Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN MỞ BÀI 1.1 Tính cấp thiết đề tài Những năm 60 kỷ XX, Viện sĩ A I Berg (Nga) dự báo: Thông tin trở thành khái niệm dẫn đầu khoa học kỷ XXI Thế kỷ XXI, loài người bước sang kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên thông tin, đánh dấu đời kinh tế mới: Kinh tế tri thức, kinh tế số, kinh tế mạng Cùng với đó, xu hình thành: xu tồn cầu hóa, giao lưu, hợp tác, chia sẻ phát triển Bên cạnh hình thành phát triển mạnh mẽ công nghệ thông tin (CNTT) viễn thông…tất yếu tố góp phần làm thay đổi mặt kinh tế, văn hố, xã hội lồi người Trong kỷ ngun mới, vai trị thơng tin ngày trở nên quan trọng thiếu lĩnh vực đời sống - xã hội Thơng tin góp phần làm nên sức mạnh cá nhân nói riêng dân tộc nói chung Ngày nay, thơng tin với vật chất lượng trở thành trụ cột định tồn quốc gia Các nguồn thông tin đời với tốc độ tăng chóng mặt số lượng tăng nhanh với cấp số nhân Sự phát triển mạnh mẽ thông tin kết hợp với phát triển CNTT viễn thơng nâng cao giá trị để từ hình thành nên mơi trường thơng tin số toàn cầu Nằm xu chung toàn cầu đó, Việt Nam có bước phát triển mạnh mẽ dựa phát triển CNTT viễn thông Theo Quỹ nghiên cứu Internet GOV3 (Government for the third millennium – Chính phủ thiên niên kỷ thứ 3) Anh công bố kết điều tra tình hình phát triển Internet tồn giới ngày 17/11/2005: Việt Nam đứng thứ tốc độ phát triển Internet năm qua, với số người sử dụng tăng 27,48%, 7,2% dân sử dụng thường xuyên Những điều cho thấy nhu cầu thông tin người ngày cao Việc phát triển hệ thống thông tin nhằm cung cấp cho người sử dụng ngày trở nên cần thiết Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Cùng với xu phát triển tất lĩnh vực, trung tâm TT-TV không ngừng thay đổi, phát triển để tạo nguồn thông tin cho người dùng tin (NDT) Hiện việc xây dựng hệ thống loại hình sản phẩm dịch vụ thông tin - thư viện (SP&DV TT-TV) công việc cần thiết quan trọng tất quan TT-TV SP&DV TT-TV không đơn phục vụ NDT cán thư viện q trình tác nghiệp, cịn có ý nghĩa quan trọng giúp trung tâm TT–TV liên kết chặt chẽ với kể nước quốc tế nhằm tạo nguồn lực thông tin đa dạng, phong phú đầy đủ phục vụ NDT đồng thời tiết kiệm kinh phí cơng sức cho cán thư viện Từ đây, đánh giá phát triển trung tâm TT-TV, đồng thời khẳng định vai trò tầm quan trọng xã hội Sự thay đổi hình thức đào tạo từ niên chế sang tín trường đại học tác động làm thay đổi phương thức học sinh viên dạy giảng viên Điều làm cho trung tâm TT-TV có vai trị ngày lớn, đặc biệt trung tâm TT-TV đại học Chất lượng hiệu phục vụ trung tâm TT-TV ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo nhà trường Vì trung tâm TT-TV cần nhanh chóng nắm bắt xu hướng phát triển, bám sát kế hoạch đào tạo nhà trường để có biện pháp bổ sung vốn tài liệu phát triển hệ thống SP&DV TT-TV cách hợp lý Hiện nay, việc cung cấp thông tin đầy đủ kịp thời, đáp ứng số lượng chất lượng đặt cho trung tâm thơng tin thư viện nói chung Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội (ĐH GTVTHN) viết tắt Trung tâm - nói riêng nhiệm vụ to lớn, phức tạp Để làm điều đòi hỏi trung tâm TT-TV phải không ngừng xây dựng hệ thống SP&DV TT-TV, từ đáp ứng nhu cầu khai thác sử dụng thông tin NDT lúc nơi cách nhanh nhất, kịp thời Việc đa dạng phong phú hoá loại hình SP&DV TT-TV gắn liền với việc ứng dụng CNTT yếu tố sống Trung tâm, đặc biệt giai đoạn Với ý nghĩa to lớn SP&DV TT–TV hoạt động TT–TV lựa chọn vấn đề “Tìm hiểu sản phẩm dịch vụ thông tin thư viện Trung tâm Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Thông tin Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội” làm đề tài khoá luận 1.2 Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu toàn hệ thống SP&DV TT–TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN Trên sở đó, đánh giá ưu nhược điểm để: * Mục đích: Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện phát triển hệ thống SP&DV