BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI -o0o - CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự – Hạnh phúc BẢN XÁC NHẬN CHỈNH SỬA LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ MINH ĐÔNG Họ tên tác giả luận văn: Lê Minh Đông Đề tài luận văn: Nghiên cứu thiết bị đo thông số huyết động dùng siêu âm Chuyên ngành: Kỹ thuật Y sinh Mã số SV: CB140284 ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU THIẾT BỊ ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG DÙNG SIÊU ÂM Tác giả, Người hướng dẫn khoa học Hội đồng chấm luận văn xác nhận tác giả sửa chữa, bổ sung luận văn theo biên họp Hội đồng ngày 3/3/2016 với nội dung sau: Hội đồng không yêu cầu tác giả chỉnh sửa Ngày 07 tháng 03 năm 2016 Chuyên ngành: Kỹ thuật y sinh LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT Y SINH Giáo viên hướng dẫn GS TS Nguyễn Đức Thuận Tác giả luận văn Lê Minh Đông CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TS Nguyễn Thái Hà NGƯỜI HƯỚNG DẪN: GS TS NGUYỄN ĐỨC THUẬN Hà Nội – 2/2016 LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN Hoàn thành luận văn này, xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới GS.TS Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu của riêng Tất cả dữ liệu, kết quả luận văn trung thực chưa từng được công bố bất kì công trình khác Nguyễn Đức Thuận, người đã tận tình hướng dẫn suốt thời gian thực hiện luận văn Tôi cũng xin gửi lời cám ơn sâu sắc tới các Thầy Cô Bộ môn Công nghệ Điện tử Kỹ thuật Y sinh, Trung tâm Điện tử y sinh các Thầy Cô Tác giả Viện Điện tử - Viễn thông đã giúp đỡ suốt thời gian học tập, nghiên cứu, thực hiện luận văn Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn Anh Phan Thành Đô, quản lý công ty TNHH Lê Minh Đông thiết bị y tế Điện Dương đã tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện luận văn Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè đã động viên, khích lệ tạo điều kiện cho học tập, nghiên cứu tốt Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả Lê Minh Đông MỤC LỤC 3.1.1.1 Một số tính chất vật lý của siêu âm 39 3.1.1.2 Quá trình lan truyền sóng âm thể 41 LỜI CAM ĐOAN .1 3.1.2.1 Đầu dò siêu âm 44 LỜI CẢM ƠN .3 3.1.2.2 Bộ phận xử lý tín hiệu thông tin .46 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 3.1.2.3 Các kiểu siêu âm 47 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ BẢNG BIỂU .9 3.2 Theo dõi huyết động siêu âm Doppler 49 PHẦN MỞ ĐẦU .12 3.2.1 Nguyên lý theo dõi huyết động siêu âm Doppler .49 CHƯƠNG TIM VÀ THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG 14 3.2.2 Sơ đồ khối tổng quan thiết bị 54 1.1 Tim hệ tuần hoàn 14 3.2.3 Kỹ thuật đo .55 1.2 Huyết động 20 CHƯƠNG THIẾT BỊ ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG KHÔNG XẤM LẤN 1.2.1 Huyết áp (BP) 21 DỰA TRÊN NGUYỀN LÝ SIÊU ÂM DOPPLER (USCOM) 59 1.2.2 Cung lượng tim (CO) sức cản mạch hệ thống (SVR) 21 4.1 Thiết bị USCOM .59 1.2.3 Tiền gánh thể tích nhát bóp 22 4.2 Ứng dụng thiết bị USCOM .65 1.2.4 Tiền gánh - Sức bóp tim - Hậu gánh 23 4.2.1 Các trường hợp lâm sàng điển hình ứng dụng USCOM ÚC .65 1.2.5 Tổng lượng ô-xy cung cấp - DO2 24 4.2.2 Ứng dụng thiết bị USCOM bệnh viện Việt Đức 68 1.2.6 Sơ đồ quan hệ các thông số huyết động 25 4.2.3 Ứng dụng thiết bị USCOM bệnh viện Nhi Trung Ương .70 CHƯƠNG CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG 26 CHƯƠNG KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN 77 2.1 Các phương pháp đo can thiệp 26 5.1 Kết Luận 77 2.1.1 Phương pháp Fick .26 5.2 Hướng phát triển .78 2.1.2 Phương pháp pha loãng chất chỉ thị 28 TÀI LIỆU THAM KHẢO 79 2.1.3 Phương pháp pha loãng nhiệt 30 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC 80 2.1.4 Phương pháp PiCCO 31 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ 81 2.2 Các phương pháp đo không can thiệp 33 2.2.1 Phương pháp cộng hưởng từ 33 2.2.2 Phương pháp Tim đồ trở kháng ngực (ICG) 34 2.2.3 Phương pháp siêu âm Doppler 36 CHƯƠNG ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG BẰNG SIÊU ÂM DOPPLER 39 3.1 Cơ sở lý thuyết siêu âm 39 3.1.1 Nguyên lý siêu âm tổng quan 39 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ đầy đủ AV Aortic Valve PV Pulmonary Valve TV Tricuspid Valve MV Mitral Valve BP Blood Pressure CO Cardiac Output Monitoring SVR Systemic Vascular Resistance SV Stroke Volume HR Heart Rate 10 LVEDV Left Ventricle End Diasole Volume 11 Vpk Peak Velocity of Ventricular Ejection 12 DO2 Oxygen Delivery 13 Sao2 Oxygen Saturation of Arterial Blood 14 Spo2 Peripheral Capillary Oxygen Saturation 15 Dpo2 Peripheral Capillary Oxygen Delivery 16 Dpo2I Peripheral Capillary Oxygen Delivery Index 17 PiCCO Pulse Contour Cardiac Output 18 VEPC Velocity Encoded Phase Contrast 19 ICG Impedance Cardiography 20 RCSA Right Cross Sectional Area 21 LCSA Left Cross Sectional Area 22 FT Flow Time 23 vti Velocity Time Integral 24 CI Cardiac Index 25 BSA Body Surface Area 26 SVI Stroke Volume Index 27 USCOM Utrasonic Cardiac