Header Page of 132 ðHKTQD BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN * VUTH PHANNA VUTH PHANNA * LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ * HÀ NỘI 2008 Footer Page of 132 HÀ NỘI - 2008 Header Page of 132 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VUTH PHAN NA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA CHUYÊN NGÀNH: Kinh tế quốc tế quan hệ kinh tế giới (kinh tế ñối ngoại) Mã số : 62.31.07.01 LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS TS TÔ XUÂN DÂN GS TS TĂNG VĂN BỀN HÀ NỘI - 2008 Footer Page of 132 Header Page of 132 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây công trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết luận án trung thực chưa ñược công bố công trình khác Tác giả Vuth Phanna Footer Page of 132 Header Page of 132 MỤC LỤC PHẦN MỞ ðẦU CHƯƠNG I CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ 1.1 Lý luận chung hội nhập kinh tế quốc tế 1.2 Lý luận chung chuyển dịch cấu kinh tế 20 1.3 Sự cần thiết phải chuyển dịch cấu kinh tế Campuchia ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 32 1.4 Kinh nghiệm chuyển dịch cấu kinh tế ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 43 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA 58 2.1 Hội nhập kinh tế quốc tế Campuchia 58 2.2 Những ñiều chỉnh luật pháp sách Campuchia trình gia nhập AFTA WTO 72 2.3 Những tác ñộng trình hội nhập ñến tăng trưởng chuyển dịch cấu kinh tế .79 2.4 ðánh giá chung mặt tích cực, hạn chế trình hội nhập với trình chuyển dịch cấu kinh tế 108 CHƯƠNG III: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ðẨY MẠNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TRONG ðIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA CAMPUCHIA 114 3.1 Phương hướng tiếp tục chuyển dịch cấu kinh tế thời kỳ 2007 - 2020 ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 114 3.2 Một số giải pháp ñẩy mạnh chuyển dịch cấu kinh tế Campuchia tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế 131 KẾT LUẬN 151 DANH MỤC CÔNG TRÌNH ðà CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 154 TÀI LIỆU THAM KHẢO 155 PHỤ LỤC .159 Footer Page of 132 Header Page of 132 DANH MỤC SƠ ðỒ, HÌNH VẼ Sơ ñồ 1.1 “Cái vòng luẩn quẩn” nghèo khổ 23 Sơ ñồ 2.1 Cơ cấu thể chế hợp tác kinh tế ASEAN 60 Hình 1.1 Tỷ giá hối ñoái Riel/USD từ 1991 - 2005 36 Hình 2.1 Xuất theo khu vực thị trường Campuchia (triệu USD) .89 Footer Page of 132 Header Page of 132 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Các tiêu kinh tế chủ yếu Campuchia thời kỳ 1990 - 2003 35 Bảng 2.1 Lịch trình thuế quan ñối với sản phẩm danh mục giảm thuế ñược cam kết nước thành viên ASEAN 64 Bảng 2.2 Các tiêu kinh tế chủ yếu Campuchia thời kỳ 2000 - 2006 .72 Bảng 2.3 Sản lượng sản phẩm nông, lâm thuỷ sản chủ yếu năm 1995-2001 80 Bảng 2.4 Tốc ñộ tăng giá trị sản phẩm ngành nông nghiệp 80 Bảng 2.5 Tốc ñộ tăng giá trị sản phẩm ngành công nghiệp 81 Bảng 2.6 Tốc ñộ tăng giá trị sản phẩm ngành dịch vụ .83 Bảng 2.7 Giá trị gia tăng lĩnh vực nông nghiệp (% tăng lên, giá cố ñịnh năm 2000) .84 Bảng 2.8 Giá trị gia tăng lĩnh vực công nghiệp (% tăng lên, giá cố ñịnh năm 2000) .85 Bảng 2.9 Giá trị gia tăng lĩnh vực dịch vụ (% tăng lên, giá cố ñịnh 2000) 85 Bảng 2.10 Tổng kim ngạch xuất nhập Campuchia giai ñoạn 2000 ñến 2006 90 Bảng 2.11 Các nước ñầu tư nhiều vào ngành Dệt may Campuchia (giai ñoạn 1994 - 2004) 91 Bảng 2.12 Xuất dệt may Campuchia (tốc ñộ tăng trung bình năm) 912 Bảng 2.13 Tốc ñộ tăng khách du lịch quốc tế hàng năm 93 Bảng 2.14 Cơ cấu GDP theo lĩnh vực kinh tế năm 1990 -2006 95 Bảng 2.15 GDP ngành kinh tế Campuchia 96 Bảng 2.16 ðóng góp vào GDP số ngành theo giá hành 98 Bảng 2.17 Xuất may mặc Campuchia sang thị trường chủ yếu qua năm 2001-2005 (tốc ñộ tăng năm sau so với năm trước %) .103 Footer Page of 132 Header Page of 132 Bảng 3.1 Tốc ñộ tăng trưởng GDP GDP bình quân ñầu người/năm ( giai ñoạn 2007 - 2020 - dự báo) 123 Bảng 3.2 Thu hút vốn ñầu tư trực tiếp nước tốc ñộ tăng trưởng xuất nhập bình quân năm ( giai ñoạn 2007 - 2020 - dự báo) 124 Bảng 3.3 Chuyển dịch cấu kinh tế theo lĩnh vực Campuchia ( giai ñoạn 2010 