GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp MỤC LỤC MỤC LỤC i LỜI CÁM ƠN iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT v DANH MỤC BẢNG BIỂU vi DANH MỤC SƠ ĐỒ vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ I.1 Lý chọn đề tài I.2 Mục tiêu đề tài I.2.1 Mục tiêu chung: tế H uế I.2.2 Mục tiêu cụ thể: I.3 Đối tượng nghiên cứu I.4 Giới hạn phạm vi nghiên cứu I.5 Các phương pháp nghiên cứu I.5.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: ại họ cK in h I.5.2 Phương pháp thu thập số liệu: I.5.3 Phương pháp xử lý thông tin: I.5.4 Phương pháp thử nghiệm kiểm soát: I.5.5 Phương pháp thử nghiệm bản: I.6 Cấu trúc khóa luận PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đ CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN KIỂM TOÁN NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC 1.1 Đặc điểm Nợ phải thu khách hàng có ảnh hưởng đến kiểm toán kiểm toán BCTC 1.1.1 Khái niệm Nợ phải thu khách hàng 1.1.3 Những nguyên tắc kế toán việc hạch toán Nợ phải thu khách hàng 1.1.4 Chứng từ, tài khoản, sổ sách kế toán áp dụng Nợ phải thu khách hàng: 1.1.5 Dự phòng phải thu khó đòi 1.1.6 Gian lận sai sót xảy khoản mục Nợ phải thu khách hàng 10 1.1.7 Các thủ tục kiểm soát nội khoản mục Nợ phải thu khách hàng 11 1.2 Kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng doanh nghiệp kiểm toán BCTC 12 SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn i GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp 1.2.1 Vai trò kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng doanh nghiệp kiểm toán BCTC 12 1.2.2 Mục tiêu kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng doanh nghiệp kiểm toán BCTC 13 1.2.3 Quy trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng doanh nghiệp kiểm toán BCTC 14 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TẠI CÔNG TY TNHH AISC 38 2.1 Sơ lược công ty TNHH AISC 38 2.1.1 Quá trình hình thành phát triển công ty TNHH AISC 38 2.1.2 Chức định hướng phát triển doanh nghiệp 39 2.1.3 Cơ cấu tổ chức nhân 42 tế H uế Chú thích: Các phòng chi nhánh độc lập, riêng rẽ với Chỉ chịu sử quản lý Tổng giám đốc 44 2.1.4 Quy trình kiểm toán BCTC công ty 44 2.1.5 Hoạt động kiểm soát chất lượng 47 ại họ cK in h 2.1.6 Hồ sơ kiểm toán AISC 48 2.2 Quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty aisc 49 2.2.1 Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán: 49 2.2.2 Giai đoạn thực kiểm toán: 54 2.2.3 Giai đoạn hoàn thành kiểm toán: .55 2.3 Quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng thực tế công ty TNHH AISC 58 Đ 2.3.1 Chuẩn bị kiểm toán 58 2.3.2 Thực kiểm toán 62 2.3.3 Hoàn thành kiểm toán lưu trữ hồ sơ kiểm toán AISC 83 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH AISC 85 3.1 Nhận xét : 85 3.1.1 Nhận xét chung : 85 3.1.2 Nhận xét quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng : 86 3.2 Giải pháp : 90 3.2.1 Kiến nghị chung : 90 3.2.2 Kiến nghị quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng : 91 PHẦN III: KẾT LUẬN 97 SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn ii GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp III.1 Kết luận 97 III.2 Kiến nghị 97 III.3 Hướng tiếp tục nghiên cứu đề tài 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 99 Đ ại họ cK in h tế H uế GIẤY XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP 100 SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn iii GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp LỜI CÁM ƠN Để thực hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp này, thời gian qua em nhận nhiều quan tâm giúp đỡ nhiệt tình từ nhiều phía gồm có thầy cô giáo khoa Kế toán – Kiểm toán, giáo viên hướng dẫn đơn vị mà em thực tập Em xin chân thành gửi lời cám ơn tới thầy cô giáo khoa Kế toán – Kiểm toán, trường Đại học Kinh tế Huế trang bị kiến thức giúp đỡ cho em suốt thời gian học tập trường Đặc biệt, em xin gửi lời cám ơn chân thành sâu sắc tới thầy giáo Tiến sĩ tế H uế Nguyễn Đình Chiến, người hướng dẫn tận tình hỗ trợ em nhiều trình nghiên cứu thực đề tài