TT-TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN * Nhiệm vụ: Để thực mục tiêu trên, đề tài sâu giải vấn đề sau: - Tìm hiểu sơ lược Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN - Nghiên cứu đặc điểm NDT nhu cầu NDT Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN - Tìm hiểu vai trị SP&DV TT-TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN - Tìm hiểu thực trạng phân tích SP&DV TT-TV Trung tâm - Đánh giá ưu, nhược điểm hệ thống SP&DV TT-TV Trung tâm, thuận lợi khó khăn Trung tâm tiến hành xây dựng, hoàn thiện phát triển hệ thống SP&DV TT-TV - Đưa số đề xuất, giải pháp nhằm hoàn thiện phát triển hệ thống SP&DV TT-TV Trung tâm 1.3 Tình hình nghiên cứu theo hướng đề tài Đối với Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN có số tài liệu viết trình xây dựng, thực trạng khả phát triển hệ thống SP&DV TT-TV Trung tâm có nghiên cứu sâu vấn Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN đề Theo hướng nghiên cứu đề tài, có số tài liệu hướng dẫn, viết đăng kỷ yếu hội thảo, báo cáo khoa học luận văn tốt nghiệp khía cạnh hoạt động Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Cụ thể như: Bài viết Ths Hồng Thị Minh Phúc (Phó Giám đốc Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN): “Những điều bạn cần biết Trung tâm Thông tin-Thư viện” đăng Tạp chí Giao thơng Vận tải số 34; “Đánh giá chất lượng giảng dạy Khoa Thông tin-Thư viện Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn” kỷ yếu hội thảo khoa học ngành Thông tin-Thư viện năm 2006 Các báo cáo khoa học sinh viên vấn đề Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN: “Tìm tin mục lục trực tuyến Trung tâm Thông tin- Thư viện Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội” năm 2005 Vũ Thị Thuý Nhài; “Tìm hiểu nguồn bổ sung vốn tài liệu Trung tâm Thông tin-Thư viện Đại học Giao thông Vận tải” năm 2005 Nguyễn Thị Huyền Bên cạnh loạt luận văn tốt nghiệp hoạt động Trung tâm: “Nghiên cứu văn hoá đọc sinh viên Trường Đại học Giao thông Vận tải” năm 2007 Bùi Phương Hoa; “Tìm hiểu vấn đề tự động hố Trung tâm Thơng tin-Thư viện Trường Đại học Giao thông-Vận tải Hà Nội” năm 2007 Nguyễn Thanh Huyền; “Tìm hiểu cơng tác phát triển vốn tài liệu Trung tâm Thông tinThư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải” năm 2005 Nguyễn Thị Huyền; “Tìm hiểu cơng tác tự động hố Trung tâm Thông tin- Thư viện Đại học Giao thông Vận tải” năm 2006 Hồng Thanh Huyền; “Tìm hiểu cơng tác tổ chức khai thác sở liệu Trung tâm Thông tin-Thư viện Đại học Giao thông Vận tải” Vũ Thị Hồng Nhung; “Tìm hiểu trình xử lý tài liệu Trung tâm Thông tin-Thư viện Đại học Giao thông Vận tải” năm 2008 Bùi Thị Thuy; “Tìm hiểu cơng tác tổ chức khai thác nguồn lực thông tin Trung tâm Thông tin-Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải” năm 2008 Vũ Văn Hồng… Về vấn đề SP&DV TT-TV Trung tâm có 01 đề tài luận văn tốt nghiệp: “Tìm hiểu sản phẩm dịch vụ thông tin-thư viện Thư viện Đại học Giao thông Vận tải” năm 2005 Vũ Thị Thuý Nhài Tuy nhiên, đề tài đề Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN cập tới SP&DV TT-TV dạng truyền thống, đề cập đến SP&DV TT-TV đại Đề tài nghiên cứu “Tìm hiểu sản phẩm dịch vụ thơng tin-thư viện Trung tâm Thông tin-Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội” sâu vào loại hình SP&DV TT-TV đại, đề tài phát triển cao hơn, hoàn thiện so với tài liệu vấn đề SP&DV TT-TV Trung tâm đề cập đến trước 1.4 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: Khố luận tìm hiểu đánh giá hiệu hệ thống SP&DV TT–TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu: - Về mặt thời gian: Tìm hiểu hệ thống SP&DV TT–TV từ năm 2005 đến - Về mặt không gian: Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN 1.5 Cơ sở lý luận phương pháp nghiên cứu 1.5.1 Cơ sở lý luận - Khoá luận dựa sở lý luận Chủ nghĩa Mác – Lênin Tư tường Hồ Chí Minh cơng tác sách báo thư viện - Khố luận dựa vào tài liệu đạo