LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng em Do em trực tiếp hoàn thành hướng dẫn tận tình Cô giáo T.S Phan Thị Hoàng Yến Các số liệu, kết luận đưa trung thực, khách quan xuất phát từ tình hình thực tế báo cáo công khai Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, NHTM khác Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam Hà Nội, ngày 23 tháng 05 năm 2016 Sinh viên thực Hoàng Thị Thu Trang LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận này, nỗ lực cố gắng thân với kiến thức mà em truyền đạt thông qua giảng thầy cô qua năm học tập Học Viện Ngân Hàng, em nhận nhiều giúp đỡ, động viên, hướng dẫn ý kiến đóng góp thầy cô giáo, bạn bè gia đình suốt khóa học thời gian nghiên cứu đề tài Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Thầy cô giáo trường Học viện Ngân hàng đặc biệt Cô giáo T.S Phan Thị Hoàng Yến tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trình nghiên cứu hoàn thành khóa luận Em xin cảm ơn người thân bạn bè khuyến khích, giúp đỡ tạo điều kiện cho em hoàn thành khóa luận Do nhận thức kinh nghiệm thực tế hạn chế, nên khóa luận em không tránh khỏi có thiếu sót hạn chế định Em mong nhận góp ý thầy cô giáo, bạn bè cá nhân, tổ chức quan tâm đến đề tài để khóa luận hoàn thiện Em xin chân thành cảm ơn ! Hà Nội, ngày 23 tháng 05 năm 2016 Sinh viên thực Hoàng Thị Thu Trang BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT Chữ viết tắt NH RRTK NHTW NHNN NHTM TCTD TSN TSC TSTC CAR VCB VTB Agribank ACB BIDV TCB Nguyên văn Ngân hàng Rủi ro khoản Ngân hàng Trung ương Ngân hàng Nhà nước Ngân hàng thương mại Tổ chức tín dụng Tài sản nợ Tài sản có Tài sản tài Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam Ngân hàng Nông nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam Ngân hàng Á Châu Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư phát triển Việt Nam Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam DANH MỤC BẢNG BIỂU Sơ đồ: Sơ đồ 1.1: Mô hình QTRR ba vòng bảo vệ 18 Bảng số liệu: Bảng 2.1: lãi suất huy động VNĐ số NHTM, thời điểm cuối năm 2015 32 Bảng 2.2 : Tỉ lệ an toàn vốn VCB trung bình ngành giai đoạn 2011-2015 33 Bảng 2.3: Chỉ số trạng thái ngân quỹ số NH giai đoạn 2011-2015 .34 Bảng 2.4: Chỉ số trạng thái tiền mặt VCB theo quý từ năm 2014-nay (%) 34 Bảng 2.5: Chỉ số chứng khoán khoản NHTMNN giai đoạn 2011-2015 35 Bảng 2.6 : Các tiêu dư nợ VCB 2011-2015 36 Bảng 2.7: Chỉ số vị ròng thị trường nhóm NHTMNN 39 (Triệu đồng) 39 Bảng 2.8: Mức chênh lệch khoản ròng VCB theo kỳ hạn 41 (Tỉ đồng) 41 Bảng 2.9: Tình hình ngân quỹ VCB giai đoạn 2011-2015 .49 Bảng 2.10 : Tình hình vay nợ VCB thị trường giai đoạn 2011-2015 51 ( Tỷ đồng) 51 Biểu đồ: Tuy nhiên, NH có đủ khả để tự xây dựng cho sách quản trị rủi ro tối ưu, mà hầu hết phải tham khảo kinh nghiệm quản trị NH thành công giới 17 Một tài liệu quan trọng Uỷ ban Basel phát hành năm 2001 liên quan đến quản lý RRTK “những thông lệ tốt quản lý khoản tổ chức NH” (phụ lục 1) 18 Nhìn chung, tài liệu nêu bật quy trình quản lí khoản tổ chức TD gồm yếu tố quan trọng sau: giám sát hoạt động quản trị, chiến lược khoản rõ ràng, định cá nhân cụ thể trọng việc giám sát, phải có hệ thống thông tin tốt, có kế hoạch dự phòng chu đáo, quan trọng phải kiểm tra định kỳ có kế hoạch dự phòng toàn hệ thống 18 Biểu đồ 2.1: Cơ cấu danh mục chứng khoán đầu tư sẵn sàng để bán VCB năm 201535 Biểu đồ 2.2: Chỉ số LDR VCB, VTB trung bình ngành giai đoạn 2012-2015 .37 Biểu đồ 2.3: Tăng trưởng tín dụng VCB qua năm 2011-2015 38 Biểu đồ 2.4: Tình hình dư nợ VCB năm 2015 38 Biểu đồ 2.5: Cơ cấu tiền gửi khách hàng theo kỳ hạn VCB năm 2009-2015 39 Biểu đồ 2.6: Cho vay ròng thị trường NHTM, tháng đầu năm 2012 40 (Tr đồng) 40 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu tài sản sinh lời VCB thời điểm T12/2015 50 Biểu đồ 2.8: Cơ cấu dư nợ theo đối tượng khách hàng VCB giai đoạn 2011- 2015 51 Phụ lục 1: Các thông lệ tốt quản lý khoản NHTM (2000) – Basel Gồm 14 quy tắc tập trung vào nhóm vấn đề cụ thể sau: .1 MỤC LỤC Em xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng em Do em trực tiếp hoàn thành hướng dẫn tận tình Cô giáo T.S Phan Thị Hoàng Yến Các số liệu, kết luận đưa trung thực, khách quan xuất phát từ tình hình thực tế báo cáo công khai Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, NHTM khác Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam .1 LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO THANH KHOẢN VÀ QUẢN TRỊ .6 RỦI RO THANH KHOẢN TRONG HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .6 1.1 Rủi ro khoản hoạt động NHTM .6 1.1.1 Khái niệm khoản, rủi ro khoản hoạt động NH .6 1.1.2 Dấu hiệu nhận biết rủi ro khoản 1.1.3 Các tiêu phản ánh rủi ro khoản .9 1.1.