Output Monitoring 28 SVV Stroke Volume Variation 29 SVRI Systemic Vascular Resistance Index 30 ET % Ejection Time 31 FTc Flow Time Correct 32 INO Inotropic Index 33 MD Minute Distance DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ BẢNG BIỂU 34 CPO Cardiac Power Hình 1.1 Vị trí tim lồng ngực 14 35 PKN Potential & Kinetic Energy Ratio Hình 1.2 Vị trí van tim 15 Hình 1.3 Hệ tuần hoàn 16 36 SW Stroke Work 38 SVS Stroke Volume Saturation 39 Pmn Mean Pressure Gradient Across The Valve 40 GEDI Global End Diastolic Index 41 MAP Mean Arterial Pressure 42 APsys Arterial Pressure Systolic 43 APdia Arterial Pressure Diastolic 44 MPAP Mean Pulmonary Arterial Pressure 45 GEF Global Ejection Fraction 46 CPI Cardiac Power Index 47 PVPI Pulmonary Vascular Permeability Index 48 ELWL Extra Vascular Lung Water Index 49 Scv02 Central Venous Oxygen Saturation 50 V02 Volume of Oxygen Hình 1.4 Kỳ tâm trương, kỳ tâm thu 17 Hình 1.5 Chu kỳ tim .17 Hình 1.6 Dòng chảy phân lớp 18 Hình 1.7 Dòng chảy qua van .18 Hình 1.8 Dòng chảy phân lớp qua đoạn mạch cong 19 Hình 1.9 Dòng rối qua van hẹp 19 Hình 1.10 Định luật ôm với hệ tuần hoàn 20 Hình 1.11 Đặc tuyến Frank - Starling .22 Hình 1.12 Sơ đồ quan hệ thông số huyết động 25 Hình 2.1 Các phương pháp theo dõi huyết động .26 Hình 2.2 Phương pháp Fick 27 Hình 2.3 Phương pháp pha loãng chất chỉ thị 29 Hình 2.4 Phương pháp pha loãng nhiệt .31 Hình 2.5 Phương pháp PiCCO 32 Hình 2.6 Đồ thị huyết áp động mạch theo dõi 32 Hình 2.7 Các thông số huyết động PiCCO 33 Hình 2.8 Phương pháp tim đồ trở kháng ngực ICG 35 Hình 2.9 Đường cong thay đổi trở kháng tốc độ thay đổi trở kháng ngực .35 Hình 2.10: Đo tốc độ dòng máu dựa nguyên lý siêu âm Doppler .37 Hình 2.11 Van động mạch chủ van độn .37 Hình 3.1 Sơ đồ minh họa thông số chu kỳ( cycle) bước song (wave length), tần số siêu âm 41 Hình 3.2 Chùm tia siêu âm qua môi trường trở kháng khác 44 Hình 3.3 Đo tốc độ dòng máu dựa nguyên lý siêu âm Doppler .50 Hình 3.4 Van động mạch chủ, van động phổi 51 Hình 4.18 Kết quả đo Bác sỹ D .75 Hình 3.5 Đường kính van tỷ lệ với chiều cao 51 Hình 4.19 Kết quả đo Bác sỹ H .76 Hình 3.6 Dữ liệu Doppler thu được 52 Hình 3.7 Tính cung lượng tim thể tích thể tích nhát bóp 53 Hình 3.8 Sơ đồ khối thiết bị đo huyết động siêu âm Doppler 54 Hình 3.9 Hương chùm siêu âm qua van động mạch chủ (trái), van động mạch phổi (phải) 55 Hình 3.10 Xoay dò vị trí van động mạch chủ (trái), van động mạch phổi (phải) .55 Hình 3.11 Chùm siêu âm bị phản xạ qua môi trường khí 56 Hình 3.12 Các hướng khác của đầu dò, giá trị vận tốc thu được khác 57 Hình 3.13 Dữ liệu thu được ở các hướng khác 57 Hình 3.14 Dạng tín hiệu cần thu .58 Hình 4.1 Theo dõi huyết động không xâm 1ấn USCOM 59 Hình 4.2 Thiết bị USCOM 60 Hình 4.3 Đồ thị xu hướng thay đổi thông số huyết động theo thời gian 63 Hình 4.4 So sánh USCOM Flow probe 63 Hình 4.5 Thông số kỹ thuật USCOM 64 Hình 4.6 Kết quả USCOM trước điều trị bệnh nhân 1a 65 Hình 4.7 Dải thông số huyết động bình thường Úc .66 Hình 4.8 Xu hướng thay đổi huyết động bệnh nhân 1a 66 Hình 4.9 Chiều hướng tác động của thuốc với thông số huyết động 67 Hình 4.10 Kết quả theo dõi huyết động bệnh nhân 1b 68 Hình 4.11 Kết quả so sánh giá trị thông sô huyết động USCOM PiCCO 69 Hình 4.12 Kết quả đối chiếu USCOM giữa hai người đo 70 Hình 4.13 Kết quả đo bệnh nhân A sau dùng noradrenaline 71 Hình 4.14 Kết quả đo bệnh nhân A sau truyền dịch 72 Hình 4.15 Kết quả đo bệnh nhân HA chưa dùng dopamine, noradrenaline 73 Hình 4.16 Kết quả đo bệnh nhân HA sau dùng dopamine,noradrenaline 74 Hình 4.17 Kết quả đo Bác sỹ T 75 10 11 Trình bày tổng quan ưu nhược các phương pháp theo dõi huyết động PHẦN MỞ ĐẦU theo hai nhóm phương pháp can thiệp phương pháp không can thiệp Theo dõi các thông số huyết động rất cần thiết đối với các Bác Sỹ để chẩn đoán điều trị các bệnh lý dẫn đến mất cân tưới máu cung cấp oxy cho  CHƯƠNG 3: ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG BẰNG SIÊU ÂM DOPPLER các tế bào Những thông số phản ánh lượng máu lưu thông hệ tuần hoàn, sức Trình bày lý thuyết siêu âm, nguyên lý, kỹ thuật đo thông huyết động cản của hệ mạch với quá trình máu vận chuyển hay khả co bóp của tim, siêu âm Doppler nguồn tư liệu hữu ích để các Bác Sỹ đánh giá tình trạng tim mạch tình trạng hệ thống tuần hoàn  CHƯƠNG 4: THIẾT BỊ ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG KHÔNG XÂM LẤN DỰA TRÊN NGUYÊN LÝ SIÊU ÂM DOPPLER (USCOM) Trên thế giới hiện có nhiều phương pháp đo thông số huyết động được thực hiện Trong nhóm các phương pháp can thiệp gồm phương pháp: Fick, pha loãng chất chỉ thị màu, pha loãng nhiệt, PiCCO; nhóm các phương pháp không can thiệp được sử dụng hiện phương pháp cộng hưởng từ, tim đồ trở kháng ngực siêu âm Doppler.Trong đó, chẩn đoán điều trị tim Việt Nam còn gặp nhiều hạn chế giá cả đắt đỏ, thiếu trang thiết bị, bệnh nhân quá tải Xét thấy phương pháp đo thông số huyết động dùng siêu âm Doppler phương pháp mới, Trình bày tính ứng dụng của thiết bị