2020, dự báo) .125 Bảng 3.4 Cải cách luật pháp xử án 139 Bảng 3.5 Tăng cường ràng buộc máy tư pháp luật pháp 140 Footer Page of 132 Header Page of 132 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT TIẾNG ANH AFTA Hiệp ñịnh thương mại tự ASEAN ASEAN Free Trade Area AIA Khu vực ðầu tư ASEAN AICO Chương trình Hợp tác Công nghiệp ASEAN Industrial APEC ASEAN ASEAN Investment Area ASEAN Cooperation Diễn ñàn hợp tác kinh tế Châu Á Asia-Pacific Economic Thái Bình Dương Cooperation Hiệp hội quốc gia ðông Nam Á Association of South - East Asean CDC Hội ñồng Phát triển Campuchia The Council for Development of Cambodia CDCCKT Chuyển dịch cấu kinh tế CEPT Thuế quan ưu ñãi có hiệu lực chung Common Effective Preferential Tariff Scheme CPP ðảng nhân dân Campuchia Party People of Cambodia EEC Cộng ñồng kinh tế Châu Âu European Economic Community EU Liên minh Châu Âu European Union FDI Vốn ñầu tư trực tiếp nước Foreign Direct Investment FUNCINPEC: Tên ðảng trị Campuchia GATT Hiệp ñịnh chung Thương mại General Agreement on Tarrif thuế quan and Trade GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product GMAC Hiệp hội may mặc Campuchia The Garment Manufacturers Association In Cambodia GSP Ưu ñãi thuế quan Generalized System of Preferences Footer Page of 132 Formatted: Font: 16 pt, Font color: Auto, Norwegian (Nynorsk) Header Page of 132 HNKTQT Hội nhập kinh tế quốc tế IMF Quỹ tiền tệ quốc tế International Monetary Fund MFN Nguyên tắc tối huệ quốc Most Favored Nation NAFTA Khu vực tự Bắc Mỹ North America Free Trade Agreement NIEs Các nước công nghiệp hóa Newly Industrialized Economies NPRS Chiến lược giảm bớt ñói nghèo National Poverty Reduction Strategy NT Nguyên tắc ñãi ngộ quốc gia National Treatment ODA Hỗ trợ phát triển thức Official Development Assistance RGC Chính phủ Hoàng gia Campuchia Royal of Government Cambodia SEDP2 Chương trình phát triển kinh tế - xã Cambodia Socio-Economic hội Campuchia Development Program USD ðồng ñô la Mỹ US Dollar WB Ngân hàng giới World Bank WTO Tổ chức thương mại giới World Trade Orgnization Formatted: Font: 14 pt, Italian (Italy) Footer Page of 132 Header Page 10 of 132 Formatted: Right: cm, Top: 3.5 cm, Bottom: cm, Section start: New column, Not Different first page PHẦN MỞ ðẦU Tính cấp thiết ñề tài Toàn cầu hóa kinh tế hội nhập kinh tế quốc tế (HNKTQT) trở thành xu tất yếu ñối với tất nước Toàn cầu hóa HNKTQT góp phần củng cố an ninh trị nước thông qua việc thiết lập mối Deleted: 5¶ ¶ Formatted: Font: Not Bold Formatted: Font: 28 pt, Font color: Auto, Italian (Italy) Formatted: Font: 16 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 16 pt, Font color: Auto Deleted: : quan hệ ñan xen, nhiều tầng nấc khác nước ñồng thời mở rộng nguồn lực ñầu vào thị trường ñầu cho phát triển nước Chuyển dịch cấu kinh tế (CDCCKT) hợp lý cốt lõi chiến Formatted: Indent: First line: 1.06 cm Deleted: oá Deleted: giúp Deleted: lược phát triển kinh tế nước, nhân tố quan trọng ñể ñảm bảo tăng trưởng bền vững nâng cao hiệu kinh tế - xã hội Thực tiễn cho thấy CDCCKT ñiều kiện tiên ñể kinh tế vượt qua thời kỳ suy thoái ñạt tới trình ñộ phát triển cao Là nước ñang phát triển trình ñộ thấp, Campuchia ñang phải ñương ñầu với thách thức to lớn kinh tế xã hội Thực tế ñó ñòi hỏi Campuchia phải vạch ñược chiến lược CDCCKT phù hợp ñiều kiện HNKTQT Chính phủ Campuchia nhận thức ñược xu khách quan trình tự hoá thương mại nhận thấy phải biết tận dụng chế thương mại quốc tế ñể thúc ñẩy tăng trưởng kinh tế Trở thành thành viên thức ASEAN, năm 2003, Campuchia với Nepal nước phát triển Deleted: ê ñược kết nạp vào Tổ chức Thương mại giới (World Trade OrgnizationWTO) Là thành viên WTO, ASEAN, Campuchia có thêm hội hệ thống thương mại ña phương ñem lại, rào cản mậu dịch ñược giảm thiểu Nền kinh tế vận hành có hiệu nhờ tăng cường thương mại, ñầu tư, thực CDCCKT theo hướng công nghiệp hóa thúc ñẩy thị trường nội ñịa có tính cạnh tranh cao Tuy nhiên, trình hội nhập, thuận lợi, chắn gặp phải khó khăn kinh tế - trị - xã hội: cạnh tranh Footer Page 10 of 132 Deleted: gia nh Deleted: giới Deleted: C Header Page 183 of 132 hoá khả ñáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế thông qua việc chủ ñộng giải cách ñồng số vấn ñề lớn sau: Thứ nhất: Tăng cường phối hợp ðảng, Bộ, ngành Tăng cường phối hợp ðảng Nhà nước ñối với hoạt ñộng hội nhập kinh tế quốc tế, xem ñây nhân tố có ý nghĩa ñịnh bảo ñảm hội nhập ñúng hướng thành công Theo tình thần ñó, cần coi hội nhập lĩnh vực then chốt hoạt ñộng kinh tế ñể từ ñó có chương trình kế hoạch cụ thể ñạo thống từ Trung ương tới ñịa phương, bảo ñảm phối hợp ñồng Bộ, ngành việc hoạch ñịnh chủ trương, sách, biện pháp thực mục tiêu ñã ñề Biện pháp nhằm tạo sức ñồng bộ, thống ý chí toàn dân ñể có bước ñi vững trình hội nhập kinh tế quốc tế, cần ñạt ñược yêu cầu: - Kết hợp chặt chẽ trị ñối ngoại ñối với kinh tế ñối ngoại: Nhằm tạo sức mạnh cho hội nhập kinh tế, cần sức thúc ñẩy quan hệ trị song phương ña phương, ñó trọng nội dung kinh tế, nhằm nâng cao vị có lợi Campuchia trường quốc tế, tranh thủ ñồng tình, ủng hộ, hợp tác có lợi nước; góp phần tập hợp lực lượng, ñoàn kết với nước ñang phát triển, ñấu tranh chống lại áp ñặt bất hợp lý nhằm bảo ñảm lợi ích nước ta nước ñang phát triển, ñồng thời phát huy vai trò trình ñịnh hình, xây dựng, ñiều chỉnh sách tổ chức kinh tế quốc tế mà ta tham gia - Các tổ chức ðảng cấp, từ Trung ương tới ñịa phương quan tâm ñạo thường xuyên công tác hội nhập kinh tế quốc tế; - Chính phủ có Chiến lược, lộ trình cụ thể hội nhập kinh tế quốc tế tổ chức máy hữu hiệu ñể triển khai hoạt ñộng hội nhập kinh tế quốc tế Quốc hội có chương trình xã hội ñiều chỉnh luật pháp vừa bảo ñảm phù hợp với thông lệ quốc tế; Footer Page 183 of 132 Header Page 184 of 132 - Các quan Nhà nước, ñoàn thể quần chúng, ñịa phương, doanh nghiệp có chương trình, kế hoạch cụ thể thực Nghị ðảng, tạo thành sức mạnh tổng hợp bảo ñảm thực nghiêm túc nguyên tắc, mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế ðẩy mạnh gắn kết, phối hợp ñồng Bộ, ngành, ñịa phương, gắn kết Ban ðảng với quan Nhà nước, ñoàn thể quần chúng, lãnh ñạo ðảng ñạo Chính phủ hoạt ñộng hội nhập kinh tế quốc tế Nếu xác ñịnh yếu tố lãnh ñạo, ñạo ðảng Chính phủ có tính ñịnh triển khai thực mục tiêu, nguyên tắc hội nhập yếu tố phối hợp ñồng ngành cấp có ý nghĩa then chốt Sự tham gia quan Quốc hội, Ban ðảng góp phần tăng cường ñạo, giám sát việc hội nhập tầm vĩ mô Sự tham gia quan thông tin ñại chúng bảo ñảm cho hội nhập kinh tế quốc tế ñược quán triệt rộng rãi quần chúng, hiểu ñúng ñể hành ñộng ñúng, không cảnh giác trước âm mưu "diễn biến hoà bình", "bạo loạn lật ñổ" lực thù ñịch, vững vàng ñi vào hội nhập kinh tế quốc tế, tiếp thu tinh hoa nhân loại, giữ gìn ñược sắc văn hoá dân tộc Thứ hai: Chủ ñộng xây dựng lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế Khi Campuchia hội nhập ñua tranh kinh tế trình ñộ phát triển kinh tế công nghệ thấp Vì vậy, phải tiến hành hội nhập bước, mở cửa thị trường với lộ trình hợp lý Lộ trình ñó ñược xác ñịnh sở tính toán ta vào yêu cầu cam kết mà tổ chức khu vực quốc tế ta gia nhập ñề ñược thoả thuận qua ñàm phán song phương ña phương Một lộ trình "quá nóng" mức ñộ thời hạn mở cửa thị trường vượt khả chịu ñựng kinh tế, dẫn tới thua thiệt, ñổ vỡ hàng loạt doanh nghiệp, vượt khỏi tầm kiểm soát Nhà nước, kéo theo nhiều hậu Footer Page 184 of 132 Header Page 185 of 132 khó lường Vì vậy, ñiều quan trọng cần xem xét, tính toán nghiêm túc ñiều kiện, khả cụ thể ngành hàng, loại doanh nghiệp mặt hàng quản lý, công nghệ, trình ñộ kinh doanh, có tính ñến quy ñịnh chung ñể ñịnh lộ trình hội nhập hợp lý Tuy nhiên, ñiều ñó hoàn toàn nghĩa "lộ trình dài tốt", cấp Nhà nước, gây tâm lý trì trệ, ỷ lại, không dốc sức cải tiến quản lý công nghệ, kéo dài tình trạng hiệu quả, yếu sức cạnh tranh kinh tế, nguy tụt hậu xa lớn trước phát triển nhanh chóng kinh tế khác, ñó có lĩnh vực phát triển mạnh mẽ nhanh chóng có ñột phá công nghệ Thực tế tất nước, kể nước phát triển, cho thấy: lĩnh vực kinh tế, hội nhập toàn "ñược" mà "thiệt" Vì vậy, hợp tác ñi liền với ñấu tranh, hội nhập ñi liền với cạnh tranh ñể giành "ñược" tối ña hạn chế "thiệt" ñến mức tối thiểu ðánh giá "ñược" hay "thiệt" cần có nhìn toàn diện ñối với toàn kinh tế, không hạn chế ñánh giá "ñược" ngành, lĩnh vực riêng lẻ ðiều quan trọng tổng thể "ñược" phải nhiều "thua thiệt" Xác ñịnh lộ trình hội nhập quốc tế chuyển dịch cấu không xác ñịnh thời gian mở cửa thị trường nước cho hàng hoá, dịch vụ ñầu tư nước thâm nhập, mà phác hoạ thời ñiểm kinh tế nước ta phải vươn lên, phát huy lợi so sánh, chiếm lĩnh thị phần ngày lớn thương trường quốc tế, thâm nhập ngày nhiều vào thị trường nước không hàng hoá mà ñầu tư dịch vụ, nâng cao vị trí, vai trò kinh tế nước ta thị trường giới Với kết nghiên cứu giản lược nay, phân tích sức cạnh tranh mặt hàng dịch vụ chất lượng, giá thành thị trường khác nhau, ta tạm thời chia hàng hoá dịch vụ Campuchia thành ba nhóm, ñể xác ñịnh thời gian hội nhập, mở cửa thị trường; mặt hàng dịch vụ có khả cạnh tranh Footer Page 185 of 132 Header Page 186 of 132 tham gia hội nhập sớm hơn, mở cửa thị trường sớm hơn, mặt hàng dịch vụ khả cạnh tranh cần bảo hộ có thời gian tham gia hội nhập chậm Thứ ba: Theo yêu cầu WTO, ñiều kiện ñầu tiên bắt buộc ñối với nước xin gia nhập WTO phải có kinh tế thị trường phát triển ðể ñáp ứng yêu cầu này, thời gian qua, Campuchia ñã ñặt giải pháp ñể ñẩy nhanh tiến trình chuyển sang kinh tế thị trường cách: Một là, thực quán sách kinh tế nhiều thành phần Coi ñây ñiều kiện sở ñể thúc ñẩy kinh tế thị trường phát triển, nhờ ñó mà sử dụng có hiệu sức mạnh tổng hợp thành phần kinh tế, huy ñộng tiềm to lớn xã hội bị phân tán vào phát triển sản xuất ðể thực ñược sách này, mặt phải thể chế hoá quan ñiểm ðảng thành pháp luật, sách cụ thể ñể khẳng ñịnh: phát triển kinh tế nhiều thành phần sách lâu dài, quán ðảng Nhà nước ñể tạo môi trường pháp lý cho doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế yên tâm làm ăn lâu dài Mặt khác, phải kiên trấn áp, ngăn chặn hành vi lừa ñảo, buôn lậu qua biên giới, làm hàng giả nhằm bảo vệ sản xuất, kinh doanh doanh nghiệp Kinh tế ðánh giá lại sức cạnh tranh tiềm lực kinh tế ñất nước lĩnh vực ngành hàng ñể có chương trình ñiều chỉnh lại cấu nâng cao hiệu lực cạnh tranh, từ ñó xây dựng lộ trình hội nhập cam kết quốc tế Tập trung ñầu tư xây dựng ngành mũi nhọn hướng xuất ñể vươn lên cạnh tranh xác ñịnh vị ổn ñịnh thị trường quốc tế khu vực Kết hợp chặt chẽ yêu cầu khả nước ta với yêu cầu thị trường giới, với phát triển khoa học công nghệ, ñặc biệt kinh tế tri thức ñang bước hình thành; có kế hoạch cụ thể ñầu tư xây Footer Page 186 of 132 Header Page 187 of 132 dựng ngành mũi nhọn chủ công tăng cường sức cạnh tranh ngành hàng có cho phù hợp - Khai thác khả bên kinh tế; kiên trì thực quán, lâu dài cấu kinh tế nhiều thành phần, có sách huy ñộng khuyến khích tham gia, ñầu tư rộng rãi tất thành phần kinh tế; Nhà nước ñịnh hướng tạo môi trường pháp lý thuận lợi, không bao cấp; - Chú trọng xây dựng sở hạ tầng phục vụ kinh tế ñối ngoại; ưu tiên ñầu tư vào ngành xuất khẩu, dịch vụ; tạo ñiều khiện cho thành phần kinh tế tham gia hội nhập quốc tế phù hợp với ñiều khiện khả Trong lĩnh vực nông nghiệp, nhiều nguyên nhân kinh tế xã hội, thường ñược nước bảo hộ lâu dài, trở thành khu vực tranh chấp thường xuyên nhiều quốc gia ðối với Campuchia, cần thấy rõ lợi so sánh nông nghiệp nhiệt ñới ñể cạnh tranh thắng lợi thị trường nội ñịa, ñồng thời mở rộng thị trường xuất sở nâng cao chất lượng sản phẩm, chấp nhận giá thị trường quốc tế Muốn vậy, cần nhanh chóng áp dụng tiến sinh học, ñại hoá công nghệ chế biến, nâng cao chất lượng vệ sinh thực phẩm, ñóng gói, bao bì - Trong lĩnh vực công nghiệp, bối cảnh ñòi hỏi khắc phục quan niệm cũ mô hình kinh tế tự cấp, tự túc dẫn ñến hiệu kém, sức cạnh tranh yếu ñể lại gánh nặng cho kinh tế Trong bố trí ñầu tư, xây dựng cần chọn thứ tự ưu tiên phù hợp với ñiều khiện thời kỳ Trong giai ñoạn ñầu, kinh tế phát triển, lao ñộng xã hội dư thừa nhiều, khả vốn liếng có hạn lại phải dành thoả ñáng cho phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn, bên cạnh số công trình công nghiệp nặng, công trình quy mô lớn có chọn lọc, có hiệu quả, phải coi trọng ngành doanh nghiệp sử dụng nhiều lao ñộng, ñặc biệt doanh nghiệp vừa nhỏ, ñược trang bị ñại, có công nghệ tiên tiến ñể tạo sản phẩm có chất lượng cao, tiêu thụ ñược thu hồi dịch vụ vốn trả ñược nợ Footer Page 187 of 132 Header Page 188 of 132 - ðối với khu vực dịch vụ cần nhận thấy ñầy ñủ tầm quan trọng ñặc biệt lĩnh vực ñiều kiện ñể từ ñó vừa sức xây dựng thực lực quốc gia, vừa biết tranh thủ hợp tác có lợi thế giới bên ngoài; chấp nhận cạnh tranh, kể cạnh tranh nước lẫn cạnh tranh quốc tế, coi ñộng lực thúc ñẩy tiến ngành dịch vụ Do tính chất phức tạp, nhạy cảm khu vực, dịch vụ, cần xây dựng chương trình hội nhập quốc tế phù hợp với ñặc thù ngành dịch vụ ñiều kiện khả cụ thể nước Campuchia - Xây dựng Chiến lược phát triển mở rộng thị trường nước gắn chặt với trình xây dựng Chiến lược nâng cao sức mạnh kinh tế Ngày nay, khoa học công nghệ không ngừng phát triển, kinh tế giới có nhiều ñột biến, thị trường biến ñộng tính cạnh tranh lợi so sánh kinh tế ñều linh hoạt, thường xuyên thay ñổi Tình hình ñó ñòi hỏi phải kịp thời ñiều chỉnh phận hay phận khác chiến lược phát triển kinh tế, nhằm hợp lý hoá cấu kinh tế, bồi bổ lực cạnh tranh, mở rộng thị trường Trên sở sức mạnh kinh tế, sức cạnh tranh hàng hoá, dịch vụ, xây dựng lộ trình thực cam kết quốc tế mở cửa thị trường, giúp doanh nghiệp Campuchia vươn nhanh thị trường khu vực quốc tế Ba là, mở rộng phân công lao ñộng, phân phối lại lao ñộng dân cư phạm vi nước ñịa phương, vùng theo hướng công nghiệp hoá, ñại hoá ðể ñạt ñược mục tiêu ñó Campuchia cần trọng việc phát huy lợi so sánh tĩnh - ngành có hàm lượng lao ñộng cao ngành có lợi tài nguyên thiên nhiên Song song với chiến lược phát huy lợi so sánh tĩnh, Campuchia cần phải ñồng thời ñưa chiến lược công nghiệp hoá dựa lợi so sánh ñộng (lợi so sánh tương lai 10 - 15 năm) ngành có hàm lượng công nghệ, tư cao Footer Page 188 of 132 Header Page 189 of 132 Từ 10 năm nay, với sách ñổi mới, Campuchia ñã có chiến lược công nghiệp hoá nhấn mạnh phân công quốc tế dựa lợi so sánh vừa tĩnh vừa ñộng Với bờ biển dài nhiều tài nguyên thiên nhiên phong phú, với dân số ñông tiềm thị trường nội ñịa lớn, với lực lượng lao ñộng trẻ ñầy nhiệt huyết ñóng góp sức cho phát triển ñất nước, lâu dài Campuchia có lợi so sánh nhiều ngành công nghiệp nặng số ngành có hàm lượng công nghệ cao Tuy nhiên, thực tế khoảng 80% dân số Campuchia sống tập trung nông thôn khoảng 70% lực lượng lao ñộng ñang làm việc ngành nông nghiệp với suất thấp, nên chiến lược công nghiệp hoá phải ñi kèm với chiến lược phát triển nông nghiệp phát triển vùng Cùng với việc mở rộng phân công lao ñộng nước, Campuchia cần phải tiếp tục mở rộng phân công lao ñộng hợp tác quốc tế Bốn là, tạo lập phát triển ñồng yếu tố thị trường ðây biểu tiền ñề quan trọng ñể phát triển kinh tế thị trường Thị trường sản phẩm tất yếu sản xuất lưu thông hàng hoá Sản xuất lưu thông hàng hoá lại ñịnh thị trường song thị trường tác ñộng trở lại, thúc ñẩy sản xuất lưu thông hàng hoá phát triển ðể mở rộng thị trường tạo lập ñồng yếu tố thị trường cần tôn trọng quyền tự chủ sản xuất kinh doanh doanh nghiệp, ñảm bảo cạnh tranh bình ñẳng thành phần kinh tế, xây dựng thị trường xã hội thống thông suốt nước, phát triển mạnh thị trường hàng hoá dịch vụ Trên sở tìm hiểu nhu cầu mà tăng quy mô, chủng loại, nâng cao chất lượng, tăng sức cạnh tranh hàng hoá dịch vụ ñể thoả mãn nhu cầu nước mở rộng kim ngạch xuất ðồng thời hình thành phát triển thị trường sức lao ñộng, vốn, tiền tệ chứng khoán ðể thị trường phát triển cần triệt ñể xoá bỏ bao cấp, thực nguyên tắc: tự hoá giá cả, mở rộng loại thị trường, thực giao lưu hàng hoá thông suốt nước, kiểm soát xử lý nghiêm minh vi phạm thị trường Footer Page 189 of 132 Header Page 190 of 132 Năm là, ñẩy mạnh cách mạng khoa học công nghệ nhằm phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, ñại hoá Trong kinh tế thị trường doanh nghiệp ñứng vững cạnh tranh thường xuyên tổ chức lại sản xuất, ñổi mới, thiết bị công nghệ nhằm tăng suất lao ñộng ñể hạ thấp chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm Muốn vậy, phải ñẩy nhanh công tác nghiên cứu ứng dụng thành tựu cách mạng khoa học công nghệ vào sản xuất lưu thông, ñảm bảo cho hàng hoá ñủ sức cạnh tranh thị trường Tiến hành công nghiệp hoá, ñại hoá ñể tạo ñiều kiện thuận lợi cho kinh tế thị trường phát