Header Page of 113 TRỊNH THỊ THANH - NGUYỄN KHẮC KINH LUẬN VĂN ĐỀ TÀI: QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI Footer Page of 113 Header Page of 113 MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 1.1 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 1.2 PHÂN LOẠI CHẤT THẢI NGUY HẠI Chương CÔNG CỤ PHÁP LUẬT VÀ CÔNG CỤ KINH TẾ TRONG QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 23 2.1 CÔNG CỤ PHÁP LUẬT 23 2.2 CÔNG CỤ KINH TẾ 30 Chương QUY TRÌNH QUẢN LÝ VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 36 3.1 CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG 36 3.2 QUY TRÌNH QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 36 3.3 CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 47 Chương QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI Ở VIỆT NAM 80 4.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 80 4.2 HIỆN TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 84 4.3 NHỮNG VẤ ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI RẮN HỆN NAY 87 4.4 MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ XỬ LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 89 Chương QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO 102 Footer Page of 113 Header Page of 113 TỪ VIẾT TẮT • WHO - Tổ chức Y tế Thế giới • FAO - Tổ chức Nông lương Thế giới • TCVN - Tiêu chuẩn Việt Nam • HCBVTV - Hoá chất bảo vệ thực vật • BYT - BộY tế • KHCN-MT- Khoa học Công nghệ - Môi trường • HDPE - High Density Polyehtlen • CTCN - Chất thải công nghiệp • CTNH - Chất thải nguy hại • PAH - Poly Aromatic Hydrocacbon • SXKD - Sản xuất kinh doanh • KH&CN - Khoa học Công nghệ Footer Page of 113 Header Page of 113 MỞ ĐẦU Vấn đề quản lý chất thải nguy hại nói chung xử lý chất thải nguy hại nói riêng vấn đề xúc công tác bảo vệ môi trường nước Thế giới Việt Nam Cùng với phát triển công nghiệp hoá, đại hoá đất nước, đô thị, ngành sản xuất, kinh doanh dịch vụ mở rộng phát triển nhanh chóng, phần đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế đất nước, mặt khác tạo số lượng lớn chất thải rắn bao gồm: chất thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp, chất thải y tế, chất thải nông nghiệp, chất thải xây dựng có lượng đáng kể chất thải nguy hại nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, từ quy mô nhỏ, đến ảnh hưởng quy mô rộng lớn tác động xấu tới sức khoẻ, đời sống người chất lượng môi trường chung Vì vậy, vấn đề cấp bách công tác bảo vệ môi trường nước ta quản lý chất thải, đặc biệt chất thải nguy hại Footer Page of 113 Header Page of 113 Chương MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 1.1 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Chất thải nguy hại Chất thải nguy hại chất thải chứa chất hợp chất có đặc tính gây nguy hại trực tiếp (dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm đặc tính gây nguy hại khác), tương tác với chất khác gây nguy hại cho môi trường cho sức khoẻ người (Quy chế quản, lý chất thải nguy hại kèm theo Quyết định số 155/1999/QĐ-TTg ngày 16/7/1999 Thủ tướng Chính phủ) Danh mục chất thải nguy hại ghi phụ lục kèm theo Quy chế quản lý chất thải nguy hại nêu Bên cạnh khái niệm chất thải nguy hại có số khái niệm khác, như: Chất thải nguy hại chất thải có đặc tính sau: dễ phản ứng, dễ bốc cháy, ăn mòn, độc hại phóng xạ • Chất dễ phản ứng chất không bền vững điều kiện thông thường Nó dễ dàng gây nổ phóng thích khói, mù, khí độc hại, chúng tiếp xúc với nước hay dung môi; - Các loại thuốc bị hạn sử dụng - Thuốc kém, phẩm chất - Thuốc không rõ nguồn gốc Thuốc bị cấm sử dụng lưu giữ nhập trái phép 1.2 PHÂN LOẠI CHẤT THẢI NGUY HẠI Có số phân loại chất nguy hại sau: Phân loại chất thải nguy hại theo hình thức tác động - Loại : Các chất nổ - Loại : Các dung dịch có khả cháy - Loại : Các chất độc (nguy hiểm) - Loại : Các chất ăn mòn Phận loại chất thải nguy hại theo trạng thái vật lý Chất thải nguy hại theo trạng thái vật lý như: Chất nguy hại trạng thái rắn, bùn, lỏng, khí Phân loại chất thải nguy hại theo liều lượng tác động Các nhà chuyên gia độc học nghiên cứu ảnh hưởng chất độc lên thể động vật cạn (chuột nhà) đưa nhóm độc theo tác động độc tố tới thể Footer Page 45 of 113 Header Page of 113 qua miệng qua da (Bảng l.l) Phân loại chất thải nguy hại theo đường xâm nhập kết hợp với lượng tác động Chất độc xâm nhập vào thể qua đường khác Mức độ gây độc theo đường xâm nhập không giống Để xác định mức độ gây độc theo đường xâm nhập khác vào thể động vật người thường sử dụng đến số LD (Bảng l.2) 50 Bảng 1.1 Phân loại nhóm độc theo Tổ chức Y tế giới (LD mg/kg, chuột nhà) 50 Qua miệng Phân nhóm độc Thể rắn Thể lỏng Ia Độc mạnh 20 Ib Độc 5-50 II Độc trung bình III Độc 50-500 20-200 >2000 Thể rắn Thể lỏng 10 40 10-100 40-400 200-2000 100-1000 400-4000 500-2000 2000-3000 IV Không độc Qua da 1000 4000 >3000 Ghi chú: LD ký hiệu độ độc cấp tính thuốc qua đường miệng 50 qua da Đó lượng độc chất gây chết 50% động vật thí nghiệm (tính kg) LD 50 nhỏ hoá chất độc Bảng 1.2 Phân loại chất nguy hại kết hợp đường xâm nhập với lượng tác động đến thể Chỉ tiêu phân loại I II III IV LD 50 Cho đến O,2mg/1ít 50-500mg/kg 500-5.000 mg/kg >5.000mg/kg LD 50 qua đường hô hấp Cho đến O,2mg/1ít 0,2-2mg/kg 2-20 mg/1ít >20mg/1ít LD 50 Cho đến 200mg/1ít 200- 2.000mg/kg 200- 200000mg/kg >20.000mg/1ít Phản ứng niêm mạc mắt Gây hại niêm mạc, đục màng, sưng mắt kéo dài ngày Đục màng, sưng Gây ngứa niêm mắt ngày, gây mạc ngứa niêm mạc ngày Không gây ngứa niêm mạc Phản ứng da Mẩn