TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH HUỲNH DIỆP HOA MSSV: 4104433 THỰC TRẠNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành Tài chính – Ngân hàng Mã số ngành: 52340201 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN TRẦN THỊ HẠNH PHÚC Tháng 11 Năm 2013 LỜI CẢM TẠ Sau thời gian thực tập tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, nay em đã hoàn thành đề tài “Thực trạng cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng”. Để hoàn thành tốt đề tài này em xin chân thành cảm ơn quí thầy cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, trường Đại học Cần Thơ đã trang bị cho em kiến thức đủ để em hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn đến cô Trần Thị Hạnh Phúc đã tận tình giúp đỡ em, hướng dẫn em hoàn thành tốt luận văn này. Đồng thời em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến quý cô chú, anh chị tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề nói chung và các anh chị phòng Kế Hoạch Kinh Doanh nói riêng đã tận tình giúp đỡ và cung cấp số liệu để em có thể hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Do kiến thức còn hạn chế và thời gian thực tập ngắn nên đề tài sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được những sự đóng góp từ phía thầy cô, cũng như các cô chú, anh chị trong ngân hàng để bài luận được hoàn chỉnh hơn, giúp em có cái nhìn cụ thể hơn, hiểu biết sâu sắc và đầy đủ hơn những kiến thức mà mình còn hạn chế. Cuối cùng em xin chúc quý thầy cô và các cô chú, anh chị trong ngân hàng dồi dào sức khỏe, công tác tốt. Xin chân thành cảm ơn! Cần Thơ, ngày 28 tháng 11 năm 2013 Sinh viên thực hiện Huỳnh Diệp Hoa i TRANG CAM KẾT Tôi xin cam kết rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực và do ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề cung cấp. Cần Thơ, ngày 28 tháng 11 năm 2013 Sinh viên thực hiện Huỳnh Diệp Hoa ii MỤC LỤC Trang Chương 1: GIỚI THIỆU............................................................................ 1 1.1 Đặt vấn đề nghiên cứu ........................................................................ 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................... 2 1.2.1 Mục tiêu chung ................................................................................ 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................ 2 1.3 Phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 2 1.3.1 Địa bàn nghiên cứu ......................................................................... 2 1.3.2 Thời gian thực hiện nghiên cứu ....................................................... 2 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..............................................................................................3 2. 1 Phương pháp luận............................................................................... 3 2.1.1 Khái quát hoạt động cho vay ngắn hạn ............................................. 3 2.1.2 Một số vấn đề hoạt động cho vay ngắn hạn....................................... 5 2.1.3 Các phương thức cho vay ngắn hạn chủ yếu ..................................... 10 2.1.4 Phân loại nợ...................................................................................... 11 2.1.5 Các chỉ số đánh giá nghiệp vụ cho vay ............................................. 13 2.2 Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 15 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu............................................................ 15 2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu .......................................................... 15 Chương 3: GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ .................................. 17 3.1 Lịch sử hình thành và phát triển ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề................................................................................... 17 3.1.1 Cơ cấu tổ chức.................................................................................. 18 3.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của các phòng ban ............................. 18 3.2 Khái quát về kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề ......................................................... 19 3.2.1 Thu nhập .......................................................................................... 21 3.2.2 Chi phí.............................................................................................. 22 3.2.3 Lợi nhuận ......................................................................................... 23 Chương 4: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ .................................................................................................................. 24 iii 4.1 Phân tích tình hình nguồn vốn tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề................................................................................... 24 4.1.1 Khái quát nguồn vốn......................................................................... 24 4.1.2 Phân tích nguồn vốn ......................................................................... 26 4.2 Khái quát tình hình cho vay ngắn hạn tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề ................................................................. 28 4.2.1 Doanh số cho vay ngắn hạn .............................................................. 28 4.2.3 Doanh số thu nợ ngắn hạn................................................................. 34 4.2.3 Dư nợ ngắn hạn ................................................................................ 39 4.2.4 Nợ xấu ngắn hạn............................................................................... 42 4.3 Đánh giá hoạt động cho vay ngắn hạn tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề ................................................................. 45 4.3.1 Tổng dư nợ ngắn hạn trên nguồn vốn huy động ngắn hạn ................. 46 4.3.2 Nợ xấu ngắn hạn trên tổng dư nợ ngắn hạn....................................... 47 4.3.3 Dư nợ ngắn hạn trên tổng dư nợ ....................................................... 48 4.3.4 Doanh số thu nợ ngắn hạn trên dư nợ ngắn hạn bình quân ................ 48 4.3.5 Hệ số thu nợ ..................................................................................... 49 Chương 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG ............................................................... 50 5.1 Những nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay ngắn hạn của ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề................................ 50 5.1.1 Thuận lợi .......................................................................................... 50 5.1.2 Khó khăn .......................................................................................... 51 5.2 Một số biện pháp nâng cao hoạt động cho vay ngắn hạn tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề ......................................... 51 5.2.1 Một số biện pháp nâng cao hoạt động cho vay ngắn hạn................... 51 5.2.2 Một số biện pháp nâng cao hoạt động huy động vốn......................... 53 5.2.3 Một số biện pháp nâng cao công tác thu nợ ...................................... 53 5.2.4 Một số biện pháp hạn chế nợ xấu...................................................... 54 Chương 6 : KẾT LUẬN ............................................................................ 56 iv DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 3.1 Kết quả hoạt động kinh doanh từ năm 2010 đến 2012 ................ 20 Bảng 3.2 Kết quả hoạt động kinh doanh 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 ... 20 Bảng 4.1 Thành phần nguồn vốn của ngân hàng qua 3 năm 2010 – 2012 .. 24 Bảng 4.2 Thành phần nguồn vốn của ngân hàng 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 .................................................................................................................. 25 Bảng 4.3 Tỷ trọng các loại tiền gửi của ngân hàng 2010-6/2013................ 26 Bảng 4.4 Tỷ trọng doanh số cho vay theo thời hạn từ 2010-6/2013 ........... 29 Bảng 4.5 Doanh số cho vay theo thời hạn qua 3 năm 2010 – 2012 ............ 29 Bảng 4.6 Doanh số cho vay theo thời hạn 6/2012 – 6/2013 ....................... 30 Bảng 4.7 Doanh số cho vay ngắn hạn theo ngành 2010-2012 .................... 32 Bảng 4.8 Doanh số cho vay ngắn hạn theo ngành 6 tháng đầu năm 2012 đến 2013 .................................................................................................................. 34 Bảng 4.9 Doanh số thu nợ theo thời hạn từ năm 2012 đến 2013 ............... 35 Bảng 4.10 Doanh số thu nợ theo thời hạn 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 . 36 Bảng 4.11: Doanh số thu nợ ngắn hạn theo ngành 2010-2012.................... 38 Bảng 4.12: Doanh số thu nợ ngắn hạn theo ngành 6 tháng đầu năm 2012 đến 2013 .................................................................................................................. 38 Bảng 4.13 Dư nợ ngắn hạn theo ngành kinh tế từ 2010 đến 30/6/2013 ...... 40 Bảng 4.14 Dư nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế của ngân hàng từ 2010 đến 30/6/2013 .................................................................................................. 41 Bảng 4.15 Nợ xấu theo thời hạn tín dụng từ 2010 đến 30/6/2013 .............. 42 Bảng 4.16 Nợ xấu ngắn hạn theo loại hình kinh tế từ năm 2010 đến 30/6/2013............................................................................................ 43 Bảng 4.17 Nợ xấu ngắn hạn theo ngành từ 2010 đến 30/6/2013 ................ 45 Bảng 4.18: Tổng hợp các chỉ tiêu đánh giá hoạt động cho vay ngắn hạn trong giai đoạn từ 2010 đến 6 tháng đầu năm 2013.................................................... 45 v DANH MỤC HÌNH Trang Hình 2.1 Quy trình cho vay trực tiếp tại ngân hàng Agribank .................... 6 Hình 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của NHNN&PTNT huyện Trần Đề ........... 18 Hình 4.1 Doanh số cho vay ngắn hạn theo loại hình kinh tế từ 2009 đến 2012....................................................................................... 31 Hình 4.2 Chênh lệch doanh số cho vay ngắn hạn theo loại hình kinh tế trong 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 ..................................................................... 32 Hình 4.3 Doanh số thu nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế 2010 đến tháng 6/2013 .................................................................................................................. 37 Hình 4.4 Dư nợ theo thời hạn của ngân hàng từ 2009 đến 30/6/2013......... 39 vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Agribank BĐS VNĐ NHTM CBTD NHNN&PTNT NHNN TG KKH TG CCK DN ĐVT : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam : Bất động sản : Việt Nam đồng : Ngân hàng thương mại : Cán bộ tín dụng : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn : Ngân hàng Nhà nước : Tiền gửi : Không kỳ hạn : Tiền gửi có kỳ hạn : Doanh nghiệp : Đơn vị tính vii CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Vốn là một bộ phận không thể thiếu đối với bất kỳ loại hình kinh doanh nào. Để bổ sung vốn cho quá trình sản xuất – kinh doanh, cá nhân hay doanh nghiệp không chỉ sử dụng vốn chủ sở hữu mà còn tiếp cận đến vốn vay thông qua các nguồn khác nhau. Trong khi đó, hệ thống ngân hàng giống như mạch máu của nền kinh tế, bởi nó là kênh trung gian huy động vốn và cũng là kênh cung cấp vốn cho nền kinh tế. Chính vì vậy vốn vay từ ngân hàng là một trong những nguồn vốn quan trọng nhất đối với sự phát triển của một chủ thể kinh tế, không những thế nó còn tác động đến toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Trong những năm gần đây, tình hình kinh tế thế giới chịu nhiều biến động gây ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế nước ta. Cụ thể, trong bối cảnh lạm phát tăng cao, thị trường bất động sản đóng băng, vỡ nợ tín dụng đen dây chuyền dẫn đến năng lực sản xuất kinh doanh của hàng loạt doanh nghiệp bị suy yếu nghiêm trọng. Bên cạnh đó, Việt Nam cần phải tái cấu trúc nền kinh tế tiếp tục là nhân tố trực tiếp hay gián tiếp tạo rủi ro cho các tổ chức tín dụng và đầu tư tài chính. Từ đó, các ngân hàng và công ty tài chính tiếp tục có sự căng thẳng về thanh khoản và thu hồi nợ cũ, nhất là những khoản cho vay với lãi suất cao trong các lĩnh vực kinh doanh bất động sản (BĐS) và chứng khoán. Như ta đã biết tín dụng là một trong những hoạt động mang tính sống còn đối với ngân hàng, nhưng trước tình hình chung của nền kinh tế, tốc độ tăng trưởng tín dụng ngân hàng hiện khá thấp. Vì thế, vấn đề cấp bách hiện nay là xử lý trạng thái dư thừa vốn huy động bằng VNĐ, giúp các doanh nghiệp tiếp cận được vốn vay của ngân hàng, đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng và tháo gỡ khó khăn trong quan hệ tín dụng giữa ngân hàng và khách hàng. Tổng thể tín dụng thì cho vay chiếm ưu thế nhất, và trong cơ cấu cho vay của ngân hàng thương mại (NHTM) thì cho vay ngắn hạn thường chiếm tỷ trọng lớn hơn. Do vậy hoạt động cho vay ngắn hạn là vấn đề mà bất cứ một ngân hàng nào cũng phải đặc biệt quan tâm để ngăn ngừa những rủi ro, tổn thất xảy ra. Nghiệp vụ cho vay ngắn hạn không chỉ là mối quan tâm của các ngân hàng mà còn là mối quan tâm của toàn xã hội vì đây là một trong những tín hiệu, vừa phản ánh trình độ hoàn thiện pháp luật theo cơ chế thị trường trong quản lý kinh tế nói chung và hoạt động quản lý ngân hàng nói riêng. Đó cũng chính là lý do em chọn đề tài: “Thực trạng cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát 1 triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng“ làm luận văn tốt nghiệp. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Phân tích thực trạng cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng qua 3 năm 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013 để hiểu rõ hơn về công tác cho vay ngắn hạn của ngân hàng, từ đó có những giải pháp và kiến nghị cụ thể nhằm nâng cao doanh số cho vay và hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể - Tổng quan về chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng. - Khái quát thực trạng cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng qua 3 năm 2010-2012 và 6 tháng đầu năm 2013. - Phân tích hoạt động cho vay ngắn hạn từ đó đề ra phương hướng, giải pháp thúc đẩy hoạt động cho vay ngắn hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng. 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1 Địa bàn nghiên cứu Luận văn tập trung phân tích hoạt động cho vay ngắn hạn tại chi nhánh Ngân Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng. 1.3.2 Thời gian thực hiện nghiên cứu Phạm vi thực hiện đề tài tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng từ năm 2010 đến năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013. Thời gian bắt đầu thực hiện luận văn từ 8/2013 đến 11/2013. 2 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN 2.1.1 KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN 2.1.1.1 Khái niệm chung về cho vay Để hiểu khái niệm cho vay ngắn hạn, chúng ta đi từ khái niệm tín dụng. Theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 (2010, Điều 4) làm rõ tín dụng ngân hàng là sự chuyển nhượng quyền sử dụng vốn giữa ngân hàng cho khách hàng của mình trong một thời hạn nhất định với chi phí sử dụng vốn nhất định theo nguyên tắc có hoàn trả bẳng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác. Theo Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN về Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng (2001, Điều 3) giúp ta có thể hiểu rõ hơn cho vay, đó là hình thức cấp tín dụng của ngân hàng, theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. 