Đảng Nhà nước hoạt động thông tin khoa học công nghệ - Nghiên cứu tổng hợp tài liệu lý luận SP&DV TT–TV, cơng trình nghiên cứu khoa học nội dung tài liệu có liên quan tới khoá luận Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN 1.5.2 Phương pháp nghiên cứu Trong q trình thực hiện, khố luận sử dụng phương pháp nghiên cứu sau: - Thống kê, tổng hợp, phân tích thơng tin, tài liệu, số liệu từ nhiều nguồn - Khảo sát hoạt động tạo lập triển khai SP&DV TT–TV Trung tâm - Phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với chuyên gia TT–TV, cán thư viện NDT Trung tâm - Phát thu thập bảng hỏi điều tra NCT 1.6 Đóng góp mặt khoa học đề tài - Khoá luận giới thiệu hệ thống SP&DV TT–TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN, nhấn mạnh vào loại hình SP&DV TT–TV đại mạnh Trung tâm - Khoá luận đưa đánh giá, nhận xét hệ thống SP&DV TT–TV Trung tâm, đồng thời đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng SP&DV TTTV Khố luận góp ý để Ban lãnh đạo Trung tâm xem xét nâng cao chất lượng hoạt động TT–TV 1.7 Bố cục khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận phụ lục, nội dung khóa luận gồm có chương: Chương 1: Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội trước nhiệm vụ đào tạo nghiên cứu khoa học Nhà trường Chương 2: Thực trạng sản phẩm dịch vụ thông tin – thư viện Trung tâm Thông tin – thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Chương 3: Một số nhận xét giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ thông tin - thư viện Trung tâm Thông tin – thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN NỘI DUNG CHƯƠNG I: TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ - VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI TRƯỚC NHIỆM VỤ ĐÀO TẠO VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NHÀ TRƯỜNG 1.1 Vài nét Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Giao thơng yếu tố thiết yếu nhất, điều kiện định đời sống, sản xuất chiến đấu: “Giao thông mạch máu tổ chức, giao thông tốt việc dễ dàng, giao thơng xấu việc đình trệ” Chính ý nghĩa quan trọng này, ngày 15/11/1945, Trường Cao đẳng Giao thông Cơng khai giảng lớp học theo Sắc lệnh Chủ tịch Hồ Chí Minh Trong năm 1945 – 1960, Nhà trường thực nhiệm vụ đào tạo cán có trình độ cao đẳng trung cấp Tháng 10 năm 1947, Nhà trường khai giảng lớp cao đẳng lớp trung cấp Trong hoàn cảnh chiến tranh, Nhà trường phải sơ tán, chuyển đến nhiều nơi, chia cắt sát nhập, đảm bảo trình đào tạo chất lượng đào tạo mình, cung cấp đội ngũ cán kỹ thuật cho ngành giao thông, bưu điện, thủy lợi Góp phần quan trọng vào cơng kháng chiến, kiến quốc dân tộc Tháng 8/1960, Bộ giao thông vận tải định lập Ban Xây dựng Trường Đại học Giao thông Vận tải Tháng 12/1960, Trường Đại học Giao thơng Vận tải thức khai giảng lớp học với 117 sinh viên với ngành Cầu, Đường sắt, Đường bộ, Bưu điện, Quản lý cơng trình, Quản lý khí đến năm 1961 có thêm lớp Bưu điện chuyển Ngày 24/3/1962, theo Quyết định số 42/CP Thủ tướng Chính phủ, Đại học Giao thơng Vận tải thức thành lập Trước yêu cầu thực tiễn phát triển quy mô ngành nghề đào tạo, ngày 23/7/1968, theo định Thủ tướng Chính phủ, Trường Đại học Giao thông Vận tải tách thành Trường Đại học Giao thông Đường sắt- Đường Hà Nội Trường Đại học Đường thủy Hải Phịng Nhà trường bước hồn thiện cấu, nội dung đào tạo hệ thống sở vật chất kỹ thuật… phục vụ cho việc vừa giáo dục, vừa chiến đấu Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Trong năm 1972-1973, hoàn cảnh chiến tranh Nhà trường phải sơ tán Tuy nhiên, Nhà trường tham gia đóng góp xây dựng nhiều cơng trình giao thơng quan trọng cho Đất nước Đến năm 1973, Nhà trường trở Hà Nội, bắt tay vào công tác ổn định tiếp tục nghiệp giáo dục, đào tạo Năm 1984, Trường chuyển Bộ Đại học Trung học chuyên nghiệp ( Nay Bộ Giáo dục Đào tạo) quản lý Năm 1985, Trường đổi tên thành Trường ĐH GTVTHN Từ sở này, Nhà trường không ngừng nỗ lực kiện