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro khoản 12 1.1.5 Hậu rủi ro khoản 16 1.2 Quản trị rủi ro khoản hoạt động kinh doanh NHTM 16 1.2.1 Khái niệm cần thiết quản trị rủi ro khoản 16 1.2.2 Chính sách quản trị rủi ro khoản 17 1.2.3 Tổ chức quản trị rủi ro khoản .18 1.2.4 Nội dung quản trị rủi ro khoản 19 1.3 Bài học đổ vỡ khoản kinh nghiệm quản trị rủi ro khoản NHTM số quốc gia giới 28 1.3.1 Rủi ro khoản Northen Rock năm 2007 28 1.3.2 Kinh nghiệm NH TMCP SMBC Nhật Bản .29 1.3.3 Bài học cho NHTM Việt Nam 30 CHƯƠNG 31 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN .31 TẠI VIETCOMBANK 31 2.1 Thực trạng rủi ro khoản Vietcombank giai đoạn 2011-2015 31 2.2 Thực trạng quản trị rủi ro khoản Vietcombank 41 2.2.1 Chính sách quản trị rủi ro khoản Vietcombank 42 2.2.2 Tổ chức quản trị rủi ro khoản 44 2.2.3 Nội dung quản trị rủi ro khoản Vietcombank 45 2.3 Đánh giá công tác quản trị rủi ro khoản Vietcombank giai đoạn 2011-2015 52 2.3.1 Kết đạt .52 2.3.2 Tồn nguyên nhân 55 CHƯƠNG 61 MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI VIETCOMBANK .61 3.1 Định hướng phát triển Vietcombank thời gian tới 61 3.1.1 Định hướng phát triển chung 61 3.1.2 Định hướng nâng cao lực quản trị rủi ro khoản 63 3.2 Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao lực quản trị rủi ro khoản Vietcombank thời gian tới 64 3.3 Một số kiến nghị Chính Phủ NHNN 68 KẾT LUẬN 71 LỜI MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài nghiên cứu Với chức kinh doanh tiền tệ - loại hàng hóa đặc biệt, rủi ro xem yếu tố thường trực, tránh khỏi hoạt động hàng ngày NHTM Trong số rủi ro rủi ro khoản rủi ro mang tính đặc thù có ảnh hưởng lớn NH ổn định toàn hệ thống tài Một NH có khả khoản tốt, hay nói cách khác NH không gặp rủi ro khoản đáp ứng nhu cầu toán với chi phí hợp lý vào thời điểm mà khách hàng cần Điều có nghĩa NH đủ nguồn vốn cần thiết để đáp ứng nhu cầu thị trường khả toán, uy tín dẫn đến đổ vỡ toàn hệ thống Chính vậy, quản trị rủi ro khoản coi nhùng mục tiêu quản trị quan trọng NH Một ví dụ điển hình đổ vỡ khoản hệ thống khủng hoảng cho vay bất động sản chuẩn Mỹ, kéo theo sụp đổ khoản loạt TCTD nước này, để lại hậu nghiêm trọng cho toàn thị trường tài giới mà dư âm tồn đến Tại Việt Nam, rủi ro khoản ghi nhận mức độ NH riêng lẻ, tình trạng thiếu hụt khoản NH ngày xảy với tần suất ngày nhiều đe dọa đến ổn định thị trường tài Có thể kể đến tình trạng căng thẳng khoản nghiêm trọng hệ thống NHTM xảy năm 2008, 2011 hay gần tháng đầu năm 2016, mà vấn đề khoản lại có dấu hiệu nóng trở lại buộc NHNN phải đưa cảnh báo Một mô tuýp chung cho tình trạng NHTM thiếu hụt khoản sức chạy đua lãi suất huy động, với lãi suất cho vay đẩy lên cao, gây ảnh hưởng tiêu cực đến mục tiêu tăng trưởng lạm phát ổn định đời sống kinh tế, xã hội Chính vậy, từ năm 2008 đến nay, khoản hệ thống NH vấn đề Chính phủ, NH Nhà nước quan tâm đạo, điều hành Các văn bản, thị an toàn hoạt động NH nói chung, an toàn khoản nói riêng NHNN ban hành Bản thân NHTM dần nhận thức tầm quan trọng việc quản trị rủi ro khoản sống hoạt động kinh doanh NH, đặc biệt giai đoạn kinh tế hội nhập sâu rộng Tính tới thời điểm này, hầu hết NHTM Việt Nam thành lập quan chuyên trách quản lý rủi ro khoản bước đầu áp dụng tiêu chuẩn quốc tế Basel vào công tác quản trị rủi ro khoản theo khuyến nghị NHNN Tuy nhiên điều kiện thực tế nhiều khó khăn kinh nghiệm hạn chế nên việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế vào hoạt động NHTM Việt Nam nhiều điểm