2.1.1.2 Thể loại cho vay Trong Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN về Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng (2001, Điều 8) quy định: “Tổ chức tín dụng xem xét quyết định cho khách hàng vay theo các thể loại ngắn hạn, trung hạn và dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đời sống và các dự án đầu tư phát triển: - Cho vay ngắn hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay đến 12 tháng; - Cho vay trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 12 tháng đến 60 tháng; - Cho vay dài hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 60 tháng trở lên.” 2.1.1.2 Phương thức cho vay Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN về Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng (2001, Điều 16) phân loại cho vay theo phương thức gồm có: “- Cho vay từng lần; Mỗi lần vay vốn khách hàng và tổ chức tín dụng thực hiện thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng. 3 - Cho vay theo hạn mức tín dụng: Tổ chức tín dụng và khách hàng xác định và thoả thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một khoảng thời gian nhất định. - Cho vay theo dự án đầu tư: Tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống. - Cho vay hợp vốn: Một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phương án vay vốn của khách hàng; trong đó, có một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín dụng khác. Việc cho vay hợp vốn thực hiện theo quy định của Quy chế này và Quy chế đồng tài trợ của các tổ chức tín dụng do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành. - Cho vay trả góp; Khi vay vốn, tổ chức tín dụng và khách hàng xác định và thoả thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay. - Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: Tổ chức tín dụng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. Tổ chức tín dụng và khách hàng thoả thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức tín dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự phòng. - Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng: Tổ chức tín dụng chấp thuận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của tổ chức tín dụng. Khi cho vay phát hành và sử dụng thẻ tín dụng, tổ chức tín dụng và khách hàng phải tuân theo các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về phát hành và sử dụng thẻ tín dụng. - Cho vay theo hạn mức thấu chi: Là việc cho vay mà tổ chức tín dụng thoả thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của khách hàng phù hợp với các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. - Các phương thức cho vay khác mà pháp luật không cấm, phù hợp với quy định tại Quy chế này và điều kiện hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng và đặc điểm của khách hàng vay.” 4 2.1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA HOẠT DỘNG CHO VAY NGẮN HẠN 2.1.2.1 Đặc điểm của cho vay ngắn hạn - Cho vay ngắn hạn là nghiệp vụ chủ yếu của phần lớn NHTM, với thời gian cho vay là đến một năm. Chính hình thức cho vay này giúp cho ngân hàng giữ được khả năng thanh toán vì nó tương thích với kết cấu nguồn vốn của ngân hàng thường là vốn huy động ngắn hạn. - Cho vay ngắn hạn tiềm ẩn ít rủi ro hơn so với cho vay trung và dài hạn vì diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn nên những biến động xảy ra sẽ không nhiều, và nếu có xảy ra thì cũng là những biến động mà ngân hàng đã có dự tính trước, bởi thế mà lãi suất cho vay ngắn hạn cũng nhỏ hơn lãi suất cho vay trung và dài hạn. 2.1.2.2. Vai trò của cho vay ngắn hạn Hoạt động cho vay đã dần trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống, góp phần làm ổn định và phát triển sản xuất – kinh doanh của nền kinh tế, các tổ chức và mỗi cá nhân. Cũng như các hình thức cho vay khác, cho vay ngắn hạn đóng vai trò quan trọng và trọng yếu trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của ngân hàng. a) Đối với nền kinh tế Với tư cách là một trung gian tài chính, ngân hàng thương mại là kênh chuyển vốn từ những nơi thừa đến những nơi thiếu trong hoạt động kinh doanh của các tổ chức kinh tế và cá nhân. Thị trường tiền tệ với trung gian tài chính là các ngân hàng thương mại luôn là nơi cung cấp và đáp ứng kịp thời nguồn vốn rất lớn cho nền kinh tế, vì thế mà cho vay ngắn hạn ngày càng phát triển mạnh mẽ và thể hiện vai trò lớn đối với nền kinh tế. b) Đối với doanh nghiệp Do không có sự ăn khớp về mặt thời gian giữa các khoản thu và các khoản chi của doanh nghiệp nên tại một thời điểm nhất định có những doanh nghiệp thiếu vốn tạm thời và cần được bổ sung vốn ngay để đảm bảo tính liên tục của hoạt động sản xuất – kinh doanh. Đối với các tổ chức kinh tế hoạt động mang tính thời vụ như các doanh nghiệp bán lẻ, chế biến thực phẩm, chế biến nông – thủy sản, các công ty xây lắp,…thì các khoản cho vay ngắn hạn từ ngân hàng có vai trò cực kì quan trọng trong việc giúp cho quá trình sản xuất – kinh doanh không bị gián đoạn, nhanh chóng đưa sản phẩm vào lưu thông hoặc tháo gỡ những khó 5 khăn tạm thời về mặt tài chính. Ngoài ra các khoản cho vay ngắn hạn còn có ý nghĩa rất lớn đối với các doanh nghiệp chủ động được nguồn vốn khi xuất hiện cơ hội kinh doanh trên thị trường, giúp cho các doanh nghiệp tận dụng được thời cơ phát triển sản xuất – kinh doanh. Bên cạnh đó, cho vay ngắn hạn kích thích các doanh nghiệp kinh doanh có hiệu quả, bởi vì một trong những nguyên tắc cơ bản là vay có hoàn trả cả gốc lẫn lãi sau một khoảng thời gian nhất định (đến 12 tháng với vay ngắn hạn). Do vậy để có thể hoàn trả nợ đúng hạn cho ngân hàng và tạo lập được uy tín trong việc thực hiện hợp đồng tín dụng thì buộc các doanh nghiệp phải hoạt động có hiệu quả, tiết kiệm, tăng cường vòng quay vốn nhanh và có lãi để trả nợ. c) Đối với ngân hàng Hoạt động cho vay nói chung và cho vay ngắn hạn nói riêng đảm bảo nguồn thu chủ yếu cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng, là công cụ để tạo nên lợi nhuận. Thông qua hoạt động cho vay ngắn hạn, các ngân hàng đã thu hút được thêm nhiều khách hàng, mở rộng quy mô, củng cố chất lượng tín dụng và tăng khả năng cạnh tranh của mỗi ngân hàng. Mặt khác, cho vay ngắn hạn còn là yếu tố quan trọng làm tăng khả năng tạo tiền và tính thanh khoản của ngân hàng, làm cho nguồn lực nền kinh tế được sử dụng hiệu quả và đem lại lợi nhuận lớn. 2.1.2.3 Các bước trong quy trình tín dụng chung của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Khách hàng muốn vay vốn của ngân hàng cần thực hiện theo quy trình sau: (9) Khách hàng (1) (2) (3) Thủ quỹ (8) Cán bộ tín dụng (7) Phòng kế tóan (4) (6) Trưởng phòng kinh doanh (5) Ban giám đốc Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2013. Hình 2.1 Quy trình cho vay trực tiếp tại ngân hàng Agribank 6 (1)Khách hàng đến gặp cán bộ tín dụng(CBTD) lập đề nghị và hồ sơ vay vốn gồm: - Giấy đề nghị vay vốn - Hồ sơ pháp lý - Hồ sơ chứng minh khả năng tài chính - Phương án sản xuất kinh doanh - Các tài liệu liên quan đến tài sản đảm bảo nợ vay (2)Cán bộ tín dụng gặp trực tiếp phân tích và thẩm định khách hàng để ra quyết định cho vay Sau khi tiếp nhận hồ sơ vay vốn của khách hàng, phía ngân hàng sẽ tiến hàng phân tích và thẩm định hồ sơ để ra quyết định cho vay. - Quy trình xét duyệt cho vay được xây dựng theo nguyên tắc đảm bảo tính độc lập và xác định rõ từ trách nhiệm các nhân viên tín dụng thẩm định, đến trách nhiệm của người lãnh đạo ra quyết định cho vay. - Ngân hàng phân tích hồ sơ pháp lý và hồ sơ tài chính của khách hàng, đồng thời tiến hành thẩm định tính khả thi, hiệu quả của phương án sản xuất kinh doanh và khả năng trả nợ của người vay vốn. Công việc chi tiết của thẩm định hồ sơ vay vốn gồm có: + Đánh giá năng lực sản xuất kinh doanh của khách hàng + Phân tích tình hình tài chính của khách hàng + Đánh giá đảm bảo tín dụng Sau đó ngân hàng sẽ phải ra quyết định và thông báo cho vay hay không cho vay đối với khách hàng. Trường hợp không cho vay phải thông báo cho khách hàng bằng văn bản, và phải nêu rõ lý do không cho vay. Trường hợp đồng ý cho vay thì ngân hàng sẽ thông báo cho khách hàng đến kí hợp đồng tín dụng, giữa ngân hàng và khách hàng vay thỏa thuận thêm vấn đề liên quan đến tài sản thế chấp, cầm cố. (3)Khách hàng sau khi có quyết định cho vay hoàn thiện hồ sơ đến nộp cho cán bộ tín dụng kèm theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bản chính, các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản để giao dịch đảm bảo, giấy phép kinh 7 doanh… Cán bộ tín dụng kiểm tra lại hồ sơ một cách cẩn thận và đầy đủ, nếu còn sai sót yêu cầu khách hàng bổ sung hay làm lại. (4)Cán bộ tín dụng lập báo cáo thẩm định đề nghị mức cho vay và trình Trưởng phòng kinh doanh xét duyệt hồ sơ. (5)Trưởng phòng kinh doanh xét duyệt hồ sơ do CBTD trình về tính pháp lý, tính hợp lệ, phương án khả thi và có hiệu quả, khả năng thu hồi vốn và nguồn vốn của ngân hàng để duyệt số tiền cho vay, đồng thời trình hồ sơ đến Ban giám đốc để quyết định cho vay. (6)Ban giám đốc ra quyết định sau cùng số tiền cho vay theo đề nghị của Trưởng phòng kinh doanh và chuyển hồ sơ lại cho CBTD. (7)Ngân hàng thỏa thuận và kí kết hợp đồng tín dụng với khách hàng Cán bộ tín dụng nhận lại hồ sơ, đăng ký số khế ước, mã khách hàng và số tiền vay được duyệt vào chương trình giao dịch và quản lý khách hàng trên máy vi tính, đồng thời thông báo cho khách hàng về hợp đồng tín dụng dựa trên các nội dung thỏa thuận bao gồm: - Hạn mức tín dụng dựa trên nhu cầu vay vốn của khách hàng, tỷ lệ cho vay tối đa đối với giá trị tài sản làm đảm bảo tiền vay, khả năng nguồn vốn của ngân hàng, khả năng trả nợ của khách hàng, mức giới hạn tín dụng tối đa cho một khách hàng so với vốn tự có của ngân hàng. - Thời hạn tín dụng phụ thuộc vào chu kỳ sản xuất kinh doanh của đơn vị vay, nguồn vốn của ngân hàng, khả năng trả nợ của khách hàng. - Lãi suất tín dụng - Giải ngân Sau đó, cán bộ tín dụng chuyển hồ sơ đến Phòng Kế toán (8)Bộ phận kế toán tiến hành kiểm tra đối chiếu giữa hồ sơ và khế ước trên chương trình giao dịch, tính hợp lệ, hợp pháp; lưu giữ hồ sơ, mở sổ lưu cho vay, hạch toán và làm thủ tục giải ngân. Sau đó chuyển hồ sơ đến Thủ quỹ. (9)Thủ quỹ kiểm tra lần cuối tính pháp lý của hồ sơ vay vốn và nếu hợp lệ, hợp pháp thì tiến hành giải ngân cho khách hàng. Sau khi kí kết hợp đồng tín dụng, ngân hàng thực hiện phát vay theo thỏa thuận và có thể giải ngân theo các cách sau: 8 - Phát vay bằng tiền mặt trực tiếp cho người vay - Tiền vay được trả trực tiếp cho đối tác bán hàng của người đi vay - Chuyển vào tài khoản tiền gửi của khách hàng *Kiểm tra giám sát Là quá trình thực hiện các bước công việc theo dõi và đôn đốc người vay sử dụng tiền vay đúng mục đích và có hiệu quả, hoàn trả nợ gốc và lãi đúng thời hạn, đồng thời thực hiện các biện pháp thích hợp nếu người vay không sử dụng vốn vay đúng mục đích hoặc không thực hiện trả gốc và lãi đúng hạn như cam kết. *Thu nợ gốc và lãi Theo hợp đồng, khách hàng phải chủ động trả nợ khi đến hạn, nếu đến hạn khách hàng không thực hiện nghĩa vụ thì ngân hàng sẽ thực hiện các cách sau: Tìm hiểu nguyên nhân, nếu là nguyên nhân khách quan, người vay quá hạn trên 10 ngày và có văn bản giải trình đề nghị ngân hàng cơ cấu lại thời hạn thì ngân hàng có thể xem xét và có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận đề nghị của khách hàng. Nếu đồng ý, ngân hàng sẽ làm thủ tục và chuyển dư nợ vào nhóm 2 (nợ cần chú ý) để theo dõi. Nếu là nguyên nhân chủ quan, ngân hàng sẽ chuyển sang nợ quá hạn và theo dõi nợ ở nhóm 2 và tính lãi suất theo nợ quá hạn. Ngân hàng có quyền bán tài sản thế chấp, cầm cố để thu hồi nợ trong trường hợp khách hàng có nợ quá hạn mà không có thiện chí trả nợ hay không trả được và đã chuyển thành nợ xấu, việc phát mãi tài sản sẽ đúng theo quy định. Trường hợp cuối cùng là ngân hàng sẽ khởi kiện khách hàng vi phạm hợp đồng tín dụng. Tiền lãi vay được tiến hành thu theo hàng tháng hoặc thu một lần cùng với nợ gốc tùy theo thỏa thuận ban đầu giữa ngân hàng và khách hàng. Nếu khách hàng vay chưa được trả lãi khi đến hạn thì ngân hàng tính và hạch toán vào tài khoản ngoại bảng để thu dần, không nhập lãi vào nợ gốc. *Thanh lý hợp đồng tín dụng Khi khách hàng trả hết nợ gốc và lãi thì ngân hàng tiến hành tất toán khoản vay và đương nhiên hợp đồng tín dụng hết hiệu lực, đồng thời ngân hàng tiến hành giải chấp cho khách hàng (trường hợp có đảm bảo tín dụng). 9 2.1.3. CÁC PHƯƠNG THỨC CHO VAY NGẮN HẠN CHỦ YẾU 2.1.3.1 Cho vay từng lần Theo hình thức này mỗi lần vay vốn khách hàng và ngân hàng phải làm thủ tục cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng. Hình thức này áp dụng với các khách hàng sau: - Khách hàng có nhu cầu vay vốn không thường xuyên hoặc vay vốn theo thời vụ. - Cho vay vốn lưu động, cho vay bù đắp những thiếu hụt tài chính tạm thời của các doanh nghiệp. Trong cho vay từng lần, tiền vay có thể giải ngân một lần hoặc nhiều lần phù hợp với tiến độ và yêu cần sử dụng vốn thực tế của khách hàng. Tuy nhiên, mỗi lần rút vốn khách hàng phải lập giấy nhận nợ. Trên giấy nhận nợ phải ghi thời hạn cho vay cụ thể, đảm bảo không vượt so với thời hạn cho vay ghi trên hợp đồng tín dụng. Tổng số tiền cho vay trên các giấy nhận nợ không được quá hạn mức tín dụng đã thỏa thuận. Hình thức cho vay này khá đơn giản nhưng mỗi lần vay ngân hàng và khách hàng đều phải làm thủ tục nên tốn nhiều chi phí và thời gian. 2.1.3.2 Cho vay theo hạn mức tín dụng Là phương thức cho vay mà khách hàng và ngân hàng thỏa thuận một số tiền tối đa cho khách hàng có thể sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định. Hình thức này áp dụng đối với những khách hàng sau: - Khách hàng có quan hệ tín dụng thường xuyên với ngân hàng - Khách hàng có đặc điểm sản xuất kinh doanh thường xuyên và liên tục Hạn mức tín dụng được duy trì trong suốt thời hạn đã thỏa thuận. Khách hàng được rút vốn phù hợp với tiến độ và nhu cầu sử dụng vốn thực tế nhưng không được vượt quá hạn mức đã thỏa thuận. Mỗi lần rút vốn thì khách hàng phải lập giấy nhận nợ với ngân hàng kèm theo những chứng từ có liên quan đến sử dụng tiền vay. Trong thời gian duy trì hạn mức tín dụng, khách hàng có nhu cầu điều chỉnh tăng hạn mức để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh, phải lập đề nghị để ngân 10 hàng điều chỉnh hạn mức. Ngân hàng sẽ xem xét và nếu thấy phù hợp sẽ chấp nhận điều chỉnh hạn mức tín dụng. Hạn mức tín dụng: thỏa thuận, khách hàng có vốn tự có tham gia tối thiểu 10% tổng nhu cầu vốn. Hình thức này thuận lợi hơn cho khách hàng vì khách hàng chỉ làm hồ sơ một lần và hạn mức tín dụng duy trì trong suốt một thời hạn thỏa thuận. Khách hàng chỉ việc nộp giấy rút vốn khi có nhu cầu sử dụng, và tiền lãi vay chỉ tính trên số dư nợ phát sinh. 2.1.3.3 Cho vay theo hạn mức thấu chi Thấu chi là nghiệp vụ cho vay qua đó Ngân hàng cho phép người vay được chi vượt quá trên số dư tiền gửi của mình đến một số tiền nhất định và trong thời hạn nhất định. Mục đích của cho vay theo hạn mức thấu chi của các ngân hàng: - Nhằm đơn giản hóa thủ tục - Tiết kiệm thời gian xét duyệt - Cung cấp cho khách hàng một sản phẩm tiện ích Đối tượng áp dụng: - Khách hàng có giao dịch thường xuyên với ngân hàng - Khách hàng phải có uy tín và có khả năng tài chính, được ngân hàng tín nhiệm ở mức độ nhất định 2.1.4 PHÂN LOẠI NỢ Theo Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng ban hành ngày 22/04/2005 (2005, Điều 6) và Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định về việc phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng ban hành theo Quyết định số 493/2005/QĐNHNN ngày 22 tháng 4 năm 2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành ngày 25/04/2007 (2007, Điều 1) có 5 nhóm nợ, đó là: 11 2.1.4.1 Nợ nhóm 1 Nợ đủ tiêu chuẩn bao gồm: - Các khoản nợ trong hạn mà tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi được cả gốc và lãi đúng hạn; - Các khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi cả gốc và lãi bị quá hạn và thu hồi được cả gốc và lãi đúng thời hạn còn lại; - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 1 theo quy định (Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN, 2007, Điều 6, Khoản 2). 