toàn, hoàn thiện tất lĩnh vực để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn cán kỹ thuật có trình độ cho Đất nước Hiện nay, Trường ĐH GTVTHN có đội ngũ cán bộ, giảng viên, cơng nhân viên 1.003 người Trong đó: 452 Đảng viên; 726 Giảng viên; Giáo sư; 42 Phó Giáo sư; Tiến sỹ Khoa học; 106 Tiến sỹ; 225 Thạc sỹ; Nhà giáo Nhân dân 18 Nhà giáo ưu tú Trong nửa kỷ hình thành phát triển mình, Trường ĐH GTVTHN đạt nhiều thành tựu, Đảng Nhà nước nhiều lần tặng khen: Huân chương kháng chiến hạng nhì (1973); 02 huân chương lao động hạng ba (1966 1999); 02 huân chương lao động hạng nhì (1977 2004); 02 huân chương lao động hạng (1982 1990); 01 huân chương độc lập hạng ba (1986); 01 huân chương độc lập hạng nhì (1995); 01 huân chương độc lập hạng (2000); 01 huân chương Hồ Chí Minh (2005); 01 danh hiệu Anh hùng lao động (2007); 02 huân chương tự do, 01 huân chương lao động hạng nhất, 01 huân chương hữu nghị nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào; Nhiều tập thể, cá nhân trường nhận huân chương, huy chương loại… Trường ĐH GTVTHN kỳ vọng trở thành trường đại học kỹ thuật- công nghệ tiên tiến, đa ngành, đa cấp học; có chất lượng đào tạo cao, có đội ngũ Giảng viên cán quản lý đủ số lượng, đảm bảo chất lượng; có sở vật chất kỹ thuật đại; có lực tài dồi dào; có chế quản lý động hiệu quả; có khả hợp tác cạnh tranh tốt; sớm tiếp cận với trình độ đào tạo trường đại học khu vực giới Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN 1.2 Trung tâm Thông tin Thư viện trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội việc thực nhiệm vụ trị Nhà trường 1.2.1 Quá trình hình thành phát triển Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN phận Trường ĐH GTVTHN, đời phát triển với đời Trường (1962) Khi thành lập, Trung tâm phận Ban Giáo vụ Đến năm 1984, Thư viện tách thành đơn vị riêng trực thuộc Ban Giám hiệu Ngày 21/02/2002, theo Quyết định số 753 QĐ/BGD &ĐT-TCCB, Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN thức đời Từ đến Trung tâm khơng ngừng hồn thiện phát triển từ thư viện truyền thống, nhỏ bé thành thư viện đại hàng đầu nước Từ năm 2000, Trường ĐH GTVTHN không ngừng tham gia chương trình dự án Giáo dục đào tạo mức A, B, C Cùng với đó, Thư viện Trường quan tâm phát triển mạnh mẽ Từ dự án mức A năm 2000 “Xây dựng hệ thống mạng máy tính để tăng cường cơng tác quản lý đào tạo”, Trung tâm TTTV trang bị máy tính Từ hệ thống máy tính nội phục vụ cơng tác quản lý, làm thẻ mã vạch, mã vạch hố loại hình tài liệu sử dụng phần mềm thư viện số sở sẵn có dần triển khai Tiếp đến dự án mức B Nhà trường cho phép mở rộng mạng máy tính Trung tâm TT-TV lên tới 50 máy tính Đến năm 2003-2004, Trường tham gia dự án mức C “Xây dựng trung tâm tài nguyên TT-TV” Đây dự án lớn góp phần làm thay đổi Trung tâm lượng chất Dự án cho phép xây dựng sở hạ tầng thông tin đại, trang bị số lượng lớn tài liệu truyền thống tài liệu điện tử tiếng Việt tiếng nước ngồi Đồng thời dự án cịn bao gồm chương trình đào tạo, bồi dưỡng ngồi nước nhằm nâng cao nghiệp vụ thư viện trình độ quản lý đội ngũ cán thư viện Hiện nay, Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN đánh giá Trung tâm TT-TV đại nước thư viện điện tử đóng góp hiệu vào trình phát triển Trường ĐH GTVTHN Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 10 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Các SP TT khác 12 11.7 20 19.4 15 14.6 47 45.6 Biểu đồ 5: Thể mức độ đáp ứng thông tin SP TT - TV Trung tâm Có thể thấy, SP TT-TV Trung tâm đánh giá cao với mức độ đáp ứng thông tin mức tương đối đầy đủ Tuy nhiên, để phục vụ tốt nhu cầu NDT, Trung tâm cần cố gắng nhiều để hoàn thiện kiện toàn hệ thống SP TT-TV + Mức độ đáp ứng thông tin DV TT-TV: Bảng 6: Mức độ đáp ứng thông tin DV TT-TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 60 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Dịch vụ thông tin - thư viện Mức độ đáp ứng thơng