triển Thứ tư: Bên cạnh yêu cầu nước xin gia nhập WTO phải quốc gia có kinh tế thị trường, WTO ñòi hỏi ñó phải có khả sẵn sàng ñáp ứng nghĩa vụ thành viên như: quy tắc thương mại việc áp dụng chúng, hiểu biết chế ngoại thương Campuchia, thâm nhập thị trường hàng rào thương mại, tự hoá thương mại dịch vụ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ðể ñáp ứng yêu cầu này, Campuchia cần phải thực số biện pháp cụ thể sau: Một là, cần xây dựng hệ thống thuế quan hợp lý, phù hợp quy ñịnh WTO dựa cấu kinh tế thương mại cấu mặt hàng tương ñối hoàn chỉnh ðồng thời phải cắt giảm loại bỏ hàng rào phi thuế ñể nâng cao khả thâm nhập thị trường cho bạn hàng thương mại Trước Campuchia ñưa chương trình thức cho WTO cần nghiên cứu tổng thể ñể ñánh giá ảnh hưởng cắt giảm thuế nhân nhượng thị trường khác ñể giảm thiểu thua thiệt có Hai là, sách thương mại hành mà không phù hợp với WTO phải sửa ñổi loại bỏ, sách ñưa phải phù hợp với WTO Thời gian biểu cải cách phải ñược xác ñịnh gửi tới ban công tác thành viên WTO ñể xin ý kiến Bên cạnh ñó, phải nâng cao tính Footer Page 190 of 132 Header Page 191 of 132 cụ thể, rõ ràng chế ngoại thương ñảm bảo phụ thuộc sách Campuchia với yêu cầu WTO Ba là, cần nghiên cứu sớm phân loại dịch vụ (WTO phân 150 loại) ñưa chủ trương cụ thể ta mức ñộ mở cửa thương mại dịch vụ, lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, viễn thông, du lịch ðiều chỉnh quy ñịnh quyền kinh doanh xuất theo hướng thuận lợi cho thành phần kinh tế tham gia: thay việc cấp phép kinh doanh thủ tục ñăng ký kinh doanh, tiêu chuẩn hoá, vi tính hoá thủ tục hải quan theo thông lệ chung, hoàn thiện dần việc phân loại hàng hoá theo tập quán quốc tế Về lĩnh vực ñầu tư, cần xoá bỏ phân biệt ñối xử nhà ñầu tư nước, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh nước tăng khả ta việc thu hút ñầu tư nước Bốn là, nghiên cứu xây dựng chiến lược phương hướng, phát triển hoàn thiện hệ thống luật pháp Campuchia nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho việc hợp tác, hội nhập kinh tế quốc tế nói chung gia nhập WTO nói riêng Nhiệm vụ ñặt loạt vấn ñề như: làm sáng tỏ vai trò, vị trí thực bảo ñảm luật pháp cho phù hợp với quốc tế, xây dựng hệ thống quan ñiểm trị - pháp lý tảng tư tưởng cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ cho tiến trình gia nhập WTO Thêm vào ñó, xác ñịnh lĩnh vực quan trọng hội nhập ñể từ ñó có bước ñi thích hợp trình hoàn thiện hệ thống luật pháp Campuchia Thứ năm: Tổ chức lại doanh nghiệp ñể nâng cao lực cạnh tranh - Doanh nghiệp chủ thể thực hội nhập, ñộng lực quan trọng then chốt Do vậy, yêu cầu cấp bách phải ñẩy mạnh việc xếp lại doanh nghiệp Nhà nước, chuyển mạnh sang cổ phần hoá, thực chủ trương giao, bán, khoán cho thuê loại hình doanh nghiệp xét thấy cần thiết Hướng chung mở rộng kiện toàn quản lý doanh nghiệp nước theo hướng huy ñộng tối ña lực toàn dân Footer Page 191 of 132 Header Page 192 of 132 - Xây dựng doanh nghiệp ngành nghề có hàm lượng khoa học công nghệ cao, ñi ñôi với xếp cải cách doanh nghiệp có kinh tế kỹ thuật Thứ sáu: Tăng cường việc phổ biến kiến thức WTO ðặc biệt không ngừng phổ biến quy ñịnh WTO không hiểu ñược nguyên tắc WTO, làm việc khuôn khổ tổ chức Campuchia cần tuyên truyền, giới thiệu ñể tầng lớp nhân dân, ñặc biệt giới doanh nhân hiểu rõ thực chất tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nói chung gia nhập WTO nói riêng Từ nhiều năm qua, nước Campuchia ñã thực nhiệm vụ này, song kết hạn chế Thời gian tới, hoạt ñộng hội nhập ñi vào giai ñoạn thực chất, ñặc biệt việc thực cam kết AFTA, Hiệp ñịnh thương mại song phương Campuchia - Mỹ cam kết với WTO Do vậy, phải làm cho ngành, doanh nghiệp, người dân hiểu ñược thực chất tiến trình hội nhập hay cụ thể cam kết Campuchia với WTO ñể khai thác lợi gia nhập WTO ñem lại, biết ñược thách thức biến thách thức thành hội Thứ bảy, tăng cường ñào tạo ñội ngũ cán có lực chuyên vấn ñề hội nhập kinh tế Con người vốn quý nhất, yếu tố ñịnh việc thực thành công ñường lối, chủ trương, sách, kể chủ trương, mục tiêu, nguyên tắc cần cù, trí thông minh ñó lợi so sánh quan trọng nước ta Do vậy, cần coi trọng, phát huy nhân