C1? ? yêu cầu các nhóm thảo luận để tìm ra lời giải thích cho phần TN đợc mô tả trong các hình 4.1 và 4.2 : nhóm nào xong trớc thì trình bày trớc và cho các nhóm khác bổ xung, nhận xét ? I- Ôn lại khái niệm lực : - H/S Trả lời : Lực có thể làm biến dạng, thay đổi chuyển động(nghĩa là làm thay đổi vận tốc) của vật . - H/S hoạt động theo nhóm, mỗi nhóm thảo luận để tìm câu trả lời cho C1 : +) Hình4.1 : lực hút của nam châm lên miếng thép làm tăng vận tốc của xe lăn, nên xe lăn chuyển động nhanh lên. +) Hình4.2 : lực tác dụng của vợt lên quả bóng làm quả bóng biến dạng và ngợc lại, lực tác dụng của quả bóng lên vợt làm vợt biến dạng . *Hoạt động 3 : Thông báo đặc điểm của lực và cách biểu diễn lực bằng vectơ. GV thông báo luôn cho học sinh biết lực là một đại lợng vectơ. Nhng hỏi thêm: nguyên nhân nào mà ta khẳng định lực là một đại lợng vectơ? ? Cách biểu diễn lực nh thế nào và kí hiệu của vectơ lực nh thế nào ? ? Để biểu diễn một vectơ lực ngời ta làm nh thế nào ? (nếu học sinh khó trả lời giáo viên có thể thông báo và yêu cầu học sinh ghi nhớ). ? Vectơ lực đợc kí hiệu nh thế nào ? Cờng độ II - Biểu diễn lực : 1. Lực là một đại lợng vectơ: - H/S : lực không những có độ lớn mà còn có cả phơng và chiều. -> Một đại lợng vừa có độ lớn, vừa có phơng và chiều là một đại lợng vectơ. 2. Cách biểu diễn và kí hiệu vectơ lực : a) Để biểu diễn vectơ lực ngời ta dùng một mũi tên có : - Gốc là điểm mà lực tác dụng lên vật (gọi là điểm đặt của lực). - Phơng và chiều là phơng và chiều của lực. - Độ dài biểu diễn cờng độ của lực theo một tỉ xích cho trớc. Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 9 Giỏo ỏn vt lớ 8 của lực đợc kí hiệu nh thế nào ?(có thể yêu cầu học sinh ghi nhớ thành thông báo). GV : treo bảng phụ vẽ sẵn H4.3 phóng to lên bảng cho học sinh quan sát và đa ra ví dụ (SGK-Tr16) ? Hãy nêu điểm đặt của lực, phơng, chiều và c- ờng độ của lực ? b) Vectơ lực đực kí hiệu bằng chữ F có mũi tên ở trên : F . Cờng độ của lực đợc kí hiệu bằng chữ F không có mũi tên ở trên : F H/S : tìm hiểu ví dụ : A B F 5N - Điểm đặt A - Phơng nằm ngang, chiều từ trái sang phải. - Cờng độ F =15N * Hoạt động : 4 Vận dụng GV cho học sinh hoạt động nhóm thực hiện câu C2, nhóm nào xong trớc lên trên bảng trình bày ? ( chú ý các nhóm vẽ hình chuẩn và tỉ lệ xích phải chính xác). Yêu cầu học sinh xác định chính xác điểm đặt của lực lên vật? (lu ý trong trờng hợp trên trọng lực ở đây đóng vai trò chính là một lực kéo h- ớng thẳng đứng từ trọng tâm của vật xuống phía dới vì vậy điểm đặt của lực là trọng tâm của vật). - Câu C3: giáo viên treo bảng phụ lên bảng và yêu cầu học sinh diễn tả bằng lời các yếu tố của các lực ở hình 4.4 ? ? Yêu cầu học sinh mô tả bằng lời và phải chỉ rõ đợc các yếu tố đó là điểm đặt của lực, phơng và chiều của lực đó và cờng độ của lực đó là bao nhiêu ? III - Vận dụng : C2:(Học sinh hoạt động nhóm) *Trọng lực của một vật có khối lợng 5kg(ứng với một lực là 50N, 0,5cm ứng với 10N). A 10N P *Lực kéo 15000N theo phơng nằm ngang, chiều từ trái sang phải.