TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ =====***===== LẠI THỊ HẰNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Triết học HÀ NỘI - 2013 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ =====***===== LẠI THỊ HẰNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Triết học Người hướng dẫn khoa học TS TRẦN THỊ HỒNG LOAN HÀ NỘI - 2013 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo, cô giáo khoa Giáo dục Chính trị Trường Đại học Sư phạm Hà Nội trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ em trình học tập nghiên cứu Em xin bày tỏ tình cảm trân trọng lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo TS Trần Thị Hồng Loan- người trực tiếp hướng dẫn, định hướng cho em nghiên cứu đề tài, cung cấp cho em kiến thức lý luận, thực tiễn với kinh nghiệm quý báu, nhiệt tình hướng dẫn, động viên khích lệ em suốt trình nghiên cứu để hoàn thiện khóa luận Khóa luận chắn không tránh khỏi thiếu sót, kính mong quý thầy, cô giáo, bạn bè quan tâm góp ý để khóa luận em hoàn thiện Em xin chân thành cảm ơn! Tác giả Lại Thị Hằng LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan vấn đề trình bày khóa luận riêng em Tuy nhiên, em có tham khảo ý kiến người trước, đặc biệt tài liệu có liên quan tới hướng dẫn TS Trần Thị Hồng Loan Khóa luận không chép từ tài liệu, công trình nghiên cứu có sẵn Nếu sai, em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm Hà Nội, tháng năm 2013 Sinh viên Lại Thị Hằng DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH, HĐH: Công nghiệp hóa, đại hóa CNXH: Chủ nghĩa xã hội KH&CN: Khoa học công nghệ MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN 1.1 Lý luận khoa học công nghệ 1.2 Lý luận công nghiệp hóa, đại hóa 23 1.3 Vai trò khoa học công nghệ nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa 30 Chương THỰC TRẠNG CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 39 2.1 Những thành tựu việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ Việt Nam 39 2.2 Những hạn chế việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ Việt Nam 45 Chương MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 54 3.1 Một số định hướng nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ Việt Nam 54 3.2 Một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ Việt Nam 55 KẾT LUẬN 67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 68 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Nhân loại ngày chứng kiến biến đổi to lớn lĩnh vực đời sống xã hội Những biến đổi kì diệu bắt nguồn từ cách mạng khoa học công nghệ diễn vô mạnh mẽ ngày trở thành lực lượng sản xuất hàng đầu phát triển quốc gia dân tộc Xu quốc tế hóa, toàn cầu hóa, hợp tác phát triển diễn mạnh mẽ tất quốc gia có Việt Nam Việt Nam lên CNXH từ kinh tế có điểm xuất phát thấp Do đó, muốn phát triển kinh tế nhanh bền vững phải thực CNH, HĐH Đối với nước ta CNH, HĐH không trình mang tính tất yếu mà đòi hỏi thiết để phát triển kinh tế, đưa nước ta từ nước nghèo nàn, lạc hậu trở thành nước công nghiệp có sở vật chất- kĩ thuật đại sách “đi tắt đón đầu”, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ Chỉ có ứng dụng khoa học công nghệ đại vào sản xuất kinh tế Việt Nam có bước phát triển thần kì, đưa kinh tế lên ngang hàng với nước khu vực giới Nhận thức rõ tầm quan trọng KH&CN, Đảng ta qua kì Đại hội đưa chủ trương, đường lối đề cao vai trò KH&CN Hội nghị Trung ương (khóa VIII - 12/1996) nhấn mạnh “cùng với giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ quốc sách hàng đầu, động lực phát triển kinh tế, xã hội, điều kiện cần thiết để giữ vững độc lập dân tộc xây dựng thành công CNXH Công nghiệp hóa, đại hóa đất nước dựa vào KH&CN”[8,tr.728] Đến Đại hội lần thứ IX Hội nghị Trung ương khóa IX xác định “KH&CN với giáo dục đào tạo quốc sách hàng đầu, tảng, động lực thúc đẩy CNH, HĐH đất nước”[9,tr.19] Tại Đại hội toàn quốc lần thứ X (2006) Đảng ta xác định “Mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 lực khoa học công nghệ nước ta