vướng mắc Là số NHTM lớn mạnh hệ thống nay, NH ngoại thương Việt Nam - Vietcombank biết đến NH tiên phong việc áp dụng tiêu chuẩn quốc tế kinh nghiệm tiến vào công tác điều hành kinh doanh quản trị rủi ro Vietcombank NH Việt Nam xây dựng thành công sách quản trị rủi ro khoản dựa tiêu chuẩn Basel phù hợp với chuẩn mực hành quốc tế Thực tế cho thấy, thời gian vừa qua, lúc căng thẳng khoản thị trường xảy gay gắt, tình hình khoản Vietcombank giữ ổn định, vậy, NH hỗ trợ tích cực cho NHNN việc đảm bảo an toàn khoản cho toàn hệ thống Đây thành công đáng ghi nhận công tác quản trị rủi ro NH Tuy nhiên, thời gian gần đây, sách quản trị Vietcombank dẫn bộc lộ yếu điểm mà nguyên nhân không xuất phát từ nội NH mà yếu tố khách quan khác cần phải làm rõ để giữ vững hình ảnh NH quản trị rủi ro tốt Việt Nam Xuất phát từ vấn đề lý luận thực tiễn trên, với trình học tập Học viện NH thời gian thực tập Vietcombank, em lựa chọn đề tài : “ Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro khoản NH thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam” Tổng quan tình hình nghiên cứu Nghiên cứu công tác quản trị rủi ro khoản NHTM có nhiều nghiên cứu giới nước vấn đề Các đề tài quản trị rủi ro khoản nước đa dạng phong phú “Bank Liquidity Risk Management and Supervision: Which Lessons from Recent Market Turmoil?” Gianfranco (2009), “Banking Liquidity Risk Management Issues” Rudolf Duttweiler (2010)… Trong phải kể đến nghiên cứu kinh điển nhắc đến quản trị rủi ro khoản, là“Managing Liquidity Risk” Guglielmo Michael R (2007) Bài nghiên cứu đề cập bước để tăng cường khả khoản quản trị RRTK mà Ủy ban ALCO nhà quản trị phải quan tâm bao gồm: xác định mức khoản mà NH có; dự đoán mức khoản mà NH cần; thiết lập hệ thống cảnh báo sớm; thử kiểm tra sức chịu đựng nhu cầu tính sẵn có vốn; vạch phản ứng nhà quản lý; lên kế hoạch cho trình kiểm tra nguồn khoản định kì Trong Guglielmo đặc biệt nhấn mạnh đến việc nhà quản lý phải xác định mức khoản mà NH nắm giữ bao nhiêu, sở định hướng cho việc quản trị RRTK cho NH Các đề tài nghiên cứu này, hầu hết xây dựng dựa việc nghiên cứu thực trạng RRTK NHTM nước phát triển, NHTM sớm áp dụng tiêu chuẩn Basel vào công tác quản trị, có sở công nghệ hoàn thiện Đồng thời, thị trường tài hoạt động hệ thống ngân hàng nước phát triển đại Còn Việt Nam, tính đến thời điểm có nhiều công trình nghiên cứu khoa học vấn đề quản trị rủi ro NHTM, nhắc đến số công trình tiêu biểu như: - “Tăng cường lực quản lý rủi ro khoản ngân hàng thương mại Việt Nam ” Tiến sĩ Tô Ngọc Hưng (2007) Bài nghiên cứu đưa kết vô quan trọng vấn đề quản trị rủi ro khoản vô mẻ với hệ thống NHTM Việt Nam thời điểm Tuy nhiên, thời điểm gần toàn NHTM Việt Nam hoạt động theo chế cũ, quản lý vốn theo mô hình phân tán, đồng thời khái niệm Basel lúc hoàn toàn mẻ với hệ thống Ngân hàng - “Rủi ro khoản NHTM Việt Nam” – Luận án tiến sĩ – T.S Nguyễn Bảo Huyền (2016): Luận án đưa cách tiếp cận rủi ro khoản, mô hình sách quản trị rủi ro khoản theo xu đại giới, dựa theo khuyến nghị Basel NHTM tiếng giới Đồng thời, thực đánh giá tổng thể, toàn diện thực trạng rủi ro khoản hệ thống NHTM Việt Nam theo liệu cập nhật Tuy nhiên, luận án chưa cung cấp nhiều thông tin tình hình thực quản trị rủi ro khoản diễn NHTM Việt Nam Đồng thời, đánh giá nhìn chung hệ thống, chủ yếu phản ánh mặt thiếu sót mà, - Triển khai giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng đổi toàn diện hoạt động hệ thống công nghệ thông tin VCB + Đầu tư mới, thay thế, nâng cấp số hệ thống tảng quan trọng, triển khai dự án Core Banking đảm bảo tiến độ chất lượng… + Tăng cường phát triển nguồn nhân lực Trung tâm Công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác đo lường xây dựng sở liệu - Triển khai áp dụng công cụ phát rủi ro gian lận, nhằm tăng cường việc giám sát từ xa, liên tục toàn diện chi nhánh, kịp thời phát hành vi gian lận Với định hướng phát triển cụ thể này, VCB hướng tới tầm nhìn trở thành NH số Việt Nam, 300 tập đoàn tài lớn giới NH quản trị rủi ro tốt Việt Nam, quản trị theo thông lệ quốc tế tốt năm 2020 3.2 Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao lực quản trị rủi ro khoản Vietcombank thời gian tới Từ việc phân tích mặt tồn nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng không tốt đến hoạt động quản trị RRTK VCB giai đoạn 2011-2015, kết hợp với học quản trị RRTK nước giới, thông lệ tốt quản trị RRTK Basel Sau đây, Khóa luận xin đề xuất số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị RRTK VCB sau: Thứ nhất, VCB cần cải tiến phương pháp đo lường nhu cầu khoản qua phân tích tính toán số hợp lý dự trữ khoản để vừa không dư thừa lượng tiền mặt ngân quỹ, lại vừa đảm bảo tính khoản Theo khuyến nghị Ủy ban Basel, bên cạnh việc quản lý kỳ đáo hạn theo thang bậc thời gian nhằm xác định nhu cầu tài trợ ròng theo kỳ đáo hạn định thì việc vô quan trọng quản lý khoản các NH phải xác định thay đổi kỳ đáo hạn theo các tình kịch khác kỳ đáo hạn thực tế lúc theo kỳ đáo hạn hợp đồng Đây yếu tố thiếu việc xây dựng thang đáo hạn VCB Ba kịch mà VCB cần cân nhắc là: NH hoạt động điều kiện bình thường; NH hoạt động điều kiện gặp khó khăn khoản cách đơn lẻ điều kiện hệ thống gặp khó khăn khoản, chí khủng hoảng 64 Qua việc đánh giá thay đổi kỳ hạn theo kịch bản, VCB xác định kỳ hạn dòng tiền cho tài sản, nợ theo kịch khác Đồng thời, đánh giá thay đổi kỳ hạn dòng tiền, nhà quản trị phải phân chia dòng tiền vào NH theo nhóm tài sản, nợ phải trả, cam kết ngoại bảng hay nghĩa vụ tài khác xem xét chúng giả định có sẵn cho loại tài sản theo kịch khác nhằm xác định khả trì kỳ hạn dòng tiền, qua đánh giá thay đổi quy mô chúng cho kì hạn kịch Từ đó, nhà quản trị đưa định kỳ hạn quy mô cụ thể cho dòng tiền để xây dựng nên thang đáo hạn theo kịch Để làm điều cách tốt sử dụng liệu lịch sử dòng tiền NH hiểu biết các điều kiện thị trường giúp nhà quản trị đưa định Có thể thấy, phương pháp óc phán đoán nhà quản trị đóng vai trò quan trọng, đặc biệt tình các kịch khủng hoảng Bởi lẽ, biến động các dòng tiền ra/vào NH tương lai bị tác động các yếu tố lúc dự đoán yếu tố thay đổi hành vi khách hàng Đối chiếu tình hình VCB, ta thấy NH có sẵn điều kiện để triển khai công tác đo lường rủi ro theo phương pháp này, điều quan trọng NH phải xây dựng sở liệu đủ mạnh lịch sử dòng tiền NH sở liệu thông tin khách hàng, qua đưa mô hình dự báo hành vi gửi tiền vay khách hàng vào ứng dụng thực tiễn, giúp cho nhà quản trị có sở chắn việc định kỳ hạn quy mô dòng tiền xây dựng thang đáo hạn, hạn chế yếu tố chủ quan phương pháp Thứ hai, hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội quản lý RRTK Với lợi thành lập ban kiểm soát nội độc lập, trực thuộc Hội đồng quản trị Việc mà VCB cần phải làm bổ sung thêm nguồn nhân lực cho ban kiểm soát thông qua việc tuyển chọn từ người có chuyên môn giỏi từ các phòng nghiệp vụ, có khả phân tích, tổng hợp phán đoán tốt có khả làm việc độc lập Đồng thời, hoạt động kiểm toán nội phải cần phải tiến hành thường xuyên toàn diện toàn hệ thống, kết hợp tra bất thường định kỳ, phương pháp kiểm toán chất lượng kiểm toán cần nâng cao Đặc biệt, kết kiểm toán phải công khai, minh bạch, điểm chưa làm được, 65 điểm thiếu xót quan chức máy quản trị rủi ro, qua nâng cao hiệu hoạt động hệ thống tổ chức máy quản trị Đảm bảo cho mô hình quản trị vòng bảo vệ phát huy hiệu mong muốn Thứ ba, tiếp tục bổ sung tăng cường công tác đào tạo cho đội ngũ cán không chuyên môn nghiệp vụ mà đạo đức nghề nghiệp, đặc biệt cán chuyên sâu quản lí rủi ro khoản Với tàng NH có máy nhân lực chất lương cao, công tác tuyển chọn, đào tạo cán trọng, chế độ đãi ngộ, lương thưởng tốt toàn hệ thống Không có vậy, VCB nhân hỗ trợ tích cực nhân từ Mizuho NHNN Trong thời gian tới, VCB cần tiếp tục phát huy lợi nhân đó, bổ sung thêm nguồn nhân lực chất lượng cao làm công tác quản trị rủi ro thiếu NH Đồng thời, triển khai thêm số hoạt động sau: - Xác định nhóm nhân chủ chốt gửi đào tạo nước theo các chương trình đào tạo theo chuẩn mực quốc tế, tăng cường việc hợp tác, trao đổi kinh nghiệm với Ernst & Young, tận dung tối đa điều khoản thỏa thuận kí kết - Chú trọng công tác Công Đoàn, chăm lo cho đời sống toàn thể cán CNV, xây dựng văn hóa VCB lành mạnh, đoàn kết, gắn