USCOM theo dõi điều trị  CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN Kết luận các kết quả đạt được đề tài đưa hướng nghiên cứu tiếp theo Kết quả chính mà luận văn đạt được: - an toàn, hoàn toàn không xâm lấn, dễ thực hiện, chi phí cho lần thực hiện thấp huyết động siêu âm Doppler được trình bày cách toàn diện Hơn 10 năm đưa thị trường đã có 200 công bố khoa học dựa thực tiễn lâm sàng chứng minh tính hiệu quả của phương pháp việc cung cấp thông tin luận văn kỹ thuật - huyết động tới các Bác Sỹ Điều cho thấy, việc nghiên cứu thiết bị đo thông số huyết động siêu âm thiết thực với tình hình ở Việt Nam cũng xu hướng phát triển của thế giới Một những nghiên cứu đầu tiên Việt Nam đo lường thông số Đã tìm hiểu được nguyên lý, kỹ thuật đo tính của thiết bị mới theo dõi huyết động thế giới - Tìm hiểu ứng dụng của thiết bị những trường hợp lâm sàng điển hình Thực hành lấy tín hiệu tìm hiểu nhận định tính chính xác của thiết bị Trong nội dung của luận văn, tác giả đã nghiên cứu các thông số huyết động chính, quan hệ giữa các thông số huyết động; các phương pháp đo thông số những bệnh viên đầu tiên thử nghiệm thiết bị mới đo lường thông số huyết động huyết động; nguyên lý, kỹ thuật đo, vận hành ứng dụng thiết bị theo dõi huyết động siêu âm Doppler thế giới Việt Nam Luận văn gồm các nội dung chính sau:  CHƯƠNG 1: TIM VÀ THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG Trình bày tổng quan tim, hệ tuần hoàn các thông số huyết động cũng quan hệ giữa các thông số huyết động  CHƯƠNG 2: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG 12 13 CHƯƠNG TIM VÀ THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG Máu chảy qua tim theo chiều van tim ngăn máu chảy ngược Có hai van nhĩ thất - van nối tâm nhĩ tâm thất van lá (TV) van lá (AV) Có hai van nối tâm thất với động mạch: van động mạch chủ (AV) van động mạch phổi 1.1 Tim và hệ tuần hoàn Tim phận quan trọng hệ tuần hoàn với chức bơm đặn (PV) Hai van nằm đối diện lệch góc 60 độ (hình 1.2) để đẩy máu theo động mạch đem dưỡng khí các chất dinh dưỡng đến toàn thể, đồng thời loại bỏ các chất thải quá trình trao đổi chất Tim hút máu từ tĩnh mạch sau đẩy máu đến phổi để trao đổi khí CO2 lấy khí O2 [9] Trái tim nằm ở khoang giữa trung thất ngực, nghiêng góc, đỉnh tim hướng phía bên trái thể Khoảng 2/3 quả tim nằm phía bên trái, 1/3 còn lại nằm phía bên phải Quả tim bình thường có kích thước nắm tay siết chặt (hình 1.1) Hình 1.2 Vị trí van tim Hệ thống tim mạch hệ kín gồm hai vòng tuần hoàn Tim phải tống máu Hình 1.1 Vị trí tim lồng ngực đến phổi còn tim trái tống máu nuôi thể Lưu lượng máu điểm vòng tuần hoàn ( trừ trường hợp có dòng chảy ngược shunt) Máu Trong thể người tim được chia thành bốn phần: tâm nhĩ trái tâm nhĩ có nồng độ oxy thấp vào tâm nhĩ phải từ tĩnh mạch chủ dưới đến phải ở nửa trên; tâm thất trái tâm thất phải ở nửa dưới Thường tâm nhĩ phải nhĩ phải.Van ba mở máu nghèo oxy được đổ tâm thất phải.Van ba lá tâm thất phải được gộp vào gọi nửa bên phải phần được gọi nửa bên đóng tạo áp lực lên tâm thất phải, áp lực khiến van động mạch phổi mở đẩy máu trái của tim Tim được bao bọc túi bảo vệ, gọi màng tim có chứa động mạch phổi Từ máu được bơm vào hệ tuần hoàn phổi, máu nhận lượng nhỏ chất bôi trơn Tim được cấu tạo thành ba lớp: thượng tâm vị; tim; được oxy thải carbon dioxide Máu được tăng cường oxy trở tâm nhĩ trái, màng của tim Trái tim người trung bình đập 72 lần phút, đập van hai lá mở máu được đổ vào tâm thất trái Khi van hai lá đóng tạo áp lực lên khoảng 2,5 tỷ lần thời gian trung bình 66 năm tuổi thọ Nó nặng khoảng 250- tâm thất trái làm mở van động mạch chủ Máu được đẩy lên động mạch chủ 300 gram ở nữ giới 300 đến 350 gram ở nam giới [10] nuôi thể nơi oxy được sử dụng chuyển hóa thành carbon dioxide Ngoài 14 15 máu mang dưỡng chất từ gan hệ tiêu hóa đến các quan khác của thể, đồng thời vận chuyển chất thải đến gan thận Tĩnh mạch vận chuyển máu đến tim, động mạch đẩy máu khỏi tim Tĩnh mạch thường có áp lực thấp so với động mạch (hình 1.3) Hình 1.4 Kỳ tâm trương, kỳ tâm thu Hình 1.5 Chu kỳ tim Hình 1.3 Hệ tuần hoàn Tiếng tim ‘Lub – dub’ loại âm nghe được từ ống nghe ‘Lub’ âm Kỳ tâm thu, tâm thất co đẩy máu van động mạch chủ van động mạch cuối tâm trương van lá van lá đóng ‘Dub’ âm cuối tâm thu van phổi với vận tốc cao Kỳ tâm trương sau van động mạch chủ động mạch động mạch chủ van động mạch phổi đóng Các âm có sự khác biệt phổi đóng,van hai lá ba lá mở để máu đổ tâm thất Ba pha của tâm trương nhỏ đối với âm khác mà Doppler thu được Bản ghi Doppler chuyển gồm máu đổ tâm thất, tim dãn tâm nhĩ co (hình 1.4 -1.5) [1] động của dòng máu thường có tiếng nhẹ ‘whooshing’ ‘Clicky’ âm van đóng mở 16 17 Máu chảy qua tim, van động mạch dòng phân lớp dòng rối Bình Khi máu chảy qua sườn lên, đoạn vòng cung sườn xuống của động mạch, thường máu chảy theo dòng phân lớp Các tế bào hồng cầu di chuyển với vận tốc ta thấy được sự thay đổi của dòng phân lớp Khi máu lưu thông trong tương đương Khi