đạt trình độ nước tiên tiến khu vực số lĩnh vực kinh tế trọng điểm” [10,tr.19] Ý nghĩa vai trò KH&CN phát triển kinh tế xã hội nước ta giới thừa nhận khẳng định chiến lược phát triển kinh tế- xã hội nước ta Đảng Nhà nước ta xác định KH&CN động lực công CNH, HĐH đất nước Nhưng việc thừa nhận KH&CN yếu tố nội tại, cấu thành nỗ lực phát triển kinh tế- xã hội quan trọng việc đưa định hướng giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KH&CN đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH Việt Nam nhiều vấn đề bất cập cần phải giải Điều thể thực trạng KH&CN nước ta “nằm ngoài”, chưa thâm nhập, hòa nhập thực vào sản xuất kinh doanh Sự đóng góp KH&CN vào tốc độ tăng trưởng kinh tế đất nước khiêm tốn chưa tương xứng với tiềm vai trò Sự quan tâm, đầu tư Nhà nước cho phát triển hoạt động KH&CN dừng lại tính chất “sự nghiệp”, chưa phải đầu tư cho phát triển lâu bền Thậm chí có nơi có căng thẳng vốn đầu tư cho KH&CN nằm khoản mục bị cắt giảm trì hoãn.Thách thức lớn phát triển kinh tế - xã hội nước ta yếu chất lượng tăng trưởng, hiệu sức cạnh tranh thấp kinh tế, dẫn đến nguy kéo dài tình trạng tụt hậu nước ta so với nước khu vực khó thực mục tiêu CNH, HĐH Điều đòi hỏi KH&CN phải góp phần quan trọng việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đất nước Vì vậy, em chọn đề tài “Một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH Việt Nam nay” làm đề tài nghiên cứu với mong muốn sâu tìm hiểu khoa học công nghệ, thực trạng nó, đồng thời, đưa giải pháp chủ yếu phát triển KH&CN nhằm góp phần vào nghiệp CNH, HĐH đất nước giai đoạn Lịch sử nghiên cứu đề tài Khoa học công nghệ vấn đề rộng lớn nhiều tác giả nghiên cứu đề cập đến nhiều phương diện, góc độ khác giai đoạn Đặc biệt, với phát triển vũ bão khoa học vấn đề ngày nhiều học giả quan tâm, nghiên cứu Nhìn chung công trình nghiên cứu chủ yếu đề cập đến mặt, lĩnh vực riêng hoạt động KH&CN như: - Luận án tiến sĩ Phạm văn Quý với đề tài nghiên cứu là: giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ phục vụ nghiệp CNH, HĐH - Khi bàn mối quan hệ phát triển KH&CN với phát triển kinh tế-xã hôi, Tiến sĩ Danh Sơn nghiên cứu cho đời tác phẩm: quan hệ phát triển khoa học công nghệ với phát triển kinh tế-xã hội công nghiệp hóa đại hóa Việt Nam - Giáo sư Đặng Hữu với tác phẩm: Khoa học công nghệ với phát triển kinh tế-xã hội Ngoài ra, nhiều công trình nghiên cứu khác như: phát triển thị trường khoa học công nghệ hay giải pháp tài nhằm phát triển KH&CN Việt Nam, Bên cạnh đó, không tác giả đề cập đến vị trí, vai trò khoa học công nghệ phát triển kinh tế giai đoạn Tuy nhiên, khía cạnh đưa giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KH&CN đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH đất nước có học giả nghiên cứu KH&CN vấn đề luôn phát triển, đổi vậy, nhiều khía cạnh cần quan tâm giải Do đó, đề tài “Một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa Việt Nam nay” góp phần nghiên cứu rõ KH&CN từ đề giải pháp hữu ích cho phát triển khoa học công nghệ Việt Nam Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH Việt Nam 3.2 Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu giải pháp chủ yếu nhằm phát triển khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH Việt Nam giai đoạn từ năm 1990 đến Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 4.1 Mục đích nghiên cứu Trên sở nghiên cứu KH&CN nước ta thời kì đất nước đẩy mạnh CNH, HĐH nhằm làm sáng tỏ nhận thức tầm quan trọng KH&CN; dựa sở đó, đưa định hướng, giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển KH&CN đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH đất nước giai đoạn biện pháp tích cực nhằm đa dạng hóa đầu tư cho hoạt động KH&CN như: nguồn vồn đầu tư từ doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, vốn từ chương trình dự án kinh tế-xã hội Nhà nước cấn phải trọng đầu tư thu hút vốn nước từ doanh nghiệp, từ thành phần kinh tế đặc biệt Nhà nước có sách huy động tất lĩnh vự kinh tế, thành phần kinh tế tham