khóa luận Ngoài ra, em xin chân thành cám ơn chị trưởng phòng Kiểm toán doanh nghiệp công ty TNHH AISC anh chị phòng hướng dẫn, giúp đỡ tạo ại họ cK in h điều kiện thuận lợi để em hoàn thành tốt công việc suốt thời gian thực tập hoàn thành đề tài Vì kiến thức kinh nghiệm hạn chế giới hạn nguồn lực thời gian, khóa luận không tránh khỏi vài thiếu sót Do vậy, em hy vọng nhận lời đóng góp, ý kiến chân thành thầy cô bạn đọc để đề tài nghiên cứu em phát triển rộng hoàn thiện Em xin chân thành cám ơn! Đ Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Quang Hoài Sơn SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn iv GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Bảng cân đối kế toán BCĐPS Bảng cân đối phát sinh BCKQHĐKD Báo cáo kết hoạt động kinh doanh BCTC Báo cáo tài CP Cổ phần HTKSNB Hệ thống kiểm soát nội KTV Kiểm toán viên SDCK Số dư cuối kỳ SDDK Số dư đầu kỳ TK Tài khoản TNHH Trách nhiệm hữu hạn TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh BQLNH Bình quân liên ngân hàng Đ ại họ cK in h tế H uế BCĐKT SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn v GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1- Bảng số dư chi tiết phân thích theo tuổi nợ 28 Bảng 2.1- Bảng phân công nhân công việc kiểm toán 61 Bảng 2.2 - Bảng biến động TK 131 trước sau kiểm toán 63 Bảng 2.3 – Bảng công việc thực 63 Bảng 2.4 – Bảng biến động phải thu khách hàng 12 tháng 65 Bảng 2.5 - Bảng phân tích biến động nợ phải thu khách hàng 66 Bảng 2.6 - Bảng phân tích biến động nợ phải thu kỳ 67 Bảng 2.7 - Các số tài nợ phải thu khách hàng 67 Bảng 2.8 - Bảng tổng hợp công nợ TK 131 69 tế H uế Bảng 2.9 - Bảng tóm tắt kết thư xác nhận công nợ TK 131 70 Bảng 2.10 – Bảng kiểm tra sổ chi tiết khách hàng công ty CP E năm 2013 72 Bảng 2.11 - Bảng kiểm tra chi tiết khoản phải thu KH 73 Bảng 2.12 - Bảng kiểm tra hóa đơn 75 ại họ cK in h Bảng 2.13 - Điều chỉnh chênh lệch tỷ giá cuối kỳ 77 Bảng 2.14 - Bảng lập dự phòng cho công ty TNHH B 79 Bảng 2.15 - Bảng kiểm tra toán sau niên độ 81 Bảng 2.16 - Bảng tổng hợp bút toán điều chỉnh 82 Bảng 2.17 - Bảng số liệu tổng hợp ( biểu đạo) 83 Đ Bảng biểu 3.1- Bảng câu hỏi tìm hiểu HTKSNB doanh nghiệp 92 SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn vi GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1 – Sơ đồ tổ chức công ty 44 Sơ đồ 2.2 – Quy trình kiêm toán tổng quát 44 Sơ đồ 2.3 – Quy trình chuẩn bị kiểm toán 45 Sơ đồ 2.4 – Quy trình thực kiểm toán 46 Sơ đồ 2.5 – Quy trình kết thúc kiểm toán 47 Đ ại họ cK in h tế H uế Sơ đồ 2.6 – Sơ đồ tài khoản chữ T TK 131 74 SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn vii GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ I.1 Lý chọn đề tài Như biết, hoạt động kiểm toán có lịch sử phát triển lâu dài gắn liền với trình phát triển kinh tế - xã hội loài người Hoạt động kiểm toán Việt Nam có lịch sử lâu dài, nhiên đến trước thập niên 90 kỷ 20, hoạt động chủ yếu Nhà nước tiến hành thông qua công tác kiểm tra kế toán Phải đến cuối năm 1980, Việt Nam bước chuyển sang kinh tế tế H uế thị trường, đặc biệt từ có Luật Đầu tư nước ngoài, xuất nhà đầu tư nước thực tạo nên nhu cầu cần có kiểm toán độc lập để kiểm toán báo cáo tài Cùng với việc trở thành thành viên thức thứ 150 WTO vào 7/11/2006, Việt Nam có nhiều thay đổi đường lối sách tạo môi ại họ cK in h trường pháp lý thông thoáng cho nhà đầu tư Số lượng công ty tăng lên không ngừng phát triển thị trường chứng khoán thời gian tới dẫn đến nhu cầu công khai lành mạnh hoá tài Chính điều thúc đẩy phát triển lĩnh vực kiểm toán - lĩnh vực non trẻ đầy tiềm Việt Nam Trải qua nhiều năm phát triển Việt Nam, hệ thống kiểm toán dần hoàn thiện, đạt đến trình độ chung khu vực giới Đ Do phát triển kinh tế, số lượng khách hàng tìm đến công ty kiểm toán ngày đa dạng với mục đích khác nhau: kiểm toán trước cổ phần hoá, kiểm toán trước giải thể, phá sản, sáp nhập làm cho số lượng người sử dụng báo cáo kiểm toán tăng lên nhiều Báo cáo kiểm toán có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống kinh tế xã hội Để