ngứa da Mẩn ngứa 72 Mẩn ngứa nhẹ 72 Phản ứng nhẹ 72 Phân loại chất thải nguy hại theo môi trường chất độc tồn Các chất độc hoá học làm ô nhiễm nước tự nhiên nước thải bao gồm chất độc tồn vật liệu, chất thải sử dụng/tiếp xúc, thải trình sản xuất làm ô nhiễm nguồn nước tự nhiên nước thải (Bảng 1.3) Footer Page of 113 Header Page of 113 Bảng 1.3 Các nguyên tố độc hại nước tự nhiên nước thải TT Nguyên tố Nguồn thải Tác dụng As Quặng, thuốc trừ sâu Rất độc, gây ung thư Cd Chất thải nguy hại mỏ, mạ kim loại, ống dẫn nước  Đảo ngược vai trò hoá sinh enzym  Gây cao huyết áp, hỏng thận, phá huỷ mô hồng cầu có tính độc động thực vật nước Be Than đá, lượng hạt nhân công nghiệp vũ trụ Độc tính mạnh bền, có khả gây ung thư B Than đá, sản xuất chất tẩy rửa, chất thải nguy hại Độc với số loại Cr Mạ kim loại Cr(VI) có nguy gây ung thư Cu Mạ kim loại, chất thải sinh hoạt công nghiệp, công nghiệp mỏ, khử kiềm Không độc động vật, độc với cối nồng độ trung bình F Các nguồn địa chất tự nhiên, chất thải, chất xử lý nước Ở nồng độ 1mg/l ngăn cản phá huỷ Công nghiệp mỏ, than Gây thiếu máu, bệnh thận Rối loạn thần kinh, môi trường sống bị phá huỷ Pb đá, xăng, hệ thống ống dẫn Mn Nồng độ 5mg/1 gây phá huỷ xương gây vết Chất thải nguy hại mỏ tác động vi sinh vật lên khoáng Mn pH thấp Tương đối không độc động vật, độc với thực vật nồng độ cao 10 Hg Chất thải nguy hại mỏ, thuốc trừ sâu, than đá Độc tính cao 11 Mo Thải công nghiệp, nguồn tự nhiên Độc với động vật, cần với thực vật 12 Se Các nguồn địa chất tự nhiên than đá Cần nồng độ thấp Độc nồng đô cao 13 Zn Thải công nghiệp, mạ kim loại, hệ thống ống dẫn Cần với metal-enzym Độc với thực vật nồng độ cao Nguồn: Rarm - Chemicals Handbook, 1992 Các chất độc đất: Đất nơi tiếp nhận chất thải từ nguồn khác (sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp giao thông vận tải) Nitrat khí lắng đọng mặt đất theo chu trình Nitơ Dọc xa lộ, lượng xe giới chạy xăng để lại hai bên đường bụi chì đất đai có hàm lượng chì ngày cao Các chất thải rắn công nghiệp gây ô nhiễm lớn cho đất Đặc biệt nghiêm trọng chất thải nguy hại làm ô nhiễm đất hoá chất kim loại nặng (Cu, Zn, Pb, As, Hg, Cr, Cd) Các nhà máy xả vào khí nhiều khí độc H S, CO , CO, NO Đó nguyên nhân gây mưa axit, làm chua đất, phá hoại phát triển thảm thực vật Hàng ngày, người động vật thải khối lượng lớn chất phế thải vào môi trường đất Đó rác, phân, xác động vật chất thải khác Footer Page 67 of 113 X Header Page of 113 Các chất hoá học làm thay đổi thành phần tính chất đất, có làm chua đất, làm cứng đất, làm thay đổi cân chất dinh dưỡng trồng đất Nguồn ô nhiễm đất chất phóng xạ phế thải sở khai thác chất phóng xạ, trung tâm nghiên cứu nguyên tử, nhà máy điện nguyên tử, vụ thử hạt nhân, sở sử dụng đồng vị phóng xạ nông nghiệp, công nghiệp y tế (sử dụng đồng vị phóng xạ để chữa bệnh nghiên cứu khoa học) Bên cạnh lợi ích to lớn phóng xạ gây cho người nhiều hiểm hoạ Phân chia nhóm chất thải nguy hại gây ung thư Danh sách chất gây ung thư, xác nhận đề nghị người cần tránh tiếp xúc (Bảng 1.4) Bảng 1.4 Các chất gây ung thư cần tránh tiếp xúc Hợp chất Sử dụng Mức độ nguy hiểm 4-Nitrophenyl Phân tích hoá học Gây ung thư bàng quang α-naphtylamin Chất chống oxi hoá Sản xuất phẩm màu, phim màu Tác nhân lưu hoá chất dẻo Gây ung thư bàng quang 4,4-metylenebis Gây ung thư bàng quang Metyl-cloanilin Sản xuất nhựa trao đổi lon ete 3,3-Điclobenziđin Sản xuất phẩm màu Thường bị nhiễm chất ung thư biclometyl ete Chất quy ung thư tiếng Bis (clometyl) ete Sản xuất nhựa trao đổi lon Gây ung thư phổi β-naphthylamin Sản xuất thuốc nhuộm, thuốc thử Gây ung thư bàng quang Benzidin Sản xuất phẩm màu, cao su, chất dẻo, mục in Gây ung thư bàng quang Elyleneimin Chế hoá giấy, vải Chất gây ung thư tiếng β- propiolacton Sản xuất chất dẻo Nghi ngờ gây ung thư cho người Vinyl clorua Nhựa PVC Chất gây ung thư gan Etylen diolorua Dung môi công nghiệp Chất sát trùng hạt lương thực chất phụ gia cho xăng để thu gom chi, năm thải môi trường 7,4.10 kg Chất gây ung thư dày, lách, phổi Bên cạnh cách phân loại chất thải nguy hại chung nêu có số phân loại chất thải nguy hại chuyên ngành sau: Phân loại chất thải nguy hại ngành sản xuất hoá chất Theo thống kê, tổng số loại hoá chất có mặt hoạt động tất ngành công nghiệp dao động khoảng 3100- 3200 loại, riêng ngành sản xuất hoá chất tồn khoảng 200 loại Điều kéo theo chất thải nguy hại ngành đa dạng với nhiều loại khác Các loại hình công nghiệp hoá chất phổ biến Việt Nam gồm: - Hoá chất vô cơ Footer Page of 113 Header Page of 113 - Phân bón hoá học - Ngành sơn, verni - Cao su nhựa sản phẩm sở cao su nhựa - Chất tẩy rửa đồ mỹ phẩm - Ác quy pin - Thuốc trừ sâu - Khí công nghiệp Ngành công nghiệp hoá chất ngành sử dụng nhiều hoá chất nhất, đa dạng phương diện thải độc chất vào môi trường, ngành sản xuất hoá chất vô cơ phân bón Ngành sản xuất hoá chất vô cơ Sản xuất axít sulphuricl Axít sulphuric sản phẩm quan trọng công nghiệp hoá chất Việt Nam gắn liền với việc sản xuất phân lân, nguồn phân bón hoá học quan trọng sản xuất nông nghiệp Việt Nam Chế phẩm để sản xuất axít sulphuric SO Từ SO qua giai đoạn oxy hoá để chuyển thành SO sau SO hấp thụ vào nước để chuyển thành H SO Như Vậy phương trình tổng quát trình hoá học sau: 3 SO + O  SO 2 SO + H O  H SO 3 2 Để có SO phải sử dụng lưu huỳnh nguyên tố, phải đốt quặng pyrit Quặng pyrit quặng chứa sulfua sắt Quá trình đốt S hay sulphua sắt (pyrit) tiến hành lò với nhiệt độ cao Lưu huỳnh trình cháy chuyển hoá thành SO , đồng thời lượng