tin (Tỷ lệ tính theo %) Không đáp Tương đối ứng đầy đủ STT Số Tỷ lệ lượng Đọc chỗ Mượn nhà Số lượng Tỷ lệ Đầy đủ Số lượng Tỷ lệ Không ý kiến Số Tỷ lệ lượng 8.7 38 36.9 21 20.4 61 59.2 27 26.2 49 47.6 19 18.4 7.8 Sao chụp tài liệu 8.7 25 24.3 21 20.4 48 46.6 Hướng dẫn NDT 3.9 16 15.5 51 49.5 32 31.1 DV tìm tin 5.8 62 60.2 26 25.2 8.7 DV TT-TV khác 22 21.4 59 57.3 11 10.7 11 10.7 Biểu đồ 6: Thể mức độ đáp ứng thông tin DV TT-TV Trung tâm Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 61 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Nhìn vào biểu đồ ta thấy, mức độ đáp ứng thông tin DV TT-TV NDT đánh giá cao: Tất DV TT-TV đánh giá đáp ứng đầy đủ tương đối đầy đủ thông tin Sự đánh giá mức không đáp ứng mức thấp - Các SP TT-TV đáp ứng yêu cầu tra cứu, tìm tin NDT đa dạng, dễ dạng thuận tiện Đối với các CSDL, thơng qua OPAC, NDT tìm kiếm theo phương thức khác cách nhanh chóng thuận tiện (tìm kiếm bản, biểu thức, nâng cao) Đối với cổng thông tin, NDT từ trang chủ để link đến trang khác tìm kiếm thơng tin cần dễ dàng… - Các CSDL xây dựng từ nguồn tài liệu Trung tâm mua từ nhà xuất tiếng giới, xây dựng chun gia có trình độ cao Chính vậy, thông tin đảm bảo nội dung hình thức - Việc ứng dụng CNTT trình xây dựng SP TT-TV, đặc biệt việc sử dụng phần mềm ILIB để xây dựng CSDL tạo điều kiện cho việc cập nhật thông tin cách nhanh chóng thuận tiện - Mức độ thân thiện SP TT–TV khả thích nghi, mở rộng cập nhật sản phẩm tốt, hệ thống SP TT-TV đại đồng tạo thuận lợi cho NDT trình sử dụng Các SP TT-TV Trung tâm NDT đánh giá cao khả tìm kiếm thơng tin: Bảng 7: Ý kiến đánh giá chất lượng SP TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN STT Sản phẩm Ý kiến đánh giá thông tin - thư viện Chưa đạt Trung bình Khá Tốt yêu cầu OPAC Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 62 15 25 27 30 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Website thư viện 10 25 35 30 CSDL thư mục 15 12 51 24 Các SP TT–TV khác 10 17 Biểu đồ 7: Thể mức độ đánh giá SP T-TV NDT Trung tâm Như vậy, SP TT-TV Trung tâm đánh giá cao Đặc biệt CSDL thư mục Từ tiền đề này, Trung tâm cần tập trung để phát huy thể mạnh nhằm hoàn thiện phát triển hệ thống SP TT–TV - Một mạnh Trung tâm Trung tâm cho phép NDT sử dụng miễn phí SP TT-TV (Tuy nhiên số DV TT-TV, Trung tâm phải thu phí) - Các DV TT–TV Trung tâm thu hút nhiều NDT tham gia, đặc biệt dịch vụ đại qua internet, điện tử… Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 63 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Bảng 8: Mức độ sử dụng DV TT-TV Trung tâm TT–TV Trường ĐH GTVTHN STT Dịch vụ thông tin - thư viện Thường xuyên Không thường xuyên Đọc tài liệu chỗ 72 12 Mượn nhà 30 44 Khai thác tài liệu Multimedia 46 In ấn, chụp tài liệu 52 Dịch vụ tham khảo 40 Dịch vụ hướng dẫn NDT 43 Dịch vụ tìm tin 39 Dịch vụ hỏi đáp 43 Dịch vụ phổ biến thông tin chọn lọc 41 Biểu đồ 8: Mức độ sử dụng DV TT – TV NDT Trung tâm Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 64 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Từ bảng số liệu biểu đồ ta thấy mức độ sử dụng DV TT-TV chưa đồng mức không thường xuyên Hầu hết, NDT đến Trung tâm sử dụng dịch vụ đọc tài liệu chỗ mượn tài liệu - Trung tâm không ngừng nỗ lực để làm đa dạng hóa loại hình SP&DV TT-TV để phục vụ NDT 3.2.2 Nhược điểm - Trung tâm chưa khai thác triệt để lợi ích hệ thống SP&DV TT-TV - Hệ thống SP&DV TT-TV ý chưa đủ để đáp ứng nhu cầu NDT - Nguồn CSDL toàn văn Trung tâm ý xây dựng phục vụ chưa thu hút NDT sử dụng Mức độ tỷ lệ NDT sử dụng nguồn tài liệu cịn Bảng 9: Mức độ NDT sử dụng nguồn CSDL toàn văn Trung tâm Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 65 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Mức độ Số lượng Tỷ lệ Thường xuyên 2% Thỉnh thoảng 35 34 % Không 57 55.3 % 8.7 % Khơng có ý kiến Biểu đồ 9: Mức độ sử dụng tài liệu toàn văn NDT Nhìn vào biểu đồ ta thấy, mức độ khai thác