phát hành Báo cáo kiểm toán Báo cáo tài chính, kiểm toán viên phải thực kiểm toán nhiều chu trình khoản mục khác Trong khoản phải thu thường phát sinh với khối lượng lớn, ảnh hưởng đến nhiều khoản mục Báo cáo tài Nợ phải thu khách hàng loại tài sản nhạy cảm với gian lận bị nhân viên chiếm dụng tham ô, khoản mục có liên quan mật thiết đến kết SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp kinh doanh, đối tượng để sử dụng thủ thuật thổi phồng doanh thu lợi nhuận đơn vị Ngoài ra, việc lập dự phòng phải thu khó đòi thường dựa vào ước tính nhà quản lý nên có nhiều khả sai sót khó kiểm tra Xuất phát từ thực tế nói đòi hỏi công ty kiểm toán phải có chương trình thủ tục kiểm toán khoản phải thu theo tiêu chuẩn quốc tế đồng thời phù hợp với hệ thống luật pháp, chuẩn mực kế toán Việt Nam Trong trình thực tập công ty TNHH Kiểm toán Dịch vụ Tin học thành phố Hồ Chí Minh AISC, kết hợp với kiến thức học nhà trường, em nhận thấy kiểm toán khoản nợ phải thu khách hàng phần hành quan trọng tế H uế ảnh hưởng lớn đến nhiều khoản mục Báo cáo tài Vì vậy, em chọn đề tài: “Phân tích quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty TNHH AISC.” ại họ cK in h I.2 Mục tiêu đề tài I.2.1 Mục tiêu chung: Tìm hiểu đánh giá quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu Công ty TNHH AISC áp dụng kiểm toán thực tế doanh nghiệp Dẫn chứng kiểm toán thực tế công ty cổ phần XYZ Từ đó, đưa giải pháp nâng cao tính hữu hiệu cho quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng Đ I.2.2 Mục tiêu cụ thể: - Tìm hiểu quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty Kiểm toán AISC - Đánh giá tuân thủ quy trình kiểm toán có với quy định chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VSA) hay không - Tiến hành kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng TK 131 khoản mục Dự phòng tổn thất tài sản TK 229 - Đánh giá đưa nhận xét quy trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng công ty Kiểm toán AISC SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp - Đề xuất giải pháp tối ưu để hoàn thiện quy trình kiểm toán Nhằm nâng cao tính hữu hiệu, xác quy trình I.3 Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung vào quy trình kiểm toán khoản mục Nợ phải thu khách hàng công ty cổ phần XYZ Công ty kiểm toán AISC tham chiếu với phần hành khác có liên quan từ kiểm toán cụ thể khách hàng Vì tính chất bảo mật khách hàng công việc kiểm toán công ty, em không sử dụng tên thật công ty khách hàng công ty kiểm toán để tránh làm lộ thông tin bên I.4 Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: tế H uế ngoài, nên em xin sử dụng tên XYZ thay cho tên thật công ty Đề tài tập trung vào quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty TNHH ại họ cK in h AISC Cụ thể kiểm toán công ty cổ phần XYZ - Về không gian: Đề tài thực Công ty TNHH AISC công ty khách hàng AISC Cụ thể số liệu chi tiết công ty kiểm toán: công ty cổ phần XYZ; trình bày quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng BCTC công ty cổ phần XYZ Đ - Về thời gian: Các số liệu thông tin có liên quan thu thập khoảng thời gian từ ngày 01/01/2012 đến ngày 31/03/2014 I.5 Các phương pháp nghiên cứu I.5.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Phương pháp nghiên cứu tài liệu trình có bước thu thập phân tích thông tin tài liệu nhằm gia tăng hiểu biết chủ đề hay vấn đề Phương pháp sử dụng phần sở lý luận (chương I) để làm rõ SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp Bên cạnh ưu điểm, số khuyết điểm tồn tai, làm ảnh hưởng đến việc triển khai công việc kiểm toán cho có hiệu cao Đó là: - Sự quan tâm hiểu biết đại phận công chúng hoạt động kiểm toán nhiều hạn chế Tâm lý ngại mời kiểm toán doanh nghiệp phổ biến (trừ doanh nghiệp bắt buộc kiểm toán theo luật định) Chính điều hạn chế số lượng khách hàng tất công ty kiểm toán - Một số khách hàng không tạo điều kiện cho KTV sâu tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội không cho phép tiếp xúc phần mềm kế toán khách hàng - Thời gian tiến hành kiểm toán ngắn, vào mùa