nhỏ thành H S hình thành môi trường khử trình tinh chế SO 2 Các chất SO , SO Và H S dây chuyền chất độc có khả kích thích tối đa niêm mạc hệ thống hô hấp hệ thống tiêu hoá Đáng ý chất luôn nguy công nhân làm việc xưởng sản xuất axít sulphuric chúng tồn hàm lượng cực cao Nồng độ SO khoảng 0,06 mg/lit dẫn đến ngộ độc nặng 2 Khi sản xuất axít sulphuric từ quặng pyrit, xỉ thải từ lò đốt pyrit luôn có chứa asen asen luôn tồn song hành với quặng sắt Khi bị oxy hoá nhiệt độ cao, asen chuyển hoá thành ôxyt sau thành muối Để sản xuất axít H SO đặc lượng xỉ thải từ việc đốt pyrit vào khoảng từ 1,3 đến 1,4 Điều có nghĩa lượng asen vải theo xỉ vào khoảng kg asen (nguyên tố) Lượng asen bay thải xỉ nóng khu vực lò đốt, bị rửa trôi hay bay vào khí quanh khu vực dạng bụi xỉ pyrit Tương tự Pb, Zn có nhiều xỉ pyrit Sản xuất axít tạo xỉ khoảng kg chì, 10 kg kẽm Và chì kẽm kim loại dễ bay nên Footer Page 89 of 113 Header Page 10 of 113 tác động trực tiếp đến khu vực sản xuất - Ngành sản xuất xút điện phân Phương trình hoá học trình điện phân NaCl để sản xuất xút thể sau: NaCl + H O  Cl + H + NaOH 2 Đùng điện cực thuỷ ngân cho sản phẩm có chất lượng cao (nồng độ NaOH cao sạch) Tuy nhiên nguồn ô nhiễm thuỷ ngân lớn Thuỷ ngân thoát theo nước thải, bay với H H O làm đặc xút, nguồn nhiễm trực tiếp cho người lao động với nồng độ cao Trên thực tế, độc tính cao thuỷ ngân nên hầu Việt Nam công nghệ bị cấm sử dụng Amiăng sử dụng dạng bìa để làm màng ngăn bể điện phân Màng amiăng cũ thải ra, bay vào môi trường gây ô nhiễm môi trường không khí Hiện sở sản xuất xút Việt Nam thay hoàn toàn công nghệ điện phân điện cực thuỷ ngân màng amiăng hệ thống thiết bị dùng điện cực titan màng polimer Khí clo axít HCl sản phẩm công nghệ điện phân khí cực độc Nồng độc đo khoảng 0.001 đến 0.006 mg/lit không khí ngộ độc nặng, nồng độ đo không khí 0.1 đến 0.2 mg/lit gây tử vong sau nhiễm HCl có khả tương tự thấp hơn, gây phản ứng hệ thống hô hấp Khi cô đặc xút từ sản phẩm sau điện phân để đạt độ đặc mà thị trường yêu cầu (lớn 30% hay đến xút rắn), NaOH thất thoát vào không khí hệ thống dẫn bị hở Hơi xút xút lỏng gây bỏng cho da, hệ thống hô hấp mắt lao động không trang bị bảo hộ Nồng độ tối đa xút cho phép dạng sai mg/m Từ khí clo, để sản xuất HCl, sở sản xuất xút phải đốt khí H Cl tia hồ quang Ngược lại, khí Cl nguồn gây ô nhiễm hoá chất quan trọng khâu Từ Cl người ta sản xuất dẫn xuất khác javen, hypochlorua , nguồn gây ô nhiễm khí clo hợp chất mang tính oxy hoá mạnh 2 2 Ngành sản xuất phân hoá học Sản xuất phân bón Việt Nam sản xuất phân lân phân đạm - Phân lân Phân lân có hai dạng phân suppephosphat (mono) phân lân thuỷ nhiệt Nguyên liệu chủ yếu để sản xuất phân lân quặng apatit Phân lân mono hay gọi supper quặng apatit Footer Page 10 of 113 đơn sản xuất từ axít sulphuric Header Page 89 of 113 không ngừng tăng lên theo tốc độ phát triển công nghiệp tăng dân số đô thị Việc quản lý chất thải rắn đô thị vấn đề xúc đời sống Việc quản lý chất thải rắn đô thị khu công nghiệp bộ, ngành địa phương chưa đáp ứng đòi hỏi tình hình thực tế Vì vậy, nguy ô nhiễm môi trường chất thải vấn đề cấp bách hầu hết đô thị nước Hiện nay, phần lớn tỉnh, thành phố chưa có bãi chôn lấp chất thải xây dựng quy cách đảm bảo vệ sinh môi trường, ngoại trừ số địa phương Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng (có nơi tiến hành xây dựng bãi chôn lấp chất thải hợp vệ sinh) Công tác quy hoạch xây dựng bãi chôn lấp chất thải hợp vệ sinh số tỉnh, thành phố gặp nhiều khó khăn quỹ đất, (đặc biệt tỉnh vùng đồng đông dân cư), vốn đầu tư xây dựng, đồng tình ủng hộ nhân dân vùng dự kiến quy hoạch bãi chôn lấp chất thải Chưa có mức phí hợp lý cho quản lý chất thải, mức thu phí cho quản lý chất thải chưa đáp ứng đầy đủ mức cho yêu cầu công tác quản lý chất thải Ngân sách nhà nước chi cho việc thu gom, xử lý chất thải mức thấp Trên toàn quốc chưa có sở xử lý tập trung chất thải công nghiệp nguy hại Các chất thải không phân loại, chất thải nguy hại chất thải sinh hoạt tập trung chôn lấp đơn giản địa điểm Một số sở công nghiệp có nhiều chất thải nguy hại phải lưu giữ tạm thời chất thải nguy hại chờ xử lý Phần lớn chất thải y tế thu gom từ bệnh viện, trạm y tế, sở sản xuất kinh doanh thuốc chữa bệnh chưa thiêu đốt lò đốt đạt yêu cầu vệ sinh môi trường mà chôn lấp chung với chất thải sinh hoạt Hiện tại, Chính phủ thông qua dự án 25 lò đốt chất thải rắn từ nguồn vốn ODA Chính phủ Áo giúp Việt Nam để lắp đặt cho bệnh viện Tuy nhiên việc quản lý xử lý chất thải rắn y tế nhiều khó khăn như: - Thiếu kinh phí đầu tư xây dựng, vận hành tổ chức quản lý sở xử lý chất thải - Thiếu phương tiện, dụng cụ chuyên dụng cho việc thu gom xử lý chất thải - Các bệnh viện thiếu kinh phí dành cho việc mua túi nhựa, thùng chứa rác, xe vận chuyển chất thải chuyên dụng Hiện nước có vài sở sản xuất túi, thùng, xe vận chuyển chất thải chuyên dụng bệnh viện Giá thành sản phẩm cao, chưa phù hợp với đáp ứng ngân sách cho bệnh viện - Một số phương tiện chuyên dụng như: xe vận tải chuyên dụng thu gom chất thải y tế từ bệnh viện đến nơi xử lý, nhà lạnh lưu giữ chất thải bệnh viện trước mang xử lý đắt tiền nên đủ vốn đầu tư Mặc dù Chính phủ Footer Page 88 89 of 113 Header Page 90 of 113 ban hành Quy chế quản lý chất thải nguy hại thiếu nhiều các tiêu chuẩn thải chất thải nguy hại, thiếu quy trình công nghệ thiết bị phù hợp để xử lý số chất thải nguy hại Còn thiếu hệ thống đồng văn pháp quy quản lý chất thải nguy hại, thiếu đầu tư ngân sách cấp quyền bộ, ngành việc quản lý chất thải nguy hại Chưa có biện pháp, công nghệ thiết bị phù hợp để xử lý chất thải nguy hại sản xuất công nghiệp bệnh viện thải 4.4 MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ XỬ LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI Tiêu huỷ số loại thuốc bảo vệ thực vật Năm 2000 Bộ Khoa học Công nghệ Môi trường ban hành văn pháp luật hướng dẫn số quy trình công nghệ phê chuẩn để tiêu huỷ số loại thuốc bảo vệ thực vật họ Photpho hữu Wofatox Monitor Các quy trình thuộc nhóm phương pháp xử lý hoá học (Khác với phương pháp đốt) Quy trình tiêu huỷ Wofatox DDT Nguyên tắc phương pháp: Wofatox tên thương mại loại thuốc bảo vệ thực vật photpho hữu mà thành phần hoạt tính Methyl Parathion) (MP)-(CH O) PS-O-p-C H -NO phương pháp phân huỷ Wofatox dựa nguyên tắc phân huỷ MP kiềm, NaOH 1M có khuấy điều kiện hở nhằm lấy oxy từ không khí cho trình oxy hoá cần thiết phản ứng MP với NaOH Quá trình phân huỷ MP tiến hành tiếng sản phẩm cuối p-Nitrophenolate Natri, photphat Natri, methanol lưu huỳnh nguyên tố Quy trình tiêu huỷ DDT 666 Bộ KHCN - MT ban hành phương pháp tiêu huỷ DDT là: - Polymer hoá DDT dung dịch NaOH 20% nhiệt độ 100 C thời gian giờ; o - Đốt DDT nhiệt độ 600-700 C với đồng kim loại làm xúc tác; o - Trộn DDT với NaOH viên chôn lấp Phương pháp tiêu huỷ thuốc bảo vệ thực vật nguồn gốc vô Tiêu huỷ hợp chất đồng Cơ sở phương pháp Chuyển hợp chất đồng thành oxit đồng không tan nước Đồng sunphat: CuSO + Ca(OH) = Cu(OH) + CaSO 2 Cu(OH) = CuO + H O (80 C) o Đồng hydroxyt: Cu(OH) (H.fù) = CaO + H O (80 C) Footer Page 90 of 113 o 89 Header Page 91 of 113 Cu(OH) (bột)+2HCl = CuCl + 2H O 2 CuCl + Ca(OH) = Cu(OH) (H.fù)+CaCl 2 2 Cu(OH) = CaO + H O (80 - 90 C) o Đồng oxyclorua: Cu Cl(OH) + 3HCl = CuCl + 3H O 2 CuCl + Ca(OH) = 2CuCl + CaCl 2 2 Cu(OH) (H.fù) = CaO + H O (80 - 90 C) o Thao tác Mẫu CuSO : Đổ mẫu vào xô phuy sắt (tuỳ lượng mẫu) Nếu mẫu dạng bột CuSO bột CuSO lẫn đất cát đổ tiếp nước vào xô khuấy hoà tan hết mẫu (tỷ lệ khối lượng mẫu: nước = l:5), lọc qua vải bỏ cặn, xử lý nước lọc Nếu mẫu dạng dung dịch không thêm nước Đổ từ từ dung dịch Sunpat đồng vào xô phuy sắt khác có chứa sữa vôi đun nóng Khấy đảo liên tục vào tiếp tục đun nóng đến thu nạp hết Cu , hỗn hợp phản ứng chuyển màu xanh sang xám cuối 2+ đen (thử cách ngừng khuấy đun, lấy lớp nước mặt xô thử NH đặc không cho màu xanh chàm Cu(NH ) được) 3 Mẫu bột Cu Cl(OH) bột Cu(OH) Thêm nước, khuấy cho HCl vào để hoà tan hết mẫu Rót từ từ dung dịch mẫu vào xô phuy sắt khác có chứa sữa vôi đun nóng khuấy đảo liên tục tiếp tục đun nóng đến thu nạp hết Cu , hỗn hợp phản ứng chuyển từ màu xanh sang xám cuối đen (thử cách ngừng khuấy, đun, lấy lớp nước bề mặt xô, thử NH3 đặc không cho mầu xanh chàm Cu(NH ) được) Để hỗn hợp cách đêm, gạn bỏ lớp nước, cặn cho vào bao nilon chôn sâu 2+ Mẫu Cu(OH) huyền phù Đun nóng 80-90 C để chuyển dạng CuO kết tủa màu đen Phân lập xử lý o Chú ý: - Nếu lượng sản phẩm thu (CuO) lớn từ 500kg trở lên không nên chôn sản phẩm mà thu hồi lại để làm tái sử dụng - Các bao bì chứa mẫu sau thu nạp hết mẫu đem tiêu huỷ thau rửa vài ba lần nước vôi, vài ba lần nước sạch, sau xử lý: Lượng 500 kg trở xuống: Đem đập dập chôn sâu Trên 500kg: Phơi khô chuyển cho sở sản xuất thuốc bảo vệ thực vật để tái sử dụng Tính lượng hoá chất cần cho phá huỷ 10 kg thuốc: Footer Page 90 91 of 113 Header Page 92 of 113 CuSO : cần 4,6kg Ca(OH) hay 3,5 kg CaO, H O 100 lít 2 Cu Cl(OH) : kg Ca(OH) hay 5,3 kg CaO, HCl đặc lít, H O 100 lít 2 Tiêu huỷ hợp chất phốt Cơ sở phương pháp Dựa phản ứng phân huỷ: Zn P + 8H O + 2Ca(OH) = 3Zn(OH) + Ca P O + 7H O 2 2 2 Mg P + 8H O + 2Ca(OH) = 3Mg(OH) + Ca P O + 7H O 2 2 2 2AlP + 8H O + 2Ca(OH) = 2Al(OH) + Ca P O + 7H O 2 2 Các Sản phẩm kết tủa không độc, không tan nước : Zn(OH) ; Al(OH) ; Mg(OH) ; Ca P O cho vào túi nilon chôn sâu lòng đất Nước thải môi trường 2 Chú ý: Các phốt phua loại dễ dàng phân huỷ thành khí phốt phua hydro độc nên công tác chuẩn bị phải chu đáo địa điểm tiêu huỷ phải nơi thông thoáng xa dân Thao tác: Đổ lớp vôi bột dầy 20cm vào đáy thùng sắt (thùng phản ứng A có nắp), đổ lớp mẫu dầy 20cm, lại lớp vôi bột 10 cm lượng mẫu đạt đến 2/3 thể tích thùng ngừng Lớp bề mặt vôi bột dầy 10 cm, phủ thêm lớp bao tải gai lên bề mặt khối chất Đậy nắp thùng phản ứng, chốt chặt Mở khoá nắp thùng C để nước oxy già (H O ) 15% từ từ chảy xuống lớp hỗn hợp chất, xảy phản ứng oxy hoá khử: 2 Zn P + 8H O + 2Ca(OH) = 3Zn(OH) + Ca P O + 7H O 2 2 2 Phản ứng xảy mãnh liệt phải cho H O xuống từ từ đường thoát sang bình an toàn (bình B) phải hoạt động tốt Lượng H O phải đủ ngấm hết lượng chất hỗn hợp thùng A sau đổ thêm để mức H O lớp bề mặt chất phá huỷ khoảng 10 cm Để yên vài qua đêm, mở nắp thùng đổ sản phẩm thu chôn lòng đất 2 2 2 Tính lượng hoá chất tiêu tốn cho 10 kg chất cần tiêu huỷ: Các mẫu thương phẩm Zn P , Mg P AlP có hàm lượng hoạt chất (Zn P , Mg P AlP tinh khiết) chiếm 20-70% tối đa Song để tính lượng H O cần cho tiêu huỷ an toàn, coi mẫu tiêu huỷ có hàm lượng hoạt chất 100% 3 3 2 2 Vật để tiêu huỷ long mẫu cần 10,6 kg H O : 30%, vôi bột 5,8 kg 2 Chú ý: - Nếu lượng sản phẩm lớn > 500kg, thu hồi lại để xử lý tái sử dụng chúng mà không chôn lấp - Các bao bì chứa mẫu xử lý trường hợp trên, thay nước vôi nước H O 5% 2 - Có thể thay H O 15% nước zaven thùng C B Footer Page 92 of 113 91 Header Page 93 of 113 - Nếu dùng Clorua vôi (Hypôclont canxit) trộn mẫu với bột clorua vôi theo tỷ lệ (Mẫu: Clorua vôi = l:2) nạp vào thùng tiêu huỷ Thùng C chứa nước xả từ từ xuống hỗn hợp phản ứng Tiêu huỷ hợp chất Polisunphua canxi bari Cơ sở phương pháp: Dựa phản ứng hoá học CaS + FeSO = FeS + CaSO + (x- 1) S x 4 BaS + FeSO = FeS + BaSO + (x-1) S x 4 Các sản phẩm không tan FeS, S, BaSO , CaSO cho vào bao nilon chôn sâu lòng đất, dung dịch pha loãng thải môi trường 4 Tiêu huỷ mẫu hố chôn sản phẩm: đào hố xa khu dân cư, xa nguồn nước Lót kỹ nhận quanh hố cho nước không thấm qua khe hở nhận Đổ dung dịch lược sulphur (CaS , BaS ) xuống hố, sau cho FeSO bột dung dịch bão hoà xuống, khuấy kỹ để chuyển hoá hết FeSO thành FeS, BaSO CaSO cho đất vụn đất mùn vào hố trộn thành vữa lấp đất kỹ bề mặt hố x x x 4 Lượng hoá chất để tiêu huỷ 10 kg thuốc: Tỷ lệ tiêu tốn hoá chất là: Mẫu: Chất kết tủa = 1:1 nghĩa 10 kg CaS BaS cần long dung dịch bão hoà FeSO x x Phương pháp tiêu huỷ thuốc bảo vệ thực vật họ Cacbamat Cơ sở phương pháp Xuất phát từ tính chất hoá học thuốc bảo vệ thực vật họ Cacbamat nêu trên, qui trình công nghệ phá huỷ dựa sở sử dụng kiềm đặc để phá huỷ nhóm chức Cacbamat gây độc tạo sản phẩm độc phenolat nghi khí metylamin hay dimetylamin bay Sản phẩm phản ứng chất phụ gia, nhũ dầu sau phá huỷ trộn với bùn hoạt chôn sâu lòng đất Dưới tác dụng vi khuẩn có bùn hoạt mà sản phẩm bị phá huỷ dần, lâu dài thành chất không độc Nói chung, bãi tiêu huỷ cần phải đạt yêu cầu sau: - Xa khu dân cư sinh sống với bán kính 1000 mét, xa nguồn nước dân cư sử dụng; - Cao ráo, tốt gò, đồi đất hoang; - Thuận tiện cho việc vận chuyển hoá chất, vật tư, phương tiện, thuốc bảo vệ thực vật cần tiêu thuỷ nước; - Nếu bãi tiêu huỷ phải xây cho không để thấm nước xuống phía gây ô nhiễm đất, dốc để rửa nước chảy hết ngay, xung quanh sân hệ thống rãnh thoát nước vào bể xử lí sơ Từ xử lý đến hết dấu vết hoá chất độc hại để thải môi trường Sơ đồ bãi tiêu huỷ bố trí sau: Chuẩn bị hố chôn sản phẩm: Hố sâu 3-5 m (tuỳ theo lượng sản phẩm phá huỷ cần chôn lấp) Hố cách xa nguồn nước sinh hoạt nhân dân, không bị đào bới sau Footer Page 92 93 of 113 Header Page 94 of 113 Hố để cạnh bãi tiêu huỷ nơi khác thuận tiện tuỳ theo địa hình địa phương Yêu cầu hố chôn sản phẩm sau: Kích thước hố Tuỳ theo lượng sản phẩm chôn lấp mà xây hố lớn hay nhỏ Chú ý chiều sâu hố đậy nắp hố đậy cách mặt đất (cốt 0) 0,5m Nếu chôn vĩnh viễn hố phải xây gạch hay đổ bê tông dày 20cm Nếu điều kiện xây lèn chặt đáy xung quanh hố lớp đất sét dày 20cm lót nilon dày đáy xung quanh hố, lót đáy hố lớp: Lớp bùn hoạt khô dày 50cm; Lớp than hoạt dày 20cm; Lớp vôi sống dày 20cm Nắp hố nên đổ bê tông, xây gạch hay lèn lớp sét dày 20-30cm, sau lấp tiếp đất thường đến cốt Xây tường bao quanh đặt biển báo Xử lý mẫu: Pha dung dịch NaOH 20% (2 kg NaOH hoà tan 10 lít nước sạch) Chú ý: Tránh để dung dịch kiềm đặc bắn vào quần áo, da Cho thuốc trừ sâu vào phuy sắt (hay nhựa), lượng thuốc chiếm 1/3 thùng phuy Vừa đổ từ từ dung dịch kiềm đặc vào thùng phản ứng vừa dùng que khuấy đảo mạnh, liên tục để NaOH khuấy thêm để phân huỷ hết lượng thuốc lại Để yên hỗn hợp 2giờ, gạn pha nước lớp dầu bề mặt sang thùng phuy khác Dùng axit HCl 1:1 trung hoà pha nước đến pH = 7, sau dội hỗn hợp qua lớp than hoạt tính xô nhựa Mở khóa đáy xô cho nước thải chảy môi trường Lớp than hoạt sử dụng (có lẫn đầu) gộp với khối phụ gia chất rắn không tan thùng phản ứng đem trộn với bùn hoạt cho vào túi nilon đem chôn sâu lòng đất Trước lấp đất, lớp bề mặt hố rắc phủ lớp vôi bột Xử lý bao bì: Các chai lọ (bao bì) đựng thuốc sau lấy thuốc đem tiêu huỷ, phải tiếp tục thau rủa vài ba lần nước vôi bão hoà, vài ba lần nước sạch, sau đem xử lý cách sau: - Với lượng (vài ba tạ) đem tập hợp để giảm thể tích chôn sâu lòng đất - Với lượng hàng trở lên: đem phơi khô trời nắng, sau chuyển giao cho sở sang chai đóng gói thuốc bảo vệ thực vật để tái sử dụng - Nước vôi bão hoà sau thau rửa bao bì trung hoà axit dội qua lớp than hoạt, nước thải môi trường Than bẩn gộp chung lại đưa vào hố chôn sản phẩm Tính lượng hoá chất cần cho phá huỷ 100 kg thuốc - NaOH rắn, kỹ thuật : Footer Page 94 of 113 15 kg 93 Header Page 95 of 113 - Axit HCl đặc, kỹ thuật : lít - Than hoạt : 20 kg - Vôi sống : 20 kg - Bùn hoạt khô : 100 kg Phương pháp tiêu huỷ thuốc bảo vệ thực vật họ pyrethoide Cơ sở phương pháp Do đặc trưng cấu trúc thuốc bảo vệ thực vật họ pyrethroide: chúng este hữu cơ, tính độc chúng cấu trúc este có mặt cấu trúc hoá học phân tử hoạt chất, nên việc phá huỷ thuốc bảo vệ thực vật có chứa hoạt chất họ pyrethroide dựa nguyên tắc phá vỡ chất este Đó phản ứng xà phòng hoá phân tử hoạt chất hay nói cách khác phân cắt phân tử hoạt chất họ pyrethoide thành mảnh không độc Chuẩn bị hố chôn sản phẩm: Hố sâu 3-5 m (tuỳ theo lượng sản phẩm phá huỷ cần chôn lấp) Hố cách xa nguồn nước sinh hoạt nhân dân, không bị đào bới sau Hố để cạnh bãi tiêu huỷ nơi khác thuận tiện tuỳ theo địa hình địa phương Yêu cầu hố chôn sản phẩm sau: Kích thước hố Tuỳ theo lượng sản phẩm chôn lấp mà xây hố lớn hay nhỏ Chú ý chiều sâu hố: đậy nắp hố nắp đậy cách mặt đất (cốt 0) 0,5m Nếu chôn vĩnh viễn hố phải xây gạch hay đổ bê tông dày 20cm Nếu điều kiện xây lèn chặt đáy xung quanh hố lớp đất sét dày 20cm lót nilon dày đáy xung quanh hố, lót đáy hố lớp: Lớp bùn hoạt khô dày 50cm; Lớp than hoạt dày 20cm; Lớp vôi sống dày Nắp hố nên đổ bê tông, xây gạch hay lèn lớp sét dày 20-30cm, sau lấp tiếp đất thường đến cốt Xây tường bao quanh đặt biển báo Xử lý thuốc: - Pha dung dịch NaOH 30% - Dồn thuốc bảo vệ thực vật họ pyrethoide Deltamethrine, cypermesthrine, fenvalerate, vào thùng nhựa 100 lít - Vừa đổ từ từ dung dịch NaOH 30% vào thùng đựng thuốc bảo vệ thực vật cần phá huỷ vừa khuấy mạnh Dùng dung dịch NaOH 30% đến dư, pH>14 Sau pH phản ứng đạt giá trị >14, khuấy tiếp ÷ - Để yên hỗn hợp phản ứng cho tách lớp - Gạn pha dầu vào xô nhựa: pha nước trung hoà axit HCl đến pH=7 Để yên cho tách lớp Gạn lấy phần dung dịch Đổ dung dịch qua lớp than hoạt chuẩn bị trước (Than hoạt để xô nhựa, Footer Page 94 95 of 113 Header Page 96 of 113 phía đáy xô có vòi khoá để tháo dung dịch môi trường) Mở khoá cho nước chảy vào môi trường - Cho pha dầu + Phần gạn + Than hoạt dùng để lọc vào bao nilon đem chôn lấp Xử lý bao bì: Các chai lọ (bao bì) đựng thuốc sau lấy thuốc đem tiêu huỷ, phải tiếp tục thau rửa vài ba lần nước vôi bão hoà, vài ba lần nước sạch, sau đem xử lý cách sau: - Với lượng (vài ba tạ) đem tập hợp để giảm thể tích chôn sâu lòng đất - Với lượng hàng trở nên: đem phơi khô trời nắng, sau chuyển giao cho sở sang chai đóng gói thuốc bảo vệ thực vật để tái sử dụng - Nước vôi bão hoà sau thau rửa bao bì trung hoà axit dội qua lớp than hoạt, nước thải môi trường Than bẩn gộp chung lại đưa vào hố chôn sản phẩm Lượng hoá chất cần cho phá huỷ 100 kg thuốc bảo vệ thực vật pyrethoide - NaOH rắn, kĩ thuật : 5,0 kg - Aaxit HCl đặc, kĩ thuật : 5,0 lít - Than hoạt : 10,0 kg - Bùn hoạt khô : 100,0 kg - Vôi bột : 10,0 kg Chú ý: thay NaOH Ca(OH) (vôi bột) với lượng dùng Ca(OH) gấp đôi thời gian phá huỷ mẫu phải tăng gấp đôi 2 Phương pháp tiêu huỷ thuốc bảo vệ thực vật họ Axit Phenoxiankanoic 2,4D Cơ sở phương pháp Xuất phát từ tính chất hoá học thuốc TTC họ axit phenoxiankanoic trình bày trên, việc xây dựng qui trình công nghiệp phá huỷ TTC 2,4-D dựa phương pháp dung môi phân Nghĩa phá huỷ 2,4-D axit sunfunc đặc theo phương trình tổng quát đây: C H Cl -O-CH COOH  C H Cl -OH + CO + HCHO 2 Ở nhiệt độ thường C H Cl OH chất rắn Nó có khối lượng phân tử 163, T = 45 C, T =210 C/145 - 147 mmHg Mặt khác xác định đặc tính sản phẩm cuối phản ứng dung môi phân thành phần phức tạp phụ gia nên sản phẩm sau phá huỷ trộn với bùn hoạt khô chôn sâu lòng đất Các vi sinh vật có bùn hoạt tiếp tục phá huỷ dần, lâu dài sản phẩm chuyển thành chất không độc nc o s o Chuẩn bị hố chôn sản phẩm: Hố sâu 3-5 m (tuỳ theo lượng sản phẩm phá huỷ cần chôn lấp) Hố cách xa nguồn nước sinh hoạt nhân dân, không bị đào bới sau Footer Page 96 of 113 95 Header Page 97 of 113 Hố cạnh bãi tiêu huỷ nơi khác thuận tiện tuỳ theo địa hình địa phương Yêu cầu hô chôn sản phẩm sau: Kích thước hố Tuỳ theo lượng sản phẩm chôn lấp mà xây hố lớn hay nhỏ Chú ý chiều sâu hố: đậy nắp hố nắp đậy cách mặt đất (cốt 0) 0,5m Nếu chôn vĩnh viễn hố phải xây gạch hay đổ bê tông dày 20cm Nếu điều kiện xây lèn chặt đáy xung quanh hố lớp đất sét dày 20cm lót nilon dày đáy hố xung quanh hố, lót đáy hố lớp : Lớp bùn hoạt khô dày 50cm; Lớp than hoạt dày 20cm; Lớp vôi sống dày 20cm Nắp hố nên đổ bê tông, xây gạch hay lèn lớp sét dày 20-30cm, sau lấp tiếp đất thường đến cốt Xây tường bao quanh đặt biển báo Xử lý thuốc: Quy trình tiêu huỷ 2,4D có sử dụng axit H SO đặc đun nóng 150 C nên o phải thận trọng thao tác Rót H SO đặc vào thùng phản ứng, khuấy đun nóng 150 C phải điều khiển xa, cách thùng phản ứng ≥ 5m o Pha dung dịch NaOH 30% Cho 4,5kg NaOH rắn, kỹ thuật vào xô nhựa 201ít, đổ tiếp vào xô 15 lít nước sạch, khuấy cho tan hết Chú ý: tránh để dung dịch sút bắn vào da, quần áo Đặt thùng phản ứng vào vị trí thao tác Đổ 50 lít dung dịch 2,4D cần phá huỷ vào thùng; lắp cần khuấy sắt, ống nhựa dẫn axit H SO đặc qua miệng chóp cụt nắp thùng Điều khiển cẩn khuấy đảo mẫu, đồng thời rót từ từ H SO đặc qua ống dẫn PVC vào thùng phản ứng Phải cho từ từ thận trọng nhiệt phát mạnh Sau cho hết lượng H SO đặc, tiếp tục khuấy đốt nóng hỗn hợp phản ứng đến 150 C Giữ phản ứng nhiệt độ khoảng 15 phút Sau đốt nóng hỗn hợp nguội lạnh o Gạn pha nước thùng phản ứng sang phuy sắt khác tích 100 lít Cho từ từ vào 40 lít dung dịch NaOH 30% Vừa đổ vừa khuấy mạnh Chú ý thao tác phải thận trọng phản ứng toả nhiệt Sau rót hết dung dịch NaOH, thử pH dung dịch, đạt pH Đổ dung dịch qua lớp than hoạt, nước lọc thải môi trường Phần chất rắn thùng phản ứng than hoạt sử dụng đem trộn với bùn hoạt khô chôn hố chuẩn bị trước Xử lý bao bì: Các chai lọ (bao bì) đựng thuốc sau lấy thuốc đem tiêu huỷ, phải tiếp tục thau rửa vài ba lần nước vôi bão hoà, vài ba lần nước sạch, sau đem xử lý cách sau: Footer Page 96 97 of 113 Header Page 98 of 113 - Với lượng (vài ba tạ) đem tập hợp để giảm thể tích chôn sâu lòng đất - Với lượng hàng trở lên: đem phơi khô trời nắng, sau chuyển giao cho sở sang chai đóng gói thuốc bảo vệ thực vật để tái sử dụng Nước vôi bão hoà sau thau rửa bao bì trung hoà axit dội qua lớp than hoạt, nước thải môi trường Than bẩn gộp chung lại đưa vào hố chôn sản phẩm Tính lượng hoá chất cần cho phá huỷ 50 lít (= 50 kg) dung dịch 2,4-D - Axit H SO đặc kỹ thuật: - NaOH rắn, kĩ thuật: - Than hoạt: - Bùn khô hoạt: - Vôi sống: 15 lít 4,5 kg 20 kg 200 kg 20 kg - Củi đốt bếp than Phân huỷ thuốc bảo vệ thực vật tia cực tím (UV) ánh sáng mặt trời Các xạ tia cực tím có lượng lớn, có tác dụng phá hủy lớn Các phản ứng phân huỷ tia cực tím (UV), ánh sáng mặt trời thường làm gẫy mạch vòng gẫy mối liên kết với bon, nguyên tố khác cấu trúc phân tử chất hữu với cacbon sau thay nhóm nhóm phenyl nhóm Hyđroxyl giảm độ độc chất Ưu điểm : Hiệu suất xử lý cao, chi phí xử lý thấp, rác thải an toàn môi trường Nhược điểm: Không thể áp dụng để xử lý chất ô