sử dụng CSDL toàn văn Ở mức độ sử dụng thường xuyên chiếm 2%, sử dụng 34% không sử dụng chiếm tới 55.3% Rõ ràng, vấn đề mà Trung tâm cần phải quan tâm để nâng cao chất lượng phục vụ Xu hướng xây Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện 66 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN dựng CSDL tồn văn cho tồn vốn tài liệu có Trung tâm đặt NDT không sử dụng lãng phí Việc nâng cao chất lượng DV TT-TV địi hỏi thơng tin cần có hướng phù hợp, giải vấn đề thời gian phạm vi khai thác nguồn tài liệu Trung tâm Bên cạnh cịn cần giải vấn đề quyền, ngôn ngữ (đặc biệt CSDL chuyên ngành mua từ nước ngoài) - Các CSDL toàn văn mua từ nước ngồi CSDL có giá trị chưa NDT sử dụng nhiều Trung tâm cần có hướng quan tâm giải để CSDL khai thác có hiệu - Mặc dù có ưu điểm hệ thống SP&DV TT-TV hạn chế làm cho sinh viên lúng túng sử dụng Đặc biệt SP TT–TV đại, NDT khó khăn hoạt động tìm kiếm khai thác thơng tin Điều địi hỏi Trung tâm cần ý để hồn thiện nâng cao chất lượng SP TT-TV Đồng thời thường xuyên tổ chức lớp đào tạo, hướng dẫn NDT để NDT nắm bắt kịp thời xu hướng áp dụng CNTT Trung tâm - Trung tâm đầu tư lớn sở vật chất kỹ thuật, đặc biệt hệ thống máy tính mạng phịng đọc điện tử lại khơng cho phép NDT truy cập Internet, tỷ lệ NDT sử dụng phòng đọc điện tử nên lãng phí Theo tỷ lệ thống kê 103 phiếu hỏi có người sử dụng phòng đọc điện tử thường xuyên (chiếm 2%), 29 người sử dụng mức (chiếm 28.2%), lại chiếm tới 50.5% số người khơng sử dụng phịng đọc Việc đặt cho Trung tâm vấn đề cần tập trung giải cho khơng lãng phí nguồn vốn mà Trung tâm đầu tư vào - Thời gian phục vụ Trung tâm nhiều hạn chế nên Trung tâm chưa thể phục vụ tối đa nhu cầu NDT Mở rộng thời gian phục vụ Trung tâm yêu cầu người sử dụng Thư viện, đặc biết sinh viên từ năm thứ trở Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện 67 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN 3.3 Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ thông tin - thư viện Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Giao thơng Vận tải Hà Nội Để nâng cao chất lượng SP&DV TT-TV, việc nhận quan tâm, hỗ trợ từ phía Ban lãnh đạo Nhà trường Trung tâm cịn cần khơng ngừng nỗ lực để quảng bá hình ảnh Trung tâm mình, từ đó, thu hút đầu tư, tài trợ từ tổ chức, quan bên 3.3.1 Tăng cường nguồn lực thông tin – thư viện: để nâng cao chất lượng loại hình SP&DV TT-TV Đây vấn đề cần thiết thường xuyên quan TT–TV Tăng cường nguồn lực thơng tin tiến hành nhiều hình thức khác nhau: Tài liệu nội sinh Nhà Trường (Các tài liệu Nhà trường xuất bản, luận văn, luận án, nghiên cứu khoa học sinh viên, học viên, nghiên cứu sinh,cán bộ, giảng viên trường…), nguồn tài liệu ngoại nhập (Mua nguồn tài liệu từ nước ngoài, thu hút đầu tư tổ chức, quan…, nguồn tài liệu biếu tặng…) Bên cạnh cần hình thành đẩy mạnh hoạt động giao lưu, hợp tác với trung tâm TT-TV khác nước để tạo thêm nguồn lực thông tin cho mình, đặc biệt hình thức mượn liên thư viện Cần giải vấn đề ngôn ngữ tài liệu, đặc biệt tài liệu chuyên ngành mua từ nước ngồi để NDT khai thác hiệu 3.3.2 Đào tạo đào tạo nâng cao trình độ cán thư viện: nhằm nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ…, đặc biệt tin học ngoại ngữ nhằm đảm bảo xây dựng SP TT-TV có chất lượng cao, đồng thời nâng cao hiệu DV TT-TV Trung tâm Bên cạnh đó, ban lãnh đạo Trung tâm cần quan tâm đời sống vật chất, tinh thần cán để cán yên tâm phát huy hết khả chun mơn, nghiệp vụ hoạt động nghiệp vụ 3.3.3 Đào tạo hướng dẫn người dùng tin: để họ biết sử dụng thành thạo loại hình SP&DV TT-TV, đặc biệt SP&DV TT-TV đại Chỉ NDT hiểu rõ vai trò Trung tâm cách khai thác, sử dụng Trung Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện 68 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN tâm TT-TV, Trung tâm phục vụ phát huy hết khả phục vụ Đồng thời, Trung tâm nhận ủng hộ từ phía NDT 3.3.4 Khắc phục nhược điểm phần mềm sử dụng: ILIB, công