trách nhiệm cá nhân với phát triển tòa tập thể Đồng thời, có biện phá rà soát, phát sớm ngăn chặn dấu hiệu xuống cấp đạo đức cán bộ, kể với cán cấp cao - Thứ tư, VCB cần trọng công tác quản trị thông tin minh bạch, tránh tin đồn thất thiệt xảy gây ảnh hưởng đến uy tín NH khủng hoảng lòng tin công chúng việc xảy với Northen Rock Đồng thời, áp dụng học kinh nghiệm quản trị SMBC, VCB cần thực chiến lược quản trị rùi ro theo hình CAMELS, từ phối hợp các yếu tố nhằm quản trị RRTK cách hiệu Thứ năm, VCB cần đa dạng hoá nghiệp vụ huy động vốn sử dụng vốn Sự tập trung nguồn vốn nguyên nhân gây nên RRTK cho NH Trong năm vừa qua VCB dần mở rộng các hình thức huy động vốn, thời hạn huy động vốn cách chủ động linh hoạt Tuy nhiên, điều khiến khách hàng đến gửi tiền vào NH hay trở thành chủ nợ VCB việc mua chứng nợ NH phát hành không đơn quan tâm tới mức lãi nhận mà họ quan tâm nhiều tới khía cạnh khác uy tín NH, tiện ích mang lại đến giao dịch với 66 NH…Vì vậy, để thu hút nhiều khách hàng, huy động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi dân cư, VCB cần: Đưa thêm sản phẩm huy động vốn với kì hạn linh hoạt (như kì hạn 1, 2, 3tuần, 1, tháng, hay kì hạn dài 5, 10 năm), đa dạng loại tiền huy động (USD, EUR, AUD…) đa dạng cách thức huy động (huy động qua tiền gửi, tiết kiệm, phát hành kì phiếu, trái phiếu, huy động điểmcố định gia…) Qua tạo thuận lợi cho người gửi tiền việc lựa chọn hình thức cách thức gửi tiền Đối với dân cư, nguồn cung vốn có tiềm lớn NH, vậy, VCB cần thực số hình thức huy động vốn như: hình thức gửi rút cần thiết (khách hàng không cần gửi kì hạn định, cần gọi thông báo nhu cầu rút tiền mình trước có nhu cầu rút thời gian định), huy động tiết kiệm dài hạn, ứng dụng kết hợp tiết kiệm với các sản phẩm bảo hiểm…để hấp dẫn khách hàng các tiện ích mà NH mang lại cho khách hàng Đối với nghiệp vụ tín dụng: Khai thông nghiệp vụ chiết khấu thương phiếu các chứng từ có giá Đây nghiệp vụ tín dụng gián tiếp, rủi ro không làm “đóng băng” vốn, thời hạn cho vay ngắn, vì vậy, nâng cao tính khoản nghiệp vụ tài sản Có Tuy có Pháp lệnh thương phiếu, Nghị định số 32/2001/NĐCP ban hành ngày 5/7/2001 hướng dẫn thi hành Pháp lệnh, đến nghiệp vụ chưa thành nghiệp vụ thông dụng Cuối cùng, đổi công tác thông tin kế toán NH Công tác kế toán cần có đổi toàn diện, từ hệ thống thông tin quản lý, hệ thống chứng từ, tài khoản, báo cáo kế toán…Sự đồng triển khai công tác dẫn đến cập nhật, xác thông suốt thông tin Thông tin xác cập nhật yếu tố có vai trò lớn việc ảnh hưởng tới lực quản lí khoản Ủy ban ALCO Đồng thời việc đơn giản hóa hệ thống chứng từ, thực quản lý tài khoản tập trung, quản lý tài khoản khách hàng dựa hệ thống thông tin điện tử giúp cho việc quản lý khách hàng trở nên linh hoạt, việc tác nghiệp thực nhanh gọn, đảm bảo tiện ích, thỏa mãn nhu cầu khách hàng, giúp cho NH nâng cao uy tín, trì thu hút thêm nhiều khách hàng Bởi lẽ, thời gian gần đây, có nhiều khách hàng phàn nàn dịch vụ VCB việc quản lý thông tin khách hàng không thực linh hoạt, khiến cho nhiều khách hàng muốn đóng tài khoản 67 phải quay lại chi nhánh mà họ giao dịch mở tài khoản, làm giảm sút hài lòng khách hàng với NH 3.3 Một số kiến nghị Chính Phủ NHNN Thứ nhất, Thực thi sách tiền tệ linh hoạt Nhìn chung, thời gian qua, sách tiền tệ thực thi NHNN góp phần vào việc tăng trưởng kinh tế kiềm chế lạm phát Tuy nhiên, việc kết hợp công cụ sách tiền tệ, sách tiền tệ sách tài khóa đôi lúc trái chiều chưa đồng Chính sách tiền tệ đặt nhiều mục tiêu khiến cho hiệu sách không cao, ảnh hưởng đến thị trường Hiệu sách tiền tệ thường có độ trễ so với thời gian thực hiện, sách tiền tệ đưa phải linh hoạt để thị trường có thời gian thích ứng, từ giúp tăng hiệu sách đưa Thứ hai, xây dựng chế tái cấp vốn/ tái chiết khấu hợp lý để hỗ trợ khoản cho NH thương mại NHNN cần hỗ trợ khoản cho NHTM thông qua công cụ điều hành sách tiền tệ Trong bối cảnh thực thi sách thắt chặt tiền tệ, tín dụng nhằm kiềm chế lạm phát nay, NHTM lớn, có nhiều giấy tờ có giá đủ tiêu chuẩn việc hỗ trợ khoản thông qua nghiệp vụ thị trường mở NH Nhà nước Đối với NHTM nhỏ không đủ giấy tờ có giá khả cạnh tranh thị trường mở NHNN hỗ trợ thông qua công cụ tái cấp vốn Để hỗ trợ khoản cho NHTM cách tốt hiệu cần phải xây dựng chế tái cấp vốn/ tái chiết khấu hợp lý Khi xây dựng chế tái cấp vốn/ tái chiết khấu, NHNN cần trọng vấn đề sau: Mức lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu phải cao ( có biên độ, ví dụ ±1%/năm tùy theo giai đoạn khác sách tiền tệ thắt chặt hay nới lỏng ) so với mức lãi suất trái phiếu Chính phủ thời điểm/ mặt huy động lãi suất thị trường chung ngành; NHNN ấn định mức lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu mức định cung ứng vốn đầy đủ cho nhu cầu vốn NHTM mức lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu NHNN chủ động xác lập mặt chung mức lãi suất NHTM thị trường, sử dụng đồng nhiều công cụ khác cần sử dụng công cụ lãi suất công cụ chủ đạo việc điều hành sách tiền tệ; khối lượng vốn tái cấp vốn, tái chiết khấu phải đảm 68 bảo “ bơm tiền ” đáp ứng nhanh đủ nhu cầu hợp lý NHTM; giám sát chặt chẽ tăng trưởng tín dụng tăng trưởng tổng tài sản NHTM, tránh tình trạng dòng vốn tái cấp vốn, tái chiết khấu không vào sản xuất kinh doanh mà chạy vào đầu bất động sản, chứng khoán Việc hỗ trợ khoản cho NHTM thông qua chế tái cấp vốn, tái chiết khấu NHNN ngắn hạn, NHTM phải điều chỉnh lại cấu nguồn sử dụng nguồn cho phù hợp để hạn chế thấp RRTK Thứ ba, tăng cường nâng cao hiệu công tác tra, giám sát hoạt động NHTM Để hạn chế rủi ro xảy ra, NHNN cần tăng cường hoạt động tra, giám sát hoạt động NHTM Công tác tra, giám sát giúp NHNN quản lý việc thực sách tuân thủ NHTM Nếu NHTM thực tốt sách, tuân thủ quy định bảo đảm an toàn hạn chế rủi ro xảy NHNN cần tăng cường nâng cao hiệu công tác giám sát để đưa cảnh báo sớm cho NHTM Đề hoạt động tra giám sát có hiệu quả, NHNN cần phát triển hệ thống cảnh báo sớm, sử dụng liệu hệ thống toán để phân tích khoản, xây dựng hệ thống số khoản Thứ tư, ban hành văn thống quản lý rủi ro có biện pháp chế tài nghiêm túc NH không tuân thủ quy định NHNN cần ban hành văn thống quản lý rủi ro để hướng dẫn NHTM thực công tác quản trị rủi ro đưa tiêu đảm bảo an toàn cho hoạt động NH Trên sở văn mà NHNN ban hành, NH phải nghiêm túc thực hiện, có hạn chế rủi ro xảy Các văn ban hành phải có quán với nhau, tránh chồng chéo gây rắc rối việc thi hành Bên cạnh đó, NHNN cần phải có biện pháp chế tài nghiêm túc để xử phạt NH không tuân thủ quy định quản lý rủi ro, tiêu an toàn quy định Chỉ có xử lý nghiêm túc trường hợp vi phạm NH tuân thủ quy định, từ đảm bảo hệ thống NH hoạt động lành mạnh có hiệu Cuối cùng, đẩy mạnh hoạt động thị trường phái sinh 69 Với phát triển biến động thị trường tiền tệ công cụ tài phái sinh giao dịch kì hạn, giao dịch hoán đổi tiền tệ, hợp đồng quyền chọn…là công cụ lựa chọn hữu hiệu việc phòng chống rủi ro Tuy nhiên các công cụ tài Việt Nam giai đoạn hình thành Do giai đoạn tới, với vai trò người điều hành sách tiền tệ, NHNN cần có các văn pháp quy hướng dẫn nhằm đưa thị trường phát triển nữa, có các NHTM đủ tự tin tham gia vào thị trường để phòng ngừa rủi ro cho mình góp phần thúc đẩy các công cụ phát triển thông qua việc cung cấp các dịch vụ các công cụ cho khách hàng Kết luận chương Trên sở nghiên cứu lí luận khảo sát, đánh giá thực trạng RRTK quản trị RRTK VCB, nguyên nhân dẫn đến tồn công tác quản trị RRTK NH, chương khóa luận nêu lên định hướng hoạt động kinh doanh chung công tác quản lý RRTK VCB thời gian tới, từ đề xuất các nhóm giải pháp nhằm nâng cao lực quản trị RRTK cho NH Các giải pháp tập trung vào các vấn đề hoàn thiện mô hình, quy trình, phương pháp đo lường chiến lược quản trị RRTK kết hợp các giải pháp công nghệ, nhân lực …qua hoàn thiện phát huy nỗ lực VCB việc xây áp dụng Basel vào công tác quản trị vốn rủi ro hoạt động kinh doanh NH 70 KẾT LUẬN Thành công việc đàm phán gia nhập hiệp định thương mại tự xuyên Thái Bình Dương TPP đời cộng đồng kinh tế Asean thời gian gần tạo cho kinh tế Việt Nam hội thách thức vô to lớn Trong bối cảnh hòa nhập quốc tế sâu rộng vậy, đòi hỏi phải có thị trường tài ngân hàng vững chắc, lành mạnh để đáp ứng đủ vốn cho nhu cầu kinh