kiểm toán, thời tế H uế gian bắt đầu kiểm toán lúc phát hành báo cáo kiểm toán ngắn - Yêu cầu công ty kiểm toán trình độ kiểm toán viên khoảng cách xa ại họ cK in h - Công ty soạn thảo chương trình kiểm toán chung cho tất loại hình sản xuất chưa xây dựng chương trình kiểm toán cho loại hình doanh nghiệp cụ thể Do đó, kiểm toán viên phải linh hoạt đề chương trình kiểm toán phù hợp với khách hàng mà kiểm toán - Công ty có quy trình việc đánh giá mức độ trọng yếu rủi ro kiểm soát chưa chuẩn hoá nên thực tế mức trọng yếu đưa chủ yếu dựa Đ vào kinh nghiệm kiểm toán viên chính, tránh khỏi khác biệt kiểm toán viên với kiểm toán viên khác 3.1.2 Nhận xét quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng : 3.1.2.1 Việc tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội khoản mục nợ phải thu khách hàng: - Ưu điểm: Việc tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội khách hàng tiến hành kiểm toán viên giàu kinh nghiệm trình độ cao, áp dụng phương pháp công ty đề như: vấn quan sát tình hình hoạt động đơn vị SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 86 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp kiểm toán, qua đánh giá điểm mạnh điểm yếu hệ thống kiểm soát nội bộ, làm định hướng cho bước kiểm toán sau này… Nhược điểm: - Tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội khách hàng công việc quan trọng, khách hàng mới, công ty có quy mô lớn, công ty sàn chứng khoán, Ngân hàng thương mại, công ty đại chúng…thông qua việc tìm hiểu đánh giá HTKSNB, kiểm toán viên nhìn nhận tổng quan doanh nghiệp thử nghiệm kiểm soát HTKSNB hỗ trợ cho kiểm toán viên thực chiến lược kiểm tra Tuy nhiên, yêu cầu tiến độ công việc nên tế H uế việc dành nhiều thời gian cho công tác chưa đảm bảo, thực khách hàng mà công ty AISC có thực công tác soát xét tháng, tháng ại họ cK in h 3.1.2.2 Việc áp dụng thử nghiệm kiểm soát khoản mục nợ phải thu khách hàng: Hiên nay, công ty có bảng thiết kế thử nghiệm kiểm soát chung khoản mục nợ phải thu khách hàng tạo điều kiện cho trợ lý kiểm toán viên mới, thiếu kinh nghiệm dễ dàng trình thực thử nghiệm kiểm soát 3.1.2.3 Việc thiết kế chương trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng: Ưu điểm: Đ - Công ty có chương trình kiểm toán chuẩn khoản mục báo cáo tài kể chương trình kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng Bên cạnh đó, AISC thiết kế thử nghiệm chi tiết để kiểm tra việc lập dự phòng nợ phải thu khó đòi - Nhược điểm: Công ty chưa có chương trình kiểm toán riêng cho khách hàng có loại hình kinh doanh khác như: sản xuất, kinh doanh dịch vụ, du lịch, bưu điện, ngân hàng…Do đó, kiểm toán viên gặp khó khăn cách thức tiến hành kiểm SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 87 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp toán doanh ngiệp có loại hình như: bưu điện, ngân hàng, dịch vụ ,xây lắp… 3.1.2.4 Việc áp dụng thử nghiệm bản: a Thủ tục phân tích: Các thủ tục phân tích kiểm toán phần hành nợ phải thu công ty đề kiểm toán viên thực đầy đủ nghiêm túc Điều này, giúp cho kiểm toán viên có nhìn bao quát doanh nghiệp Tuy nhiên, thực thủ tục phân tích kiểm toán viên công ty tế H uế AISC hạn chế sau: - Các kiểm toán viên sử dụng phương pháp phân tích đơn giản Do tính chất công việc thời gian kiểm toán không cho phép nên đa phần kiểm kiểm toán viên sử dụng phương pháp đơn giản ại họ cK in h phân tích tỷ số: Vòng quay nợ phải thu, kỳ thu tiền bình quân Các phương pháp phân tích xu hướng, phân tích tính hợp lý chưa đưa sử dụng - Chưa so sánh với số liệu bình quân ngành lĩnh vực kinh doanh doanh nghiệp Theo đoạn VSA 520- “ Quy trình phân tích” “So sánh thực tế đơn vị với đơn vị ngành có quy mô hoạt động, với số liệu thống Đ kê, định mức ngành” Nhưng Công ty AISC chưa thực điều Vì kiểm toán viên khó thấy hợp lý số liệu mặt tổng thể Khi kiểm toán doanh nghiệp có doanh thu tương đối lớn việc áp dụng hạn chế thủ tục phân tích mà chủ yếu dựa vào thủ tục kiểm tra chi tiết, chọn mẫu số nghiệp vụ không đủ để đưa kết luận mục tiêu kiểm toán b Thử nghiệm chi