2.1.4.2 Nợ nhóm 2 Nợ cần chú ý bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn từ 10 ngày đến 90 ngày; - Các khoản nợ điều chỉnh kì hạn trả nợ lần đầu (đối với khách hàng là doanh nghiệp, tổ chức thì tổ chức tín dụng phải có hồ sơ đánh giá khách hàng về khả năng trả nợ đầy đủ cả gốc và lãi đúng kì hạn được điều chỉnh lần đầu); - Các khoản nợ được phân loại và nhóm 2 theo quy định (Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN, 2007, Điều 6, Khoản 3). 2.1.4.3 Nợ nhóm 3 Nợ dưới tiêu chuẩn bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày; - Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu, trừ các khoản nợ điều chỉnh lại kỳ hạn trả nợ lần đầu phân loại vào nhóm 2 theo qui định; - Các khoản nợ được miễn giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng; - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 3 theo quy định (Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN, 2007, Điều 6, Khoản 3). 2.1.4.4 Nợ nhóm 4 Nợ nghi ngờ mất vốn bao gồm: - Các khoản nợ quá han từ 181 ngày đến 360 ngày; 12 - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu; - Các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai; - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 4 theo quy định (Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN, 2007, Điều 6, Khoản 3). 2.1.4.5 Nợ nhóm 5 Nợ có khả năng mất vốn bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày; - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở lên theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu; - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai; - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên, kể cả chưa bị quá hạn hoặc đã bị quá hạn; - Các khoản nợ khoanh, nợ chờ xử lý; - Các khoản nợ được phân loại vào nhóm 5 theo quy định (Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN, 2007, Điều 6, Khoản 3). 2.1.5 CÁC CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ NGHIỆP VỤ CHO VAY 2.1.5.1 Chỉ số 1 Tổng dư nợ trên nguồn vốn huy động (%/lần) Toång dö nôï  100% Nguoàn voán huy ñoäng (2.1) Chỉ số này xác định khả năng sử dụng vốn huy động vào cho vay, giúp nhà phân tích so sánh khả năng cho vay của ngân hàng với nguồn vốn huy động. Ở cấp độ chi nhánh, chỉ số này có thể lớn hoặc nhỏ hoặc bằng 100%. Nếu chỉ số này lớn hơn hoặc bằng 100% thì cho thấy chi nhánh đã sử dụng toàn bộ vốn huy động vào cho vay, có thể ngân hàng đã thực hiện tốt nghiệp vụ kinh doanh là cho vay và cũng có thể dẫn đến tình trạng thiếu thanh khoản. Còn nếu chỉ số này nhỏ hơn 100% chứng tỏ mất cân đối giữa cho vay và huy động, thừa vốn và việc sử dụng vốn huy động của chi nhánh không hiệu quả (Thái Văn Đại, 2012, trang 138). 13 2.1.5.2 Chỉ số 2 Nợ xấu trên tổng dư nợ (%) Nôï xaáu  100% Toång dö nôï (2.2) Đây là chỉ số đo lường chất lượng nghiệp vụ tín dụng của ngân hàng. Những ngân hàng có chỉ số này thấp cũng có nghĩa là chất lượng tín dụng của ngân hàng này cao. Chỉ số này thường có giá trị thấp hơn 3% (Thái Văn Đại, 2012, trang 138). 2.1.5.3 Chỉ số 3 Dư nợ ngắn hạn trên tổng dư nợ (%) Dö nôï ngaén haï n  100% Toå ng dö nôï (2.3) Chỉ số này dùng để xác định cơ cấu tín dụng theo thời hạn, giúp nhà phân tích đánh giá được cơ cấu đầu tư như vậy có hợp lý không và có giải pháp điều chỉnh kịp thời (Thái Văn Đại, 2012, trang 139). 2.1.5.4 Chỉ số 4 Doanh số thu nợ trên dư nợ bình quân (vòng) Doanh số thu nợ Tổng dư nợ bình quân Trong đó: (2.4) Dö nôï ñaàu kyø + Dö nôï cuoá i kyø (2.5) 2 Chỉ tiêu này còn được gọi là chỉ tiêu vòng quay vốn tín dụng. Nó đo lường tốc độ luân chuyển vốn tín dụng, thời gian thu hồi nợ vay nhanh hay chậm (Thái Văn Đại, 2012, trang 139). Tổng dư nợ bình quân = 2.1.5.5 Chỉ số 5 Hệ số thu nợ (%) Doanh soá thu nôï  100% Doanh soá cho vay (2.6) 14 Hệ số này đánh giá công tác thu hồi nợ cho vay của ngân hàng (Thái Văn Đại, 2012, trang 139). 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.2.1 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU Thu thập số liệu thực tế của chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng thông qua các báo cáo tài chính từ năm 2010 đến năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013. Tổng hợp các thông tin từ báo chí, sách và internet. 2.2.2 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU - Dùng phương pháp so sánh để đánh giá hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh huyện Trần Đề, bao gồm: + So sánh tuyệt đối: Số tuyệt đối là biểu hiện quy mô, khối lượng, giá trị của chỉ tiêu kinh tế nào đó trong thời gian, địa điểm cụ thể. Phương pháp so sánh bằng số tuyệt đối là kết quả của phép trừ giữa trị số của kì phân tích với kì gốc của một chỉ tiêu kinh tế. ∆y = y1 – y0 Trong đó: y1 : chỉ tiêu năm trước. y0 : chỉ tiêu năm sau. ∆y : phần chênh lệch tăng, giảm của các chỉ tiêu kinh tế. Phương pháp này sử dụng để so sánh số liệu năm tính với số liệu năm trước của các chỉ tiêu xem có biến động không và tìm ra nguyên nhân biến động của các chỉ tiêu kinh tế, từ đó đề ra biện pháp khắc phục. + So sánh tương đối: Mục đích của phương pháp này là so sánh hai chỉ tiêu cùng loại hay khác loại nhưng có liên hệ nhau để đánh giá sự tăng lên hay giảm xuống của một chỉ tiêu nào đó qua thời gian, thể hiện sự chênh lệch giữa các chỉ tiêu kinh tế biểu hiện bằng tỷ lệ (%) phản ánh tình hình của sự kiện khi số tuyệt đối chưa nói lên được. Phương pháp so sánh bằng số tương đối là kết quả của phép chia giữa trị số của kỳ phân tích so với kỳ gốc của các chỉ tiêu kinh tế. y  y 1 y  y 0 0  100 % 15 Trong đó: yo : chỉ tiêu năm trước y1 : chỉ tiêu năm sau ∆y : biểu hiện tốc độ tăng trưởng của các chỉ tiêu kinh tế Phương pháp dùng để làm rõ tình hình biến động của mức độ của các chỉ tiêu kinh tế trong thời gian nào đó. So sánh tốc độ tăng trưởng của chỉ tiêu giữa các năm và so sánh tốc độ tăng trưởng giữa các chỉ tiêu. Từ đó tìm ra nguyên nhân và biện pháp khắc phục. - Dùng biểu bảng, biểu đồ để biểu hiện sự thay đổi của tình hình huy động vốn và sử dụng vốn tín dụng. - Bên cạnh việc phân tích sự tăng giảm bằng số tương đối, số tuyệt đối, biểu đồ, biểu bảng một số chỉ tiêu tài chính còn được sử dụng để đánh giá hiệu quả công tác huy động vốn và sử dụng vốn tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng. 16 CHƯƠNG 3 GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 3.1 LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ Theo quyết định số 53/NH của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn Việt Nam, ngày 14/07/1989 chi nhánh Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Hậu Giang đã thành lập, thời gian đó NHNN & PTNT tỉnh Sóc Trăng là chi nhánh của NHNN & PTNT tỉnh Hậu Giang. Sau khi tỉnh Hậu Giang được tách ra thành 2 tỉnh Cần Thơ và Sóc Trăng theo kỳ hợp lần thứ X Quốc hội khóa VIII, Chi nhánh NHNN & PTNT tỉnh Sóc Trăng chính thức được thành lập và đi vào hoạt động từ ngày 01/04/1992 với cơ cấu tổ chức là một ngân hàng thương mại quốc doanh. Hội sở chính đặt tại số 04đường Trần Hưng Đạo - phường 2 - TP. Sóc Trăng - Tỉnh Sóc Trăng. Hiện nay NHNN & PTNT tỉnh Sóc Trăng có mạng lưới hoạt động trong toàn tỉnh gồm 13 chi nhánh, trong đó: 9 ngân hàng huyện, thị, 3 ngân hàng cấp 4 và một phòng giao dịch. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn huyện Trần Đề là một trong những chi nhánh trực thuộc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn tỉnh Sóc Trăng. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn huyện Trần Đề chính thức đi vào hoạt động từ tháng 8 năm 2004. Ngân hàng có chức năng kinh doanh tiền tệ - tín dụng và các dịch vụ ngân hàng trên các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp - dịch vụ và các lĩnh vực khác. Từ khi thành lập đến nay Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn huyện Trần Đề luôn bám sát định hướng phát triển của ngành, của địa phương và xác định “Nông thôn là thị trường cho vay, nông dân là khách hàng, nông nghiệp là đối tượng đầu tư ” và đã vận dụng sáng tạo các định hướng mục tiêu phát triển kinh tế địa phương, từng bước đi vào hoạt động một cách linh hoạt và có hiệu quả. Với định hướng xây dựng và phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn nhằm cải thiện đời sống nhân dân. Ngân hàng đã tận dụng mọi khả năng mở rộng mạng lưới, đa dạng hóa các hình thức huy động vốn và cho vay để nâng cao chất lượng và hiệu quả các hoạt động ngân hàng. 17 3.1.1 Cơ cấu tổ chức Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2013. Hình 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của NHNN&PTNT huyện Trần Đề 3.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của các phòng ban * Ban lãnh đạo: Gồm 1 Giám đốc và 1 Phó Giám đốc, có chức năng điều hành và là trung tâm ra quyết định, thực hiện, thiết lập các chính sách, đề ra các chiến lược cụ thể cũng như xét duyệt mọi hoạt động của chi nhánh ngân hàng. Đồng thời chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của đơn vị mình. - Giám Đốc: là người đứng đầu ngân hàng, được cơ quan cấp trên bổ nhiêm. Là người tổ chức, điều hành mọi hoạt động của ngân hàng và chịu trách nhiệm trước cơ quan Nhà nước và cấp trên về kết quả hoạt động kinh doanh của đơn vị mình. Giám đốc có một số trách nhiệm và quyền hạn sau : + Trực tiếp điều hành mọi hoạt động của ngân hàng. + Chỉ đạo, giám sát, kiểm tra các nhân viên thực hiện nhiệm vụ được giao. + Quyết định bổ nhiệm nhân viên, khen thưởng hoặc kỉ luật nhân viên khi không thực hiện đúng nhiệm vụ. - Phó Giám Đốc: là người có trách nhiệm hỗ trợ cùng Giám đốc trong việc chỉ đạo điều hành một số mặt theo lĩnh vực hoạt động của đơn vị do Giám đốc phân công, ký thay Giám đốc và chịu trách nhiệm trước Giám đốc và pháp luật về những công việc đã giải quyết * Phòng Kế hoạch Kinh Doanh: tham gia xây dựng chiến lược kinh doanh như tiếp nhận hồ sơ vay vốn, thẩm định dự án và đưa ra mức đề nghị cho vay đệ trình lên Ban lãnh đạo phê duyệt, chịu trách nhiệm chính trong việc quản lý dư 18 nợ, cho vay và giám sát việc sử dụng vốn vay của khách hàng, theo dõi tình hình nguồn vốn và sử dụng vốn, nhu cầu vốn cần thiết để phục vụ đầu tư, từ đó trình lên Giám đốc các kế hoạch cụ thể. Tổ chức chỉ đạo thông tin phòng ngừa rủi ro tín dụng (RRTD), kết hợp với kế toán trong việc theo dõi và thu nợ đến hạn, đôn đốc khách hàng trả nợ đúng thời hạn, đề xuất các biện pháp xử lý các khoản nợ quá hạn. Thực hiện chế độ báo cáo thống kê, tổng kết định kỳ hàng tháng, quý, năm theo quy định của Ngân hàng cấp trên. * Phòng Kế toán - Ngân quỹ - Hành chính Thực hiện các thủ tục liên quan đến thanh toán, giải ngân cho khách hàng, kiểm tra hồ sơ vay vốn theo quy định, hạch toán các nghiệp vụ cho vay, thu nợ, chuyển nợ quá hạn, quản lý hồ sơ khách hàng, thực hiện các khoản giao nộp ngân sách Nhà nước. Phân bổ chỉ tiêu kế hoạch tài chính, kế toán thu chi quyết toán tiền lương các đơn vị trực thuộc. Thiết kế lập trình để thu thập thông tin, số liệu cho các phòng nghiệp vụ, cho Ban lãnh đạo phục vụ theo yêu cầu chỉ đạo hằng ngày của hoạt động thông tin trên địa bàn và chuyển tiếp thông tin, số liệu lên ngân hàng cấp trên. Xử lý các nghiệp vụ tin học phát sinh trong kinh doanh tại chi nhánh, lên bảng cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn, hàng ngày thực hiện các báo cáo theo quy định. Thủ quỹ, kiểm ngân có trách nhiệm kiểm tra, kiểm soát tiền mặt, tài sản có giá trong kho hàng ngày, quản lý an toàn cho kho quỹ, thực hiện các quy định về nghiệp vụ thu, phát, vận chuyển tiền trên đường. Ngân quỹ trực tiếp trong việc thu ngân, giải ngân, giao dịch ký gửi tài sản và các chứng từ có giá. Cuối ngày phải đối chiếu tiền mặt và sổ sách phải khớp đúng, hoặc điều chỉnh khi có sai sót, thực hiện các báo cáo theo quy định. 3.2 KHÁI QUÁT VỀ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG Mặc dù những năm vừa qua nền kinh tế bất ổn vì cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và sự thay đổi liên tục trong chính sách của NHNN, cộng với thiên tai, dịch họa ngày càng nguy hiểm đã gây ra không ít khó khăn cho hầu hết tổ chức kinh tế trong đó có cả ngân hàng. Thế nhưng với sự nỗ lực của toàn thể nhân viên chi nhánh đã đạt được những kết quả nhất định. Nhìn chung kết quả này chưa mấy khả quan, nhưng đây cũng là một kết quả đáng khích lệ trong bối cảnh kinh 19 tế còn diễn biến phức tạp và cạnh tranh khốc liệt như hiện nay. Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh thể hiện qua bảng số liệu 3.1 và 3.2. Bảng 3.1: Kết quả hoạt động kinh doanh từ năm 2010 đến 2012 Đơn vị tính (ĐVT): Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 2012 Chênh lệch 2011/2010 Số tiền Chênh lệch 2012/2011 % Số tiền % 1. Tổng thu nhập 23.849 28.847 36.314 4.998 20,96 7.467 25,88 - Thu nhập lãi 20.219 24.058 31.308 3.839 18,99 7.250 30,14 3.630 4.789 5.006 1.159 31,93 217 4,53 2. Tổng chi phí 20.952 24.576 29.040 3.624 17,30 4.464 18,16 - Chi phí lãi 18.781 21.784 26.480 3.003 15,99 4.696 21,56 - Chi phí ngoài lãi 2.171 2.792 2.560 621 28,60 (232) (8,31) 3. Lợi nhuận 2.897 4.271 7.274 1.374 47,43 3.003 70,31 - Thu nhập ngoài lãi Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010, 2011, 2012. Bảng 3.2: Kết quả hoạt động kinh doanh 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 6 tháng đầu năm 2012 6 tháng đầu năm 2013 Chênh lệch 6 tháng đầu năm 2013/2012 Số tiền % 1. Tổng thu nhập 18.450 14.877 (3.573) (19,37) - Thu nhập lãi 16.593 14.007 (2.586) (15,58) 1.857 870 (987) (53,15) 2. Tổng chi phí 15.154 11.787 (3.367) (22,22) - Chi phí lãi 12.545 10.387 (2.158) (17,20) - Chi phí ngoài lãi 2.609 1.400 (1.209) (46,34) 3. Lợi nhuận 3.296 3.090 (206) (6,25) - Thu nhập ngoài lãi Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2012, 2013. 20 3.2.1 Thu nhập Nhìn chung, tổng thu nhập của ngân hàng tăng liên tục từ năm 2010-2012. Cụ thể tổng thu nhập năm 2011 so với năm 2010 tăng 20,96%, đến năm 2012 tại tiếp tục tăng 25,88%. Qua bảng 3.1 và 3.2, thu nhập chủ yếu của ngân hàng chính là thu nhập lãi bởi nghiệp vụ kinh doanh chủ yếu của ngân hàng là cho vay. Thu nhập ngoài lãi chỉ chiếm một phần nhỏ và có xu hướng tăng/giảm theo thu nhập lãi qua các năm từ 2010 đến 6/2013. Cuối năm 2010, tình hình kinh tế của Việt Nam cũng như thế giới diễn biến phức tạp. Đồng Việt Nam mất giá và lạm phát tăng cao đến 18,13% (Bích Diệp, 2011), thêm nữa đồng đô la Mỹ và giá vàng tiếp tục leo thang dẫn đến việc người dân không còn muốn nắm giữ tiền mặt mà thay vào đó chuyển hướng sang các tài sản đầu tư khác như vàng và USD. Trước tình hình đó, việc huy động diễn ra chậm hơn nên đẩy lãi suất huy động lên cao đồng thời nâng lãi suất cho vay có khi lên đến 25%/năm, đối với NHNN&PTNT thì lãi suất cho vay ngắn hạn tối thiểu 17%/năm (vào ngày 12/9/2011) hơn 3,5%/năm so với năm 2010 cùng thời gian đó. Ngoài ra, ngành thủy sản huyện Trần Đề đang phát triển do huyện có cảng cá Trần Đề, nơi đây hàng chục tàu cá mua bán mỗi ngày nên nhu cầu vay vốn để nuôi trồng và đánh bắt thủy sản của các hộ gia đình và các doanh nghiệp khá cao. Chính vì vậy mà thu nhập lãi tăng 18,99%. Nhưng những bất ổn trong năm 2011 tiếp tục gây ảnh hưởng đến tình hình kinh tế năm 2012, tuy vậy thu nhập lãi vẫn tăng 25,88% bởi vì phần thu từ những khoản cho vay với lãi suất cao ở năm 2011. Bên cạnh đó ngân hàng Agribank tiến hành hạ lãi suất cho vay ngắn hạn còn 15,5%/năm đối với các ngành nông nghiệp, thủy sản đầu năm 2012 để giúp những doanh nhiệp, hộ gia đình rơi vào khó khăn có thêm vốn tiếp tục kinh doanh, sản xuất trong tình trạng căng thẳng của nền kinh tế, dẫn đến thu nhập lãi tăng thêm . Giai đoạn 6 tháng đầu năm 2013 và 2012, tình hình kinh tế bất ổn những năm trước khiến các doanh nghiệp cũng như hộ gia đình trên địa bàn đã vay quá nhiều và tình trạng không thể trả nợ đúng hạn ngày càng tăng nên việc thu lãi cũng chậm lại. Thêm nữa là tình hình cho vay ngắn hạn cũng không khả quan do sau một quãng thời gian biến động, nhất là tình hình nợ xấu có xu hướng tăng khiến cho ngân hàng thắt chặt các yêu cầu cho vay cũng như xét duyệt các phương án, dự án kinh doanh kĩ càng hơn. Hơn thế nữa là việc hạ lãi suất cho vay để tăng trưởng tín dụng khiến cho thu nhập bị giảm xuống một phần, từ đó mà tổng thu nhập đã giảm 19,37%. 