trái tim khỏe mạnh máu từ tâm thất trái qua van đoạn lên của động mạch thì vận tốc của các phân tử trở nên bất đối xứng, gần hệ mạch thường dòng phân lớp Xem hình dưới ta thấy chuyển động của các tế thành mạch phía vận tốc lớn, xa vận tốc nhỏ Đối với đoạn bào máu có dạng đồ thị parabol Khi máu lưu thông qua động mạch hay tĩnh mạch: xuống của động mạch thì ngược lại gần thành mạch phía có phân tử có thành mạch gây ma sát cản trở chuyển động của các tế bào gần thành mạch khiến vận tốc lớn (hình 1.8) tốc độ của các tế bào nhỏ các tế bào ở giữa (hình 1.6) Vận tốc lớn ở vị trí máu từ tâm thất đổ van động mạch chủ, van động mạch phổi Tưởng tượng nước chảy vòi nước dòng phân lớp Khi chảy qua tiết diện nhỏ thì vận tốc lớn ngược lại (hình 1.7) [1] Hình 1.8 Dòng chảy phân lớp qua đoạn mạch cong Dòng rối thường xảy hẹp van, dòng chảy ngược cũng loại dòng Hình 1.6 Dòng chảy phân lớp rối Trong giai đoạn tâm thu máu được đẩy qua van bị hẹp dẫn đến vận tốc lớn gây xoáy dòng.Trường hợp hẹp van vận tốc đỉnh tăng vọt âm lớn (hình 1.9) Hình 1.7 Dòng chảy qua van Hình 1.9 Dòng rối qua van hẹp 18 19 Bảng 3.1 Tính số thông số huyết động 3.2.3 Kỹ thuật đo Để thu được tín hiệu Doppler của dòng máu qua van động mạch chủ van CO cung lượng tim CO= SV x HR = vti x CSA x HR động mạch phổi cần đặt đầu dò ở hõm ức khoang liên sườn, tùy vào cấu trúc giải phẫu của bệnh nhân mà lựa chọn vị trí để thu dạng tín hiệu tối ưu hình 3.9; CI chỉ số tim CI = CO/BSA SV thể tích nhát bóp SV=vti x CSA SVI chỉ số thể tích nhát bóp SVI =SV/BSA SVR sức cản mạch hệ thống BP/CO DO2 phân phối oxy DO2= 1.34 x Hb x Sp02 x CO 3.10 3.2.2 Sơ đồ khối tổng quan thiết bị Hình 3.9 Hương chùm siêu âm qua van động mạch chủ (trái), van động mạch phổi (phải) Hình 3.10 Xoay dò vị trí van động mạch chủ (trái), van động mạch phổi (phải) Hình 3.8 Sơ đồ khối thiết bị đo huyết động siêu âm Doppler 54 55 Trong kỹ thuật thu tín hiệu cần chú ý: chùm siêu âm bị phản xạ nhiều qua môi trường khí dò vậy cần dùng gel siêu âm để phối hợp trở kháng đặt đầu dò bề Hình 3.11 Chùm siêu âm bị phản xạ qua môi trường khí Hình 3.12 Các hướng khác đầu dò, giá trị vận tốc thu khác mặt da, đồng thời hạn chế chiếu chùm siêu âm qua phổi, tổ chức chứa nhiều khí Chùm siêu âm bị hấp thụ nhiều bởi xương nên hạn chế chiếu chùm siêu âm qua các tổ chức xương hình.[1] Tùy vào hướng vào của chùm siêu âm với hướng của dòng chảy mà dữ liệu Doppler thu được khác (Hình 3.12, 3.13) Do vậy cần điều chỉnh hướng đầu dò để thu được tín hiệu tốt nhất tín hiệu dòng máu chảy qua van, vị trí có tiết diện nhỏ nhất nên vận tốc lớn nhất, đồng thời van đóng mở theo chu kỳ vậy dữ liệu qua van sóng rõ ràng, sắc nét, sóng dạng tam giác âm rõ nhất, tín hiệu lặp lại theo chu kỳ Hình 3.14 Hì Hình 3.13 Dữ liệu thu ở hướng khác 56 57 CHƯƠNG THIẾT BỊ ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG KHÔNG XẤM LẤN DỰA TRÊN NGUYỀN LÝ SIÊU ÂM DOPPLER (USCOM) 4.1 Thiết bị USCOM USCOM thiết bị đo cung lượng tim không xâm lấn sử dụng khoa cấp cứu hồi sức tích cực Hình 4.1 Phương pháp đo cung lượng tim của USCOM sử dụng công nghệ siêu âm Doppler không xâm lấn nên không gây đau đớn, không gây nhiễm trùng, không cần gây mê, không gây biến chứng, không gây rủi ro cho bệnh nhân Thiết bị sử dụng cho lứa tuổi từ sơ sinh 26 tuần tuổi (390 g) cho đến người già 85 tuổi [11] Hình 3.14 Dạng tín hiệu cần thu Hình 4.1 Theo dõi huyết động không xâm 1ấn USCOM Máy theo dõi USCOM được trang bị công nghệ xử lý tín hiệu thời gian thực giao diện cảm ứng trực quan Thiết bị nhỏ gọn, chắc chắn, di chuyển dễ dàng hình 4.2 nhờ vậy giúp bác sỹ lâm sàng nhân viên cứu hộ đánh giá nhanh tình trạng huyết động từ có chấn đoán điều trị hiệu quả trình vận chuyển bệnh nhân cấp cứu cũng phân loại kịp thời bất thường tim mạch Việc cung cấp thông tin huyết động kịp thời cũng giúp bệnh nhân tránh 58 59 được những điều trị không đúng bệnh gây chấn thương rủi ro STT Ký hiệu Tên Đơn vị Giải thích CO Cardiac output l/ phút Cung lượng tim CI Cardiac Index l/ phút/ Chỉ số tim m2 SV SVI Stroke Volume Stroke Volume cm3 Thể tích nhát bóp mls/m2 Chỉ số thể tích nhát Index SVV bóp Stroke Volume % tích nhát Variation SVR Độ biến thiên thể ds cm-5 Systemic bóp Sức cản mạch hệ thống Vascular Resistance SVRI Systemic ds cm- Vascular 5m Chỉ số sức cản mạch hệ thống Resistance Index DO2 FT 10 FTc Oxygen ml/phút Phân phối oxy Delivery Hình 4.2 Thiết bị USCOM Flow time ms Flow time ms hiệu chỉnh theo nhịp correct USCOM có độ nhạy cao, dải đo CO từ 0.12 lít/ phút tới 18.5 lít/ phút Đo đưa kết quả nhanh chóng với 22 thông số huyết động Cho phép đánh giá nhanh 11 ET% 12 Vti xác chức tim hệ thống tuần hoàn Bảng 4.1 Thời gian tống máu Thời gian tống máu Ejection Time Velocity Time % tim Thời60gian tống máu Cm Tích phân vận tốc thời gian: quãng Integral đường máu được nhát bóp của 13 MD Minute m/phút tim phút: Quãng đường máu 60 61 phút Distance 14 Vpk Peak Velocity of m/ Ventricular lượng dịch truyền, đánh giá đáp ứng thuốc vận mạch, thuốc trợ tim.