tố người ñể bảo ñảm hội nhập thành công, sức ñào tạo nguồn nhân lực, ñặc biệt ñội ngũ doanh nhân tài giỏi, ñội ngũ khoa học công nghệ lao ñộng lành nghề, ñội ngũ công chức tận tuỵ thạo việc, ñó nề nếp, kỷ cương, kỷ luật lao ñộng phải luôn ñược ñề cao, tăng cường sức mạnh ñảm bảo hiệu suất ðối với cán làm công tác kinh tế ñối ngoại, cần khẩn trương nâng cao Footer Page 192 of 132 Header Page 193 of 132 trình ñộ hiểu biết, trước hết luật pháp nghiệp vụ, ñồng thời coi trọng giáo dục rèn luyện phẩm chất, ý thức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm ðào tạo cán cần gắn liền với quy hoạch sử dụng cán ðây khâu yếu cần sớm khắc phục mà trọng tâm vào tiêu chuẩn chức danh cán ñể phân loại, lên chương trình ñào tạo cấp kế hoạch sử dụng sau ñào tạo Trước mắt, công tác ñược thực cách ñưa nội dung hội nhập kinh tế quốc tế ñặc biệt luật thương mại quốc tế hiệp ñịnh WTO vào chương trình giảng dạy trường ñại học, trường thuộc khối kinh tế pháp lý nhằm ñào tạo ñội ngũ cán giỏi phục vụ cho công tác hội nhập năm tới ðào tạo ñào tạo lại ñội ngũ quản lý doanh nghiệp Bố trí số cán giải tham gia vào tổ chức quốc tế ñể bảo vệ lợi ích trước mắt lâu dài, ổn ñịnh chăm lo bồi dưỡng sức lực cho ðoàn ðàm phán Page 164: [13] Formatted phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 21/06/2006 9:04:00 AM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Font: Italic, English (U.S.) Page 164: [13] Formatted Font: Italic, English (U.S.) Page 164: [13] Formatted Font: Italic, English (U.S.) Page 164: [14] Formatted Font: Not Bold, Italic, English (U.S.) Page 164: [15] Formatted Font: Italic, English (U.S.) Page 164: [15] Formatted Font: Italic, English (U.S.) Page 164: [15] Formatted Font: Bold, Italic, English (U.S.) Page 164: [16] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [17] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:10:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [18] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:10:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [19] Formatted Footer Page 193 of 132 Header Page 194 of 132 Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [20] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [21] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [22] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Line spacing: single Page 164: [23] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [24] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [25] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [26] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [27] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:10:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [28] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [29] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [30] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [31] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Line spacing: single Page 164: [32] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [33] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [34] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [35] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [36] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:10:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [37] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [38] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [39] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [40] Formatted Footer Page 194 of 132 maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Header Page 195 of 132 Line spacing: single Page 164: [41] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [42] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [43] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [44] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [45] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:11:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [46] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [47] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [48] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [49] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Line spacing: single Page 164: [50] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [51] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [52] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [53] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [54] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:11:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [55] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [56] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [57] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [58] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Line spacing: single Page 164: [59] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [60] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [61] Formatted Footer Page 195 of 132 maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Header Page 196 of 132 Line spacing: single Page 164: [62] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [63] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:10:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [64] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [65] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [66] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [67] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Line spacing: single Page 164: [68] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [69] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [70] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [71] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [72] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:11:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Centered, Line spacing: single Page 164: [73] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [74] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [75] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Line spacing: single Page 164: [76] Formatted Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 164: [77] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:12:00 PM Line spacing: single Page 165: [78] Formatted Centered, Indent: First line: cm, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [79] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [80] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:11:00 PM phanna_vuth 20/06/2006 3:12:00 PM Centered, Line spacing: single Page 165: [81] Formatted Footer Page 196 of 132 Header Page 197 of 132 Centered, Indent: First line: cm, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [82] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [83] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:12:00 PM Centered, Indent: First line: cm, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [84] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [85] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:09:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [86] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:12:00 PM Centered, Indent: First line: cm, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [87] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [88] Formatted phanna_vuth 20/06/2006 3:12:00 PM Centered, Indent: First line: cm, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [89] Formatted maychu 16/06/2006 4:49:00 PM Centered, Space Before: 2.25 pt, After: 2.25 pt, Line spacing: single Page 165: [90] Formatted Centered, Line spacing: single Footer Page 197 of 132 phanna_vuth 20/06/2006 3:11:00 PM ... I HC KINH T QUC DN VUTH PHAN NA HI NHP KINH T QUC T VI CHUYN DCH C CU KINH T CA CAMPUCHIA CHUYấN NGNH: Kinh t quc t v quan h kinh t th gii (kinh t ủi ngoi) Mó s : 62.31.07.01 LUN N TIN S KINH. .. nhp kinh t quc t 32 1.4 Kinh nghim v chuyn dch c cu kinh t ủiu kin hi nhp kinh t quc t 43 CHNG II: THC TRNG CA VIC HI NHP KINH T QUC T V CHUYN DCH C CU KINH T CA CAMPUCHIA. .. HI NHP KINH T QUC T VI CHUYN DCH C CU KINH T 1.1 Lý lun chung v hi nhp kinh t quc t 1.2 Lý lun chung v chuyn dch c cu kinh t 20 1.3 S cn thit phi chuyn dch c cu kinh t ca Campuchia