21 3.2.2 Chi phí Tổng thể, chi phí ngân hàng qua các năm đều tăng, chi phí lãi chiếm phần lớn và chi phí ngoài lãi có sự giảm xuống năm 2012. Thời kỳ 6 tháng đầu năm giữa 2012 và 2013 cùng giảm ở chi phí lãi lẫn ngoài lãi. Cuối năm 2010 do biến động của các yếu tố trong và ngoài nước nên tình hình kinh tế cũng như tài chính nước ta gặp nhiều thử thách. Đặc biệt là năm 2011, lạm phát đạt mức kỷ lục và giá vàng tăng đến 49 triệu đồng/lượng (vào ngày 22/8/2011) ảnh hưởng đến nhu cầu gửi tiền của người dân, song song đó cũng ảnh hưởng đến vốn huy động mà ngân hàng sử dụng để cho vay. Không những thế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) lại quyết định cơ chế lãi suất thỏa thuận giữa ngân hàng thương mại và khách hàng dẫn đến tình trạng các ngân hàng thi nhau tăng lãi suất tiền gửi để tăng nguồn vốn huy động, đồng thời đảm bảo khoản vốn cần dùng để cho vay. Trong tình hình đó, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng huy động với lãi suất 14%/năm cao hơn 2%/năm so với năm 2010 dẫn đến chi phí lãi tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí (tăng 15,99% so với năm 2010). Bên cạnh đó, chi phí ngoài lãi cũng tăng do chi nhánh bổ sung thêm cơ sở hạ tầng cũng như trích thưởng cho nhân viên, tăng 28,6%. Với tất cả những nổ lực chính phủ và NHNN lạm phát cả năm 2012 đã được kiềm chế ở mức 6,81% (Như Nguyễn, 2012), tỷ giá cũng được ổn định giúp cho nền kinh tế dần dần hồi phục. Tuy liên tục hạ lãi suất tiền gửi tối đa chỉ còn 11%/năm với kỳ hạn 12 tháng (Mai Phương – Trụ sở chính Agribank, 19/6/2012) nhưng do nền kinh tế vẫn chưa khỏe hẳn, cộng thêm việc các tài sản đầu tư khác như vàng hay ngoại tệ dần hạ nhiệt, lại thêm thị trường bất động sản đang ứ đọng nên lượng tiền nhàn rỗi của dân cư cũng về với ngân hàng. Vì vậy, chi phí lãi vẫn tăng nhiều và cao hơn năm trước, tăng 21,56%. Sang đầu năm 2013, lãi suất huy động cao nhất cũng chỉ còn 8%/năm giúp cho chi phí lãi của ngân hàng giảm đáng kể. Nhưng cũng vì lãi suất ngân hàng giảm nhiều khiến cho khách hàng không còn hứng thú với kênh đầu tư tiền gửi tiết kiệm nữa làm chi phí giảm thêm. Vì thế chi phí lãi giảm đến 17,2% so với 6 tháng đầu năm 2012. Còn chi phí ngoài lãi cũng giảm đáng kể (giảm 46,34%) do tình hình khó khăn nên chi nhánh hạn chế các chi phí như thưởng nhân viên, chi phí cho hoạt động của chi nhánh… dẫn đến chi phí chung giảm 22,22%. Tuy chi phí giảm là tốt nhưng do tình hình bất ổn của nền kinh tế, chi phí lãi từ tiền gửi giảm cho thấy ngân hàng đang dần huy động kém hơn những năm trước và có nguy cơ thiếu vốn để phục vụ nghiệp vụ cho vay, đây là điều cần chú ý. 22 3.2.3 Lợi nhuận Lợi nhuận từ năm 2010 đến 2012 tăng đáng kể với tình hình chung là thu nhập và chi phí đều tăng, qua bảng 3.1 và 3.2 ta thấy rõ hơn tốc độ tăng trưởng của thu nhập và chi phí của chi nhánh. Còn những tháng đầu năm 2013 lợi nhuận có chiều hướng giảm. Năm 2011, thu nhập (tăng 20,96%) có tốc độ tăng trưởng cao hơn chi phí (tăng 17,3%) nên lợi nhuận tăng trưởng nhanh (tăng 47,43%) so với năm 2010, một phần là do lãi suất cho vay và lãi suất huy động có chênh lệch 3% - 4%/năm. Hơn nữa chi phí ngoài lãi cũng như lãi tăng không nhiều do chi nhánh hạn chế những khoản chi không cần thiết, khoản tiền thưởng không chi nhiều do tình hình kinh tế khó khăn. Đến năm 2012, thu nhập của ngân hàng tăng hơn năm 2011 khá xa, do lãi từ các khoản vay năm trước cũng như các khoản vay mới trong năm cao hơn so với chi phí sử dụng để huy động vốn, cộng thêm chi phí ngoài lãi có chiều hướng giảm do tình hình kinh tế khó khăn, ngân hàng hạn chế việc tăng lương và tiền thưởng cho nhân viên cũng như các chi phí hoạt động trong chi nhánh. Do đó, lợi nhuận ngân hàng tăng 70,31% so với năm 2011. Tuy lợi nhuận tăng nhưng tình hình không mấy khả quan bởi thu nhập từ lãi tăng cao hơn nhiều so với chi phí lãi, chứng tỏ hoạt động huy động vốn đang yếu thế còn hoạt động cho vay của ngân hàng trước tình hình kinh tế đang dần hồi phục thì có nhu cầu tăng thêm. Trong những tháng đầu năm 2013, tình hình lợi nhuận ngân hàng có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm 2012, cả thu nhập và chi phí đều giảm đáng kể. Trong đó, chi phí giảm nhiều hơn do tình hình huy động vốn với lãi suất giảm mạnh chỉ còn 8%/năm nên người dân không muốn gửi tiền tiết kiệm mà chuyển sang kinh doanh hay kênh đầu tư khác. Song song đó là lãi suất cho vay giảm để kích cầu vốn giúp các doanh nghiệp, cá nhân, hộ gia đình sản xuất – kinh doanh dẫn đến tình hình thu nhập giảm. Tổng thể, tuy giai đoạn 2010 đến 6 tháng đầu năm 2013 nền kinh tế có nhiều khó khăn nhưng ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề đã cố gắng phối hợp với các chính sách của toàn hệ thống Agribank, NHNN và Chính phủ để đạt được kết quả hoạt động kinh doanh có hiệu quả cũng như góp chút sức hồi phục nền kinh tế huyện Trần Đề. 23 CHƯƠNG 4 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 4.1 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH NGUỒN VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 4.1.1 Khái quát nguồn vốn Một ngân hàng thương mại muốn đi vào hoạt động kinh doanh thì nguồn vốn luôn là yếu tố quan trọng hàng đầu phải có. Vì vậy, các ngân hàng phải tạo cho mình một nguồn vốn đủ mạnh và ổn định để đáp ứng kịp thời nhu cầu về vốn của các tổ chức kinh tế và người dân trong vùng. Huy động vốn là hoạt động tiền đề đối với bản thân ngân hàng cũng như đối với toàn xã hội. Ngân hàng thương mại được sử dụng những biện pháp và công cụ cần thiết mà pháp luật cho phép để huy động các nguồn tiền nhàn rỗi trong xã hội, làm nguồn vốn tín dụng để cho vay đối với nền kinh tế. Không ngoài mục đích đó, ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông Thôn Trần Đề luôn cố gắng tăng cường nguồn vốn huy động của mình để phục vụ tốt các nghiệp vụ tín dụng tại chi nhánh. Bảng 4.1 và 4.2 cho ta thấy nguồn vốn của ngân hàng trong thời gian qua chủ yếu là từ các nguồn: vốn huy động tại chỗ và vốn điều chuyển từ những chỗ thừa vốn trong cùng hệ thống. Bảng 4.1: Thành phần nguồn vốn của ngân hàng qua 3 năm 2010 – 2012 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 2012 Chênh lệch 2011/2010 Số tiền % Chênh lệch 2012/2011 Số tiền % 91.831 120.718 149.197 28.887 31,46 28.479 23,59 5.787 15.465 26.400 9.678 167,24 10.935 70,71 + TG CKH < 12 tháng 79.877 99.911 109.593 20.034 25,08 9.682 9,69 + TG CKH >=12 tháng 6.167 5.342 13.204 (825) (13,38) 7.862 147,17 Vốn điều chuyển 30.957 73.492 93.920 42.535 137,40 20.428 27,80 Tổng nguồn vốn 122.788 194.210 243.117 71.422 58,17 48.907 25,18 Vốn huy động + TG không kỳ hạn Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010, 2011, 2012. 24 Bảng 4.2: Thành phần nguồn vốn của ngân hàng 6 tháng đầu năm 2012-2013 ĐVT: Triệu đồng Chênh lệch 6 tháng đầu năm 2012 6 tháng đầu năm 2013 124.711 131.837 7.126 5,71 13.936 18.303 4.367 31,34 102.194 88.188 (14.006) (13,71) 8.581 25.346 16.765 195,37 Vốn điều chuyển 98.095 127.436 29.341 29,91 Tổng nguồn vốn 222.806 259.273 36.467 16,37 Chỉ tiêu Vốn huy động + TG không kỳ hạn + TG có kỳ hạn < 12 tháng + TG có kỳ hạn >=12 tháng Số tiền % Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2012, 2013. Ta có thể thấy rõ ràng vốn huy động là thành phần chủ yếu trong nguồn vốn của chi nhánh, chỉ tiêu này luôn tăng trong giai đoạn 2010 –2012 và giảm vào 6/2013. Năm 2011 nền kinh tế chịu nhiều áp lực, lạm phát ngày càng dâng cao, đồng nội tệ thì mất giá, thị trường vàng và USD tăng mạnh khiến cho hoạt động của các tổ chức kinh tế và đặc biệt là ngân hàng đối mặt với nhiều thử thách. Để kịp thời đáp ứng nhu cầu vay vốn duy trì hoạt động của các doanh nghiệp trong tình hình khó khăn thì ngân hàng đã phải tăng lãi suất tiền gửi nhằm thu hút vốn từ dân cư, do đó lượng vốn huy động ngày càng tăng, tăng 31,46% so với 2010. Vì phải đối mặt với bão lãi suất cho vay và huy động vốn năm 2011, NHNN kết hợp với chính phủ đã ra sức hạ lãi suất, ổn định tình hình tài chính trong nước, lãi suất tối đa là 11% với tiền gửi có kỳ hạn 12 tháng do đó lượng khách hàng không tăng nhiều hơn được nữa. Một lí do khác là trên địa bàn còn có nhiều ngân hàng thương mại liên tục đưa ra các chương trình khuyến mãi hấp dẫn thu hút khách nên chi nhánh không tăng thêm nhiều lượng vốn huy động như năm 2011. Nên đến năm 2012, lượng vốn huy động chỉ tăng 23,59%. Những tháng đầu năm 2013, tình hình lãi suất giảm mạnh, lãi suất tối đa 8%/năm, dù vậy chi nhánh vẫn có khách hàng đến gửi thêm tiền do các tài sản khác mà khách hàng có thể đầu tư như vàng hay đô la Mỹ cũng rơi vào tình trạng trì trệ, giá có chiều hướng xuống nên lượng vốn huy động vẫn tăng nhưng ít hơn nhiều so với năm 2012, chỉ tăng 5,71%. Bên cạnh vốn huy động tăng qua các năm và tốc độ tăng trưởng ngày càng thấp thì vốn điều chuyển tăng mạnh hơn và cao nhất là năm 2011 (tăng 137,40%) 25 vì năm 2011, kinh tế khó khăn khiến cho doanh nghiệp lẫn hộ gia đình vay vốn nhiều để hoạt động sản xuất kinh doanh. Các năm sau tăng không nhiều như năm 2011 nhưng vẫn có tốc độ tăng trưởng cao hơn so với vốn huy đông. Điều này cho thấy sự thiếu hụt vốn huy động từ dân cư vì nhu cầu sử dụng vốn lớn hơn trong nguồn vốn huy động kỳ kế hoạch nên cần điều chuyển vốn thừa trong hệ thống về để phục vụ cho các nhu cầu thanh khoản cũng như cấp tín dụng ở ngân hàng. Chứng tỏ chi nhánh hiện nay cần gia tăng vốn huy động để đáp ứng nhu cầu vốn của khách hàng trong thời gian tới vì nếu chi nhánh cứ tiếp tục sử dụng vốn điều chuyển để thực hiện nghiệp vụ tín dụng thì chi phí của ngân hàng giảm do lãi suất vốn điều chuyển cao hơn lãi suất huy động. 4.1.2 Phân tích nguồn vốn huy động Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn kinh doanh chủ yếu bằng nguồn vốn huy động từ nền kinh tế, sau đây là bảng 4.3 thể hiện tình hình huy động vốn của ngân hàng qua các năm. Bảng 4.3: Tỷ trọng các loại tiền gửi của ngân hàng 2010-6/2013 ĐVT: Triệu đồng 2010 2011 2012 30/6/2013 Chỉ tiêu Số tiền % Số tiền % Số tiền % Số tiền % Tiền gửi không kỳ hạn 5.787 6,30 15.465 12,81 26.400 17,69 18.303 13,88 Tiền gửi CKH < 12 tháng 79.877 86,98 99.911 82,76 109.593 73,46 88.188 66,89 Tiền gửi CKH >= 12 tháng 6.167 6,72 5.342 4,43 13.204 8,85 25.346 19,23 Tổng Vốn huy động 91.831 100,00 120.718 100,00 149.197 100,00 131.837 100,00 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010, 2011, 2012, 2013. Cũng như những ngân hàng khác, ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề có số lượng tiền gửi có kì hạn chiếm đa số bởi nguồn vốn huy động chủ yếu từ dân cư mà lãi suất của loại vốn huy động này cao hơn nhiều so với tiền gửi không kì hạn. Đồng thời người dân huyện Trần Đề vẫn chưa có nhu cầu thanh toán bằng thẻ cũng như chưa có nhiều dịch vụ sử dụng thanh 26 toán qua thẻ trên địa bàn nên lượng tiền gửi không kì hạn còn hạn chế nhưng vẫn tăng từ 2010 đến 2012 và giảm nhẹ ở 6 tháng đầu năm 2013. Trong tiền gửi có kỳ hạn thì tiền gửi dưới 12 tháng chiếm tỷ trọng cao nhất, đều trên 60% ở các năm. Giai đoạn 2010-6/2013, tỷ trọng tiền gửi có kỳ hạn dưới 12 tháng có xu hướng giảm từ 86,98% năm 2010 xuống còn 66,89% vào thời điểm 6/2013. Bảng 4.1 và 4.2 cho ta thấy tốc độ tăng trưởng của của tiền gửi có kỳ hạn dưới 12 tháng giảm mạnh từ 25,08% xuống 9,69% giai đoạn 2010-2012. Lý do là lãi suất huy động ngày càng giảm cộng thêm giai đoạn này thị trường vàng lẫn ngoại tệ biến động phức tạp khiến cho người dân trên địa bàn huyện Trần Đề không muốn gửi tiền vào ngân hàng mà chuyển sang kênh đầu tư khác. Song song đó, các dịch bệnh xảy ra trên tôm, gia súc, gia cầm ảnh hưởng trực tiếp đến công ăn, việc làm của doanh nghiệp cũng như hộ gia đình, vì thế mà họ không tạo ra nhiều thu nhập dư để gửi tiết kiệm. Còn 6 tháng đầu năm 2013 so với cùng kỳ 2012 thì tiền gửi kỳ dưới 12 tháng giảm 13,71% do lãi suất giảm quá nhiều và giai đoạn này nền kinh tế đang hồi phục nên doanh nghiệp cũng như cá nhân cần vốn để sản xuất, kinh doanh nên không có nhu cầu gửi tiền. Nguồn vốn này cũng là nguồn vốn chủ yếu để ngân hàng thực hiện cho vay, nhưng dựa trên số liệu ta có thể thấy ngân hàng đang dần giảm sút, chi nhánh cần tập trung tăng cường công tác huy động vốn hơn nữa. Còn tiền gửi có kỳ hạn từ 12 tháng trở lên chiếm tỷ trọng thấp, có sự giảm nhẹ 13,28% vào 2011. Chi nhánh không quá tập trung huy động loại tiền gửi này nguyên nhân chủ yếu là nhằm hạn chế rủi ro cho ngân hàng bởi nếu kỳ hạn tiền gửi quá dài trong khi nền kinh tế Việt Nam năm 2011 lại chưa ổn định, biến động khó lường có thể sẽ gây bất lợi cho ngân hàng. Trong tình huống lạm phát giảm so với trước sẽ dẫn đến lãi suất huy động giảm, do đó đối với những khoản tiền gửi mà ngân hàng đã huy động trước với lãi suất cao hơn có thể làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng trong tương lai do chi phí lãi huy động trước đây cao hơn. Sau đó lượng tiền gửi từ 12 tháng trở lên tăng dần từ năm 2012 đến 6/2013 bởi lãi suất huy động của loại này cao hơn lãi suất huy động tiền gửi dưới 12 tháng và đang có sự chênh lệch dẫn đến một phần khách hàng chuyển sang gửi tiết kiệm dài hạn. Trong khi đó, ngân hàng cũng muốn tăng tỷ trọng loại tiền gửi này vì đây là một nguồn vốn có tính ổn định cao, giúp cho ngân hàng có thể hạn chế rủi ro thanh khoản khi hoạt động tín dụng tại chi nhánh vì thế mà chi nhánh đã thực hiện đa dạng loại hình khuyến mãi hấp dẫn như quà tặng, bốc thăm trúng vàng, xe, tivi,… để thu hút thêm tiền gửi. 27 Với tiền gửi không kì hạn, hình thức huy động vốn này ở hầu hết ngân hàng đều chiếm tỷ trọng thấp do tính phổ biến không cao và không ổn định nên lãi suất rất thấp (2%/năm) do đó hầu hết các tổ chức, cá nhân gửi loại tiền gửi này chỉ nhằm mục đích cho thanh toán thường xuyên. Tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn cao nhất vào năm 2012, chiếm 17,69% trong cơ cấu vốn huy động của chi nhánh và tăng dần từ năm 2010 đến 2012 nhưng giảm ở những tháng đầu năm 2013 xuống còn 13,88%. Tốc độ tăng trưởng tiền gửi loại này tăng mạnh vào năm 2011 (tăng 167,24% so với 2010) vì chi nhánh đã đưa ra nhiều ưu đãi khi thanh toán qua thẻ cũng như tổ chức nhiều đợt miễn phí phát hành thẻ để giúp người dân huyện Trần Đề tiếp xúc nhiều hơn các loại hình sản phẩm này của ngân hàng. Đến năm 2012, tiền gửi không kỳ hạn có tăng 23,59% và tăng thêm 31,34% vào 6/2013 chủ yếu là nhờ vào tài khoản giao dịch của các doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn ngày càng nhiều. Nhìn chung, đây không phải là nguồn vốn huy động mà ngân hàng quan tâm vì tiền gửi không kỳ hạn tuy có chi phí thấp nhưng đổi lại tính ổn định không cao, thường xuyên thay đổi số dư. 4.2 KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 4.2.1 Doanh số cho vay ngắn hạn Ngân hàng thương mại cũng như các doanh nghiệp khác đều hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận, nhưng sản phẩm không phải là hàng hóa mà chính là tiền tệ. Sản phẩm chủ yếu của ngân hàng là tín dụng nên thu nhập ngân hàng phụ thuộc khá nhiều vào nhu cầu vốn của khách hàng, nếu ngân hàng huy động được một lượng vốn lớn mà không có khách hàng đến giao dịch vay thì ngân hàng hoạt động không hiệu quả dẫn đến thua lỗ. Hiện nay, hoạt động tín dụng chủ yếu của chi nhánh là cho vay ngắn hạn, ta có thể thấy rõ qua bảng 4.4. Ngân hàng tập trung cho vay ngắn hạn, một mặt sẽ phù hợp với những hộ sản xuất nhỏ, kinh tế gia đình trong địa bàn, vì họ chủ yếu vay phục vụ sản xuất nông nghiệp, thủy sản và tiêu dùng. Mặt khác giúp ngân hàng giảm bớt rủi ro vì phần lớn nguồn vốn huy động của ngân hàng là ngắn hạn. Chính vì thế mà doanh số cho vay ngắn hạn của chi nhánh trong 3 năm qua (2010-2012) luôn chiếm tỷ trọng khá cao (trên 80%). Nhưng doanh số cho vay ngắn hạn có sự giảm mạnh trong giai đoạn 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 từ 82,04% giảm còn 62,79%. 