gia xây dựng phát triển kinh tế-xã hội Nguồn vốn nước gồm: nguồn vốn huy động đầu tư trực tiếp từ nước vốn từ vay nợ vốn viện trợ nước vốn từ tổ chức viện trợ quốc tế ODA,… Để thu hút vốn đầu tư nước đầu tư vào nước, Nhà nước ta phải cải thiện môi trường kinh tế pháp lý, ổn định trị để thu hút nguồn vốn nước Tạo điều kiện kinh tế có vốn đầu tư nước có điều kiện phát triển thuận lợi, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội gắn với thu hút công nghệ đại Trong thời gian tới Nhà nước ta cần có biện pháp tích cực thu hút nguồn vốn tập trung phát triển kinh tế xã hội - Nhà nước có sách xây dựng cấu kinh tế hợp lý, đại phục vụ cho trình nghiên cứu ứng dụng khọc công nghệ Để kinh tế - xã hội phát triển mạnh phục vụ cho trình nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ, trước hết phải xây dựng cấu kinh tế hợp lý Cơ cấu kinh tế kinh tế quốc dân cấu trúc kinh tế bao gồm: ngành kinh tế, vùn cấu kinh tế, thành phần kinh tế… mối quan hệ hữu chúng Cơ cấu kinh tế hợp lý điều kiện để kinh tế tăng trưởng, phát triển Do muốn phát triển kinh tế-xã hội đòi hòi phải xây dựng cấu kinh tế đại hợp lý Quán triệt đường lối, chủ trương Đảng Nhà nước xây dựng cấu kinh tế hợp lý là: tăng tỷ trọng khu vực công nghiệp xây dựng, đặc biệt tỷ trọng khu vực dịch vụ, giảm tỷ trọng ngành nông-lâm-ngư nghiệp tổng giá trị sản phẩm xã hội 54 Đối với nước ta, xây dựng cấu kinh tế hợp lý phải đáp ứng yêu cầu sau: Một là, nông nghiệp phải giảm dần tỷ trọng, công nghiệp dịch vụ phải tăng dần tỷ trọng Hai là, trình độ kĩ thuật kinh tế không ngừng tiến bộ, phù hợp với xu hướng tiến KH&CN diễn vũ bão giới Ba là, cho phép khai thác tối đa tiềm đất nước, ngành, địa phương, thành phần kinh tế Bốn là, thực phân công hợp tác quốc tế theo xu hướng toàn cầu hóa kinh tế, chế kinh tế tạo dựng phải “cơ cấu mở” - Thực quán sách kinh tế, phát huy vai trò chủ đạo kinh tế Nhà nước Hình thành phát triển đồng loại thị trường, phát triển thị trường hàng hóa dịch vụ thông qua đẩy mạnh sản xuất, thúc đẩy chuyển dịch cấu kinh tế Tăng cường xây dựng sở vật chất-kĩ thuật phục vụ nghiên cứu ứng dụng KH&CN - Nhà nước phải đổi chế quản lý kinh tế, phát huy yếu tố tích cực chế thị trường, triệt để xóa bỏ bao cấp kinh doanh, đấu tranh có hiệu chống hành vi tham nhũng, lãng phí tài sản quốc gia Đồng thời Nhà nước phải tạo môi trường pháp lý thuận lợi, bình đẳng cho doanh nghiêp cạnh tranh hợp tác để phát triển Bằng chiến lược quy hoạch, kế hoạch sách kết hợp với sử dụng vật chất Nhà nước để định hướng phát triển kinh tế-xã hội -Đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế chuyển giao công nghệ đại nước ta với nước khu vực giới, kế thừa tiếp thu thành tựu công nghệ đại vào sản xuất Đồng thời học hỏi tiếp thu chọn lọc sáng tạo kinh nghiệm phát triển kinh tế-xã hội nước trước vận dụng vào phát triển kinh tế Việt Nam 55 Thực biện pháp thức đẩy kinh tế-xã hội phát triển, tạo tiềm lực mạnh mẽ cho việc nghiên cứu khoa học ứng dụng công nghệ Một nhân tố ảnh hưởng đến phát triển KH&CN phát triển kinh tế-xã hôi, kinh tế-xã hội phát triển khoa học công nghệ ngày quan tâm trọng, đầu tư cho nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ đại vào sản xuất Xét đến chủ trương, đường lối sách mà Đảng Nhà nước ta đề nhằm mục đích phát triển mạnh kinh tế nước nhà, quan đoàn thể, tổ chức, cá nhân lãnh đạo nhân dân chung tay góp sức xây dựng kinh tế vững mạnh, đại, khoa học công nghệ tiên tiến phấn đấu đến năm 2020 nước ta trở thành nước công nghiệp 3.2.2 Tăng cường xây dựng sở vật chất-kĩ thuật phục vụ cho việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ Cơ sở vật chất-kĩ thuật kinh tế máy móc, nhà xưởng trang thiết bị, điều kiện vật chất phục vụ cho phát triển kinh tế Do để phục vụ cho việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ trước hết phải trọng đầu tư xây dựng dựng sở vật chất-kĩ thuật đại Hiện sở vật chất-kĩ thuật nước ta thấp kém, số lượng máy móc kĩ thuật hạn chế, thiết bị lạc hậu, nguồn vốn đầu tư cho