tiết: Các thử nghiệm chi tiết mà kiểm toán viên thực quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng tương đối đầy đủ, đạt mục tiêu kiểm toán đề ra: phát sinh, SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 88 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp tính xác, hữu, đầy đủ, đánh giá, trình bày công bố Đồng thời phát gian lận, sai sót trọng yếu số liệu đơn vị Chu trình kiểm toán doanh thu nợ phải thu khách hàng có quan hệ chặt chẽ với nhau, tiến hành kiểm toán, kiểm toán viên thường thực chung hai khoản mục Do đó, kiểm toán viên dễ dàng nhận sai sót, bất thường hay hợp lý số liệu việc đưa kết luận c Độ tin cậy chứng thu qua thử nghiệm gửi thư xác nhận: Việc gửi thư xác nhận công nợ chưa đảm bảo nhân tố khách quan hợp lý Có số trường hợp thời gian kiểm toán hạn chế công việc gửi thư xác tế H uế nhận kiểm toán viên ủy nhiệm cho khách hàng thực công việc (đặc biệt đối tượng xác nhận doanh nghiệp nước ngoài) Điều làm giảm tính độc lập chứng thu thập ại họ cK in h d Khi có chênh lệch số liệu kiểm toán viên với số liệu đơn vị: Khi có chênh lệch số liệu kiểm toán không phù hợp với chứng từ sổ sách…Kiểm toán viên thường yêu cầu nhân viên kế toán khách hàng giải trình sau tiến hành vấn , thu thập chứng từ phòng ban hay phận khác thích hợp Và nhận lời giải thích kế toán kiểm toán viên kiểm tra tính xác lời giải thích Đ e Kiểm tra việc lập dự phòng khoản nợ phải thu khó đòi: Thông thường kiểm toán viên không tiến hành phân tích khoản nợ theo nhóm tuổi đối chiếu với kỳ hạn toán, thủ tục phân tích hữu ích, qua kiểm toán viên đánh giá khả toán khoản nợ, sách bán chịu công ty đề có nhân viên tuân thủ cách triệt để hay không Khi đơn vị kiểm toán có lập bảng phân tích theo tuổi nợ kiểm toán viên có xu hướng sử dụng bảng phân tích đơn vị mà không tiến hành xem xét, kiểm tra lại cách lập bảng việc cộng dồn có xác hay không Khi phân SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 89 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp tích tuổi nợ kiểm tra việc lập dự phòng, Kiểm toán viên không tuân thủ VSA 540- “Kiểm toán ước tính kế toán” 3.2 Giải pháp : 3.2.1 Kiến nghị chung : - Công ty nên xây dựng chương trình kiểm toán cho loại hình doanh nghiệp cụ thể Việc làm giúp kiểm toán viên rút ngắn thời gian làm việc, đạt hiệu cao công việc thu thập chứng cho khoản mục đầy đủ hiệu, tạo dựng uy tín với khách hàng - Về công tác đào tạo trợ lý kiểm toán mới: tế H uế - Công ty nên giữ vững ngày đề cao chất lượng kiểm toán để nâng tầm thương + Công ty nên khuyến khích việc trao đổi kinh nghiêm kiểm toán viên ại họ cK in h lâu năm với trợ lý kiểm toán Từ giúp cho việc kiểm toán diễn thuận lợi hơn, giúp cho báo cáo kiểm toán có chất lượng độ tin cậy cao + Công ty nên có thư viện lưu trữ hồ sơ điện tử nội (sử dụng mạng internet) tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên việc cập nhập thông tin, bổ sung kiến thức - Về công tác phát triển thương hiệu, tìm khách hàng + Công ty nên có phận kinh doanh phận marketting để phát triển Đ thương hiệu, mở rộng thị trường tăng lượng khách hàng cho công ty + Nâng cấp website cho thật chuyên nghiệp tạo thuận lợi cho khách hàng truy cập website công ty, thông qua khách hàng thân thiết để tìm khách hàng - Áp lực thời gian nhân viên công ty Công ty nên đầu tư vào phần mềm kiểm toán, tiếp thu tảng phần mềm kiểm toán quốc tế định hướng theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam Chỉ công việc kiểm toán viên giảm đáng kể, bớt căng thẳng, giúp kiểm toán viên tiết kiểm thời gian mà thu thập chứng có chất lượng cao SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 90 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp - Kiểm toán môi trường tin học + Các kiểm toán viên AISC nên tìm hiểu, nghiên cứu sâu việc sử dụng phần mềm, hệ thống máy tính cách tham gia khóa học có buổi thảo luận chia kinh nghiệm nhân viên chuyên gia lĩnh vực cụ thể + Nếu điều kiện cần đến kỹ chuyên sâu, Kiểm toán viên công ty Kiểm toán AISC áp dụng điều VSA 401 “Thực kiểm toán mội trường tin học”: “Kiểm toán viên phải yêu cầu giúp đỡ chuyên gia thành thạo kỹ chuyên sâu Những người công kiểm tế H uế toán viên chuyên gia khác công ty” + Ngoài KTV cần thống việc lưu trữ hồ sơ kiểm toán.Việc trình bày trang giấy làm việc nên ghi rõ phần mục tiêu, công việc, kết kết ại họ cK in h luận cho bước thực 3.2.2 Kiến nghị quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng : 3.2.2.1 Việc tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ: - Nên thực nhiều phương pháp để tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội Đối với công ty có quy mô lớn có hệ thống kiểm soát nội phức tạp đòi hỏi kiểm toán viên không vấn, quan sát mà phải thực Đ phương pháp tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội đơn vị như: sử dụng phép thử Walk- through, lưu đồ, bảng tường thuật Điều này, không giúp kiểm toán viên điều chỉnh thử nghiệm mà tư vấn, góp ý cho khách hàng hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội - Nên hoàn thiện bảng câu hỏi kiểm soát nội đơn vị phần hành nợ phải thu khách hàng Dưới bảng câu hỏi nhằm giúp kiểm toán viên tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội khách hàng.Từ góp ý, tư vấn cho doanh nghiệp (Xem bảng biểu 3.1) SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 91 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp Bảng 3.1 - Bảng câu hỏi tìm hiểu HTKSNB doanh nghiệp Câu hỏi Có Không N/A Nhận xét Các khoản bán chịu có xét duyệt trước hàng gửi không? Các sách bán chịu có cụ thể cho khách hàng không? Các hoá đơn bán hàng có đánh số trước liên tục không? Phương thức tín dụng có xem xét phê chuẩn nhân viên có trách nhiệm hay không? Có kiểm soát để đảm bảo tất hàng hoá rời kho ghi nhận lập hoá đơn kịp thời cho khách hàng hay không? (Việc xuất hàng phải ghi phiếu xuất kho đánh số trước, hay ghi vào sổ xuất hàng mà sau đối chiếu lại với hoá đơn) Bảng giá có duyệt để làm sở tính tiền hoá đơn hay không? tế H uế Hoá đơn có kiểm tra độc lập trước gửi hàng hay không? Tất hoá đơn có giám đốc người có thẩm quyền phê chuẩn trước phát hành hay không? Đơn vị có đưa sách cụ thể bán chịu, chiết khấu Ban giám đốc chấp thuận hay không? ại họ cK in h 10 Hàng tháng đơn vị có gửi bảng kê công nợ cho khách hàng hay không? 11 Việc nhận hàng trả lại có phê duyệt người có thẩm quyền hay không? 12 Nguyên nhân trả hàng lại có điều tra không 13 Đơn vị có phân loại doanh thu bán chịu doanh thu thu tiền mặt hay không? 14, Các giấy báo có (credit note) có lập cho hàng bị trả lại, bị giảm giá hay không? Đ 15 Tất giấy báo có chấp thuận giám đốc hay người có trách nhiệm hay không việc chấp nhận có thể chữ ký hay không? 16 Việc xoá sổ nợ phải thu khó đòi có phê chuẩn thực văn Giám đốc hay người có thẩm quyền hay không? 17 Hàng tháng có thực việc đối chiếu sổ phụ nợ phải thu khách hàng sổ tổng hợp hay không? 18 Đơn vị có thực việc đối chiếu công nợ với khách hàng định kỳ cuối niên độ hay không? 19 Có phân nhiệm người thu tiền người ghi sổ Nợ phải thu hay không? 20 Việc xoá sổ nợ khó đòi phê duyệt? Giới hạn số tiền bao nhiêu? Chứng từ ghi nào? “Nguồn: Giáo trình Kiểm toán, Trường Đại Học Kinh tế Tp Hồ Chí Minh” SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 92 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp 3.2.2.2 Thử nghiệm kiểm soát - Thử nghiệm kiểm soát thử nghiệm quan trọng quy trình kiểm toán, công ty biết tận dụng cách hợp lý hiệu mang lại cao hơn, góp phần giảm bớt thử nghiệm bản, tiết kiệm thời gian chi phí Đối với công ty mà hệ thống kiểm soát nội đánh giá tương đối hữu hiệu, KTV nên tăng cường thủ tục kiểm soát, em xin đưa số thủ tục kiểm soát nên thực sau: - Kiểm tra việc đánh số liên tục phiếu xuất kho hóa đơn cách: KTV chọn vài phiếu xuất kho hóa đơn tương ứng để kiểm tra việc đánh số liên tục hàng, khách hàng tế H uế chứng từ này, kiểm tra phiếu xuất kho có đầy đủ chữ ký thủ kho, phận gửi - Kiểm tra trình nhận hàng trả lại công ty: giúp KTV xác định nguyên nhân hàng bán trả lại kiểm tra xem hàng bán có thực trả lại hay không ại họ cK in h KTV chọn mẫu nghiệp vụ hàng bán bị trả lại để tiến hành kiểm tra trình trả lại hàng công ty, sau tổng hợp vào bảng kết - Kiểm tra đối chiếu phận: KTV thu thập bảng kê đối chiếu vào cuối tháng để kiểm tra việc thực đối chiếu định kỳ phận xuất hàng phận lập hóa đơn, đối chiếu định kỳ phiếu xuất kho lệnh bán hàng, nhằm mục đích xem việc kiểm tra, đối chiếu đơn vị có thực không Đ - Kiểm tra việc lập dự phòng nợ phải thu khó đòi xóa sổ khoản nợ phải thu không thu hồi có theo sách công ty không, có phê chuẩn cấp có thẩm quyền hay không - Ngoài ra, công ty nên thực thủ tục kiểm soát trước để đánh giá hệ thống kiểm soát nội đơn vị trước thực thử nghiệm bản, việc thực thử nghiệm kiểm soát chung với thử nghiệm làm giảm mục đích nhằm thiết kế cho thử nghiệm - Thử nghiệm kiểm soát sau thực nên lưu lại để làm chứng kiểm toán SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 93 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp - Khi thực thử nghiệm kiểm soát nghiệp vụ bán chịu, kiểm toán viên nên lưu ý khoản hàng ký gửi chúng ghi nhận doanh thu bán hàng 3.2.2.3 Thử nghiệm bản: a Kiến nghị việc áp dụng thủ tục phân tích : Các kiểm toán viên nên sử dụng thêm nhiều thủ tục phân tích khác Theo đoạn VSA 520- “Quy trình phân tích” trình thực quy trình phân tích, kiểm toán viên phép sử dụng nhiều phương pháp khác từ việc so sánh đơn giản đến phân tích phức tạp đòi hỏi phải sử dụng kỹ thuật tế H uế thống kê tiên tiến Ví dụ như: - So sánh số vòng quay khoản phải thu khách hàng năm so với năm trước Số vòng quay tính tỷ lệ phần trăm doanh thu bán chịu khoản phải thu bình quân Số vòng quay cao chứng tỏ tình hình quản lý nợ tốt, ại họ cK in h toán hạn, doanh nghiệp có khách hàng quen thuộc, ổn định uy tín - So sánh tỷ lệ nợ phải thu hạn cuối kỳ nợ phải thu cuối kỳ năm Qua đó, kiểm toán viên đánh giá khả thu hồi nợ doanh nghiệp thấy việc lập dự phòng đơn vị hợp lý chưa - Tính tỷ lệ: Nợ phải thu xoá sổ doanh thu bán chịu tỷ lệ nợ phải thu xoá sổ dự phòng nợ phải thu khó đòi Qua đó, kiểm toán viên thấy việc xoá sổ khoản phải thu khó đòi có hợp lý hay không Nếu tỷ số cao kiểm Đ toán viên phải xem xét kỹ việc phê chuẩn việc xoá sổ nợ phải thu khó đòi, đồng thời xem thêm việc phê chuẩn bán chịu đơn vị đánh giá lại việc lập dự phòng đơn vị Nên so sánh với số liệu bình quân ngành đối thủ cạnh tranh - Theo đoạn VSA 520- “Quy trình phân tích” Kiểm toán viên nên so sánh thực tế đơn vị với đơn vị ngành có quy mô hoạt động, với số liệu thống kê, định mức ngành - Sau kiểm toán viên tính tỷ số tài phân tích biến động khoản nợ phải thu, kiểm toán viên nên so sánh với tỷ số ngành mà doanh nghiệp kinh SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 94 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp doanh đối thủ cạnh tranh.Từ thấy cách tổng quát tình hình doanh nghiệp, từ vào kiểm tra chi tiết Tăng cường việc vận dụng kết phân tích để giảm thiểu thử nghiệm chi tiết - Kiểm toán viên nên quan tâm việc sử dụng thủ tục phân tích.Khi chọn thông số để phân tích, Kiểm toán viên cần quan tâm đến chất nhóm thông số, kết hợp ý nghĩa kết đạt - Phân tích biến động tỷ trọng khoản phải thu khoản dự phòng nhằm đánh giá khả thu hồi công nợ việc tuân thủ quy định chuận mực kế tế H uế toán Từ xem xét tình hình biến động bất thường nợ phải thu số khách hàng chủ yếu - Tính toán tiêu nợ phải thu cuối kỳ theo ước tính so sánh với số dư cuối kỳ ại họ cK in h thực tế nhằm đánh giá hợp lý số dư nợ phải thu - Phân tích tỷ số khác khoản phải thu tài sản lưu động, chi phí dự phòng nợ phải thu Câp nhật chuẩn mực, thông tư để đảm bảo tính xác Theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014, xóa bỏ TK 139 “Dự phòng nợ phải thu khó đòi”, thay vào sử dụng TK 229 “Dự phòng tổn thất tài sản” Vì Đ Kiểm toán viên cần cập nhật để tăng tính xác thủ tục phân tích  Nếu công ty áp dụng tốt thủ tục phân tích, thực cách đồng kiểm toán viên tốn thời gian cho việc thu thập chứng mà đảm bảo độ tin cậy chứng b Kiến nghị việc gửi thư xác nhận: - Đối với nợ phải trả chứng nhận từ việc gửi thư xác nhận chứng có độ tin cậy cao nhất, nhiên thông qua thư xác nhận nhận kiểm toán viên điều chỉnh thử nghiệm khác Do kiểm toán viên nên độc lập việc gửi thư xác nhận SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 95 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp Việc gửi thư xác nhận độc lập có số thuận lợi: - Đảm bảo thư gửi gửi nhà cung cấp cần gửi - Thông tin nhận đảm bảo khách quan xác (bởi nhờ khách hàng gửi thư xác nhận trường hợp có chênh lệch không chắn khách hàng không giữ lại) c Khi có chênh lệch số liệu kiểm toán viên với số liệu đơn vị Theo đoạn 24 VSA 200- “Mục tiêu nguyên tắc chi phối kiểm toán báo cáo tài chính” Khi có chênh lệch số liệu kiểm toán không phù hợp với chứng từ sổ sách… Khi nhận giải trình Giám đốc đơn vị, kiểm tế H uế toán viên không thừa nhận giải trình đúng, mà phải tìm chứng cần thiết chứng minh cho giải trình đó” Ví dụ sau: Khi nhận lời giải thích kế toán kiểm toán viên nên tiến hành tra chi tiết ại họ cK in h kiểm tra tính xác lời giải thích Bằng cách mở rộng mẫu kiểm Kiểm toán viên nên cập nhật số tiêu ngành để có xét đoán hợp lý lời Đ giải thích doanh nghiệp có chênh lệch SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 96 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp PHẦN III: KẾT LUẬN III.1 Kết luận Qua thời gian thực tập Công ty TNHH AISC, với việc tìm hiểu tình hình công tác kiểm toán thực tế công ty, đặc biệt công tác kiểm toán nợ phải thu khách hàng, em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp khóa luận giải tế H uế ba mục tiêu sau: - Khái quát vấn đề kiểm toán nợ phải thu khách hàng - Tìm hiểu phân tích thực trạng công tác kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty để rút khác thực tế so với hướng dẫn nguyên tắc ại họ cK in h phương pháp kiểm toán sách hướng dẫn, chuẩn mực kiểm toán - Đánh giá ưu nhược điểm phương pháp kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty Trên sở đưa biện pháp góp phần hoàn thiện công tác kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty Do hạn chế mặt kiến thức kinh nghiệm thực tế nên khóa luận em tránh khỏi thiếu sót Em mong nhận quan tâm ý Đ kiến đóng góp quý thầy cô giáo để khóa luận em hoàn thiện III.2 Kiến nghị Trên sở kiến thức học với kiến thức thực tế mà em tiếp thu trình thực tập Công ty TNHH AISC, em mạnh dạn đề xuất số ý kiến với mong muốn Công ty vận dụng có hiệu Mặc dù ý kiến em đưa hạn chế em mong nhận quan tâm Công ty Công ty áp dụng tương lai III.3 Hướng tiếp tục nghiên cứu đề tài SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 97 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp Nếu có điều kiện thời gian kiến thức thân, em mong muốn tìm hiểu công tác kiểm toán công ty nói chung hay công tác kiểm toán nợ phải thu nói riêng Hơn nữa, em hy vọng tiếp tục tìm hiểu kỹ hơn, mở rộng phạm vi nghiên cứu tình hình kiểm toán nợ phải thu khách hàng công ty ngành nước để so sánh điểm giống nhau, khác khi kiểm toán khoản mục Công ty TNHH AISC đơn vị khác Từ đưa giải pháp góp Đ ại họ cK in h tế H uế phần hoàn thiện công tác kiểm toán nợ phải thu khách hàng Công ty SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 98 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO TS Vũ Hữu Đức, ThS Võ Anh Dũng (2004), Kiểm toán, Trường Đại học kinh tế TP.HCM, NXB Thống kê Bộ Tài chính, Chuẩn mực kế toán, kiểm toán Việt Nam thông tư liên quan Công ty TNHH Tư vấn Kiểm toán Dịch vụ Tin học AISC, Hồ sơ kiểm toán, giấy tờ làm việc kiểm toán viên tế H uế Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) (2010), Chương trình kiểm toán mẫu Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) ban hành theo định số 1089/QĐ – VACPA ngày 01/10/2010 Hội kế toán kiểm toán Việt Nam (VAA) (2006), Tạp chí kế toán số 57, 61 ại họ cK in h Th.S Đào Nguyên Phi (2009), Bài giảng Phân tích Hoạt động kinh doanh, Trường Đ Đại học kinh tế Huế SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 99 GVHD: TS Nguyễn Đình Chiến Khóa luận tốt nghiệp Đ ại họ cK in h tế H uế GIẤY XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP SVTH: Nguyễn Quang Hoài Sơn 100