28 Bảng 4.4 Tỷ trọng doanh số cho vay theo thời hạn từ 2010-6/2013 ĐVT: % Chỉ tiêu 2010 2011 2012 6 tháng đầu năm 2012 6 tháng đầu năm 2013 Ngắn hạn 83,96 83,93 83,79 82,04 62,79 Trung và Dài hạn 16,04 16,50 16,21 17,96 37,21 Doanh số cho vay 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010, 2011, 2012, 2013. Bảng 4.5 diễn tả rõ hơn sự biến động của doanh số cho vay ngắn hạn. Giai đoạn 2010 – 2011 tăng 54,5% nhưng đến năm 2012 thì giảm đến 22%. Từ 2010 đến 2011 là khoảng thời gian kinh tế Việt Nam bất ổn sau ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế thế giới, lạm phát tăng cao vượt ngưỡng 18%, các doanh nghiệp cần có vốn để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh nên lượng cho vay tăng cao. Đến năm 2012, doanh số giảm vì các khoản nợ khó đòi và có nguy cơ mất trắng ngày càng tăng, thêm nữa ngành bất động sản đóng băng năm 2011 dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp phá sản, vỡ nợ diễn ra khắp nước, khiến chi nhánh phải thận trọng khi cho vay. Một lí do khác là tình hình các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay của ngân hàng bởi sức cầu thấp, doanh nghiệp không có lợi nhuận và các điều kiện vay vốn tại ngân hàng hiện nay khá chặt, đặc biệt là yêu cầu cần có lãi trong kinh doanh khiến các doanh nghiệp khó có thể tiếp cận vốn vay với tình hình kinh tế trì trệ lúc này. Hơn nữa, lượng xuất khẩu tôm 2012 giảm do xuất hiện thêm nhiều rào cản ở các nước và dịch bệnh trên tôm nên người dân hạn chế vay tiền. Bảng 4.5: Doanh số cho vay theo thời hạn qua 3 năm 2010 – 2012 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu Ngắn hạn Trung và dài hạn Tổng 2010 2011 2012 Số tiền Số tiền Số tiền 173.432 268.202 209.128 33.127 52.722 2011/2010 2012/2011 Số tiền % 94.770 54,5 Số tiền % (59.074) (22,0) 40.449 19.595 59,2 (12.723) (24,1) 206.559 320.924 249.577 114.365 55,4 (71.347) (22,2) Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010, 2011, 2012. 29 Những tháng đầu năm 2013 doanh số cho vay giảm hơn một nửa so với 6 tháng đầu năm 2012, tuy Ngân hàng Nhà nước đã cố gắng kiểm soát tình hình nợ xấu cũng như hạ thấp lãi suất cho vay để kích cầu vốn nhưng tình hình kinh tế chỉ mới bước đầu chuyển biến khá hơn nên việc tìm được các doanh nghiệp tốt để cho vay cũng hạn chế và các doanh nghiệp cũng đang có xu hướng muốn vay trung và dài hạn bởi cần một lượng vốn lớn có thể bắt đầu và duy trì sản xuất kinh doanh. Song song đó là tình trạng dịch bệnh diễn biến xấu hơn các năm trước, ảnh hưởng đến việc mở rộng sản xuất kinh doanh ở các hộ gia đình nên việc vay vốn bị giảm lại. Bảng 4.6 cho ta thấy rõ hơn sự chênh lệch hai thời kỳ. Bảng 4.6: Doanh số cho vay theo thời hạn 6/2012 – 6/2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 6/2012 Số tiền Ngắn hạn Trung và dài hạn Tổng 6/2013 Số tiền Chênh lệch 6 tháng 2013/2012 Số tiền % 125.692 53.848 (71.844) (57,16) 27.511 31.912 4.401 15,99 153.203 85.760 (67.443) (44,02) Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 6/2012, 6/2013. 4.2.1.1 Doanh số cho vay ngắn hạn theo loại hình kinh tế Hình 4.1 cho ta biết ngân hàng Nông Nghiệp và Phát triển Nông Thôn huyện Trần Đề chủ yếu cho vay các loại hình kinh tế sau : doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hộ sản xuất kinh doanh cá thể và cá nhân. Qua từng năm doanh số cho vay đối với các loại hình kinh tế có tăng trưởng nhưng chựng lại vào năm 2012. + Hộ sản xuất kinh doanh luôn có doanh số cho vay cao hơn doanh số cho vay của doanh nghiệp ngoài quốc doanh, điều này cho ta thấy đây là thành phần chủ yếu trong cho vay ngắn hạn hiện nay của chi nhánh. Vì huyện Trần Đề là một huyện mới tách ra và đây cũng thuộc vùng sâu của tỉnh Sóc Trăng nên khách hàng chủ yếu là các hộ kinh tế gia đình nhỏ, lẻ. Doanh số cho vay của thành phần này ngày càng tăng từ 83.350 triệu đồng (2009) lên đến 226.962 triệu đồng (2011) nhưng đến năm 2012 thì giảm xuống chỉ còn 177.878 triệu đồng. Năm 2011 là một năm đầy khó khăn của nền kinh tế Việt Nam và vì thế mà cuộc sống 30 người dân ở huyện Trần Đề cũng khó khăn hơn. Không những thế, nông nghiệp cũng không được mùa mà bệnh dịch trên gia súc, gia cầm cũng như trên tôm, cá diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến công việc làm ăn của hộ. Từ đó, hộ gia đình cần thêm vốn để có thể trang trải cuộc sống cũng như tiếp thêm vốn trong việc sản xuất kinh doanh của họ. + Doanh nghiệp ngoài quốc doanh: nguyên nhân doanh số cho vay của loại hình này tăng mạnh trong năm 2011 là do doanh nghiệp đang trong giai đoạn khó khăn của nền kinh tế cần vốn để hoạt động sản xuất ngày càng hiệu quả cũng như lượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh ngày càng tăng giúp doanh số cho vay tăng từ 2009 đến 2011. Đến năm 2012, sau một quãng thời gian bất ổn của nền kinh tế và vay vốn của năm trước, doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn nên doanh số cho vay của đối tượng này cũng giảm trước tình hình chung. Triệu đồng 250,000 226,962 200,000 177,878 152,927 150,000 100,000 50,000 83,350 41,240 19,587 20,505 31,250 0 2009 2010 2011 Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 2012 Hộ sản xuất kinh doanh Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2009, 2010, 2011, 2012. Hình 4.1 Doanh số cho vay ngắn hạn theo loại hình kinh tế 2009-2012 Hình 4.2 chỉ ra doanh số cho vay DN ngoài quốc doanh và Hộ sản xuất kinh doanh đều giảm trong 6 tháng đầu năm giữa 2012 và 2013. Tình hình chung là nền kinh tế vừa mới ổn định lại, doanh nghiệp còn phải giải quyết những khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh ở năm trước và chuẩn bị các kế hoạch tương lai, một nguyên nhân nữa là bản thân chi nhánh cũng chủ động kiểm soát việc cho vay để hạn chế nợ xấu. Và hơn thế là một số doanh nghiệp dần chuyển sang vay trung và dài hạn để có một khoản vốn có thể đầu tư một thời gian dài trong tương lai. 31 triệu đồng 120000 97142 100000 80000 60000 36848 40000 28550 17050 20000 0 DN ngoài quốc doanh Hộ sản xuất kinh doanh 6 tháng đầu năm 2012 6 tháng đầu năm 2013 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 6/2012, 6/2013. Hình 4.2 Chênh lệch doanh số cho vay ngắn hạn theo loại hình kinh tế trong 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 4.2.1.2 Doanh số cho vay ngắn hạn theo ngành Qua bảng 4.7 và 4.8 ta có thể thấy doanh số cho vay ngắn hạn của chi nhánh tập trung vào ngàng thương mại và dịch vụ là nhiều nhất, kế đến là thủy sản. Doanh số cho vay ngắn hạn của các ngành có sự biến động tăng, giảm trong giai đoạn 2010 – 2012. Bảng 4.7: Doanh số cho vay ngắn hạn theo ngành 2010-2012 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 Chênh lệch 2011/2010 2012 Số tiền % Chênh lệch 2012/2011 Số tiền % 1. Nông nghiệp 17.362 20.605 28.353 3.243 18,68 7.748 37,60 - Trồng trọt 16.562 19.320 26.086 2.758 16,65 6.766 35,02 - Chăn nuôi 800 1.285 2.267 485 60,63 982 76,42 2. Thủy sản 19.295 33.550 62.299 14.255 73,88 28.749 85,69 3. Thương mại dịch vụ 75.850 128.750 98.718 52.900 69,74 (30.032) (23,33) 4. Ngành khác 60.925 85.297 19.758 24.372 40,00 (65.539) (76,84) 173.432 268.202 209.128 94.770 54,64 (59.074) (22,03) Tổng cộng Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2010, 2011, 2012. 32 Thương mại dịch vụ là ngành có doanh số cho vay ngắn hạn nhiều nhất tại chi nhánh, năm 2011 ngành này tăng 69,74% nhưng lại giảm 23,33% vào năm tiếp theo. Lí do thứ nhất, huyện Trần Đề là một huyện ven biển nên chính quyền huyện đang triển khai những dự án như du lịch sinh thái Mỏ Ó, tuyến du lịch tàu cao tốc Trần Đề - Côn Đảo và tập trung hiện nay là dự án khu dân cư thương mại thị trấn Trần Đề nên nhu cầu vốn vay tăng cao. Lí do thứ hai chính là huyện Trần Đề có nhiều khu di tích lịch sử và là nơi hội tụ những nét văn hóa đặc trưng hấp dẫn của ba dân tộc Kinh, Hoa, Khmer giúp cho ngành dịch vụ ở đây có cơ hội phát triển mạnh mẽ. Đến năm 2012, doanh số cho vay ngành này giảm vì sự phát triển của ngành thủy sản ngày càng mạnh, và đời sống người dân cũng khó khăn do kinh doanh không tốt lắm dẫn đến nhu cầu dịch vụ giảm, do đó các doanh nghiệp cũng không muốn vay vốn để đầu tư thêm vào ngành. Thủy sản năm 2012 là một năm đầy thử thách với ngành do liên tục bị biến động bởi cuộc khủng hoảng tài chính, rào cản xuất khẩu, dịch bệnh… khiến không ít doanh nghiệp gặp nhiều biến cố nên doanh số cho vay tăng nhiều hơn năm trước và tăng mạnh (năm 2011 tăng 73,88% đến năm 2012 tăng 85,69%). Nguyên nhân khác nữa là chi nhánh cũng tạo điều kiện để người dân vay vốn đầu tư tàu thuyền đánh bắt xa bờ cũng như nuôi trồng thủy hải sản ở các hộ gia đình nên doanh số cho vay tăng. Nông nghiệp ở huyện Trần Đề chủ yếu là trồng lúa, các cây công nghiệp ngắn ngày và chăn nuôi gia súc, gia cầm nên nhu cầu vay vốn cũng không nhiều và cấp thiết như những ngành khác. Vì chỉ có một phần nhỏ đất giồng cát thích hợp với việc trồng màu, thường xuyên đối mặt với tình trang khô hạn, thiếu nước ngọt vào mùa khô, khó để phát triển ngành trồng trọt; hơn nữa, người dân ở đây sống chủ yếu bằng việc đánh bắt thủy, hải sản và nuôi trồng tôm nhiều hơn nên không chú trọng việc chăn nuôi các loại gia súc, gia cầm khác nên doanh số cho vay ngành nông nghiệp tuy tăng nhưng vẫn không chiếm tỷ trọng cao. Xét 6 tháng đầu năm 2013 và 2012, ta thấy doanh số cho vay ngắn hạn tất cả các ngành đều giảm rất nhiều. Trong đó ngành khác giảm nhiều nhất 95,4% bởi các ngành khác như công nghiệp, vay tiêu dùng... thì huyện Trần Đề chưa có phát triển, cộng thêm tình hình kinh tế vẫn chưa hồi phục hoàn toàn nên lượng vay vốn cho các ngành khác giảm đáng kể. Kế đến là thương mại dịch vụ giảm 56,1%, đây là ngành có doanh số cao nhất và cũng giảm mạnh bởi trong giai đoạn này, người dân chỉ tập trung vào công việc kinh doanh không quan tâm nhiều đến dịch vụ, mua sắm nên các doanh nghiệp cũng không có nhu cầu mở rộng kinh doanh 33 thế là việc vay vốn cũng chậm lại. Còn nông nghiệp giảm 52,23% và ngành thủy sản giảm 49,11% vì từ đầu năm giá đầu vào các nguyên liệu, vật liệu phục vụ ngành tăng mạnh trong khi đầu ra gặp khá nhiều trục trặc khiến cho các hộ gia đình e ngại, không dám mở rộng sản xuất nên giảm doanh số cho vay; đồng thời, bản thân chi nhánh cũng tích cực thu hồi các khoản nợ đến hạn để phòng ngừa rủi ro. Bảng 4.8: Doanh số cho vay ngắn hạn theo ngành 6 tháng đầu năm 2012 – 2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 6 tháng đầu năm 2012 6 tháng đầu năm 2013 Chênh lệch 6 tháng đầu năm 2013/2012 Số tiền % 1. Nông nghiệp 25.819 12.335 (13.484) (52,23) - Trồng trọt 24.084 11.060 (13.024) (54,08) - Chăn nuôi 1.735 1.275 (460) (26,51) 2. Thủy sản 31.119 15.836 (15.283) (49,11) 3. Thương mại dịch vụ 57.289 25.150 (32.139) (56,10) 4. Ngành khác 11.465 527 (10.938) (95,40) 125.692 53.848 (71.844) (57,16) Tổng cộng Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2012, 2013. 4.2.2 Doanh số thu nợ ngắn hạn Trong hoạt động cho vay, ngân hàng rất quan tâm đến chỉ tiêu về doanh số nhưng bên cạnh đó ngân hàng cũng chú ý đến tình hình thu nợ, bởi nó biểu hiện hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng cũng như đơn vị đi vay. Vì một trong những nguyên tắc hoạt động tín dụng là vốn vay phải được thu hồi cả gốc và lãi theo thời hạn đã thỏa thuận giữa khách hàng và ngân hàng. Từ đó mà ngân hàng có thể luân chuyển nguồn vốn của mình một cách dễ dàng và linh hoạt hơn trong việc đầu tư. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề luôn tuân thủ quy định và những thủ tục cần thiết trong công tác cho vay nên việc thu nợ cũng diễn ra khá suông sẽ. Bảng 4.9 chỉ rõ thu nợ ngắn hạn luôn chiếm phần lớn trong doanh số thu nợ vì nghiệp vụ cho vay chủ yếu của chi nhánh là ngắn hạn. 34 Chỉ tiêu này tăng thêm 55.778 triệu đồng vào năm 2011, nguyên nhân là do chi nhánh đã ý thức được tính rủi ro của các món vay trong tình trạng bất ổn của nền kinh tế và doanh số cho vay trong năm lại tăng thêm 94.770 triệu đồng nên đã nhanh chóng thu hồi nợ đến hạn cũng như các khoản nợ chưa trả đúng thời hạn. Sang năm 2012, tình hình thu nợ có chuyển biến giảm 20,02%, lí do chính là vì doanh số cho vay năm 2011 tăng đến 54,5% dù đến năm 2012 có giảm nhưng do tình hình căng thẳng và những bất ổn của nền kinh tế năm 2011, lãi suất cho vay của năm 2011 thì cao ngất ngưỡng đã ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh của nhiều đơn vị, dẫn đến việc thu hồi nợ giảm. Ngoài ra, ngay từ những ngày đầu năm 2012 thời tiết và dịch bệnh diễn ra thất thường trên địa bàn, ảnh hưởng đến mùa vụ cũng như gây bệnh dịch trên tôm khiến các hộ gia đình rơi vào hoàn cảnh khó khăn. Mặc dù chi nhánh đã cố gắng rất nhiều trong công tác thu hồi nợ, nhưng do thực trạng hoạt động kinh doanh của địa bàn còn nhiều khó khăn nên doanh số thu nợ có chiều hướng giảm. Bảng 4.9: Doanh số thu nợ theo thời hạn từ 2010 đến 2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu Ngắn hạn Trung và dài hạn Tổng Chênh lệch 2011/2010 2010 2011 2012 Số tiền Số tiền Số tiền 164.222 220.000 175.957 28.880 193.102 Số tiền % Chênh lệch 2012/2011 Số tiền % 55.778 33,96 (44.043) (20,02) 22.915 4.232 14,65 (10.197) (30,80) 253.112 198.872 60.010 31,08 (54.240) (21,43) 33.112 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2010, 2011, 2012. Đến 6 tháng đầu năm 2013 thì doanh số thu nợ ngắn hạn có sự sụt giảm khá mạnh so với 6 tháng đầu năm 2012, lí do là vì tình hình kinh tế khó khăn liên tiếp trong những năm qua, người dân cũng không muốn mở rộng kinh doanh sản xuất nên nhu cầu vốn ít đi, bên cạnh đó, với tình hình nợ xấu ngày càng tăng, bản thân ngân hàng cũng tăng cường thắt chặt các quy trình thẩm định và suy xét kỹ càng trước khi ra quyết định cho vay. Bên cạnh đó, do đầu năm nay, tình hình dịch bệnh, nguyên vật liệu đầu vào giá cao của các ngành như nông nghiệp lẫn thủy sản đều diễn ra sớm hơn so với dự tính nên các hộ gia đình gặp khó khăn dẫn đến 35 không thể thu hồi nợ giảm. Quá trình trên dẫn đến việc cho vay ít đi nên thu nợ ngắn hạn cũng giảm theo, giảm đến 53,84%. Bảng 4.10: Doanh số thu nợ theo thời hạn 6 tháng đầu năm 2012 và 2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu Ngắn hạn Trung và dài hạn Tổng 6/2012 6/2013 Số tiền Số tiền 107.352 49.549 Chênh lệch 6 tháng đầu năm 2013/2012 Số tiền % (57.803) (53.84) 15.311 24.241 8.930 (58,32) 122.663 73.790 (48.873) (39,84) Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2012, 2013. 