sở vật chất mức thấp Do đó, để hoạt động nghiên cứu khoa học thuận lợi, có đầy đủ phương tiện kĩ thuật để nghiên cứu, thử nghiệm khoa học Nhà nước ta cần phải trọng đầu tư xây dựng hệ thống sở vật chất-kĩ thật phục vụ cho trình nghiên cứu ứng dụng khoa học Nhà nước ta cần có sách đầu tư hoàn thiện sở vật chấtkĩ thuật phục vụ cho nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ như: - Đầu tư xây dựng khu trung tâm nghiên cứu khoa học khu thực hành phục vụ nghiên cứu thí nghiệm khoa học công nghệ - Quy hoạch lại phòng thí nghiệm theo hướng tập trung trang thiết bị, đổi chế quản lý nhằm phát huy hiệu cao Xây dựng số phòng thí nghiệm chuyên ngành mũi nhọn đạt chuẩn quốc gia 56 - Đầu tư nghiên cứu nhập trang thiết bị, máy móc công nghệ đồng bộ, đại vào phục vụ cho nghiên cứu khoa học ứng dụng công nghệ - Thực đồng hệ thống, trang thiết bị, nhà xưởng, phòng thí nghiệm thực hành theo phân khu riêng để thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu giám sát - Nhà nước cần thành lập tổ chức quỹ bảo trợ để hỗ trợ kinh phí cho việc nghiên cứu khoa học ứng dụng công nghệ, đồng thời đầu tư cho thay thế, sửa chữa công cụ thiết bị, máy móc bị hư hỏng không hoạt động - Ngoài trình nghiên cứu sản xuất phận máy móc, trang thiết bị dễ xảy hao mòn, hư hỏng cần phải thường xuyên bảo dưỡng, đặc biệt máy móc kĩ thuật, trang thiết bị lac hậu phải thay sữa chữa hỏng hóc khắc phục khuyết điểm Chính sách đầu tư phát triển KH&CN nước phù hợp tạo chủ động cho đẩy nhanh ứng dụng tiến công nghệ, máy móc đại vào sản xuất, thúc đẩy nhanh trình công nghiệp hóa, đại hóa đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước 3.2.3 Nâng cao lực đội ngũ cán khoa học công nghệ “Hiền tài nguyên khí quốc gia” việc xây dựng đội ngũ cán khoa học công nghệ giỏi có lực chất lượng cao điều kiện tiên để phát triển kinh tế đất nước Đòi hỏi, Đảng Nhà nước ta phải có sách cụ thể phù hợp nâng cao chất lượng đội ngũ cán KH&CN đáp ứng yêu cầu nghiệp CNH, HĐH đất nước Tại Nghị Hội nghị lần thứ Ban chấp hành trung ương khóa VIII nhấn mạnh: phải thật coi phát triển KH&CN nghiệp cách mạng toàn dân, phát huy cao độ khả sáng tạo quần chúng Nâng cao lực nội sinh, xây dựng, phát triển tiềm lực khoa học công nghệ nước nhà: đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ cán khoa học công nhân lành nghề, trẻ hoá phát triển đội ngũ cán khoa học công nghệ có đủ đức, tài, kiện toàn hệ thống tổ chức, tăng cường sở vật chất - kĩ thuật, mở rộng nguồn cung cấp thông tin, bước hình thành khoa học công nghệ đại Việt Nam có khả giải phần lớn vấn đề then chốt đặt trình công nghiệp hoá, đại hoá 57 Để cho khoa học công nghệ phát triển mạnh đất nước Việt Nam đòi hỏi đất nước ta phải trọng đầu tư phát triển mạnh mẽ giáo dục cho hệ trẻ họ chủ nhân tương lai đất nước, với sức trẻ, lòng nhiệt huyết, tính động sáng tạo nhanh chóng tiếp thu khoa học công nghệ giới , đặc biệt sáng tạo sản phẩm trí tuệ cho đất nước Sức trẻ nhân tố nhân tố định cho phát triển nước nhà Tri thức KH&CN tầm cao nhận thức vận dụng quy luật tự nhiên, xã hội, tư vào hoạt động thực tiễn xã hội, trước hết hoạt động sản xuất Do việc nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài tạo nguồn lực cho KH&CN điều kiện tiên cho phát triển KH&CN phục vụ đắc lực cho nghiệp CNH, HĐH đất nước Do nhà nước cần có sách khuyến khích cán KH&CN làm việc địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, có sách sử dụng cán KH&CN sau đến tuổi nghỉ hưu khả chuyên môn, sức khỏe tâm huyết với nghề Đổi tăng cường nâng cao chất lượng đào tạo đại học sau đại học, học viện nghiên cứu nhằm cung cấp ngày nhiều lực lượng lao động có trình độ KH&CN cao có phẩm chất đạo đức tốt Có kế hoạch đẩy mạnh viêc gửi cán KH&CN đào tạo, bồi dưỡng nước có trình độ KH&CN tiên tiến, đại Có sách cho cán KH&CN dự thảo hội nghị khoa học quốc tế, tham quan, học tập trao đổi thông tin khoa học, hợp tác nghiên cứu khoa học công nghệ đồng nghiệp nước Nhà nươc cần có sách lương thỏa đáng, đảm bảo thực nguyên tắc lương thu nhập cán Khoa học công nghệ gắn với mức đống góp, công lao họ, đồng thời chế độ ưu đãi người giỏi, 58 người có lực Đây vấn đề quan trọng xét đến cùng, đầu tư cho KH&CN trước hết phải đầu tư cho nhân tố người Xây dựng đội ngũ trí thức giàu lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có chí khí hoài bão lớn, tâm đưa đất nước lên đỉnh cao Phấn đấu đưa số lượng cán nghiên cứu khoa học triển khai công nghệ lên gấp rưỡi so với nâng cao hiệu sử dụng đội ngũ Xây dựng thực quy chế đảm bảo dân chủ, phát huy tinh thần sáng tạo, tăng cường đoàn kết, ý thức trách nhiệm xã hội nhà khoa học hoạt động nghiên cứu triển khai Khuyến khích, trân trọng tìm tòi khám phá khoa học nhà nghiên cứu, động viên tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu khoa học Đào tạo cán khoa học công nghệ phải vừa chuyên tài vẹn đức, nghĩa đạo tạo tri thức chuyên môn song song với phải đẩy mạnh công tác giáo dục tuyên truyền cho cán lĩnh vực KKH&CN nắm vững đường lối chủ trương Đảng Chủ nghĩa Mác- Lênin tư tưởng Hồ Chí Minh làm tảng tư tưởng, mục tiêu phấn đấu cống hiến cho quốc gia, đồng thời cần quan tâm đến lợi ích tinh thần người làm nghiên cứu, phát minh ứng dụng KH&CN, cần có chế độ ưu đãi nhân tài, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, khuyến khích cán khoa học làm việc vùng sâu vùng xa ngăn chặn tình trạng “chảy máu chất xám” Làm nhà khoa học yên tâm công tác, cống hiến cho KH&CN đất nước, chung sức đóng góp xây dựng tổ quốc giàu mạnh, có nhà khoa học đủ tài trí tuệ nhiệt tình để đem cống hiến cho nghiệp CNH, HĐH đất nước 3.2.4 Tăng cường lãnh đạo Đảng quản lý Nhà nước công tác nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ Vai trò lãnh đạo Đảng quản lý Nhà nước nhân tố định thắng lợi nghiệp phát triển đất nước Do đó, vai trò củalãnh đạo Đảng quan trọng, chủ trương, đường lối, sách Đảng Nhà nước ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển quốc gia Đối với nước ta việc phát triển kinh tế-xã hội cách tăng cường ứng dụng KH&CN đại vào sản xuất phục vụ cho nghiệp CNH, HĐH chủ trương, sách phát triển kinh 59 tế-xã hội Đảng Nhà nước ta đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng thiết xu thời đại Do đó, thời đại ngày nay, thời đại cách mạng KH&CN phát triển vũ bão để tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến giới ứng dụng thành công thành tựu KH&CN vào phát triển kinh tế đất nước đòi hỏi vai trò lãnh đạo Đảng quản lý Nhà nước không củng cố ngừng tăng cường Do đó, thời kì phát triển kinh tế thị trường, đẩy mạnh CNH, HĐH việc quản lý KH&CN hoạt động quản lý đầy khó khăn phức tạp trực tiếp liên quan đến hoạt động sáng tạo người, đặc trưng hoạt động nghiên cứu khoa học lao động mang tính sáng tạo, nâng cao nhận thức khả phục vụ đời sống kinh tế xã hội cách tốt Do đứng góc độ quản lý trình độ quản lý KH&CN cao hay thấp định trực tiếp đến phương hướng trình độ phát triển KH&CN, đến thành bại đến phát triển kinh tế đất nước Ở nước ta thời gian qua thành tựu hoạt động KH&CN đất nước gắn liền với nỗ lực việc xác định đường lối, sách vai trò quản lý nhà nước hoạt động KH&CN Đảng nhà nước, mặt khác phải thấy bất cập công tác quản lý Nhà nước hoạt động KH&CN vừa biểu hiện, vừa nguyên nhân hạn chế, yếu KH&CN nước nhà Để khắc phục điều hạn chế đòi hỏi Đảng Nhà nước phải có biện pháp giải cụ thể như: Nhà nước phải tạo môi trường hoạt động khoa học thuận lợi cho nhà nghiên cứu, thiết lập máy quản lý hợp lý để khai thác có hiệu lực, tiềm đội ngũ chất xám phương tiện kĩ thuật có Nhà nước cần đầu tư vào chương trình nghiên cứu quốc gia đạt trình độ khu vực giới, xây dựng tiềm lực KH&CN số lĩnh 60 vực trọng điểm Đa dạng hóa nguồn lực đầu tư cho KH&CN Huy động thành phần kinh tế tham gia hoạt động KH&CN Đồng thời, đẩy mạnh việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ phân bố đồng nước để người dân khắp đất nước tiếp cận, nghiên cứu ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ Đảng Nhà nước có sách huy động nguồn