nhiễm chảy tràn chất thải rửa có nồng độ đậm đặc Có thể áp dụng phương pháp để xử lý đất, nhiên có lớp đất trực tiếp tia cực tím chiếu không dày 5mm Do đó, cần xử lý nhanh lớp đất bị ô nhiễm tới tầng sâu 5mm phương pháp sử dụng đặc biệt công nghệ xử lý trường Chôn lấp cặn sau xử lý * Cấu tạo ô chôn lấp Ô chôn lấp lựa chọn xây dựng vị trí có địa hình thuận lợi, bị ảnh hưởng nước mưa ngập lụt Việc xây dựng bể tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật chôn lấp chất thải nguy hại Bộ KHCN&MT ban hành (QĐ số 60/2002/QĐ BKHCN&MT ngày 07/08/2002) Ô chôn lấp xây dựng dạng ô chìm Đáy thành ô gia cố lớp sét dày tối thiểu 30cm, có hệ số thấm K ≤ x 10 cm/s Tiếp đến lớp xỉ than than hoạt tính dày 20cm, ô chôn lấp xây dựng dạng bê tông cốt thép, bể đáy đổ bê tông cốt thép mác # 400 dày 25 cm Tường xây gạch đặc dày 30cm đổ giằng -7 Footer Page 98 of 113 97 Header Page 99 of 113 bê tông cốt thép chịu lực nở Được trát xi măng cát vàng mặt ngoài, đánh bóng trộn thuỷ tinh lỏng, chống thấm * Kỹ thuật chôn lấp Chôn lấp sản phẩm tiêu huỷ Wofatox tiến hành theo trình tự sau : - Lớp đáy bể rải lớp vôi bột dày 5cm; Đổ vôi (đã cố định dầu sản phẩm phân huỷ khác) thành lớp dày 15-20cm; - Rải toàn số vỏ chai bao bì đập vụn thành lớp hoá cứng xi măng - Rải tiếp lớp vôi bột đủ lấp kín số thuỷ tinh - Rải tiếp cho hết số vôi cố định dầu sản phẩm phân huỷ Wofatox lại hoá cứng xi măng - Rải lớp xỉ than dày 20cm phủ kín sản phẩm cần chôn lấp; - Rải lớp than hoạt tính dày 2-3cm lên lớp xỉ tham - Lèn chặt bể lớp đất bùn ruộng có hàm lượng hữu cao; - Bê tông hoá kín toàn lớp xi măng cốt thép #400 làm nắp bể, có gia cố tránh nước đọng mái xung quanh bể Footer Page 98 99 of 113 Header Page 100 of 113 Chương QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI Ở MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI Hiện giới có nhiều quan quốc tế IRPTC (tổ chức đăng ký toàn cầu hoá chất độc tiềm tàng) IPCS (chương trình toàn cầu an toàn hoá chất) WHO (Tổ chức Y tế giới) xây dựng quản lý liệu thông tin an toàn hoá chất Tuỳ điều kiện kinh tế xã hội mức độ phát triển khoa học kỹ thuật với nhận thức quản lý chất thải mà nước có cách xử lý chất thải riêng Cũng cần nhấn mạnh nước phát triển giới thường áp dụng đồng thời nhiều phương pháp để xử lý chất thải rắn, có chất thải rắn nguy hại, tỷ lệ xử lý chất thải rắn phương pháp đốt, xử lý học, hóa/lý, sinh học, chôn lấp, khác Qua số liệu thống kê tình hình xử lý chất thải rắn số nước giới cho thấy rằng, Nhật Bản nước sử dụng phương pháp thu hồi chất thải rắn với hiệu cao (38%), sau đến Thuỵ Sỹ (33%), lúc Singapore sử dụng phương pháp đốt, Pháp lại sử dụng phương pháp xử lý vi sinh nhiều (30%), Các nước sử dụng phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh nhiều việc quản lý chất thải rắn Phần Lan (84%), Thái Lan (Băng Cốc 84%), Anh (83%), Liên Bang Nga (80%), Tây Ban Nha (80%) Dưới mô tả tổng quan tình hình quản lý chất thải rắn nói chung chất thải rắn nguy hại nói riêng số nước khu vực giới Trung Quốc Với công nghệ tái chế phát triển tận dụng lại phần đáng kể chất thải nguy hại, lại chất thải thải vào nước đất Biện pháp xử lý thông thường đưa vào bãi rác hở, nhiên có số hố chôn lấp hợp vệ sinh Phần lớn chất thải nguy hại khu vực kinh tế, số xí nghiệp có khả xử lý chỗ Trung Quốc đề Luật kiểm soát phòng ngừa nhiễm bẩn chất thải rắn (1995), quy định ngành công nghiệp phải đăng ký việc phát sinh chất thải, nước thải, đồng thời phải đăng ký việc chứa đựng, xử lý tiêu huỷ chất thải, liệt kê chất thải từ ngành công nghiệp, đặc biệt ngành công nghiệp hoá chất Hồng Kông Cơ sở xử lý chất thải nguy hại tập trung xây dựng từ năm 1987 đến năm 1993 Với hệ thống thu gom vận chuyển thiết bị xử lý đại, công nghệ chủ yếu xử lý nhiệt xử lý hoá/1ý xử lý hầu hết lượng chất thải nguy hại Hồng Kông Tại người ta tiến hành nghiên cứu đề xuất quy chế chung tiêu huỷ chất thải, đặc biệt chất thải hoá học Nhờ hệ thống nghiền nhỏ để chôn lấp, hệ thống kiểm soát việc chôn lấp, kiểm soát nơi thu gom, vận chuyển xử lý tiêu huỷ Footer Page 100 of 113 99 Header Page 101 of 113 chất thải, chất thải rắn nguy hại góp phần nâng cao chất lượng quản lý chất thải nói chung chất thải nguy hại nói riêng Hồng Kông Ấn Độ Chất thải nguy hại chủ yếu thải vào đất nước, đổ chỗ bãi rác công cộng Hiện đầu tư xây dựng thiết bị xử lý phương pháp chôn lấp với vốn vay từ WB/IFC đẩy mạnh kêu gọi đầu tư từ thành phần kinh tế tư nhân Inđônêxia Xử lý chất thải nguy hại sở xử lý hoá phối hợp hữu tập trung đốt chất thải hữu lò xi măng; chất thải vô lỏng nói chung thải vào nước Một số chất thải nguy hại xử lý chỗ sở sản xuất Malaysia Tại xây dựng sở xử lý chất thải nguy hại tập trung từ năm 1995 - 1996, sở xử lý với công nghệ đại vận hành sở thu hồi vốn hoàn toàn Chất thải nguy hại liệt kê chứa giữ riêng ngăn kín hố chôn rác bãi chôn lấp chờ xử lý sau Philippin Nói chung chất thải nguy hại đổ vào nước hay đổ vào bãi rác công cộng Hiện Philippin chưa có công trình xử lý chất thải nguy hại tập trung, số chất thải xử lý chỗ Hiện có đề án nghiên cứu xử lý chôn lấp chất thải nguy hại EU tài trợ Singapore Để giải chất thải nguy hại có giải pháp công nghệ trình độ thấp để xử lý hoá lý, thu hồi dung môi hữu lò đốt nhiều năm, chủ yếu dùng thiết bị cũ, hệ thống tiên tiến đại đề nghị chưa thực Hiện chất thải phân loại, phần tái chế, phần lại đưa vào nhà máy thiêu huỷ Hiện xây dựng nhà máy thứ với công suất 2.500 tấn/ngày để xử lý chất thải Hệ thống xử lý MARPOL phê duyệt bao gồm lò đốt