4.2.2.1 Doanh số thu nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế Qua hình 4.3 ta có thấy được tình hình thu nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế của chi nhánh cũng biến động theo doanh số cho vay và doanh số thu nợ ngắn hạn của hộ sản xuất kinh doanh chiếm phần lớn. Từ năm 2010 đến 2012, doanh số thu nợ ngắn hạn của hai loại hình kinh tế doanh nghiệp quốc doanh và hộ sản xuất kinh doanh tăng, giảm không ổn định. Trong đó, doanh số của hộ sản xuất kinh doanh cao nhất vào năm 2011 đạt 194.700 triệu đồng, sau đó giảm xuống còn 148.450 triệu đồng (2012). Lí do năm 2011 tăng cao như vậy là vì tình hình kinh tế không khả quan, thêm vào đó là nợ xấu có chiều hướng tăng nên chi nhánh chủ động tích cực thu hồi nợ ở loại hình này. Đến năm 2012, doanh số thu nợ ngắn hạn giảm ở hộ sản xuất kinh doanh vì sau một năm đầy biến động, ngân hàng đã cho vay ở thành phần này ít hơn nên việc thu hồi nợ giảm nhưng mặt khác cũng còn tồn đọng nợ không thu hồi được đúng hạn bởi lãi suất quá cao năm 2011 và thị trường tiêu thụ hàng hóa cũng như dịch vụ giảm nhiều khiến cho việc kinh doanh của hộ không khả quan. Còn về doanh nghiệp ngoài quốc doanh, doanh số thu nợ tăng qua các năm cho thấy chi nhánh đã tích cực thu nợ ở loại hình này vì biết được tình hình kinh doanh khó khăn, bên cạnh đó là hàng chuỗi sự kiện nợ xấu hệ thống tăng mạnh, vỡ nợ diễn ra khắp nơi dẫn đến sự e ngại khiến ngân hàng tập trung thu hồi nợ trong năm. Doanh số thu nợ ngắn hạn kỳ 6 tháng đầu năm giữa 2013 và 2012 có một sự chênh lệch lớn, giảm mạnh ở cả 2 loại hình kinh tế hơn từ 116.117 triệu đồng (hộ sản suất kinh doanh) và 17.099 triệu đồng (doanh nghiệp ngoài quốc doanh) của 36 đầu năm 2012 xuống còn 42.346 triệu đồng và 7.203 triệu động năm 2013. Lí do là tình trạng tăng trưởng tín dụng trì trệ, thị trường khó cho vay nên lượng nợ thu hồi ít hơn hẳn. Triệu đồng 250,000 194,700 200,000 150,000 148,450 141,257 116,117 100,000 50,000 22,965 27,507 25,300 42,346 17,099 7,203 0 2010 2011 2012 DN ngoài quốc doanh 06/2012 06/2013 Hộ SX kinh doanh Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề Hình 4.3 Doanh số thu nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế 2010-6/2013 4.2.2.2 Doanh số thu nợ ngắn hạn theo ngành Bảng 4.11 thể hiện doanh số thu nợ ngắn hạn của thương mại dịch vụ là cao nhất và biến động mỗi năm, còn các ngành chăn nuôi, trồng trọt hay thủy sản đều tăng qua các năm từ 2010 đến 2012. Chúng ta cũng biết từ 2010 đến 2012, tình hình kinh tế diễn biến phức tạp, nhưng trước sự lãnh đạo của chính quyền địa phương cũng như từ chính phủ, các ngành kinh tế chính trên địa bàn đều hoạt động tốt, sản lượng lúa cao, thủy sản cũng đạt kim ngạch xuất khẩu đề ra… nên công tác thu hồi nợ cũng hoàn thành tốt. Còn thương mại dịch vụ và các ngành khác tương ứng giảm 18,95% và 52,68%; vì thương mại dịch vụ cũng như các ngành khác đang dần yếu đi do việc sản xuất kinh doanh của người dân không tốt dẫn đến nhu cầu vui chơi, giải trí cũng giảm theo nên ngành thương mại dịch vụ không còn được đầu tư nhiều, không vay vốn nhiều nên lượng thu nợ cũng giảm dần. Tình hình doanh số thu nợ ngắn hạn 6 tháng đầu năm 2013 giảm ở tất cả các ngành (bảng 4.12). Đặc biệt, nông nghiệp giảm mạnh nhất 62,43% và thủy sản giảm 52,52% so với 2012, vì đầu năm tình hình thời tiết và dịch bệnh diễn ra sớm trên địa bàn huyện, thêm nữa là giá nguyên liệu đầu vào tăng cao khiến doanh nghiệp, hộ gia đình ngành gặp khó khăn trong việc trả nợ do tình trạng kinh doanh cũng như sản xuất không thuận lợi. Trong khi đó, thương mại dịch vụ giảm 37 12,36% vì hiện ngành này đang dậm chân tại chỗ do các ảnh hưởng từ nền kinh tế và việc thu hồi vốn diễn ra dài hơn ảnh hưởng đến việc trả nợ của khách hàng. Bảng 4.11: Doanh số thu nợ ngắn hạn theo ngành 2010-2012 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 2012 Chênh lệch 2011/2010 Số tiền Chênh lệch 2012/2011 % Số tiền % 1. Nông nghiệp 13.295 14.532 22.739 1.237 9,30 8.207 56,48 - Trồng trọt 12.545 13.552 20.954 1.007 8,03 7.402 54,62 - Chăn nuôi 750 980 1.785 230 30,67 805 82,14 2. Thủy sản 18.750 20.525 28.455 1.775 9,47 7.930 38,64 3. Thương mại dịch vụ 73.462 110.426 89.505 36.964 50,32 (20.921) (18,95) 4. Ngành khác 58.715 74.517 35.258 15.802 26,91 (39.259) (52,68) 164.222 220.000 175.957 55.778 33,96 (44.043) (20,02) Tổng cộng Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010, 2011, 2012. Bảng 4.12: Doanh số thu nợ ngắn hạn theo ngành 6 tháng đầu năm 2012 – 2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 6 tháng đầu năm 2012 6 tháng đầu năm 2013 Chênh lệch 6 tháng đầu năm 2013/2012 Số tiền % 1. Nông nghiệp 21.865 8.214 (13.651) (62,43) - Trồng trọt 20.250 7.391 (12.859) (63,50) - Chăn nuôi 1.615 823 (792) (49,04) 2. Thủy sản 25.515 12.115 (13.400) (52,52) 3. Thương mại dịch vụ 24.703 21.650 (3.053) (12,36) 4. Ngành khác 13.404 7.570 (5.834) (43,52) Tổng cộng 85.487 49.549 (57.803) (53,84) Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 6/2012, 6/2013. 38 4.2.3 Dư nợ ngắn hạn Dư nợ có ý nghĩa rất lớn trong việc đánh giá hiệu quả và quy mô hoạt động của ngân hàng. Mức dư nợ cho vay của ngân hàng càng cao cho thấy ngân hàng có quy mô hoạt động tín dụng rộng, nguồn vốn mạnh và đa dạng. Tuy nhiên mức dư nợ của ngân hàng càng cao cũng đồng nghĩa với rủi ro tín dụng cũng càng tăng. Hình 4.4 cho ta thấy rõ sự tăng liên tục của dư nợ và cũng như các chỉ tiêu khác dư nợ ngắn hạn chiếm phần lớn trong tổng số dư nợ của ngân hàng hiện nay. Ta có thể thấy dư nợ ngắn hạn liên tục tăng từ 2009 đến 30/6/2013, nhưng bên cạnh đó thì tốc độ tăng trưởng của chỉ tiêu dư nợ ngắn hạn đang giảm dần và có thể thấy rõ sự tăng trưởng của dư nợ trung và dài hạn. Dù vậy. cho vay trung và dài hạn không được chi nhánh chú trọng do vốn mà ngân hàng huy động được thường là ngắn hạn. Lí do dư nợ ngắn hạn tăng vì việc thu nợ của ngân hàng đang chậm lại, bởi tình hình kinh tế giai đoạn này biến động thất thường khiến công việc làm ăn của doanh nghiệp lẫn cá nhân đều khó khăn. 200000 Triệu đồng 169723 136552 150000 100000 174022 79140 88350 60069 67740 42535 50000 20060 24306 0 2009 2010 2011 Ngắn hạn 2012 30/6/2013 Trung & dài hạn Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2009-6/2013. Hình 4.4 Dư nợ theo thời hạn của ngân hàng từ 2009 đến 30/6/2013 4.2.3.1 Dư nợ ngắn hạn theo ngành Bảng 4.13 cho ta thấy diễn biến tăng/giảm dư nợ ngắn hạn của mỗi ngành qua các năm. Trong đó ngành thủy sản có dư nợ nhiều nhất và cao nhất vào thời điểm 30/6/2013 (đạt 77.090 triệu đồng). Các ngành như trồng trọt, chăn nuôi, thương mại dịch vụ đều có dư nợ ngắn hạn tăng qua các năm. Vì huyện Trần Đề là một huyện nằm ven biển, thêm hai sông lớn là sông Hậu và sông Mỹ Thanh chảy qua tạo điều kiện tốt để nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản. Thêm nữa nơi đây có cảng cá, cảng Trần Đề là một trong 15 cảng cá loại 1 của quốc gia, giúp cho việc vận chuyển của tàu thuận lợi và nhanh chóng. Theo thống kê năm 2012 của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Sóc Trăng, cảng cá Trần Đề có hơn 39 3.460 lượt tàu đánh cá cập bến, tại cảng hiện có khoảng 80 tổ chức và cá nhân thuê mặt bằng, làm dịch vụ thu mua, chế biến hải sản, làm khô, làm kho chứa hàng và các dịch vụ hậu cần phục vụ nghề cá (Tân Thị Trang, 2013). Đây chính là những thuận lợi giúp cho ngành thủy sản phát triển, vì thế nhu cầu vốn vay dành cho ngành là không thể thiếu, từ đó dư nợ của ngành chiếm vị trí số 1 trong dư nợ ngắn hạn. Bên cạnh là lĩnh vực nông nghiệp không thể thiếu ở đồng bằng sông Cửu Long thì thương mại dịch vụ cũng đang trên đà phát triển mạnh mẽ trên địa bàn tĩnh cũng như huyện Trần Đề. Hiện địa bàn đang có rất nhiều dự án đầu tư khai thác du lịch biển và du lịch sinh thái như khu du lịch Mỏ Ó và cả du lịch văn hóa như chùa Tầm Vu, lễ hội Nghinh Ông vì thế việc vay vốn để tiến hành các dự án du lịch dẫn đến dư nợ của ngành thương mại dịch vụ tăng cao. Về thương mại dịch vụ, chỉ tiêu tăng qua các năm trong giai đoạn 20106/2013. Vì ngành dịch vụ đang được đầu tư rất nhiều ở địa bàn huyện Trần Đề, thêm vào đó là tình hình kinh tế bất ổn gây ra khó khăn cho đời sống người dân dẫn đến các doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả, ảnh hưởng đến dư nợ của ngành ở ngân hàng càng cao. Còn các ngành khác như cho vay đời sống cán bộ, vay tiêu dùng… biến động thất thường, tăng mạnh ở năm 2011 và giảm dần về sau. Bảng 4.13: Dư nợ ngắn hạn theo ngành kinh tế từ 2010 đến 30/6/2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 2012 30/6/2013 1. Nông nghiệp 17.102 23.175 28.789 32.910 - Trồng trọt 15.552 21.320 26.452 30.121 - Chăn nuôi 1.550 1.855 2.337 2.789 2. Thủy sản 26.500 39.525 73.369 77.090 3. Thương mại dịch vụ 30.003 48.327 57.540 61.040 4. Ngành khác 14.745 25.525 10.025 2.982 Tổng cộng 88.350 136.552 169.723 174.022 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010-6/2013. 40 4.2.3.2 Dư nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế Bảng 4.14 chỉ rõ sự biến động qua các năm của dư nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế và dư nợ của hộ sản xuất kinh doanh cũng cao hơn so với doanh nghiệp ngoài quốc doanh, đến giữa năm 2013 dư nợ ngắn hạn của hộ sản xuất kinh doanh giảm. + Doanh nghiệp ngoài quốc doanh có lượng dư nợ ngày càng cao ta có thể thấy các doanh nghiệp ngày càng mở ra nhiều hơn, song song đó là tiềm năng phát triển mạnh mẽ của địa bàn huyện Trần Đề về nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, thủy sản, dịch vụ giúp lượng khách hàng của ngân hàng ngày càng tăng. Nhưng bản thân ngân hàng cũng phải thận trọng, cân nhắc việc cho vay đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh để tránh tình trạng nợ xấu đang ngày càng lan rộng hiện nay. + Hộ sản xuất kinh doanh luôn là loại hình chủ thể kinh tế chủ yếu của ngân hàng, nên dư nợ cũng tăng qua các năm, và tăng mạnh năm 2011 do việc kinh doanh trong lĩnh vực trồng trọt và đánh bắt của người dân phát triển theo chiều hướng tốt, nên ngân hàng đẩy mạnh đầu tư khai thác hải sản (tạo điều kiện cho hộ ngư dân mở rộng đánh bắt xa bờ), đặc biệt chi nhánh đẩy mạnh cho đầu tư nông nghiệp ( trồng lúa, mía…) vì các đối tượng này ít rủi ro hơn các đối tượng khác. Điều này sẽ tạo được sự tín nhiệm của người dân đối với ngân hàng ngày càng cao, đồng thời thể hiện quy mô của ngân hàng được mở rộng, khách hàng càng tín nhiệm. Đến giữa năm 2013, tình hình tăng trưởng tín dụng thấp do kinh tế gặp khó khăn, nợ xấu những năm trước bùng phát dẫn đến chi nhánh hạn chế các khoản vay có rủi ro cao cũng như việc thẩm định kĩ càng hơn trước khi ra quyết định cho vay nên dư nợ có giảm. Bảng 4.14: Dư nợ ngắn hạn theo loại hình kinh tế của ngân hàng từ 2010 đến 30/6/2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 2012 30/6/2013 DN ngoài quốc doanh 12.590 28.530 32.273 42.120 Hộ sản xuất kinh doanh 75.760 108.022 137.450 131.902 Tổng cộng 88.350 136.552 169.723 174.022 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề, 2010- 6/2013. 41 4.2.4 Nợ xấu ngắn hạn Như bao loại hình kinh doanh khác, cấp tín dụng là hoạt động kinh doanh đặc thù luôn tìm ẩn nhiều yếu tố rủi ro. Nên việc tìm kiếm khách hàng đáng tin để cho vay là rất quan trọng, tuy nhiên cũng cần phải linh động và quyết đoán trong việc quyết định cho vay, nếu quá thận trọng sẽ mất đi những cơ hội cho vay hấp dẫn có thể mang lại lợi nhuận cao.Thực tế hoạt động tín dụng ngân hàng ở bất kỳ cơ chế và thời điểm nào đều phát sinh nợ xấu và đây là vấn đề hết sức bình thường. Vì vậy điều quan trọng là ngân hàng cần tìm ra các nguyên nhân phát sinh nợ xấu đồng thời tìm ra giải pháp để hạn chế nợ xấu, nhằm giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng cũng đồng nghĩa với nâng cao hiệu quả hoạt động cho ngân hàng. Tình hình nợ xấu ngân hàng hiện nay cũng như các chỉ tiêu trên, ngắn hạn chiếm phần lớn trong cơ cấu nợ xấu. Nợ xấu ngắn hạn biến động lên xuống từ năm 2010 đến 30/6/2013 và cao nhất vào năm 2010, một phần là do những năm này tình hình kinh tế có nhiều khó khăn nên việc chi trả nợ không đúng thời hạn diễn ra nhiều hơn, và do sự thiếu kiểm soát cho vay nên dẫn đến tình trạng nợ xấu tăng cao. Tiếp tục tình trạng lạm phát tăng cao, kinh tế bất ổn cộng thêm thị trường bất động sản xuống dốc, người dân lại vay nhiều trong năm 2011 để giải quyết việc kinh doanh dẫn đến tình trạng nợ xấu lại tăng cao ở 2012. Đến 30/6/2013, kinh tế đã ổn định hơn, ngân hàng cũng rút kết kinh nghiệm trong công tác thẩm định, ra quyết định cho vay và công tác thu hồi nợ cũng tiến hành hiệu quả nên nợ xấu đã giảm, ta có thể tham khảo số liệu qua bảng 4.15. Bảng 4.15: Nợ xấu theo thời hạn tín dụng từ 2010 đến 30/6/2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 2012 30/6/2013 Ngắn hạn 3.183 1.083 2.417 1.649 Trung và dài hạn 1.208 319 126 125 Nợ xấu 4.391 1.402 2.543 1.774 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2010, 2011, 2012, 6/2013. 42 Bảng 4.16 cho ta thấy số nợ xấu ngắn hạn của hộ sản xuất lớn hơn của doanh nghiệp ngoài quốc doanh: + Doanh nghiệp ngoài quốc doanh: Nợ xấu theo loại hình này chiếm tỷ trọng rất thấp trong tổng nợ xấu của ngân hàng, có xu hướng biến động liên tục qua các năm. Huyện Trần Đề là một huyện đang phát triển nên doanh nghiệp trên địa bàn cũng không đa dạng về các loại hình lẫn số lượng, mức độ cạnh tranh còn thấp, nên khả năng tạo lợi nhuận của các doanh nghiệp cao từ đó mà việc trả nợ các khoản vay diễn ra suông sẽ hơn. Tuy bị ảnh hưởng từ cuộc suy thoái kinh tế nhưng do sự nỗ lực của những cán bộ tín dụng nên đã hạn chế được rất nhiều tình hình nợ xấu ở loại hình này. + Hộ sản xuất kinh doanh: qua bảng số liệu cho thấy nợ xấu chủ yếu thuộc về loại hình kinh tế này, nguyên nhân chủ yếu là tình hình sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản ở địa bàn trong thời gian qua gặp nhiều khó khăn như thiên tai, dịch bệnh, mất mùa... thêm vào đó đối tượng cho vay của ngân hàng chủ yếu là hộ sản xuất và cá nhân, khiến cho nợ xấu thường tập trung ở loại hình kinh tế này. Tuy vậy nợ xấu của thành loại hình kinh tế này giảm tính đến thời điểm 30/6/2013 do tình hình kinh doanh của loại hình này đang có hiệu quả. Bảng 4.16: Nợ xấu ngắn hạn theo loại hình kinh tế từ 2010 đến 30/6/2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu DN ngoài quốc doanh 2010 2011 2012 30/6/2013 533 66 145 101 Hộ sản xuất kinh doanh 2.650 1.017 2.272 1.548 Nợ xấu ngắn hạn 3.183 1.083 2.417 1.649 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2010, 2011, 2012, 2013. Bảng 4.17 giúp ta hiểu rõ hơn tình hình nợ xấu ngắn hạn theo ngành kinh tế của chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề. Trong đó, ngành thủy sản có nợ xấu ngắn hạn nhiều nhất, kế đến là các ngành khác và nông nghiệp là thấp nhất. Ngành thủy sản: do ảnh hưởng từ nền kinh tế thị trường suy thoái những năm gần đây và tình hình dịch bệnh xảy ra trên tôm trong địa bàn làm cho công tác thu hồi nợ của ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn, kết quả là nợ xấu của ngân hàng tăng rất cao năm 2010. Chính vì thế mà sang năm 2011 ngân hàng rất thận 43 trọng trong việc xét duyệt vay vốn cho những đối tượng này, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay của khách hàng, cũng như đôn đốc việc trả nợ nhằm hạn chế nợ xấu gia tăng. Vì vậy mà tình hình nợ xấu của ngành hiện nay giảm khá nhiều. Năm 2012, ngành thủy sản phải đối mặt với nhiều thách thức, đầu tiên là từ thị trường tiêu thụ xuất hiện nhiều rào rản làm cho việc xuất khẩu ở các nước chủ lực giảm. Thứ hai là dịch bệnh diễn ra trên diện rộng do ô nhiễm nguồn nước và thả nuôi không đúng thời vụ. Các nguyên nhân trên dẫn đến hiệu quả kinh doanh giảm ảnh hưởng đến việc trả nợ của người dân cũng như các doanh nghiệp. Đến 6/2013, tình hình kinh tế đã sáng hơn, các ngành cũng bắt đầu hoạt động tốt trở lại, lượng sản xuất lẫn xuất khẩu đều có tiến triển khá nên tình hình nợ xấu đã giảm chỉ còn 1.346 triệu đồng. Ngành nông nghiệp có nợ xấu ngắn hạn biến động qua các năm, tuy không chiếm tỷ trọng nợ xấu cao nhất nhưng cũng ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Nông nghiệp với ngành trồng trọt và chăn nuôi, trong đó trồng trọt có số nợ xấu thay đổi hằng năm và chăn nuôi thì giảm dần từ 2010 đến 30/6/2013. Năm 2011, tình hình toàn ngành có kết quả khá khả quan, nhưng do thực hiện các phương pháp canh tác mới cũng như phát triển các loại cây trồng xen vào vườn cây ăn trái nên ứ động vốn do đó nợ xấu tăng thêm 37 triệu đồng. Qua năm sau, áp dung các phương án tiên tiến trồng trọt mới, khai thác các loại cây trồng cũng như chăn nuôi, tỉnh đã kiểm soát tốt dịch bệnh ở gia súc, gia cầm giúp đạt hiệu quả kinh tế nên nợ xấu đã giảm còn 52 triệu đồng. Đầu năm 2013, tình hình thời tiết có nhiều bất ổn như xâm nhập mặn sâu, dịch bệnh tiếp tục hoành hành. Bên cạnh đó, giá đầu vào vật tư tăng mà giá nông sản trên thị trường lại giảm khiến cho nông hộ khó khăn dẫn đến nợ xấu lại gia tăng. Các ngành khác có chỉ tiêu nợ xấu giảm dần giai đoạn 2010-2012, nhưng đến đầu năm 2013 thì lại tăng đột biến, gấp xấp xĩ 2,567 lần so với thời điểm cuối năm 2012. Mục đích đi vay của các ngành khác gồm cho vay đời sống cán bộ, vay tiêu dùng như xây nhà, sửa nhà… và đối tượng cho vay là những cá thể có thu nhập không ổn định, thường là những người làm thuê hay hộ kinh tế gia đình nhỏ lẻ. Vì vậy, trong nền kinh tế khó khăn hiện nay, đặc biệt là đầu năm 2013, mùa vụ không tốt cũng như dịch bệnh ảnh hưởng đến việc thu hoạch tôm trên địa bàn dẫn đến người dân không có thu nhập và thanh toán nợ trễ hạn hay mất khả năng trả nợ dẫn đến nợ xấu tăng cao. 44 Bảng 4.17: Nợ xấu ngắn hạn theo ngành từ 2010 đến 30/6/2013 ĐVT: Triệu đồng Chỉ tiêu 2010 2011 33 2012 30/6/2013 33 2.680 70 50 20 1.013 52 27 25 2.275 72 47 25 1.346 3. Thương mại dịch vụ - - - - 4. Ngành khác Tổng cộng 470 3.183 1.083 90 2.417 231 1.649 1. Nông nghiệp - Trồng trọt - Chăn nuôi 2. Thủy sản - Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2010, 2011, 2012, 2013 4.3 ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG Sau khi tìm hiểu tình hình chung của ngân hàng ta có thể thấy cho vay ngắn hạn là một nghiệp vụ chủ yếu trong kinh doanh nên mọi lợi ích hay rủi ro của hoạt động này đều ảnh hưởng trực tiếp đến ngân hàng. Vì vậy, việc phân tích hoạt động cho vay ngắn hạn sẽ giúp ta nhìn rõ hơn những rủi ro mà chi nhánh đang và sẽ gánh chịu để có thể tìm ra giải pháp thích hợp cũng như phương hướng hoạt động của ngân hàng trong tương lai gần nhằm mang lại lợi nhuận cho chi nhánh. Sau đây là bảng 4.18 tổng kết một số chỉ tiêu đánh giá tình hình cho vay ngắn hạn của chi nhánh. Bảng 4.18: Các chỉ số đánh giá hoạt động cho vay ngắn hạn trong giai đoạn từ 2010 đến 6 tháng đầu năm 2013 Chỉ tiêu ĐVT 2010 2011 2012 6 tháng 6 tháng 2013 2012 Vốn huy động NH Triệu đồng 85.664 115.376 135.993 Doanh số cho vay ngắn hạn Triệu đồng 173.432 268.202 209.128 125.692 53.848 Doanh số thu nợ ngắn hạn Triệu đồng 164.222 220.000 175.957 85.487 49.549 Tổng dư nợ Triệu đồng 112.656 179.087 229.792 45 116.130 106.491 203.600 241.762 Chỉ tiêu ĐVT Dư nợ ngắn hạn Triệu đồng Nợ xấu ngắn hạn Triệu đồng Dư nợ bình quân ngắn hạn Triệu đồng 2010 2011 2012 88.350 136.552 169.723 3.183 1.083 2.417 83.745 112.451 153.138 6 tháng 6 tháng 2013 2012 154.892 174.022 662 1.649 145.722 171.873 Dư nợ NH/Vốn huy động NH % 103,14 118,35 124,80 133,38 163,41 Nợ xấu NH/Dư nợ ngắn hạn % 3,603 0,793 1,424 0,427 0,948 Dư nợ NH/Tổng dư nợ % 78,425 76,249 73,859 76,077 71,981 Vòng quay vốn tín dụng ngắn hạn Vòng 1,96 1,95 1,15 0,59 0,29 Hệ số thu nợ ngắn hạn % 94,69 82,03 84,14 68,01 92,02 Nguồn: Phòng kế hoạch kinh doanh NHNN&PTNT huyện Trần Đề 2010, 2011, 2012, 2013. 4.3.1 Tổng dư nợ ngắn hạn trên nguồn vốn huy động ngắn hạn Bảng 4.18 chỉ ra sự tăng trưởng của tỷ lệ Tổng dư nợ ngắn hạn/Vốn huy động ngắn hạn từ năm 2010 đến 30/6/2013 và đều trên 100%, chứng tỏ nguồn vốn huy động không đáp ứng đủ nhu cầu cho vay của chi nhánh. Chính vì vậy mà hàng năm ngân hàng đều phải sử dụng thêm vốn điều chuyển để bù đắp thiếu hụt vốn cho vay cũng như đảm bảo thanh khoản cho ngân hàng. Thực trạng nền kinh tế 2011 là lạm phát tăng cao lên hai con số làm cho giá cả hàng hóa đắt đỏ mà đồng tiền thì mất giá dẫn đễn khó khăn tài chính cho bản thân ngân hàng lẫn khách hàng, thêm nữa giá vàng và USD đột nhiên tăng vọt khiến cho nên ngân hàng phải tăng lãi suất huy động để bù đắp lượng tổn thất do lạm phát qua đó thu hút vốn trong dân cư tiếp tục gửi tiền tại ngân hàng nên vốn huy động tăng. Bên cạnh đó, lãi suất tiền gửi tăng thì chi phí của ngân hàng cũng tăng nên bắt buộc ngân hàng phải điều chỉnh lãi suất cho vay tăng lên. Nhưng trước tình hình bất ổn, các tổ chức kinh doanh cũng như hộ sản xuất phải cần vốn 46 để đầu tư vào công việc nên tốc độ tăng trưởng của dư nợ cao hơn vốn huy động từ đó mà tỷ lệ Dư nợ ngắn hạn/Vốn huy động ngắn hạn ở mức 118,35% cao hơn năm 2010 (103,14%), cho thấy ngân hàng đã thực hiện hoạt động kinh doanh với nghiệp vụ cho vay vượt quá nguồn huy động của ngân hàng. Diễn biến 2012 cũng đã sáng hơn nhờ các chính sách tiền tệ của NHNN mà tỷ lệ lạm phát đã hạ xuống, cả lãi suất cho vay và huy động đều giảm. Do tình hình kinh tế 2011 hết sức khó khăn, các doanh nghiệp cũng như hộ sản xuất phải vay nhiều để chi trả cho hoạt động kinh doanh nên đến năm 2012 họ vẫn e ngại việc vay vốn để phát triển thêm và cũng chờ đợi tình hình ổn định hơn mới tiếp tục mở rộng kinh doanh. Do đó, tình trạng cho vay của ngân hàng tuy có tăng nhưng không nhiều như năm 2011. Song song đó là chính sách áp trần lãi huy động đến cuối năm 2012, lãi suất giảm chỉ còn 9%/năm khiến cho tình hình gửi tiền không còn nhiều như trước, tuy nhiên vẫn tăng là vì các kênh đầu tư vàng và ngoại hối không còn hấp dẫn như trước nữa. Trước tình trạng tốc độ tăng trưởng của dư nợ vẫn cao hơn tốc độ tăng trưởng của vốn huy động, song vốn huy động lại tăng ít hơn năm ngoái nên tỷ lệ Dư nợ ngắn/Vốn huy động ngắn hạn là 124,80 % cũng cao hơn năm trước. Việc huy động vốn tăng nhưng ít hơn năm 2011 và thấp hơn tốc độ tăng của dư nợ cũng là một mối lo ngại đối với ngân hàng, bởi tình hình này ngoài những nguyên nhân trên cũng có thể là do nợ giữa doanh nghiệp ở ngân hàng đang theo chiều hướng xấu. Đến thời điểm cuối tháng 6/2013, tuy đã lạc quan hơn nhưng công tác cho vay vẫn có những bất cập, ngay từ đầu năm thì các ngành nông nghiệp cũng như thủy sản đều gặp khó khăn bởi thời tiết bất thường khiến cho vụ mùa không hiệu quả, dịch bệnh diễn ra phức tạp ở thủy sản. Bên cạnh đó, giá bán nhiều sản phẩm, nhất là sản phẩm chăn nuôi, thủy sản ở mức thấp trong khi nguyên liệu đầu vào cao. Chính vì thế mà đầu năm nay các doanh nghiệp lẫn hộ sản xuất đều không muốn mở rộng kinh doanh nên cho vay chỉ tăng nhẹ. Đồng thời, lãi suất huy động xuống rất thấp, người dân cũng chẳng muốn gửi tiền vào ngân hàng, cộng thêm sự cạnh tranh với các ngân hàng khác trên cùng địa bàn tỉnh Sóc Trăng, dẫn đến lượng huy động giảm nên tỷ lệ Dư nợ ngắn hạn/Vốn huy động ngắn hạn lên đến 163,41%. Cho thấy khả năng huy động của ngân hàng đang rất thấp, không đủ đáp ứng nhu cầu cho vay hiện tại. 4.3.2 Nợ xấu ngắn hạn trên tổng dư nợ ngắn hạn Bảng 4.18 thể hiện sự biến động của tỷ lệ nợ xấu ngắn hạn trên dư nợ ngắn hạn, trong đó năm 2010 là cao nhất 3,6%. Với việc tỷ lệ nợ xấu quá cao sẽ làm 47 cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng kém hiệu quả, chính vì thế mà trong năm 2010 lợi nhuận thấp nhất trong giai đoạn 2010 – 2012. Lí do là vì tình hình dịch bệnh trên tôm, cúm gia cầm xảy ra liên tục trên địa bàn làm cho tình hình tài chính của các đối tượng vay vốn gặp khó khăn không thể trả nợ vay cộng thêm ngân hàng cho vay không nhiều như trước. Đến năm 2011, nhờ vào những nổ lực trong công tác thu nợ của toàn thể cán bộ tín dụng mà chỉ tiêu này đã giảm rất nhiều. Tỷ lệ năm 2011 là 0,793%, giảm nhiều như thế cũng do nợ xấu đã giảm nhưng dư nợ ngắn hạn lại tăng lên rất nhiều. Do kinh tế khủng hoảng, người dân cần thêm vốn để vượt qua giai đoạn này nên việc giảm tỷ lệ này cũng không hẳn là tốt. Sang năm 2012, tỷ số này lại tăng lên (Tỷ lệ nợ xấu ngắn hạn/dư nợ ngắn hạn là 1,424%) do sức ép từ nền kinh tế chưa ổn định lên đời sống cũng như hoạt động kinh doanh của người dân khiến họ mất khả năng trả nợ đúng hạn, thêm vào việc dư nợ năm 2011 tăng cao với lãi suất vay cao dẫn đến tình hình nợ xấu tăng tiếp tục. Nhưng sang đầu năm 2013, tỷ lệ này lại được giảm xuống còn 0,948% do cuối năm 2012, tình hình kinh tế đã ổn định hơn nhiều, công việc sản xuất kinh doanh cũng khả quan hơn, lượng thủy sản đặc biệt là tôm được vụ giúp cho hộ sản xuất cũng như doanh nghiệp có thể trả nợ làm cho nợ xấu của ngân hàng giảm. Tuy vậy để chất lượng nghiệp vụ của ngân hàng ngày càng cao, ngân hàng cần cố gắng hơn nữa trong việc quản lý cũng như xử lý nợ quá hạn và phân loại uy tín các khách hàng một cách cụ thể và chính xác hơn. 4.3.3 Dư nợ ngắn hạn trên tổng dư nợ Bảng 4.18 cho ta thấy tỷ trọng dư nợ ngắn hạn đang có xu hướng giảm dần từ năm 2010 đến 30/6/2013 từ 78,425% (2010) giảm xuống còn 71,981% (30/6/2013). Cả dư nợ ngắn hạn cũng như tổng dư nợ đều tăng qua các năm nhưng tỷ lệ dư nợ ngắn hạn trên tổng dư nợ lại giảm cho thấy tốc độ tăng trưởng của cho vay ngắn hạn ở ngân hàng đang giảm thay vào đó là cho vay trung và dài hạn ngày càng mở rộng quy mô. 4.3.4 Doanh số thu nợ ngắn hạn trên dư nợ ngắn hạn bình quân Chỉ số này còn được gọi là vòng quay vốn tín dụng, trong giai đoạn 2010 đến 2012, vòng quay vốn tín dụng ngắn hạn có sự biến động theo một chiều giảm từ 1,96 vòng/năm (2010) xuống còn 1,15 vòng/năm (2012). Điều đó cũng có nghĩa là tốc độ thu hồi nợ của ngân hàng đang chậm dần. 48 Nguyên nhân chính là do 2012 và đầu năm 2013, thời tiết biến đổi thất thường cộng thêm dịch bệnh ở gia súc, gia cầm cũng như ở thủy sản; rào cản ở các nước nhập khẩu thủy sản cũng nhiều hơn ảnh hưởng đến sản lượng xuất khẩu. Không những thế nền kinh tế 2011 gặp nhiều trắc trở khiến cho các doanh nghiệp làm ăn khó khăn từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến công tác thu nợ của ngân hàng vào năm 2012 khiến cho vòng quay vốn tín dụng giảm. Sáu tháng đầu năm 2012, doanh số thu nợ khá cao, do tình hình nợ xấu tăng cao trong những năm gần đây nên ngân hàng tích cực thu hồi nợ để giảm thiểu rủi ro nhưng qua các tháng đầu 2013, tình hình thu nợ giảm đáng kể do tình trạng dịch bệnh cũng như thời tiết ảnh hưởng đến năng suất sản lượng, cộng thêm giá đầu vào nguyên liệu các ngành nông nghiệp, thủy sản tăng trong khi đầu ra eo hẹp dẫn đến việc thu hồi nợ khó khăn mà dư nợ tăng nên làm cho bình quân dư nợ cũng tăng theo vì thế vòng quay giảm từ 0,59 vòng/năm xuống còn 0,29 vòng /năm. 4.3.5 Hệ số thu nợ ngắn hạn Bảng 4.18 cho ta thấy hệ số thu nợ ngắn hạn trong những năm qua có sự biến động không theo một chiều tăng hoặc giảm mà có sự giảm ở năm 2011 (từ 94,69% năm 2010 giảm còn 82,03%) và tăng nhẹ lên 84,14% vào năm 2012. Nguyên nhân làm cho hệ số thu nợ trong năm 2011 giảm là nền kinh tế bất ổn, nhu cầu vốn trở nên nhiều hơn và lãi suất cho vay cao nên ngân hàng đã tiến hành tăng lượng cho vay dẫn đến doanh số cho vay tăng cao, tuy doanh số thu nợ cũng tăng nhưng không nhiều bằng doanh số cho vay khiến hệ số này giảm. Hệ số thu hồi nợ của ngân hàng mặc dù có sự biến động tăng giảm qua từng năm nhưng nhìn chung vẫn rất khả quan. Khả năng thu hồi vốn tốt là do sự quản lý chặt chẽ của Ban lãnh đạo cũng như sự nổ lực của các cán bộ tín dụng trong ngân hàng luôn chú trọng thực hiện tốt quy trình cho vay và quản lý sau cho vay để giảm thiểu nợ xấu, hạn chế rủi ro gây tổn thất cho ngân hàng. Trong thời kỳ 6 tháng đầu năm 2012 và 2013, hệ số thu nợ tăng từ 68,01% lên 92,02% nhưng chủ yếu là vì doanh số thu nợ lẫn doanh số cho vay đều giảm mà trong đó doanh số thu nợ giảm ít hơn doanh số cho vay. Hiện tượng này cũng không hẳn là tốt vì tình trạng cho vay thấp đi rất nhiều so với cùng kỳ năm trước. Ngân hàng cần có biện pháp tăng cường cho vay ngắn hạn trong 6 tháng cuối năm để kinh doanh có hiệu quả tốt hơn. 49 CHƯƠNG 5 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 5.1 NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 5.1.1 Thuận lợi - Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề là ngân hàng quốc doanh có uy tín đối với khách hàng nên tạo được một thị phần ổn định. - Luôn luôn được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo địa phương và ngân hàng cấp trên và luôn có những chỉ đạo kịp thời đối với chi nhánh. - Ban lãnh đạo nhiều kinh nghiệm, đã đề ra chiến lược kinh doanh đúng đắn và chỉ đạo thực hiện chặt chẽ, tạo điều kiện cho đơn vị hoàn thành nhiệm vụ và đạt kế hoạch của cấp trên giao. - Đội ngũ cán bộ nhân viên có trình độ chuyên môn, tinh thần trách nhiệm và đoàn kết giúp đỡ nhau trong công việc. - Tình hình kinh tế - chính trị ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh góp phần nâng cao hiệu quả của Ngân hàng. - Ngân hàng đã mở rộng đối tượng cho vay từ chỗ chỉ cho vay nhu cầu sản xuất có tính tự cung, tự cấp tới cho vay sản xuất kinh doanh hàng hóa, các nhu cầu đời sống (mua xe, xuất khẩu lao động, mua sắm, sửa chữa nhà cửa..); Việc triển khai cho vay trực tiếp hộ nông dân trên diện rộng đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng nông nghiệp, nông thôn, cải thiện nâng cao đời sống nông dân, đưa Agribank phát triển theo hướng NHTM hiện đại, kinh doanh có lãi. - Huyện Trần Đề là vùng kinh tế có nhiều tiềm năng phát triển về mặt kinh tế biển và ven biển, là nơi có cảng biển, sông và rừng thích hợp phát triển các ngành nông, lâm, ngư nghiệp. Hơn nữa, huyện đang đầu tư khu công nghiệp phát triển các ngành nghề như: công nghiệp đóng và sửa chữa tàu, cơ khí, luyện kim, công nghiệp chế biến hàng xuất khẩu,… Dự là sẽ ngày càng nhiều doanh nghiệp đầu tư và phát triển ở huyện, từ đó ngân hàng có thêm nhiều khách hàng. 50 5.1.2 Khó khăn Song song với những thuận lợi cơ bản, trên chi nhánh còn có những khó khăn chung không thể tránh khỏi. - Việc cho vay chủ yếu là đối tượng hộ kinh doanh sản xuất, người vay thường là nông dân, ngư dân có điều kiện kinh tế không tốt, không có hoặc ít tài sản để đảm bảo dẫn đến việc trả nợ trễ hẹn hoặc không thể trả nợ thì ngân hàng sẽ gặp khó khăn. Hơn nữa, món vay lại nhỏ, địa bàn rộng, chi phí cao nên ngân hàng khó quản lý được. - Cạnh tranh trong hoạt động huy động vốn còn thấp, huy động vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu sử dụng vốn của chi nhánh. - Những năm gần đây trình độ dân trí nói chung đã được nâng lên, tuy nhiên bà con nông dân vẫn còn nhiều hạn chế trong thiết lập hồ sơ vay vốn. - Ngày càng có nhiều ngân hàng thâm nhập vào địa bàn. Hơn nữa các ngân hàng hoạt động với nhiều sản phẩm và dịch vụ giống nhau tạo ra sự cạnh tranh rất gay gắt. 5.