tế, vậy, thân Ngân hàng phải tự ý thức việc nâng cao lực hoạt động chất lượng dịch vụ không muốn bị lấn át gia nhập nhanh chóng Ngân hàng ngoại vào thị trường Tuy nhiên, để phát triển mở rộng hoạt động kinh doanh cách bền vững, nâng cao lực cạnh tranh, bắt kịp với phát triển hệ thống tài – ngân hàng giới vấn đề quản trị rủi ro, đặc biệt quản trị rủi ro khoản theo phương pháp đại phải đặt lên hàng đầu Dựa tiêu chí tiêu chuẩn quản trị rủi ro khoản theo khuyến nghị Basel học quản trị thành công giới, khóa luận tiến hành đánh giá công tác quản trị rủi ro khoản đưa số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro khoản Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – ngân hàng đánh giá có công tác quản trị rủi ro khoản tốt hệ thống Với với đề xuất trình bày khóa luận này, em mong muốn có đóng góp nhỏ nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro khoản Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam nói riêng hệ thống ngân hàng thương mại nói chung Đây vấn đề lớn, rộng mà nhận thức lý luận em hạn chế khóa luận không tránh khỏi sai sót, hạn chế cần hoàn thiện, bổ sung Em mong nhận đóng góp thầy, cô giáo 71 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu học tập: Giáo trình Quản Trị Ngân Hàng Thương Mại (2015) – Gs.Ts Nguyễn Văn Tiến – NXB Thống Kê Báo cáo thường niên,báo cáo Ban kiểm soát năm từ 2011 – 2015 quý 1/2016 Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Quy chế quản trị nội Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Cẩm nang quản lý rủi ro Vietcombank Ernst & Young biên soạn Luận án tiến sĩ : “Rủi ro khoản NHTM Việt Nam” – Tiến sĩ Nguyễn Bảo Huyền – HVNH An toàn vốn NHTM – thực trạng Việt Nam giải pháp cho việc áp dụng Hiệp ước tiêu chuẩn vốn Basel II & III – Thạc sĩ Nguyễn Đức Trung – HVNH Quản lý tốt rủi ro khoản - yếu tố cần thiết để tạo mặt lãi suất hợp lý- Lan Hương - đăng website NHNN Cafef.vn www.SBV.org.vn 10 www.vietcombank.vn 72 PHỤ LỤC Phụ lục 1: Các thông lệ tốt quản lý khoản NHTM (2000) – Basel Gồm 14 quy tắc tập trung vào nhóm vấn đề cụ thể sau: Xây dựng chương trình quản lý rủi ro khoản Quy tắc 1: Các NH phải có chiến lược thống quản trị khoản Quy tắc 2: Ban giám đốc NH cần thông qua chiến lược sách quản trị khoản cần thiết Quy tắc 3: Mỗi NH phải có phận quản trị chịu trách nhiệm thực chiến lược quản trị khoản Quy tắc 4: NH phải có hệ thống thông tin đầy đủ để đo lường, giám sát, kiểm soát báo cáo rủi ro khoản Đo lường giám sát trạng thái khoản Quy tắc 5: Mỗi NH cần xây dựng quy trình đo lường giám sát thường xuyên trạng thái khoản Quy tắc 6: Mỗi NH cần phân tích trạng thái khoản theo kịch khác xảy Quy tắc 7: Mỗi NH cần thường xuyên xem xét lại giả định đưa xác định trạng thái khoản: Các giả định tài sản có, tài sản nợ, cam kết ngoại bảng Quản trị khả tiếp cận nguồn vốn Quy tắc 8: Mỗi NH cần thường xuyên xem xét mối quan hệ với nhà cung cấp vốn, mức độ tập trung nhà cung cấp vốn (liabilities holder ) Lập kế hoạch dự phòng Quy tắc 9: Mỗi NH cần phải xây dựng kế hoạch đối phó với khủng hoảng khoản Quản trị khoản ngoại tệ Quy tắc 10: Mỗi NH cần có hệ thống đo lường, giám sát kiểm soát trạng thái khoản loại ngoại tệ mà ngân hàng có giao dịch nhiều Quy tắc 11: Mỗi NH cần đưa hạn mức cho phép thường xuyên xem xét hạn mức Kiểm soát nội quản trị rủi ro khoản Quy tắc 12: Mỗi NH cần thủ tục kiểm soát nội cần thiết cài đặt trình quản trị rủi ro khoản Thủ tục kiểm soát nội quan trọng cần có kiểm tra, đánh giá độc lập để đánh giá hiệu quản trị rủi ro khoản Kết kiểm soát nội cần báo cáo với Ban kiểm soát NH Công bố thông tin Quy tắc 13: Mỗi NH cần có chế đảm bảo thông tin hoạt động ngân hàng công bố để đảm bảo uy tín tình hình hoạt động ngân hàng lành mạnh Vai trò Ban kiểm soát Quy tắc 14: Ban kiểm soát phải thực kiểm tra, đánh giá độc lập chiến lược, sách, thủ tục biện pháp ngân hàng thực quản trị rủi ro khoản Ban kiểm soát phải nhận thông tin kịp thời để đánh giá rủi ro khoản đảm bảo ngân hàng có kế hoạch quản trị khoản cần thiết Quy tắc hướng kỳ vọng vào việc xác định xem tổ chức tín dụng có quản lý tốt vấn đề khoản hay không