[3] Vận tốc đỉnh s Ejection 15 HR Heart rate 16 Pmn Mean pressure bp Nhịp tim m mmHg Áp lực gradient qua van tim gradient across the valve 17 SVS Stroke volume cm saturation Bão hòa thể tích nhát bóp 18 CPO Cardiac power Wat Sức mạnh của tim 19 INO Inotropic Index ts Wat Chỉ số sức bóp tim 20 SpO2 s/ PKN 21 m % SpO2 Độ bão hòa oxy Hình 4.3 Đồ thị xu hướng thay đổi thông số huyết động theo thời gian máu Potential & Kinetic Tỉ số thế động Energy Ratio của cung lương Uscom thiết bị có độ xác cao được chứng minh ở nhiều công trình nghiên cứu khoa học Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Pháp cho thấy USCOM có độ chính xác tương đương với phương pháp siêu âm đặt đầu dò trực 22 SW Stroke Work mJ Công nhát bóp tiếp lên động mạch (Flow probe) với tốc độ dòng từ -1 đến 1.6 m/s Hình 4.4 Bảng 4.1 Các thông số huyết động đo USCOM Uscom có tính ghi chèn tay đường kính van động mạch chủ, van động mạch phổi lấy từ siêu âm tim Thao tác được thực hiện đối với những bệnh nhân bất thường van tim thuật toán nội suy đường kính van từ thông tin nhân trắc chiều cao, cân nặng của bệnh nhân không còn chính xác Hình 4.4 So sánh USCOM Flow probe Uscom cho phép theo dõi chiều hướng thay đổi của các thông số huyết động theo thời gian Hình 4.3 Nhờ vậy Bác sỹ theo dõi đáp ứng điều trị, tối ưu 62 63 Hình 4.5 mô tả các thông số kỹ thuật chính của Uscom.Thiết bị nhỏ gọn, USCOM so với phương pháp Swan –Gan, PiCCO không theo dõi được liên tục hình cảm ứng điện trở, lữu trữ 500,000 khảo sát, tần số đầu dò 2.2 4.2 Ứng dụng thiết bị USCOM MHz cho phép độ đâm xuyên sâu để chiếu được chùm siêu âm tới van động mạch 4.2.1 Các trường hợp lâm sàng điển hình ứng dụng USCOM ÚC  chủ van động mạch phổi Trường hợp 1: Bệnh nhân nam, 68 tuổi, 76Kg Trước nhập viện 40 phút bệnh nhân có biểu hiện đau tức ở vùng giữa ngực cấp khó thở Bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp đau thắt ngực ECG thể hiện chênh ST trước bên (ST elevation anterolaterally) Thăm khám: Huyết áp 96/53, nhịp tim 108, Nhịp thở 32, Áp lực tĩnh mạch cảnh tăng SpO2 86%, với lưu lượng thở O2 10L/min Bệnh nhân lú lẫn kích động, Khí máu động mạch: PaO2: 52, PaCO2: 28, pH 7.18, Lactate 8.7 Hình ảnh X- quang: phù phổi hai bên (pulmonary oedema bilaterally) Câu hỏi đặt điều gì gây hại cho bệnh nhân [3] Hình 4.6 Kết USCOM trước điều trị bệnh nhân 1a Hình 4.5 Thông số kỹ thuật USCOM Dựa vào kết quả hình 4.6 rõ ràng chỉ số tim (CI), cung lượng tim (CO), vận Tuy nhiên USCOM có số hạn chế kết quả phụ thuộc vào kỹ thuật tốc đỉnh (Vpk), thể tích nhát bóp (SV) thấp Trong sức cản mạch hệ thống đo tín hiệu Đối với bệnh nhân bị tổn thương van động mạch chủ van động mạch (SVR) cao Xem hình 4.8 Điều cho thấy sức bóp tim yếu Đồng thời dựa phổi thì cần phải kết hợp với với siêu âm 2D thông thường để tính diện tích van vào kết quả X-quang cho thấy tiền gánh của bệnh nhân cao Do vậy Bác Sỹ mới đảm bảo tính chính xác của các thông số Ngoài nhược điểm của đã chỉ đình dùng GTN (thuốc lợi tiểu) Dobutamine (thuốc trợ tim) Hình 4.8 64 65 cho phép theo dõi xu hướng thay đổi thông số huyết động 35 phút tương mạch 74, SpO2 96% (với thông khí 4L O2) CI = 2.8L/min/m2, SVR = 1082, SV = ứng với liều điều trị thuốc: GTN2 (glyceryl trinitrate 2mcg/kg/phút), DB5 66ml PaO2 = 93, PaCO2 = 35, pH = 7.36 Lactate = 1.6 Trường hợp lâm sàng khẳng định USCOM có vai trò việc theo dõi (dobutamine 5mcg/kg/ phút) xu hướng thay đổi của các thông số huyết động.Giup Bác sỹ có lựa chọn điều trị phù hợp nhất Ví dụ ở Dobutamine được lựa chọn để trợ tim thay vì Dopamine hay Noradrenaline vì Dobutamine tác dụng tăng sức co bóp của tim còn có tác dụng giảm sức cản mạch hệ thống thay vì làm tăng sức cản mạch hệ thống Dopamine hay Noradrenaline Hình 4.9[3] Hình 4.7 Dải thông số huyết động bình thường Úc Hình 4.9 Chiều hướng tác động thuốc với thông số huyết động  Trường hợp 2: Bệnh nhân nữ 24 tuổi, 58kg thể cân đối khỏe mạnh Chỉ sử dụng thuốc tránh thai Được đưa cấp cứu bị ngất Bệnh nhân lú lẫn không khai thác được nhiều Chỉ số lú lẫn Glasgow 5-6 Huyết áp 73/42, mạc 80, nhiệt độ 38 ºC Độ bão hòa Oxy 92 % 4l/phút Nhịp thở 26 nhịp/phút Vã mồ Hình 4.8 Xu hướng thay đổi huyết động bệnh nhân 1a Như vậy kết quả đáp ứng điều trị của bệnh nhân rất khả quan chỉ số tim tăng lên, còn sức cản mạch hệ thống giảm xuống Sau hai giờ : Huyết áp 108/64, 66 hôi Dựa vào kết quả theo dõi huyết động USCOM hình 4.10 đối chiêu vói dải thông số huyết động bình thường hình 4.7 Bệnh nhân giảm sức cản mạch hệ thống, chỉ số tim, cung lượng tim, thể tích nhát bóp tăng cao Bệnh nhân được điều trị với 67 kháng sinh truyền dịch tĩnh mạch, dùng thuốc co mạch phenylephrine Sau 30 phút huyết áp tăng lên 105/60 bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo Đây lại dẫn chứng cho hiệu quả theo dõi huyết động của USCOM.[3] PiCCO  Mối tương quan của các thông số huyết động CI, SVRI, SVI, SVV đo USCOM với PiCCO  Sự phù hợp (agreement) của các thông số huyết động CI, SVRI, SVI, SVV đo USCOM với PiCCO Nghiên cứu đã được tiến hành từ tháng đến tháng năm 2014, 30 bệnh nhân có chỉ định thăm dò huyết động PiCCO USCOM khao gây mê hồi sức bệnh viện Việt Đức Đặc điểm chung của bệnh nhân 30 BN:24 nam ( 80%) , nữ (20%); Tuổi trung bình :52,3 ± 21,4 (năm).Tuổi lớn nhất 92, tuổi bé nhất 20 Trong có 11 bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, bệnh nhân chết não, bệnh nhân đa chấn thương, bệnh nhân ghép gan, bệnh nhân ghép gan, bệnh nhân ngừng tuần hoàn bệnh nhân suy hô hấp sau mổ Hình 4.10 Kết theo dõi huyết động bệnh nhân 1b 4.2.2 Ứng dụng thiết bị USCOM bệnh viện Việt Đức Thiết bị USCOM đã được sử dụng bệnh viện Việt Đức từ năm tháng năm 2012 Với tính chất thiết bị mới có ưu điểm hoàn toàn không xâm lấn, không chống chỉ định, không tai biến, dễ thực hiện nhiều lần chi phí thấp Vấn đề còn nghi ngại tính chính xác của USCOM so với các phương pháp truyền thống Kết quả đề tài nghiên cứu “So sánh các thông số huyết động gồm: chỉ số tim, chỉ số sức cản mạch máu hệ thống, chỉ số thể tích nhát bóp biến thiên thể tích nhát bóp đo phương pháp USCOM so với PiCCO” của Thác Sỹ Nguyễn Thị Ngọc GS TS Nguyễn Quốc Kính hướng dẫn đã khẳng định nhiều nét tích cực tính chính xác của USCOM Nghiên cứu đánh giá độ chính xác của các thông số huyết động đo USCOM so với PiCCO:[4]  Sự khác biệt mức chênh lệch giá trị trung bình ± lệch chuẩn của các thông số huyết động CI, SVRI, SVI, SVV đo USCOM với 68 Hình 4.11 Kết so sánh giá trị thông sô huyết động USCOM PiCCO Nghiên cứu đã đưa kết luận - Các thông số huyết động CI, SVRI, SVI, 69 SVV đo USCOM có độ chính xác cao so với đo PiCCO vì :Kết quả thuốc trợ tim Tuy nhiên theo dõi huyết động USCOM kết quả cho thấy khác ý nghĩa thống kê (p > 0,05) hình 4.15.Có mối tương quan bệnh nhân tăng huyết áp tăng sức cản mạch hệ thống Loại thuốc noradrenaline chặt sự phù hợp tốt giữa kết quả đo hai phương pháp với r = 0,85 tác dụng trợ tim còn có tác dụng tăng sức cản mạch hệ thống (hình 4.10) cho CI, r = 0,85 cho SVRI, r = 0,82 cho SVI, r = 0,61 cho SVV nên Bác sỹ dừng loại thuốc chỉ định truyền dịch, sau SVR đã giảm Ngoài nghiên cứu mới nhất của GS.TS.BS Nguyễn Quốc Kính được huyết áp giảm gần mức bình thường Lúc 1:36 pm sau dùng noradrenaline báo cáo hội nghị theo dõi huyết động cấp cứu tim mạch ngày SVR lên tới 11k (hình 4.13) Lúc 4:00 pm sau dừng dùng noradrenaline 7.11.2015 tổ chức Tràng An Còn bổ sung thêm kết quả đối chiếu thực hiện truyền dịch SVR giảm xuống chỉ còn 7k (hình 4.14) giữa hai người đo hình 4.12 Theo kết quả USCOM giữa hai người đo các chỉ số CI, SVRI, SVI, SVV thì sự khác biệt ý nghĩa thông kế (p>0.05) Điều khẳng định kết quả USCOM giữa hai người đo có kinh nghiệm hoàn toàn tương đương.[4] Hình 4.13 Kết đo bệnh nhân A G37 sau dùng noradrenaline Hình 4.12 Kết đối chiếu USCOM hai người đo 4.2.3 Ứng dụng thiết bị USCOM bệnh viện Nhi Trung Ương  Trường hợp 1: Bệnh nhân A giường 37 nằm khoa hồi sức cấp cứu bệnh viện nhi trung ương Huyết áp cao được Bác Sỹ cho dùng noradrenaline loại 70 71 Hình 4.14 Kết đo bệnh nhân A giường 37 sau truyền dịch  Trường hợp 2: Bệnh nhân HA nằm khoa hồi sức cấp cứu bệnh viện nhi Hình 4.15 Kết đo bệnh nhân HA chưa dùng dopamine noradrenaline trung ương Huyết áp thấp được bác sỹ chỉ định dùng doputamine loại thuốc trợ tim, tăng nhịp tim Tuy nhiên qua theo dõi USCOM thì bệnh nhân huyết áp thấp sức cản mạch hệ thống thấp Việc dùng doputamine chưa hợp lý vậy cần chuyển sang dùng dopamine noradrenaline các loại thuốc trợ tim đồng thời làm tăng sức cản mạch hệ thống (hình 4.9) Kết quả đo lúc 2:19 PM 6:39 PM cho thấy việc điều chỉnh thuốc giúp bệnh nhân tăng sức cản mạch hệ thống từ tăng huyết áp hình 4.15; 4.16 72 73 Hình 4.17 Kết đo Bác sỹ T Hình 4.16 Kết đo bệnh nhân HA sau dùng dopamine noradrenaline  Trường hợp 3: Kết quả đo cung lượng tim bệnh nhân C giường 21 khoa hồi sức cấp cứu bệnh viện nhi trung ương giá trị 2.5 lít/ phút được đo bởi Bác Sỹ khác cho thấy độ lặp lại của USCOM rất tốt kỹ thuật viên được đào tạo lấy tín hiệu đúng cách Hình 4.17, 4.18, 4.19 Hình 4.18 Kết đo Bác sỹ D 74 75 CHƯƠNG KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN 5.1 Kết Luận Luận văn đã thực hiện tìm hiểu được những nội dung sau: Nghiên cứu các thông số huyết động quan hệ giữa các thông số huyết động Nghiên cứu các phương pháp đo thông số huyết động được sử dụng, đánh giá ưu nhược điểm của phương pháp Nghiên cứu nguyên lý, nghiên cứu kỹ thuật lấy tín hiệu huyết động siêu âm Doppler Nghiên cứu tính năng, ứng dụng của thiết bị USCOM những trường hợp lâm sàng điển hình Tìm hiểu các nghiên cứu đánh giá tính chính xác của USCOM: tương quan của USCOM với PiCCO, so sánh kết quả USCOM của những người đo khác được thực hiện bệnh viện Việt Đức Thực hành lấy tín hiệu, nghiên cứu tìm hiểu ứng dụng USCOM bệnh viện Nhi Trung Ương Hình 4.19 Kết đo Bác sỹ H Kết nghiên cứu của luận văn cho thấy theo dõi huyết động siêu âm Doppler (USCOM) là phương pháp Việt Nam, là phương pháp