nghệ RFID… để phát huy hết chức phần mềm, từ phong phú đa dạng hố SP&DV TT-TV 3.3.5 Tăng cường, đảm bảo hệ thống sở vật chất kỹ thuật: để tiến hành xây dựng tốt SP TT-TV, đồng thời thực tốt DV TT-TV, việc kiện toàn hệ thống sở vật chất kỹ thuật việc cần thiết Chỉ Trung tâm đảm bảo tốt vấn đề sở vật chất, Trung tâm xây dựng SP TT-TV có chất lượng cao thực DV TT-TV tốt Sự đồng sở vật chất đảm bảo cho Trung tâm xây dựng SP TT-TV thực DV TT-TV đồng thống nhât 3.3.6 Marketting loại hình sản phẩm dịch vụ thông tin – thư viện: đẩy mạnh hoạt động marketting, giới thiệu, quảng bá… loại hình SP&DV TT-TV Trung tâm đến với NDT Trung tâm cần nâng cao vai trò cổng thông tin Trung tâm cho NDT đội ngũ cán thư viện Theo điều tra, vai trò lớp hướng dẫn NDT cán thư viện cơng tác đào tạo hướng dẫn NDT cịn thấp Điều khó khăn việc thu hút NDT đến với Trung tâm: Bảng 10: Các nguồn tin giới thiệu SP&DV TT-TV Trung tâm STT Nguồn Số lượng Bản tin 21 Lớp hướng dẫn 25 Website Bạn bè 29 Cán Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 69 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Ý kiến khác Nhìn vào bảng số liệu ta thấy, NDT chủ yếu biết đến SP&DV TT-TV qua bạn bè, tin lớp hướng dẫn Vai trò cán thư viện hoạt động marketing thấp (chiếm 5.8%) cổng thông tin 8.7% Đây vấn đề đặt Trung tâm năm, Trung tâm tổ chức buổi hợp mặt hướng dẫn đầu năm, việc tiếp xúc, trao đổi cán thư viện NDT diễn thường xuyên, thời gian hội để cán thư viện marketing rộng rãi SP&DV TT-TV đến nhiều đối tượng NDT hàng ngày Bên cạnh đó, Cổng thơng tin phương tiện hữu hiệu để quảng bá cho Trung tâm Trung tâm cần có hướng khai thác loại hình để xố khoảng cách Trung tâm NDT Việc marketing không việc giới thiệu SP&DV TT-TT đến với NDT mà Trung tâm cịn phải có hướng quảng bá tới quan, tổ chức, trung tâm khác để thu hút nguồn vốn đầu tư từ bên ngồi để Trung tâm phát triển 3.3.7 Đa dạng hóa loại hình sản phẩm dịch vụ thông tin thư viện Trung tâm: + Duy trì nâng cấp SP TT-TV có Trung tâm để phục vụ NDT tốt hơn, đồng thời làm tiền đề để phát triển sản phẩm + Không ngừng nghiên cứu, xây dựng nhằm đa dạng hóa loại hình SP TT–TV nhằm nâng cao chất lượng phục vụ NDT Trung tâm + Thường xuyên kiểm tra CSDL nhằm đảm bảo cho hệ thống hoạt động ổn định thuận tiện + Từng bước xây dựng CSDL toàn văn cho tất tài liệu Trung tâm Đồng thời, giải vấn đề quyền để phục vụ rộng rãi loại hình tài liệu đại mạng internet Từ đáp ứng tối đa nhu cầu NDT Nhà trường Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 70 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN + Không ngừng ý phát triển SP TTTV mạng, cần ý hình thức nội dung + Đẩy mạnh hoạt động marketing cho SP TT-TV Trung tâm đến với NDT + Mở rộng giao lưu, hợp tác với trung tâm, quan bên ngồi để chia sẻ nguồn lực hội việc phát triển SP TT-TV + Thường xuyên tổ chức buổi giới thiệu, triển lãm sách để NDT tiếp xúc với Thư viện dễ dàng thường xuyên + Tăng cường thêm hệ thống máy tra cứu phịng phục vụ để đáp ứng nhu cầu tra cứu tài liệu NDT + Tiến hành hoạt động tra cứu liên thư viện để nâng cao chất lượng phục vụ NDT thỏa mãn NCT NDT + Mở rộng thời gian phục vụ (có thể phục vụ buổi trưa buổi chiều phục vụ muộn hơn) + Tạo điều kiện đề NDT mang tài liệu vào kho sử dụng đồng thời với tài liệu Trung tâm để đạt hiệu cao cho NDT + Đảm bảo nâng cấp hệ thống mạng để phục vụ thông suốt liên tục nhu cầu tra cứu NDT Đây yêu cầu cần thiết cấp thiết Trung tâm tiến hành tự động hóa, áp dụng mạnh mẽ CNTT hoạt động nghiệp vụ nhằm xây dựng SP&DV TT-TV Để SP&DV TT–TV hoạt động hiệu quả, Trung tâm cần đảm bảo cho hệ thống mạng tốt + Đưa phòng đọc điện tử vào hoạt động, có phương thức phù hợp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ phịng đọc điện tử Từ đây, Trung tâm thu hút NDT đến với Trung tâm Trần Thị Loan – K50 – Thơng tin thư viện 71 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN + Tuyên truyền, đào tạo NDT ý thức bảo vệ tài liệu, sở vật chất kỹ thuật Trung tâm KẾT LUẬN Trung tâm Thông tin Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội thư viện đánh giá cao mức độ tự động hoá nước, đánh giá Trung tâm TT-TV đại Việt Nam Từ sớm, Trung tâm nhận thức rõ tầm quan trọng hệ thống SP&DV TT-TV cơng tác hoạt động Trung tâm, Trung tâm xây dựng đa dạng, phong phú loại hình SP&DV TT-TV với chất lượng cao Hiện nay, với phát triển mạnh mẽ CNTT, kết đạt Trung tâm việc ứng dụng công nghệ thông tin vào việc xây dựng phát triển hệ thống SP&DV TT-TV đạt hiệu cao Việc xây dựng, hoàn thiện, kiện toàn phát triển hệ thống SP&DV TT-TV việc làm khó khăn vất vả đường để Trung tâm hồn thành tốt vai trò, nhiệm vụ mà xã hội, tổ chức giao cho Trung tâm nỗ lực không ngừng để ngày đưa SP&DV TTTV phong phú đa dạng nội dung hình thức Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 72 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bùi Phương Hoa Nghiên cứu văn hoá đọc sinh viên Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội: Luận văn tốt nghiệp.-H.: Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, 2007 Bùi Thị Thanh Thảo Công tác tổ chức bảo quản vốn tài liệu Trung tâm Thông tin-Thư viện Đại học Giao thông- Vận tải: Niên luận.-H.: Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, 2008 Bùi Thị Thuy Tìm hiểu trình xử lý tài liệu Trung tâm Thông tinThư viện Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội: Luận văn tốt nghiệp.- H.: Đại học Khoa học Xã hội Nhân vă, 2008 Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 73 Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm TT-TV Trường ĐH GTVTHN Chu Long Hiển Tìm hiểu máy tra cứu tin Trung tâm Thông tin- Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải: Niên luận.-H.: Đại học Khoa học xã hội Nhân văn, 2008 Đỗ Văn Hùng Kiến thức thông tin với công tác đào tạo nhân lực ngành thông tin thư viện: Kỷ yếu hội thảo khoa học ngành thông tin thư viện.- H.: Nxb ĐH QGHN 2006 Hồng Thanh Huyền Tìm hiểu vấn đề tự động hố Trung tâm Thông tin-Thư viện Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội: Luận văn tốt nghiệp.-H.: Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, 2007 Hoàng Thị Minh Phúc Đánh giá chất lượng giảng dạy Khoa Thông tin thư viện Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn Kỷ yếu hội thảo khoa học ngành Thông tin thư viện.- H.: Nxb ĐH QGHN, 2006 Hoàng Thị Minh Phúc Những điều bạn cần biết Trung tâm thông tin – thư viện// Tạp chí Giao thơng Vận tải.- Số 34 Nguyễn Hữu Hùng Vấn đề đào tạo cán khoa học thông tin quản trị thông tin: Kỷ yếu hội thảo khoa học ngành Thông tin thư viện.- H.: Nxb ĐH QGHN, 2006 10 Nguyễn Thị Huyền Tìm hiểu cơng tác phát triển vốn tài liệu Trung tâm Thông tin – thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội: Khoá luận tốt nghiệp đai học.- H., 2005 11 Nguyễn Thị Huyền Tìm hiểu nguồn bổ sung vốn tài liệu Trung tâm Thông tin Thư viện Đại học Giao thông Vận tải: Báo cáo khoa học.-H 2005 12 Trần Mạnh Tuấn Sản phẩm dịch vụ thơng tin thư viện: Giáo trình.-H.: Trung tâm Thơng tin Tư liệu Khoa học Công nghệ Quốc gia 1998 13 Trần Thị Quý; Đỗ Văn Hùng Tự động hoá hoạt động thông tin-thư viện.-H.: Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007 Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện 74 Page ... PHẨM VÀ DỊCH VỤ THÔNG TIN – THƯ VIỆN CỦA TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI HÀ NỘI 2.1 Thực trạng sản phẩm thông tin thư viện Trung tâm Thông tin Thư viện Trường Đại học. .. dùng tin nhu cầu tin Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội 1.3.1 Đặc điểm người dùng tin Trung tâm Thông tin – Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội. .. trạng sản phẩm dịch vụ thông tin – thư viện Trung tâm Thông tin – thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội Trần Thị Loan – K50 – Thông tin thư viện Page Tìm hiểu SP&DV TT-TV Trung tâm