Phụ lục 2: Cơ cấu tổ chức máy quản trị rui ro theo mô hình đại  Ủy quản lý rủi ro trực thuộc HĐQT thực giám sát đưa các sách tổng thể,các hạn mức toàn rủi ro NH, phải bao gồm RRTK Ủy ban chịu trách nhiệm hỗ trợ HĐQT việc xác định vị rủi ro cho toàn NH  Hệ thống quản lý tài sản - nợ có trách nhiệm quản lý cấu trúc bảng cân đối để đạt lợi nhuận lớn mà đảm bảo tuân thủ định hướng chung rủi ro NH, từ có vai trò việc quản lý RRTK NH Các phận có liên quan hệ thống bao gồm: - Ủy ban quản lý tài sản- nợ ( ALCO ) quan chuyên biệt có trách nhiệm việc điều hành máy ALM nhằm quản lý RRTK Về chức năng, ALCO thực quản lý cấu trúc bảng cân đối tài sản NH, xây dựng giám sát tiêu tài chính, tín dụng phù hợp với chiến lược kinh doanh NH Đặc biệt giai đoạn nay, TCTD hướng đến chế quản lý vốn tập trung FTP, việc quản trị rủi ro khoản gần toàn ALCO chịu trách nhiệm, theo chi nhánh trở thành đơn vị kinh doanh, thực mua bán vốn với TSC thông qua phòng ALCO - Khối nguồn vốn đạo Ban điều hành, bao gồm (nhưng không giới hạn) các phòng kinh doanh phận ALM Các phòng kinh doanh nơi chịu trách nhiệm thực kinh doanh vốn, tiền tệ NH, qua cung cấp số liệu thường xuyên cho phận ALM Bộ phận ALM nơi ứng dụng phát triển chương trình quản trị rủi ro; nhận biết, đo lường theo dõi trạng thái bảng cân đối nguy RRTK (và rủi ro lãi suất) từ hoạt động kinh doanh phòng nguồn vốn; kiểm định tính thích hợp các sách quy trình quản trị hàng năm đưa các đề xuất hạn mức RRTK ALM phận thực các thử nghiệm khả chi trả phân tích tình  Bộ phận kiểm soát nội hoạt động độc lập so với hệ thống quản lý rủi ro, thực kiểm tra đánh giá tính hiệu các sách, khung quản lý rủi ro; đảm bảo tính tuân thủ quy trình quản lý chất lượng, nội dung phương pháp đo lường Phụ lục 3:Hệ thống tiêu CAMELS Hệ thống phân tích CAMELS áp dụng nhằm đánh giá độ an toàn, khả sinh lời khoản NH An toàn hiểu khả NH bù đắp chi phí thực các nghĩa vụ mình đánh giá thông qua đánh giá mức độ đủ vốn, chất lượng tín dụng chất lượng quản lý Phân tích theo CAMELS dựa yếu tố sử dụng để đánh giá hoạt động NH, là: C: Capital Adequacy (Mức độ an toàn vốn) A: Asset Quality (Chất lượng tài sản có) M: Management (Quản lý) E: Earnings (Lợi nhuận) L: Liquidity (Thanh khoản) S: Sensitivity to Market Risk (Mức độ nhạy cảm với rủi ro thị trường) Phụ lục : Công tác lập kế hoạch phòng ngừa rủi ro khoản VCB Trong công tác quản trị rủi ro, VCB xây dựng sẵn kế hoạch dự phòng cho chiến lược hoạt động NH tình có khủng hoảng khả khoản, đồng thời bao gồm thủ tục bù đắp luồng tiền trường hợp khẩn cấp Kế hoạch dự phòng rõ hoạt động cần thiết để huy động nguồn vốn thay thế, thực hành động nhằm hạn chế động thái khách hàng có khả gây giảm sút khoản Nội dung kế hoạch dự phòng bao gồm: − Sự phối hợp quản lý phân công trách nhiệm rõ ràng tình khủng hoảng Các nguồn thông tin quản lý cần trì đặn kịp thời, nhân viên NH cần biết họ cần phải làm tình − Duy trì quan hệ tốt với người gửi tiền cho vay hành động để thay đổi tâm lý họ Trong tình xấu, quan hệ với người gửi tiền/cho vay quan trọng Do đó, việc có mối quan hệ tốt với NH đối tác lớn người gửi tiền điều kiện ổn định quan trọng, giúp NH có nguồn đảm bảo tình xấu − Các bước cần làm để bù đắp khoản thiếu hụt tiền tệ thông qua hạn mức tín dụng chưa sử dụng NH cần phải trả phí để trì hạn mức tín dụng đó, kế hoạch dự phòng cần rõ lượng vốn dự kiến cần có từ hạn mức tín dụng trường hợp phép sử dụng Phụ lục 5: Sơ đồ Mô hình tổ chức quản trị rủi ro VCB ... động kinh doanh NHTM Chương 2: Thực trạng rủi ro khoản quản trị rủi ro khoản NH TMCP Ngoại thương Việt Nam Chương 3: Một số giải pháp kiến nghị nh m hoàn thiện công tác quản trị rủi ro khoản NH TMCP... TMCP Ngoại Thương Việt Nam CHƯƠNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO THANH KHOẢN VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Rủi ro khoản hoạt động NHTM 1.1.1 Khái niệm khoản, rủi. .. Học viện NH thời gian thực tập Vietcombank, em lựa chọn đề tài : “ Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro khoản NH thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam Tổng quan t nh h nh nghiên