góp phần giải chất thải nguy hại Singapore Nhiệt lượng trình thiêu huỷ thu hồi để chạy máy phát điện Công nghệ thiêu huỷ chất thải thay công nghệ đại hơn, đảm bảo tiêu chuẩn môi trường Dầu cặn, sơn thừa tái chế sử dụng nhà máy xí nghiệp phải chịu chi phí xử lý chúng Việc thu gom chất thải hầu hết công ty tư nhân đảm nhận, nhà nước hỗ trợ tiền xây đựng nhà máy xử lý thiêu huỷ chất thải Các công ty thu gom chất thải chuyển sang hình thức cổ phần hoá, Bộ Môi trường giám sát chặt chẽ việc quản lý chất thải phạm vi toàn quốc Hàng tháng, người dân có nghĩa vụ đóng góp phí thu chất thải tuỳ theo diện tích sử dụng đất hộ Srilanca Hiện quy trình quản lý chất thải nguy hại chuyên dụng Thông Footer Page 100 101 of 113 Header Page 102 of 113 thường chất thải nguy hại đổ vào bãi rác không chống thấm Hiện xây dựng hố chôn rác vệ sinh cho chất thải đô thị Một chiến lược quản lý chất thải nguy hại dự thảo ERM (do WB tài trợ) Nhìn chung, chất thải nguy hại Srilanca chưa quan tâm mức Thái Lan Chất thải nguy hại Thái Lan đưa vào hệ thống xử lý trung tâm với công nghệ xử lý thấp, hệ thống xử lý vận hành từ năm 1998 phương thức xử lý chủ yếu xử lý hoá/lý ổn định chôn lấp an toàn với hệ thống phối trộn hữu (cho đốt lò xi măng) Ngoài phương thức xử lý hoá/lý kết hợp với đốt áp dụng Thái Lan Pháp Các chất thải nguy hại nói riêng chất thải nói chung thiêu huỷ khoảng 40%, số lại chưa xử lý hợp vệ sinh Hiện hàng năm có tới khoảng 20 triệu chất thải không xử lý chất đống nơi hoang vu không người khai thác Ngoài phí lưu giữ chất thải Pháp rẻ nên nước láng giềng không dự mang chất thải quốc gia sang đổ bãi chất thải Pháp Tại có khoảng 20.000 bãi chất thải hoang tình trạng đổ thải bừa bãi Chính phủ Pháp tìm cách chấm dứt Hà Lan Việc xử lý chất thải Hà Lan tham gia tổng lực quyền, xã hội quan chuyên ngành Chất thải nguy hại xử lý nhiều cách khác nhau, phần lớn thiêu huỷ, phần tái chế Trước đây, Hà Lan tiến hành thiêu huỷ chất thải nguy hại biển, từ năm 1990 trở lại đây, Hà Lan tập trung xử lý chất thải nguy hại khu vực phạm vi toàn quốc, thường xí nghiệp tư nhân với tham gia nhiều công ty tiến hành giám sát quan chuyên môn Hàng năm, Hà Lan có tới 20 triệu chất thải 60% số đổ bãi chứa, phần lại đưa vào lò thiêu huỷ tái chế Để bảo vệ môi trường, Chính phủ Hà Lan đề mục tiêu giảm khối lượng chất thải hàng năm để giảm chi phí xử lý Công nghệ xử lý chất thải nguy hại chủ yếu áp đụng thiêu huỷ, nhiệt lò thiêu huỷ sinh hoà nhập vào mạng lưới lượng chung đất nước Ngoài Hà Lan đạt bước chuyển biến lớn việc mở rộng chương trình giáo dục trường học, xí nghiệp công nghiệp người nội trợ cần thiết phải đảm bảo môi trường sống nhiều nơi, chất thải phân loại từ nguồn phát thải chất thải nguy hại Việc thiêu huỷ chất thải nguy hại tiến hành lò đốt đại với kỹ thuật nhất, việc tổ chức sản xuất ứng dụng quy trình đặc biệt nhằm tạo nguồn nguyên liệu mới, thuận lợi cho công việc chế biến Footer Page 102 of 113 101 Header Page 103 of 113 TÀI LIỆU THAM KHẢO Đinh Văn Sâm cộng 1995, Tổng luận Công nghiệp Môi trường Công nghiệp Việt Nam Phạm Ngọc Đăng, Trần Hiếu Nhu, 1999, Chất thải quản lý chất thải đô thị công nghiệp Việt Nam Phạm Ngọc Đăng, 1992, Ô nhiễm môi trường không khí khu công nghiệp, Nhà xuất KHKT Lê Thị Phương Thảo, 2001, Hoá chất Bảo vệ thực vật trường Dự án Độc học, Sở KHCN-MT Hà Nội Nguyễn Văn Lâm, 2001, Báo cáo nghiên cứu khả thi thiết kế kỹ thuật dự án đầu tư xây dựng khu xử lý chôn lấp chất thải nguy hại Nam Sơn - Sóc Sơn, Trung tâm Tư vấn Công nghệ Nguyễn Đức Khiển, 2001, Chất thải nguy hại Bài giảng Đại học Bách khoa Hà Nội Trần Thanh Bái, 2001, Hoá chất độc ngành công nghiệp Dự án Độc học, Sở KHCN-MT Hà Nội Trần Văn Nhân, Đỗ Trọng Mùi cộng sự, 1995, Nghiên cứu xử lý nước thải công nghệ- sản xuất phân lân CEST Hà Nội, 12/1995 Trịnh Thị Thanh, 1995, Quản lý chất thải nguy hại Bài giảng Đại học Tổng hợp Hà Nội ảnh hưởng tới môi 10 Charles A Wentz, Hazadous Waste Management McGraw-Hill Book CompHny, 1989 11 Chulabhorn Research Institute, 1996, Environment Toxicology, volume 1, 2, 12 Cooke J.A Johnson M.S Davison A.W & Bradshaw A.D, 1976, Environmental Pollution 13 IE, PHC (France), EETU (Kenya), ISWA (Denmark), 1998, Policies and Strategies - A Training Manual, UNEP Hazardous waste 14 Miljokonsulterna Sebra Envotec, 1996, Hazardous wastes management Nykoping, Sweden 15 P Vernet, 1991, Heavy metal in the Environment Amstecdam, Alsevier 16 Michee D 1aGrega, Phillip L Buckingham, Jeffrey C, Evans & the Environmental, Resources Management Group, 1994, Hazadous Waste Managenlent McGraw-Hill International Edition, Pnnted in Singapore, 1994 17 World Health Organisation (WHO), 1995, Princip of Toxicology 18 Wold Health Organisatton (WHO), 1997, As8essment of sources ofAir, Water and Land Pollution Footer Page 102 103 of 113 ... Chương MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 1.1 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Chất thải nguy hại Chất thải nguy hại chất thải chứa chất hợp chất có đặc tính gây nguy hại trực tiếp (dễ cháy, dễ... phủ) Danh mục chất thải nguy hại ghi phụ lục kèm theo Quy chế quản lý chất thải nguy hại nêu Bên cạnh khái niệm chất thải nguy hại có số khái niệm khác, như: Chất thải nguy hại chất thải có đặc... TRÌNH QUẢN LÝ VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 36 3.1 CÁC NGUY N TẮC CHUNG 36 3.2 QUY TRÌNH QUẢN LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI 36 3.3 CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI NGUY HẠI