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SÓC TRĂNG 5.2.1 Một số giải pháp nâng cao hoạt động cho vay ngắn hạn Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề cần tiếp tục duy trì các giải pháp : - Cán bộ tín dụng phải thường xuyên theo dõi tình hình sử dụng vốn vay của khách hàng, nhằm tránh tình trạng khách hàng sử dụng vốn vay không đúng mục đích xin vay. Để hạn chế được rủi ro đến mức thấp nhất do khách hàng phải quản lý một số tiền lớn trong thời gian đầu vụ sản xuất, dễ dẫn đến tình trạng vốn được sử dụng sai mục đích, ngân hàng nên thực hiện giải ngân theo tiến độ dự án sản xuất. - Do những năm gần đây tình hình nuôi tôm sú trong địa bàn huyện thường xuyên xảy ra dịch bệnh làm cho những hộ nuôi tôm gặp nhiều khó khăn trong việc trả nợ vay cho ngân hàng. Do đó đối với những đối tượng vay vốn này ngân hàng cần xem xét cẩn thận hơn và chỉ xét duyệt cho vay đối với những hộ nuôi tôm đã mua bảo hiểm cho tôm, đồng thời thường xuyên kiểm tra giám sát nhằm có những giải pháp đối phó kịp thời, có như vậy mới đảm bảo được khả năng thu 51 hồi vốn cho ngân hàng. - Cần nâng cao trình độ chuyên môn cho các nhân viên về công tác thẩm định cũng như các nghiệp vụ khác, xây dựng đội ngũ nhân viên nhiệt tình, năng động linh hoạt có đủ tư cách đạo đức nghề nghiệp phục vụ khách hàng cảm thấy hài lòng trong giao dịch. - Mọi khoản vay mới phải thực hiện theo đúng chế độ đúng các điều kiện luật pháp quy định. Riêng các đối tượng vốn chỉ định của Chính phủ, vừa phải thực hiện chính sách ưu đãi, vừa phải đảm bảo điều kiện cho vay, đặc biệt hiệu quả sử dụng vốn để đảm bảo thu hồi vốn lãi đúng hạn. - Cần đơn giản thủ tục cho vay, thẩm định chặt chẽ điều kiện và mục đích sử dụng vay vốn của khách hàng, không nên dễ dãi để tránh rủi ro có thể xảy ra. - Kiểm tra kết quả sản xuất kinh doanh chất lượng sản phẩm theo dõi thời gian tiêu thụ và thời gian thanh toán tiền hàng, để đôn đốc thu nợ gốc và lãi đúng và kịp thời. - Ngân hàng cần mở rộng phạm vi khách hàng cũng như các ngành cần vốn vay, thu hút nhiều phân khúc khách hàng mới như tạo chương trình ưu đãi lãi vay khi khách hàng đến vay vốn lần đầu tiên, ưu đãi trả góp cho các sản phẩm như nhà ở, xe,… Ngoài ra, ngân hàng có thể nâng cao hoạt động cho vay ngắn hạn với những giải pháp sau: - Vì đối tượng cho vay chủ yếu của ngân hàng là hộ gia đình sản xuất và các ngành nghề chủ yếu là thủy sản, nông nghiệp. Do đó chi nhánh nên hợp tác với chính quyền hay các doanh nghiệp có ngành nghề liên quan tài trợ các buổi hội thảo với những chuyên đề khác nhau về cải tiến kỹ thuật canh tác, giống cây trồng, vật nuôi mới đạt năng suất cao hay là các cách phòng chống sâu bệnh, dịch bệnh trên tôm, gia súc, gia cầm... giúp người dân biết thêm và cải thiện phương pháp sản xuất kinh doanh có hiệu quả hơn, tạo ra nhiều thu nhập từ đó cũng có thể tăng doanh số cho vay. - Để khuyến khích khách hàng trả nợ đúng hạn thì chi nhánh cần linh hoạt trong việc xét cho vay với số vốn nhiều hơn hay ưu đãi lãi suất với những dự án có tính khả thi mà khách hàng trả nợ đúng hạn trước đó, thương xuyên trao đổi, tạo quan hệ tốt với khách hàng. 52 - Tạo mối quan hệ tốt với khách hàng bằng cách thường xuyên đến thăm khách hàng, tìm hiểu về tình hình sản xuất kinh doanh của khách hàng, tặng quà cho những khách hàng sử dụng vốn thường xuyên và trả nợ đúng hạn. 5.2.2 Giải pháp nâng cao hoạt động huy động vốn Vốn là điều kiện quan trọng đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng mà trong đó quan trọng nhất là vốn huy động. Qua phân tích ta thấy hiện nay, tình hình huy động vốn từ tổ chức kinh tế, dân cư của ngân hàng có tăng nhưng không nhiều. Tuy nhiên nguồn vốn này vẫn chưa đủ đáp ứng đủ nhu cầu của ngân hàng. Vì vậy ngân hàng cần phải đẩy mạnh hơn nữa việc khai thác tối đa nguồn vốn này tại địa bàn bằng cách tiếp tục thực hiện các giải pháp sau: - Ngân hàng phải giữ mối quan hệ thân thiết với khách hàng truyền thống như tặng quà vào những ngày lễ, ưu đãi thêm với những sản phẩm khác của ngân hàng như thẻ thanh toán, thẻ tín dung,... hay chúc mừng, tặng quà vào ngày sinh nhật của khách hàng... Đồng thời khai thác khách hàng tiềm năng như tổ chức các chương trình rút thăm trúng thưởng, quà tặng khi gửi tiền, tặng những món quà có ý nghĩa sử dụng trong gia đình như đồng hồ, áo mưa,... khi khách hàng gửi tiền có kỳ hạn dài. Luôn lấy ý kiến phản hồi từ khách hàng để củng cố quan hệ khách hàng nhằm nắm bắt nguyện vọng, tâm tư, và tìm hiểu nhu cầu đòi hỏi của khách hàng từ đó đưa ra các chính sách khách hàng thích hợp. - Về phong cách phục vụ của nhân viên là yếu tố tác động trực tiếp đến tâm lý của khách hàng. Do đó, nhân viên cần đối xử với khách hàng một cách ân cần, lịch sự, niềm nở, nét mặt tươi vui tạo tâm lý thân thiện với khách hàng. Một yêu cầu quan trọng đối với nhân viên là phải có trình độ chuyên môn để sẵn sàng giải đáp mọi vướng mắc của khách hàng. Ngân hàng cần thường xuyên mở lớp huấn luyện nghiệp vụ chuyên môn để nâng cao tri thức, sự hiểu biết của cán bộ nhân viên. - Cần mở rộng công tác tuyên truyền và tiếp thị về huy động vốn trên các phương tiện truyền thông như báo chí, radio, internet… để người dân biết được về lãi suất, các hình thức huy động vốn của ngân hàng nhằm thu hút ngày càng nhiều khách hàng. 5.2.3 Một số biện pháp nâng cao công tác thu nợ Thu nợ là công tác quan trọng thứ hai trong hoạt động tín dụng của ngân hàng. Để cho hoạt động tín dụng của ngân hàng có hiệu quả thì đây chính là hoạt động quyết định yếu tố đó. Vì thế ngân hàng cần tiếp tục thực hiện các giải pháp: 53 - Đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng vay vốn: ngân hàng cần phân tích kỹ khả năng sinh lời của các phương án xin vay, nguồn thu chính để trả nợ ngân hàng. Đồng thời ngân hàng cần tìm các nguồn thu khác của khách hàng để đảm bảo trả nợ khi nguồn thu chính có sự cố. - Để thực hiện tốt việc đôn đốc thu hồi nợ và lãi đến hạn, cần làm tốt công tác quản lý hồ sơ, lập sổ sách theo dõi khách hàng một cách chặt chẽ với bộ phận kế toán cho vay thông qua việc cung cấp danh sách các khoản nợ đến hạn để thu hồi và xử lý theo luật của tín dụng ngân hàng. Đồng thời lãnh đạo ngân hàng nên phát động phong trào thi đua khen thưởng những cán bộ xuất sắc trong công tác thu nợ cũng như kỷ luật, phê bình những cán bộ tín dụng để phát sinh nợ quá hạn chiếm tỷ lệ cao. - Ngân hàng không chỉ thường xuyên phân loại các khoản nợ để tìm ra biện pháp thu hồi, xử lý phù hợp với tình hình thực tế của khách hàng, của từng khoản vay mà còn phải phân loại cả uy tín khách hàng. Đối với khách hàng vi phạm hợp đồng tín dụng, tùy mức độ vi phạm có thể xử lý tạm ngừng cho vay, chấm dứt cho vay hoặc khởi kiện trước pháp luật. - Duy trì các điểm thu nợ và cho vay tại địa phương khi vào vụ thu hoạch nhằm hạn chế gia tăng tỷ lệ nợ xấu và khắc phục khó khăn do địa bàn hoạt động rộng lớn và thường tập trung ở vùng sâu, vùng xa. 5.2.4 Một số giải pháp hạn chế nợ xấu Nợ xấu là chỉ tiêu không thể tránh khỏi trong bất kì giai đoạn nào của ngân hàng, nhưng bản thân ngân hàng phải cố gắng tối đa để hạn chế những khoản nợ xấu này ở một mức nhất định không ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh (thường tỷ lệ nợ xấu là dưới 3% được xem là an toàn). Do đó, ngân hàng cần duy trì các giải pháp : - Đánh giá lại chất lượng và khả năng thu hồi của các khoản nợ để có biện pháp xử lý thích hợp - Nhằm phân tán và hạn chế rủi ro, trong hoạt động cấp tín dụng, chi nhánh nên tiếp cận với các doanh nghiệp có đủ điều kiện vay vốn, dự án có tính khả thi và hiệu quả kinh tế cao; chú trọng đến năng lực quản trị, điều hành của đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp, lấy hiệu quả kinh tế của dự án làm trọng điểm, dựa vào tài sản đảm bảo tiền vay để tạo mối quan hệ ràng buộc trách nhiệm của khách hàng trong quá trình vay vốn và sử dụng vốn vay. 54 - Đối với các dự án đã được giải ngân, ngân hàng thực hiện cơ cấu, tái cơ cấu nợ vay, miễn giảm lãi vay cho các doanh nghiệp gặp khó khăn nhưng hoạt động có chiều hướng tích cực sau khi tái cơ cấu, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh, tồn tại và phát triển, trả được nợ ngân hàng. - Đối với việc cấp tín dụng cho khách hàng, để nâng cao hiệu quả trong việc kiểm soát nợ xấu, cần tuân thủ chặt chẽ các quy định, quy trình của NHNN và NHNN&PTNT; không hạ thấp điều kiện cấp tín dụng đối với khách hàng chưa đủ điều kiện, tăng cường cho vay đối với khách hàng có đầy đủ tài sản bảo đảm. - Không tập trung cho vay quá nhiều vào một ngành nghề (hiện nay doanh số cho vay của chi nhánh tập trung vào thủy sản và thương mại dịch vụ), chi nhánh nên phân rõ từng hạn mức cụ thể cho từng ngành và từng đối tượng vay vốn. - Cần thường xuyên, theo dõi các món nợ thuộc nhóm 2, 3 và 4 và khi có dấu hiệu xấu thì phải hạ bậc món nợ ngay, tìm hiểu nguyên nhân và liên hệ với khách hàng để tránh tổn thất về sau 55 CHƯƠNG 6 KẾT LUẬN Nhìn chung từ ngày thành lập đến nay, chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Trần Đề đã từng bước khắc phục được những khó khăn, vướng mắc và vươn lên hoạt động có hiệu quả góp phần rất lớn vào công cuộc đổi mới và phát triển của huyện nhà. Ngân hàng là nguồn hỗ trợ đắc lực nhu cầu vốn cho các đơn vị thuộc mọi loại hình kinh tế trên địa bàn. Sự hoạt động có hiệu quả của chi nhánh cũng đã góp phần vào việc phát triển nền kinh tế, tăng thu nhập quốc dân và giải quyết công ăn việc làm cho xã hội. Tuy với cơ chế lãi suất hợp lý và năng động, đảm bảo an toàn vốn nên nguồn vốn của chi nhánh ngày càng tăng lên nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu ngày càng lớn về vốn của khách hàng. Qua quá trình phân tích, ta thấy hoạt động cho vay ngắn hạn mà ngân hàng đạt được là ổn định, lợi nhuận tăng liên tục nhưng hơi sụt giảm vào đầu năm nay. Qua các chỉ tiêu vòng quay vốn tín dụng, hệ số thu nợ, dư nợ trên vốn huy động cho thấy hoạt động cho vay có kết quả tốt; nhưng tình hình huy động cần phải tập trung hơn để đáp ứng tốt nhu cầu vay vốn của khách hàng. Đồng thời ngân hàng rất chú trọng việc nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng nhằm giảm thấp nợ xấu. Tuy tình hình kinh tế cả nước có nhiều biến động nhưng ngân hàng đã rất cố gắng huy động vốn từ trong dân cư và thực hiện công tác cho vay ngắn hạn một cách suông sẽ, tạo được lợi nhuận cho chính ngân hàng cũng như góp phần ổn định thị trường tài chính bằng cách ứng dụng linh hoạt theo chỉ thị và chính sách tiền tệ của NHNN. Đó là kết quả của sự phấn đấu của toàn thể cán bộ công nhân viên của chi nhánh. Tóm lại, tuy còn những tồn tại và khó khăn nhất định nhưng trong thời gian qua chi nhánh NHNN&PTNT huyện Trần Đề đã đạt được những thành tích tốt. Thông qua hoạt động của mình, ngân hàng đã kết hợp giữa lợi ích bản thân và khách hàng với lợi ích của xã hội. 56 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bích Diệp, 2011. Tổng cục Thống kê: Lạm phát cả năm 2011 là 18,13%. . [Ngày truy cập : 23/12/2011] 2. Mai Phương – Trụ sở chính Agribank, 2012. . [Ngày truy cập: 19/6/2012] 3. Quốc hội, 2010. Luật số 47/2010/QH12: Luật các tổ chức tín dụng năm 2010. 4. Thống đốc của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2001. Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN về việc ban hành Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng. 5. Thống đốc của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2005. Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN về việc ban hành Quy định về việc phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng. 6. Thống đốc của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2007. Quyết định 18/2007/QĐ-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định về việc phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng ban hành theo Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22 tháng 4 năm 2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. 7. Như Nguyễn, 2012. Lạm phát năm 2012 được kiềm chế ở mức 6,81%. . [Ngày truy cập: 24/12/2012] 8. Tân Thị Trang, 2013. Trần Đề: Tiềm năng và thế mạnh để phát triển kinh tế và du lịch. .[Ngày truy cập : 9 tháng 7 năm 2013] 9. Thái Văn Đại, 2012. Nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng. Đại học Cần Thơ. 57 [...]... tại Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng thơn huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng 16 CHƯƠNG 3 GIỚI THIỆU KHÁI QT VỀ NGÂN HÀNG NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SĨC TRĂNG 3.1 LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN HUYỆN TRẦN ĐỀ Theo quyết định số 53/NH của Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng Thơn Việt Nam, ngày 14/07/1989 chi nhánh Ngân hàng. .. tại số 04đường Trần Hưng Đạo - phường 2 - TP Sóc Trăng - Tỉnh Sóc Trăng Hiện nay NHNN & PTNT tỉnh Sóc Trăng có mạng lưới hoạt động trong tồn tỉnh gồm 13 chi nhánh, trong đó: 9 ngân hàng huyện, thị, 3 ngân hàng cấp 4 và một phòng giao dịch Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng Thơn huyện Trần Đề là một trong những chi nhánh trực thuộc Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng Thơn tỉnh Sóc Trăng Ngân. .. HÌNH CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SĨC TRĂNG 4.2.1 Doanh số cho vay ngắn hạn Ngân hàng thương mại cũng như các doanh nghiệp khác đều hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận, nhưng sản phẩm khơng phải là hàng hóa mà chính là tiền tệ Sản phẩm chủ yếu của ngân hàng là tín dụng nên thu nhập ngân hàng phụ thuộc khá nhiều vào nhu cầu vốn của khách hàng, nếu ngân. .. khăn nhưng ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng thơn huyện Trần Đề đã cố gắng phối hợp với các chính sách của tồn hệ thống Agribank, NHNN và Chính phủ để đạt được kết quả hoạt động kinh doanh có hiệu quả cũng như góp chút sức hồi phục nền kinh tế huyện Trần Đề 23 CHƯƠNG 4 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY NGẮN HẠN TẠI NGÂN HÀNG NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN HUYỆN TRẦN ĐỀ, TỈNH SĨC TRĂNG 4.1 PHÂN... của ngân hàng thường là vốn huy động ngắn hạn - Cho vay ngắn hạn tiềm ẩn ít rủi ro hơn so với cho vay trung và dài hạn vì diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn nên những biến động xảy ra sẽ khơng nhiều, và nếu có xảy ra thì cũng là những biến động mà ngân hàng đã có dự tính trước, bởi thế mà lãi suất cho vay ngắn hạn cũng nhỏ hơn lãi suất cho vay trung và dài hạn 2.1.2.2 Vai trò của cho vay ngắn hạn. .. Trăng Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng Thơn huyện Trần Đề chính thức đi vào hoạt động từ tháng 8 năm 2004 Ngân hàng có chức năng kinh doanh tiền tệ - tín dụng và các dịch vụ ngân hàng trên các lĩnh vực nơng nghiệp, cơng nghiệp, thương nghiệp - dịch vụ và các lĩnh vực khác Từ khi thành lập đến nay Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nơng Thơn huyện Trần Đề ln bám sát định hướng phát triển của... thức cho vay khác mà pháp luật khơng cấm, phù hợp với quy định tại Quy chế này và điều kiện hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng và đặc điểm của khách hàng vay. ” 4 2.1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA HOẠT DỘNG CHO VAY NGẮN HẠN 2.1.2.1 Đặc điểm của cho vay ngắn hạn - Cho vay ngắn hạn là nghiệp vụ chủ yếu của phần lớn NHTM, với thời gian cho vay là đến một năm Chính hình thức cho vay này giúp cho ngân hàng. .. hạn cho vay đến 12 tháng; - Cho vay trung hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 12 tháng đến 60 tháng; - Cho vay dài hạn là các khoản vay có thời hạn cho vay từ trên 60 tháng trở lên.” 2.1.1.2 Phương thức cho vay Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN về Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng (2001, Điều 16) phân loại cho vay theo phương thức gồm có: “- Cho vay từng lần; Mỗi lần vay. .. cả gốc và lãi 2.1.1.2 Thể loại cho vay Trong Quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN về Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng (2001, Điều 8) quy định: “Tổ chức tín dụng xem xét quyết định cho khách hàng vay theo các thể loại ngắn hạn, trung hạn và dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đời sống và các dự án đầu tư phát triển: - Cho vay ngắn hạn là các khoản vay có... dụng, và tiền lãi vay chỉ tính trên số dư nợ phát sinh 2.1.3.3 Cho vay theo hạn mức thấu chi Thấu chi là nghiệp vụ cho vay qua đó Ngân hàng cho phép người vay được chi vượt q trên số dư tiền gửi của mình đến một số tiền nhất định và trong thời hạn nhất định Mục đích của cho vay theo hạn mức thấu chi của các ngân hàng: - Nhằm đơn giản hóa thủ tục - Tiết kiệm thời gian xét duyệt - Cung cấp cho khách hàng