vốn đầu tư cho khoa học công nghệ có hiệu quả, vốn phát triển KH&CN Trong thời gian tới cần phải phấn đấu để đảm bảo tốc độ chi ngân sách Nhà nước cho đầu tư phát triển KH&CN hàng năm phải phù hợp với tốc đột tăng tổng thu nhập ngân sách quốc gia Bên cạnh cần có biện pháp tích cực nhằm đa dạng hóa đầu tư cho hoạt động KH&CN như: nguồn vốn từ doanh nghiệp Nhà nước, vốn từ chương trình dự án kinh tế-xã hội, nguồn vốn tín dụng từ chương trình hợp tác quốc tế… Nhà nước khuyến khích hoạt động sáng tạo ứng dụng công nghệ thông qua sách hỗ trợ phát triển, công nhận bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, có sách trọng dụng nhân tài, có sách thu hút nhà khoa học giỏi nước nước, cộng đồng người Việt Nam định cư nước phấn đấu chung tay góp sức vào xây dựng đất nước Nhà nước cần trọng phát triển giáo dục đào tạo, xây dựng đội ngũ cán khoa học công nghệ giỏi chất lượng, tăng số lượng Đồng thời Nhà nước có sách khuyễn khích hỗ trợ đầu tư thỏa đáng cho cán khoa học công nghệ, tạo môi trường thuận lợi cho họ nghiên cứu khoa học phát huy tiềm Ngoài ra, Nhà nước có sách tăng cường hợp tác quốc tế khoa học công nghệ, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ đại vào nước 61 3.2.5 Tăng cường hợp tác quốc tế nước ta với nước lĩnh vực khoa học công nghệ Trong điều kiện quốc tế hóa kinh tế giới ngày mạnh mẽ, cách mạng KH&CN ngày phát triển trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp việc hợp tác quốc tế lĩnh vực KH&CN nội dung quan trọng đặc biệt nước ta Để thực thành công nghiệp CNH, HĐH, xây dựng sở vật chất- kĩ thuật đại cho CNXH việc vận dụng tiến bộ, thành tựu khoa học đại vào phát triển sản xuất yếu tố định thành bại, phát triển quốc gia Điều thực phạm vi nước mà đòi hỏi tất quốc gia giới muốn tồn phát triển bắt kịp thời đại phải có sách phát triển KH&CN phù hợp đặc biệt sách hợp tác quốc tế KH&CN Quan điểm Đảng Nhà nước ta thể rõ ưu tiên có tính chiến lược việc mở rộng, hợp tác giao lưu KH&CN với nước Để hợp tác quốc tế có hiệu phải có biện pháp, sách cụ thể như: - Có sách mở rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh hợp tác song phương đa phương với nước lĩnh vực KH&CN, tranh thủ giúp đỡ nước, tổ chức quốc tế; thu hút chuyên gia giỏi giới đến nước ta hợp tác mở trường, lớp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công nhân kỹ thuật, lập sở nghiên cứu khoa học chuyển giao thành tựu khoa học công nghệ đại - Có chế sử dụng vốn vay viện trợ nước để đầu tư có hiệu cho khoa học công nghệ Hình thành số sở quốc tế khoa học tự nhiên công nghệ 62 - Nhà nước dành khoản ngân sách thích đáng để cử người có đức, có tài đào tạo ngành nghề thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ ưu tiên nước có khoa học công nghệ tiên tiến; khuyến khích việc tự túc học nước khoa học công nghệ - Nhà nước đẩy mạnh xây dựng đội ngũ cán khoa học công nghệ giỏi chuyên môn nghiệp vụ, động sáng tạo, khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi cho cán khoa học công nghệ, cán trẻ bồi dưỡng trao đổi khoa học nước để tiếp thu nhanh nhạy tiến khoa học công nghệ giới - Tranh thủ tối đa kênh chuyển giao công nghệ đại từ nước Xây dựng chiến lược hội nhập quốc tế KH&CN, chiến lược phải đưa định hướng, mục tiêu, giải pháp nhằm tăng nhanh chóng lực hội nhập quốc tế, rút ngắn khoảng cách KH&CN nước ta với khu vực giới phục vụ đắc lực cho trình công nghiệp hóa, đại hóa đất nước - Nhà nước cần phải đẩy mạnh giao lưu hợp tác quốc tế để tiếp thu cách sáng tạo chọn lọc thành tựu khoa hoc công nghệ tiên tiến đại giới vào nước, đồng thời học hỏi kinh nghiệm nước trước công tác quản lý nghiên cứu, sách đầu tư,…để áp dụng cách hiệu hạn chế tiêu cực xảy Có thể nói, giải pháp phát triển KH&CN có mối quan hệ biện chứng với nhau, tiền đề, điều kiện thúc đẩy phát triển chiến lược phát triển KH&CN Việc thực đồng hiệu quả, quan điểm, định hướng giải pháp cho phép khai thác sử dụng hiệu tiềm năng, nguồn KH&CN nước, đồng thới nhanh chóng xây dựng KH&CN nội sinh ngang tầm