1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VUTH PHANNA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ HÀ NỘI - 2008 ðHKTQD * VUTH PHANNA * LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ * HÀ NỘI 2008 2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VUTH PHAN NA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA CHUYÊN NGÀNH: Kinh tế quốc tế và quan hệ kinh tế thế giới (kinh tế ñối ngoại) Mã số : 62.31.07.01 LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. GS. TS. TÔ XUÂN DÂN 2. GS. TS. TĂNG VĂN BỀN HÀ NỘI - 2008 3 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan rằng ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng ñược công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Vuth Phanna 4 MỤC LỤC PHẦN MỞ ðẦU 1 CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ 6 1.1. Lý luận chung về hội nhập kinh tế quốc tế 6 1.2. Lý luận chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế 20 1.3. Sự cần thiết phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Campuchia trong ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 32 1.4. Kinh nghiệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 43 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA 58 2.1. Hội nhập kinh tế quốc tế của Campuchia 58 2.2. Những ñiều chỉnh luật pháp và chính sách của Campuchia trong quá trình gia nhập AFTA và WTO 72 2.3. Những tác ñộng của quá trình hội nhập ñến tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế 79 2.4. ðánh giá chung những mặt tích cực, hạn chế của quá trình hội nhập với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế 108 CHƯƠNG III: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ðẨY MẠNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TRONG ðIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA CAMPUCHIA 114 3.1. Phương hướng tiếp tục chuyển dịch cơ cấu kinh tế thời kỳ 2007 - 2020 trong ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 114 3.2. Một số giải pháp ñẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Campuchia trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế 131 KẾT LUẬN 151 DANH MỤC CÔNG TRÌNH ðà CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 154 TÀI LIỆU THAM KHẢO 155 PHỤ LỤC 159 5 DANH MỤC SƠ ðỒ, HÌNH VẼ Sơ ñồ 1.1. “Cái vòng luẩn quẩn” của sự nghèo khổ 23 Sơ ñồ 2.1. Cơ cấu thể chế của hợp tác kinh tế ASEAN 60 Hình 1.1. Tỷ giá hối ñoái Riel/USD từ 1991 - 2005 36 Hình 2.1. Xuất khẩu theo khu vực thị trường của Campuchia (triệu USD) 89 6 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Các chỉ tiêu kinh tế chủ yếu của Campuchia thời kỳ 1990 - 2003 35 Bảng 2.1. Lịch trình thuế quan ñối với sản phẩm trong danh mục giảm thuế ñược cam kết bởi các nước thành viên của ASEAN 64 Bảng 2.2. Các chỉ tiêu kinh tế chủ yếu của Campuchia thời kỳ 2000 - 2006 72 Bảng 2.3. Sản lượng sản phẩm nông, lâm và thuỷ sản chủ yếu năm 1995-2001 80 Bảng 2.4. Tốc ñộ tăng giá trị sản phẩm của các ngành nông nghiệp 80 Bảng 2.5. Tốc ñộ tăng giá trị sản phẩm của các ngành công nghiệp 81 Bảng 2.6. Tốc ñộ tăng giá trị sản phẩm của các ngành dịch vụ 83 Bảng 2.7. Giá trị gia tăng trong lĩnh vực nông nghiệp (% tăng lên, giá cố ñịnh năm 2000) 84 Bảng 2.8. Giá trị gia tăng trong lĩnh vực công nghiệp (% tăng lên, giá cố ñịnh năm 2000) 85 Bảng 2.9. Giá trị gia tăng trong lĩnh vực dịch vụ (% tăng lên, giá cố ñịnh 2000) 85 Bảng 2.10. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Campuchia trong giai ñoạn 2000 ñến 2006 90 Bảng 2.11. Các nước ñầu tư nhiều nhất vào ngành Dệt may Campuchia (giai ñoạn 1994 - 2004) 91 Bảng 2.12. Xuất khẩu dệt may của Campuchia (tốc ñộ tăng trung bình năm) 912 Bảng 2.13. Tốc ñộ tăng của khách du lịch quốc tế hàng năm 93 Bảng 2.14. Cơ cấu GDP theo lĩnh vực của nền kinh tế các năm 1990 -2006 95 Bảng 2.15. GDP của các ngành trong nền kinh tế Campuchia 96 Bảng 2.16. ðóng góp vào GDP của một số ngành theo giá hiện hành 98 Bảng 2.17. Xuất khẩu may mặc của Campuchia sang các thị trường chủ yếu qua các năm 2001-2005 (tốc ñộ tăng năm sau so với năm trước %) 103 7 Bảng 3.1. Tốc ñộ tăng trưởng GDP và GDP bình quân ñầu người/năm ( giai ñoạn 2007 - 2020 - dự báo) 123 Bảng 3.2. Thu hút vốn ñầu tư trực tiếp nước ngoài và tốc ñộ tăng trưởng xuất nhập khẩu bình quân năm ( giai ñoạn 2007 - 2020 - dự báo) 124 Bảng 3.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lĩnh vực của Campuchia ( giai ñoạn 2010 - 2020, dự báo) 125 Bảng 3.4. Cải cách luật pháp và xử án 139 Bảng 3.5. Tăng cường ràng buộc bộ máy tư pháp và luật pháp 140 8 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT TIẾNG ANH AFTA Hiệp ñịnh thương mại tự do ASEAN ASEAN Free Trade Area AIA Khu vực ðầu tư ASEAN ASEAN Investment Area AICO Chương trình Hợp tác Công nghiệp ASEAN ASEAN Industrial Cooperation APEC Diễn ñàn hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dương Asia-Pacific Economic Cooperation ASEAN Hiệp hội quốc gia ðông Nam Á Association of South - East Asean CDC Hội ñồng Phát triển Campuchia The Council for Development of Cambodia CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế CEPT Thuế quan ưu ñãi có hiệu lực chung Common Effective Preferential Tariff Scheme CPP ðảng nhân dân Campuchia Party People of Cambodia EEC Cộng ñồng kinh tế Châu Âu European Economic Community EU Liên minh Châu Âu European Union FDI Vốn ñầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct Investment FUNCINPEC: Tên ðảng chính trị ở Campuchia GATT Hiệp ñịnh chung về Thương mại và thuế quan General Agreement on Tarrif and Trade GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product GMAC Hiệp hội may mặc Campuchia The Garment Manufacturers Association In Cambodia GSP Ưu ñãi thuế quan Generalized System of Preferences Formatted: Font: 16 pt, Font color: Auto, Norwegian (Nynorsk) 9 HNKTQT Hội nhập kinh tế quốc tế IMF Quỹ tiền tệ quốc tế International Monetary Fund MFN Nguyên tắc tối huệ quốc Most Favored Nation NAFTA Khu vực tự do Bắc Mỹ North America Free Trade Agreement NIEs Các nước công nghiệp hóa mới Newly Industrialized Economies NPRS Chiến lược giảm bớt ñói nghèo National Poverty Reduction Strategy NT Nguyên tắc ñãi ngộ quốc gia National Treatment ODA Hỗ trợ phát triển chính thức Official Development Assistance RGC Chính phủ Hoàng gia Campuchia Royal of Government Cambodia SEDP2 Chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Campuchia Cambodia Socio-Economic Development Program USD ðồng ñô la Mỹ US Dollar WB Ngân hàng thế giới World Bank WTO Tổ chức thương mại thế giới World Trade Orgnization Formatted: Font: 14 pt, Italian (Italy) 1 PHẦN MỞ ðẦU 1. Tính cấp thiết của ñề tài Toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế (HNKTQT) trở thành một xu thế tất yếu ñối với tất cả các nước. Toàn cầu hóa và HNKTQT góp phần củng cố an ninh chính trị của mỗi nước thông qua việc thiết lập các mối quan hệ ñan xen, nhiều tầng nấc khác nhau giữa các nước ñồng thời mở rộng các nguồn lực ñầu vào và thị trường ñầu ra cho sự phát triển của mỗi nước. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CDCCKT) hợp lý là cốt lõi trong chiến lược phát triển kinh tế của mỗi nước, là nhân tố quan trọng ñể ñảm bảo sự tăng trưởng bền vững và nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội. Thực tiễn cho thấy CDCCKT là ñiều kiện tiên quyết ñể nền kinh tế vượt qua thời kỳ suy thoái và ñạt tới trình ñộ phát triển cao hơn. Là một nước ñang phát triển ở trình ñộ thấp, Campuchia ñang phải ñương ñầu với những thách thức to lớn cả về kinh tế và xã hội. Thực tế ñó ñòi hỏi Campuchia phải vạch ra ñược chiến lược CDCCKT phù hợp trong ñiều kiện HNKTQT. Chính phủ Campuchia nhận thức ñược xu thế khách quan của quá trình tự do hoá thương mại và nhận thấy phải biết tận dụng cơ chế thương mại quốc tế ñể thúc ñẩy tăng trưởng kinh tế. Trở thành thành viên chính thức của ASEAN, năm 2003, Campuchia cùng với Nepal là những nước kém phát triển ñược kết nạp vào Tổ chức Thương mại thế giới (World Trade Orgnization- WTO). Là thành viên của WTO, ASEAN, Campuchia có thêm cơ hội do hệ thống thương mại ña phương ñem lại, những rào cản mậu dịch sẽ ñược giảm thiểu. Nền kinh tế cũng sẽ vận hành có hiệu quả hơn nhờ tăng cường thương mại, ñầu tư, thực hiện CDCCKT theo hướng công nghiệp hóa và thúc ñẩy thị trường nội ñịa có tính cạnh tranh cao hơn Tuy nhiên, trong quá trình hội nhập, ngoài những thuận lợi, chắc chắn sẽ gặp phải những khó khăn về kinh tế - chính trị - xã hội: cạnh tranh giữa các Formatted: Right: 2 cm, Top: 3.5 cm, Bottom: 3 cm, Section start: New column, Not Different first page Formatted: Font: Not Bold Formatted: Font: 28 pt, Font color: Auto, Italian (Italy) Formatted: Font: 16 pt, Font color: Auto Formatted: Font: 16 pt, Font color: Auto Formatted: Indent: First line: 1.06 cm Deleted: 5¶ ¶ Deleted: : Deleted: oá Deleted: giúp Deleted: . Deleted: ê Deleted: gia nh Deleted: thế giới Deleted: C [...]... Bold, Norwegian (Nynorsk) ủ c k t c u thnh 3 chng: Chng I C s khoa h c v h i nh p kinh t qu c t v i chuy n d ch c c u kinh t ChngII Th c tr ng c a vi c h i nh p kinh t qu c t v chuy n d ch c c u kinh t c a Campuchia Chng III Phng h ng v gi i phỏp ủ y m nh chuy n d ch c c u kinh t trong ủi u ki n h i nh p kinh t qu c t c a Campuchia Formatted: Indent: First line: 1.06 cm Formatted: Indent: First line:... n d ch c c u kinh t C c u kinh t l m t ph m trự kinh t ph n ỏnh m i quan h gi a cỏc b ph n c u thnh, t c l c u trỳc bờn trong gi a cỏc b ph n, c a n n kinh t qu c dõn.C.Mỏc ủó ch ra: C c u kinh t l s phõn chia v ch t l ng v m t t l v s l ng c a quỏ trỡnh tỏi s n xu t xó h i [15, tr 5] Khi núi t i s tng tr ng v phỏt tri n kinh t c a m t qu c gia khụng th khụng núi t i c c u kinh t N n kinh t c a m... c a h i nh p kinh t qu c t HNKTQT v khu v c bi u hi n rừ nh t l s hỡnh thnh cỏc liờn k t kinh t khu v c Liờn k t kinh t cú nhi u lo i hỡnh v i ph m vi v c p ủ khỏc nhau, tỏc ủ ng ủ i v i s phỏt tri n kinh t c a qu c gia th hi n nhi u khớa c nh a Tỏc ủ ng chung c a HNKTQT ủ n kinh t th gi i [9, trg 43 - 47] Quỏ trỡnh HNKTQT tỏc ủ ng nhi u m t ủ n n n kinh t th gi i núi chung v t ng n n kinh t qu c gia... v phỏt tri n kinh t cỏc n c ủang phỏt tri n, trong ủú cú v n ủ c c u kinh t CDCCKT l m t ủ c trng v n cú c a quỏ trỡnh phỏt tri n kinh t di h n M t n n kinh t cú c c u linh ho t s ủ t ủ c m t s tng tr ng nhanh chúng v b n v ng ú l m t n n kinh t m trong ủú cỏc m c tiờu v cụng c ủ c ủi u ch nh nhanh chúng ủ thớch ng v i s thay ủ i c a gi i h n v c h i kinh doanh 1.2.2 Khỏi ni m v c c u kinh t v chuy... ủ i s ng kinh t - xó h i Vi t Nam - NXB Chớnh tr Qu c gia [9]; Ph m Th Quý (2006) - Chuy n d ch c c u kinh t Vi t Nam trong 20 nm ủ i m i - K y u h i th o khoa h c i h c KTQD [24]; Hong Th Thanh Nhn (2004) - Nghốo kh v an ninh kinh t - Tr ng h p Campuchia - T p chớ Nh ng v n ủ kinh t th gi i [20] Trờn c s ti p thu, tham kh o nh ng cụng trỡnh nghiờn c u ủó cú, kh o sỏt th c ti n n n kinh t Campuchia, ... viờn Liờn minh kinh t th hi n m c ủ h i nh p cao hn, trong ủú cỏc thnh viờn cũn th c hi n th ng nh t cỏc chớnh sỏch kinh t , ti chớnh, ti n t Nh v y, c ng ủ ng kinh t l m t b c ủ m, l giai ủo n chuy n ti p t th tr ng chung sang liờn minh kinh t Vớ d , tr c khi chuy n sang hỡnh thnh Liờn minh Chõu u (EU) nm 1994 thỡ kh i kinh t ny ủó tr i qua nhi u hỡnh th c h i nh p, trong ủú cú C ng ủ ng kinh t Chõu... lý cốt lõi gắn liền với tự do hóa thơng mại D.Ricardo cho rằng, nếu một quốc gia có hiệu quả thấp hơn so với các quốc gia khác trong sản xuất hầu hết các loại sản phẩm thì quốc gia đó vẫn có thể tham gia v o thơng mại quốc tế để tạo ra lợi ích cho mình bằng cách Formatted: Font: Bold Deleted: Nh ng v n ủ lý lu n chung v h i nh p kinh t qu c t ả Formatted: Font: Bold, Italic Formatted: Font: Italic 7... cỏc y u t cú ch t l ng khỏc nhau h p thnh n n kinh t g n v i nh ng ủi u ki n th i gian v khụng gian nh t ủ nh c a n n kinh t Phự h p v i yờu c u phỏt tri n cỏc m i quan h v ch t l ng, c c u kinh t th ng ủ c xem xột d i gúc ủ c c u ngnh kinh t hi u rừ b n ch t c a c c u kinh t c n ủi sõu phõn tớch tỏc ủ ng qua l i gi a cỏc y u t , cỏc b ph n c u thnh c c u kinh t ; nghiờn c u vai trũ cng nh s tỏc ủ... v s g n bú gi a chỳng trong c c u kinh t Lu n ỏn xin ủ c ủ c p ch y u ủ n c c u ngnh kinh t , ủ ng th i trong m t ch ng m c cho phộp, cú ủ c p ủ n c c u vựng kinh t C c u ngnh kinh t : L t h p cỏc ngnh h p thnh cỏc tng quan t l , bi u hi n cỏc m i liờn h gi a cỏc ngnh v nhúm ngnh c a n n kinh t qu c dõn C c u ngnh ph n ỏnh trỡnh ủ phõn cụng lao ủ ng xó h i c a n n kinh t v phỏt tri n c a l c l ng... cỏc khu v c kinh t t o ra s n l ng C c u ngnh kinh t c a cỏc n c ủang h ng t i l cụng nghi p - d ch v - nụng nghi p v ti p theo l c c u kinh t d ch v - cụng nghi p - nụng nghi p C c u y cho phộp phỏt huy ủ c l i th c a t ng n c, ti p thu cỏc y u t m i c a khoa h c - cụng ngh v ủỏp ng nhu c u m i c a n n kinh t th gi i 1.2.3 Cỏc nhõn t tỏc ủ ng ủ n quỏ trỡnh chuy n d ch c c u kinh t C c u kinh t v quỏ . chương: Chương I. Cơ sở khoa học về hội nhập kinh tế quốc tế với chuyển dịch cơ cấu kinh tế. ChươngII. Thực trạng của việc hội nhập kinh tế quốc tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Campuchia. . TRẠNG CỦA VIỆC HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA CAMPUCHIA 58 2.1. Hội nhập kinh tế quốc tế của Campuchia 58 2.2. Những ñiều chỉnh luật pháp và chính sách của Campuchia. thiết phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Campuchia trong ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 32 1.4. Kinh nghiệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế 43 CHƯƠNG