hoàn toàn không xâm lấn, dễ thực hiện, với kỹ thuật viên đào tạo tốt kết USCOM có độ tin cậy cao so với phương pháp truyền thống pha loãng nhiệt, PiCCO Do USCOM là công cụ hữu ích giúp Bác sỹ đánh giá xác tình trạng huyết động để đưa quyết định truyền dịch, vận mạch hay trợ tim quản lý huyết động 76 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO 5.2 Hướng phát triển Đề tài của luận văn bước đầu tiên hướng nghiên cứu phát triển phương pháp theo dõi huyết động siêu âm Doppler Việt Nam Tiếp theo tác giả Uscom basics, Illustration Jam Graphics Revision 1.8.0.0 Published January 2009© Uscom Ltd tiếp tục tiến hành các nghiên cứu sau: The Uscom and Haemodynamics, B E Smith 2007 REV 004  Đề nghị phối hợp với nhà phân phối các Bác Sỹ thực hành đo đánh giá thống kê dải huyết động bình thường của người Việt Nam USCOM  Tìm hiểu, phân tích kỹ sơ đồ khối, sơ đồ nguyên lý của thiết bị USCOM tiến hành thiết kế các khối bản phục vụ cho nghiên cứu học tập  Nghiên cứu tích hợp USCOM với siêu âm tim để vừa cung cấp thông tin hình ảnh cấu trúc, vừa cung cấp thông tin thông số huyết động theo thời The Uscom in Clinical Practice, B E Smith 2007 REV 001 Báo cáo hội nghị theo dõi huyết động cấp cứu tim mạch 11/2015 “Monitoring huyết động không xâm lấn “ GS TS Nguyễn Quốc Kính, trưởng khoa gây mê hồi sức bệnh viện Việt Đức Báo cáo hội thảo chuyên đề theo dõi xử trí huyết động gây mê hồi sức bệnh viện Việt Đức “ Bù dịch, trợ tim hay vận mạch, quản lý tuần hoàn cho dễ dàng” chuyên gia huyết động Jules Flatch gian thực  Nghiên cứu robot giữ có định đầu dò, để thu được thông tin huyết động liên Báo cáo hội thảo chuyên đề theo dõi xử trí huyết động gây mê hồi sức bệnh viện Việt Đức “ So sánh số huyết động đo USCOM tục với PiCCO” , Ths.Bs Nguyễn Thị Ngọc, bệnh viện Việt Đức Luận văn thạc sỹ “ Nghiên cứu đo cung lượng tim không can thiệp phương pháp trở kháng ngực” Nguyễn Minh Đức TS Hoàng Anh “Nguyên lý siêu âm chẩn đoán” http://www.benhhoc.com/bai/2424-Nguyen-ly-co-ban-ve-sieu-am-chandoan.html http://www.dieutri.vn/giaiphaunguoi/31-3-2015/S6818/Dai-cuong-giai-phauhe- tuan-hoan.htm 10 https://vi.wikipedia.org/wiki/Tim 11 http://omron-yte.com.vn/5629-huyet-ap-la-gi/ 12 https://en.wikipedia.org/wiki/Fick_principle 13 Cardiac output Wikipedia 78 79 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC Nguyen V D, Nguyen D T , Nguyen T D, Truong Q.D, Le M.D Đề tài: Nghiên cứu thiết bị đo thông số huyết động dùng siêu âm ”Combination of Block Difference Inverse Probability Features and Support Tác giả luận văn: Lê Minh Đông Vector Machine to Reduce False Positive in Computer- Aided Detection for Người hướng dẫn: GS TS Nguyễn Đức Thuận Massive Lesion in Mammographic Images,” 6rd International Conference on Nội dung tóm tắt: Biomedical Engineering and Informatics, 16-18 December 2013, Hangzhou a) Lý chọn đề tài: Khóa: 2014B China Theo dõi các thông số huyết động rất cần thiết đối với các Bác Sỹ để chẩn đoán Viet Dung Nguyen, Hoai Vu, Minh Dong Le, Duc Thuan Nguyen, Tien Dung điều trị các bệnh lý dẫn đến mất cân tưới máu cung cấp oxy cho các tế Nguyen, Quang Doan Truong “Detection of Tumor in Mammographic Images bào Trong đó, chẩn đoán đặc biệt điều trị tim Việt Nam còn gặp nhiều by Hierarchy of Block’s Features”, the 19 international conference on digital hạn chế giá cả đắt đỏ, thiếu trang thiết bị, bệnh nhân quá tải Xét thấy phương signal processing, 20 -23 August 2014 Hong Kong pháp theo dõi huyết động siêu âm Doppler phương pháp mới, an toàn, hoàn Certificate of successful participation in the National Instruments Innovation toàn không xâm lấn, dễ thực hiện, chi phí cho lần thực hiện thấp Hơn 10 năm Design Competition Vietnam, 2014 đưa thị trường đã có 200 công bố khoa học dựa thực tiễn lâm sàng th chứng minh tính hiệu quả của phương pháp việc cung cấp thông tin huyết động tới các Bác Sỹ Điều cho thấy, việc nghiên cứu phương pháp theo dõi huyết động siêu âm Doppler thiết thực với tình hình ở Việt Nam cũ xu hướng phát triển của thế giới b) Mục đích nghiên cứu, đối tượng, phạm vi nghiên cứu: Đây những nghiên cứu Việt Nam phương pháp đo lường không can thiệp các thông số huyết động siêu âm Doppler Do vậy mục đích nghiên cứu của đề tài bao gồm:  Tìm các phương pháp theo dõi huyết động can thiệp không can thiệp hiện sử dụng đánh giá ưu nhược điểm của từng phương pháp  Nghiên cứu tìm hiểu nguyên lý, kỹ thuật đo thông số huyết động siêu âm Doppler  Nghiên cứu tính năng, ứng dụng, đánh giá thiết bị đo thông số huyết động không xâm lấn USCOM Uc bệnh viện đầu tiên sử dụng thiết bị Việt Nam 80 81 Đối tượng nghiên cứu của luận văn: thiết bị đo thông số huyết động siêu âm Phạm vi nghiên cứu của luận văn: nguyên lý, kỹ thuật đo, tính ứng dụng của thiết bị đo thông số huyết động dùng siêu âm Doppler (USCOM) c) Nội dung nghiên cứu và đóng góp của tác giả: Nội dung chính của luận văn: nghiên cứu nguyên lý, kỹ thuật đo tính của USCOM Tìm hiểu ứng dụng của USCOM những trường hợp lâm