với khu vực 63 giới, tạo động lực phát triển mạnh mẽ thúc đẩy nghiệp CNH, HĐH nước ta 64 KẾT LUẬN Khoa học công nghệ mang lại nhiều lợi ích phát triển đất nước Nó giúp đẩy nhanh công nghiệp hóa đại hóa đất nước, đổi công nghệ máy móc cũ thay công nghệ máy móc đại làm cho suất lao động ngày tăng lên, hàng hóa cải vật chất ngày nhiều, quốc phòng-an ninh củng cố tăng cường vững Trong trình hội nhập nay, khoa học công nghệ làm cho đất nước ngày văn minh đại, đẩy nhanh, mạnh vững cho phát triển đất nước, góp phần nâng cao sức cạnh tranh tiếng nói đất nước Việt Nam trường khu vực quốc tế Chính vậy, khoa học công nghệ lĩnh vực trọng tâm mà Đảng Nhà nước coi trọng tăng cường thúc đẩy phát triển thời kì công nghiệp hóa, đại hóa lĩnh vực trọng tiến trình lên chủ nghĩa xã hội Đảng ta xác định mục tiêu công nghiệp hóa, đại hóa đến năm 2020 đưa nước ta trở thành nước công nghiệp Khác với nước trước, công nghiệp hóa diễn phải kéo dài hàng kỉ công nghiệp hóa nước ta thực rút ngắn Tức công nghiệp hóa phải gắn liền với đại hóa Vì vậy, phát triển giáo dục đào tạo, KH&CN trở thành quốc sách hàng đầu Đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ nước ta không bắt nguồn từ đòi hỏi xúc trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, đại hóa mà bắt nguồn từ yêu cầu phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa Chỉ có đường phát triển ứng dụng khoa học công nghệ nhanh chóng đưa 65 kinh tế nước ta có bước tiến nhanh bền vững đáp ứng yêu cầu nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa, xây dựng nước Việt Nam theo mục tiêu: dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh, đưa nước ta tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững lên CNXH 66 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO  Bộ Khoa học công nghệ (1998), chiến lược phát triển KH&CN đến năm 2020, Hà Nội  Chu Văn Cấp (2006), Giáo trình kinh tế trị Mác-Lênin, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội  Vũ Huy Chương (1986), Vấn đề đào tạo nguồn lực tiến hành CNN, HĐH, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội  Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Chiến lược xây dựng đất nước thời kì độ lên CNXH, Nxb Sự thật, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần VII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Nghị Hội nghị lần Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 10 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 11 Đặng Hữu (1986), KH&CN, kinh tế tri thức CNH rút ngắn nước ta, Nxb Sự Thật, Hà Nội 12 Đặng Hữu (1989), KH&CN với phát triển kinh tế-xã hội, Nxb Sự thật, Hà Nội 13 Luật khoa học công nghệ (2000), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 14 Bùi Đình Phong (2001) Công tác xây dựng Đảng thời kì đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, Nxb Lao động, Hà Nội 15 Phạm Văn Quý (2005), giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ phục vụ cho nghiệp CNH, HĐH, Luận án Tiến sĩ, Viện Khoa học xã hội Việt Nam 16 Danh Sơn (1999), Quan hệ phát triển KH&CN với phát triển kinh tế-xã hội CNH HĐH Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 67 17 Từ điển triết học giản yếu (1999), Nxb Thống kê, Hà Nội 18 ws: www2.chinhphu.vn 19 www.Most.gov.vn 68 [...]... hòa mình vào dòng thác phát triển chung của nhân loại Vậy phải thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa bằng cách nào? Tại Hội nghị 29 lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương khóa VIII Đảng ta xác định rõ: công nghiệp hóa, hiện đại hóa bằng và dựa vào khoa học và công nghệ [7, tr.59] Khoa học và công nghệ trở thành nền tảng và động lực của sự nghiệp CNH, HĐH” [6, tr.48] Tại sao khoa học và công nghệ được... sự phát triển của xã hội Ngày nay, công nghiệp hóa phải gắn liền với hiện đại hóa sự gắn kết chặt chẽ giữa công nghiệp hóa với hiện đại hóa hiện nay là sự đổi mới về chất là nhu cầu mới của sự phát triển xã hội và cũng là quy luật phát triển của thời đại Công nghiệp hóa, hiện đại hóa