(1cm ứng với 5000N) B F 5000N - H/S : quan sát bảng phụ của gv treo trên bảng và giơ tay phát biểu: +) H4.4a : Lực 1 F có điểm đặt tại A, phơng thẳng đứng , chiều hớng từ dới lên trên và có c- ờng độ F 1 =20N. +) H4.4b : Lực 2 F có điểm đặt tại B, có phơng nằm ngang, có chiều từ trái sang phải và có cờng độ F 2 = 30N. +) H4.4c : Lực 3 F có điểm đạt tại C, có ph- ơng chéo góc 30 0 so với phơng nằm ngang, có chiều từ dới lên trên và có cờng độ F 3 = 30N. IV - Củng cố : - ? Giữa lực và vận tốc có mối liên hệ nh thế nào ? - Ngời ta biểu diễn lực nh thế nào ? - Vectơ lực đợc kí hiệu nh thế nào ? - Nếu còn thời gian Gv cho học sinh biểu diễn lực của một quả cầu(A) đợc treo nh sau, biết rằng quả cầu đó nặng 1kg? A Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 10 [...]... băng thể tích của vật a, Đo thể tích của vật nặng cũng chính là thể - Hớng dẫn học sinh đánh dấu mực nơc V1 V2 tich của phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ (V1 là mực nớc trong bình khi cha nhúng vật - Đánh dấu mực chất lỏng trong bình trớc khi vào trong nớc V2 là mực nớc trong bình sau khi nhúng vật vào ( V1 ) đã nhúng vật chìm trong nớc ) - Đánh dấu mực nớc trong bình sau khi nhúng vật chìm trong nớc... khi nào vật nổi, vật chìm, vật lơ lửng Nêu đợc điều kiện nổi của vật Giải thích đợc các hiện tợng vật nổi thờng gặp trong đời sống B/ Chuẩn bị Mỗi nhóm học sinh - Một cốc thuỷ tinh to đựng nớc - Một chiếc đinh, một miếng gỗ nhỏ - Một ống nghiệm nhỏ đựng cát (làm vật lơ lửng ) có nút đậy kín Bản vẽ sẵn các hình trong sách giáo khoa - Mô hình tầu ngầm C/ Tiến trình lên lớp I- ổn định Sĩ số : 8A 8B 8C II-... lên một vật đang chuyển động +) GV dẫn dắt hs dự đoán dựa trên hai cơ sở : Lực làm thay đổi vận tốc và hai lực cân bằng này không làm thay đổi vận tốc Yêu cầu học sinh thảo luận và đa ra ý kiến dự đoán của mình ? GV chốt lại những dự đoán và có thể dự đoán nh sgk : khi đó vận tốc của vật sẽ không thay đổi, nghĩa là vật sẽ chuyển động thẳng đều ? Làm thế nào để biết đợc dự đoán nào đúng, dự đoán nào... cụ cho giáo viên làm thí nghiệm ở H 10.3 - Trò : Ôn kiến thức, làm bài tập C/ Tiến trình lên lớp 1- ổn định Sĩ số : 8A 8B 8C 2- Kiểm tra 3- Bài mới Công việc của thày Công việc của trò I Tác dụng của chất lỏng lên vật nhúng chìm trong nó C1 : P1 . trí của vật đó so với vật khác đợc chọn làm mốc( Vật mốc). ? Để chọn vật mốc ngời ta chọn những vật nh thế nào ? ở đâu ? I/ Làm thế nào để biết một vật chuyển. bằng(bài6 SGK Vật lý 6). C. Các hoạt động dạy học : I - ổn định tổ chức : Nguyn c Huy - Trng THCS An Ho 8 Giỏo ỏn vt lớ 8 Sĩ số : 8A 8B 8C II - Kiểm tra