sàng điển hình Úc, thực hành lấy tín hiệu tìm hiểu nhận định tính xác USCOM các bệnh viện Việt Đức, Nhi Trung Ương Những đóng góp luận văn: - Một những nghiên cứu đầu tiên Việt Nam đo lường thông số huyết động siêu âm Doppler được trình bày cách toàn diện luận văn kỹ thuật - Đã tìm hiểu được nguyên lý, kỹ thuật đo tính của thiết bị mới theo dõi huyết động thế giới - Tìm hiểu ứng dụng của thiết bị những trường hợp lâm sàng điển hình Thực hành lấy tín hiệu tìm hiểu nhận định tính chính xác của thiết bị những bệnh viên đầu tiên thử nghiệm thiết bị mới đo lường thông số huyết động d) Phương pháp nghiên cứu Tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê dựa các nghiên cứu gần nhất thế giới nước e) Kết luận Tác giả đã thực hiện nghiên cứu nghiêm túc kết hợp tìm hiểu nguyên lý kỹ thuật thực tiễn lâm sàng các bệnh viện thu được cho kết quả tương đối tốt Luận văn đã hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng của luận văn thạc sĩ kỹ thuật 82 [...]... 3 ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG BẰNG SIÊU ÂM cắt ngang, tức là song song với dòng máu cha y để vận tốc được tính chính xác nhất DOPPLER Điều n y khó đạt được khi kĩ thuật viên thao tác với đầu phát siêu âm, do vâ y vẫn 3.1 Cơ sở lý thuyết siêu âm có sai số nhất định Tuy nhiên, phương pháp siêu âm doppler vẫn là một phương 3.1.1 Nguyên lý siêu âm tổng quan pháp nhiều ưu việt để đo. .. ma y siêu âm hiện nay đều là hình ảnh thời gian thực 3.2 Theo dõi huyết động bằng siêu âm Doppler Siêu âm kiểu TM: Để đo đạc các thông số siêu âm về khoảng cách, thời gian 3.2.1 Nguyên lý theo dõi huyết động bằng siêu âm Doppler đối với những cấu trúc có chuyển động, nhiều khi trên siêu âm 2D gặp nhiều khó khăn Do đó để giúp cho việc đo đạc dễ dàng hơn người ta đưa ra kiểu siêu. .. tốc âm thanh trong mô mềm giá trị n y là hằng số hình 3.4 (hình 3.5) Hình 3.4 Van động mạch chủ, van động phổi Hình 3.3 Đo tốc độ dòng máu dựa trên nguyên lý siêu âm Doppler Sử dụng đầu dò siêu âm Doppler đo thông số dòng máu qua van động mạch chủ và van động mạch phổi từ đó nội suy các thông số huyết động Vị trí van được lựa chọn vì đ y là những vị trí có tiết diện nhỏ do vâ y tốc... khi I cường độ siêu âm tại điểm bất kỳ chiếu chùm tia siêu âm với tần số 1 MHz qua 1 cm thận cường độ siêu âm sẽ bị I0 cường độ siêu âm ban đầu giảm đi 1 dB Tương tự như vâ y chùm tia siêu âm sẽ bị giảm năng lượng nhiều khi chiếu qua phổi, xương và hầu như không thay đổi khi xuyên qua máu và nước Trong thực hành lâm sàng mức độ suy giảm siêu âm còn cao hơn nữa vì thông thường chúng... BP/CO DO2 phân phối oxy DO2= 1.34 x Hb x Sp02 x CO 3.10 3.2.2 Sơ đồ khối tổng quan thiết bị Hình 3.9 Hương chùm siêu âm qua van động mạch chủ (trái), van động mạch phổi (phải) Hình 3.10 Xoay dò vị trí van động mạch chủ (trái), van động mạch phổi (phải) Hình 3.8 Sơ đồ khối thiết bị đo huyết động bằng siêu âm Doppler 54 55 Trong kỹ thuật thu tín hiệu cần chú ý: chùm siêu âm bị phản xạ nhiều khi... âm đến đầu dò Khoảng cách n y được tính bằng công thức: D = C x T /2 Trong đó: Siêu âm kiểu 2D: Hay còn gọi là siêu âm hai bình diện, kiểu siêu âm n y hiện nay đang được sử dụng phổ biến nhất trong tất cả các chuyên khoa.Có thể nói  D: Khoảng cách chính siêu âm 2D là một cuộc cách mạng trong ngành siêu âm chẩn đoán Vì đ y là  C: tốc độ siêu âm trong cơ thể lần đầu tiên chúng... Trong siêu âm chẩn đoán người ta thường lâ y giá trị trung bình của tốc độ siêu âm trong cơ thể là 1540m/s Giữa tốc độ truyền âm, bước sóng và tần số có mối liên hệ qua phương trình sau: C= f *ƛ  Năng lượng siêu âm (P) biểu thị mức năng lượng mà chùm tia siêu âm truyền vào cơ thể Giá trị n y phụ thuộc vào nguồn phát, trong siêu âm chẩn đoán Hình 3.1 Sơ đồ minh họa các thông số chu... 1.12 Sơ đồ quan hệ các thông số huyết động sau: DpO2 = 1.34 x 150 x 5.5 x 98/100=1.083ml/phút Đó là giá trị điển hình cho người lớn, con số nào phù hợp cho trẻ sơ sinh thế nào? 24 25 CHƯƠNG 2 CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO THÔNG SỐ HUYẾT ĐỘNG Trong đó: Theo dõi các thông số huyết động là rất cần thiết đối với các Bác Sỹ để chẩn  𝑉𝑂2 là lượng oxy hấp thụ của phổi trong 1 phút đoán và điều trị các... người ta đưa ra kiểu siêu âm M- Siêu âm Doppler, một ứng dụng đặc biệt của siêu âm, dùng để đo hướng và Mode hay còn gọi là TM ( time motion ), đó là kiểu siêu âm vận động theo thời vận tốc của các tế bào máu khi chúng di chuyển trong mạch máu Siêu âm thường gian, ở đó chùm tia siêu âm được cắt ở một vị trí nhất định, trục tung của đồ thị quy sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình... trúc đang nghiên cứu thuộc trường gần hay xa với các phương tiện khác của đầu dò Mặt khác điều n y không hoàn toàn do đầu dò quyết định mà còn phụ 3.1.2.3 Các kiểu siêu âm thuộc vào xử lý của ma y. [8] 3.1.2.2 Bộ phận xử lý tín hiệu và thông tin Siêu âm kiểu A: Đ y là kiểu siêu âm cổ điển nhất, ng y nay chỉ còn sử dụng trong phạm vi hẹp, như chuyên khoa mắt với mục đích đo khoảng