được quyết định bởi sự phát triển mạnh mẽ nhanh chóng của KH&CN và vai trò ngày càng tăng của chúng đối với nền sản xuất... tiến bộ khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại vào sản xuất Tuy nhiên, để khoa học và công nghệ có thể phát triển được cần phải tạo dựng được những tiền đề cần thiết cho khoa học và công nghệ phát triển, khoa học và công nghệ chỉ có thể phát triển được khi được đảm bảo những điều kiện cơ sở vật chất-kĩ thuật phục vụ cho việc nghiên cứu và ứng dụng khoa học và công nghệ Cơ sở vật chất-kĩ thuật ở đây được... sử dụng cách phân loại khoa học theo quan điểm của tổ chức văn hóa, khoa học và giáo dục liên hợp quốc (UNESCO) với 5 nhóm ngành: Khoa học tự nhiên; Khoa học kĩ thuật; Khoa học nông nghiệp; Khoa học y học; Khoa học xã hội Đảng ta xác định các lĩnh vực khoa học và công nghệ bao gồm: Khoa học xã hội và nhân văn, Khoa học tự nhiên, Khoa học kĩ thuật và công nghệ * Khái niệm công nghệ Trước đây người ta... người, đưa nhân loại sang một thời kì mới với sự phát triển vượt bậc, nhanh chóng chưa từng có trong lịch sử nhân loại 16 1.1.3 Những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến sự phát triển của khoa học và công nghệ Sự phát triển của khoa học và công nghệ chịu ảnh hưởng của rất nhiều nhân tố trong đó nổi bật những nhân tố chủ yếu sau: 1.1.3.1 .Sự phát triển của kinh tế -xã hội Để phát triển khoa học cần phải tạo dựng... quá độ lên chủ nghĩa xã hội đã khẳng định: “các chiến lược khoa học và công nghệ phải nhằm vào mục tiêu công nghiệp hóa, hiện 17 đại hóa theo hướng hiện đại, vươn lên trình độ tiên tiến của thế giới Sử dụng có hiệu quả và tăng nhanh tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước, phát triển đồng bộ khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, khoa học kĩ thuật đi đôi với phát triển giáo dục văn hóa và nâng cao... kinh tế tăng trưởng phát triển cao mà còn tạo tiền đề vật chất để xây dựng, phát triển và hiện đại hóa nền quốc phòng-an ninh Sự nghiệp quốc phòng và an ninh gắn liền với sự phát triển văn hóa, kinh tế, xã hội - Công nghiệp hóa, hiện đại hóa tạo ra tiền đề kinh tế cho sự phát triển đồng bộ về kinh tế-chính trị, văn hóa- xã hôi, quốc phòng và an ninh Thành công của sự nghiệp công nghiệp hóa nền kinh tế... dân là nhân tố quyết định sự thắng lợi của con đường xã hội chủ nghĩa mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn Chính vì vậy mà công nghiệp hóa kinh tế được coi là nhiệm vụ trọng tâm suốt thời kì quá độ lên CNXH 1.3 Vai trò của khoa học và công nghệ đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa 1.3.1 Khoa học và công nghệ tạo ra động lực thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa Quá trình CNH, HĐH trước... nghệ hiện đại, tranh thủ đi nhanh vào hiện đại ở những khâu có thể và mang tính quyết định Do những biến đổi của nền kinh tế thế giới và điều kiện cụ thể của đất nước, Đảng ta đã xác định công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay có những đặc điểm chủ yếu sau: Thứ nhất, Công nghiệp hóa phải gắn liền với hiện đại hóa Sở dĩ như vậy là vì trên thế giới đang diễn ra cuộc cách mạng khoa học và công nghệ. .. lập,tự chủ Những đặc điểm trên đây ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta hiện nay 1.2.1 Tính tất yếu khách quan của việc thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay Mỗi phương thức sản xuất xã hội chỉ có thể được xác lập vững chắc trên cơ sở vật chất -kỹ thuật tương ứng Cơ sở vật chất-kỹ thuật của một xã hội là toàn bộ hệ thống các yếu tố vật chất của ... ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 54 3.1 Một số định hướng nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công. .. tâm giải Do đó, đề tài Một số giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiệp công nghiệp hóa, đại hóa Việt Nam nay góp phần nghiên cứu rõ KH&CN từ đề giải. ..TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ =====***===== LẠI THỊ HẰNG MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP