TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT --------------------- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT NIÊN KHÓA 2011 - 2015 ĐỀ TÀI XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ Giảng viên hướng dẫn: TS. Lê Thị Nguyệt Châu Sinh viên thực hiện: Đỗ Vi Khánh MSSV: 5115893 Lớp: Tư pháp 2 Khóa 37 Cần Thơ, 12/2014 Lời cảm ơn .. ….. Được bước chân vào ngôi trường lớn Đại học Cần Thơ là một niềm tự hào đối với bản thân em. Càng đặc biệt vinh dự hơn khi được học tập nghiên cứu tại Khoa Luật, một ngành học mà từ lâu em đã mơ ước. Trong những năm tháng học tập tại trường đã để lại trong lòng em biết bao nhiêu kỷ niệm đẹp. Và hôm nay với học phần cuối cùng này – Luận văn tốt nghiệp trong lòng em không khỏi bồi hồi, xao xuyến nhớ lại một quãng đời sinh viên của mình. Cũng như những người con khác trên đất nước thân yêu Việt Nam luôn muốn khát khao cống hiến, khát khao vươn lên trong cuộc sống bằng con đường học tập. Bằng nổ lực của bản thân và sự giúp đỡ từ phía gia đình cũng như được sự dìu dắt, chỉ dẫn tận tình của các thầy cô tại Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ đã động viên em trong những lúc khó khăn nhất để em hoàn thành khóa học này. Nhân đây em xin gửi lời cảm ơn đến những người đã giúp đỡ em trong việc học tập cũng như trong cuộc sống. Cảm ơn những người bạn, người em đã chia sẽ những khó khăn trong học tập, trong các hoạt động của trường lớp. Cảm ơn các thầy cô trong khoa đã truyền thụ kiến thức quý báu. Và đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn đến Cô Nguyệt Châu, người đã nhận lời hướng dẫn và có những lời khuyên bổ ích trong suốt quá trình hoàn thành cuốn luận văn này./. Cần Thơ, ngày 01 tháng 12 năm 2014 Sinh viên Đỗ Vi Khánh NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế MỤC LỤC Trang LỜI NÓI ĐẦU...................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 3 4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 3 6. Tình hình nghiên cứu ................................................................................... 3 7. Bố cục đề tài ................................................................................................ 4 CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ ......................... 5 1.1. Khái niệm, đặc điểm và cấu thành vi phạm hành chính về thuế ....................... 5 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính về thuế .................................... 5 1.1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính về thuế ............................................. 5 1.1.1.2. Đặc điểm vi phạm hành chính về thuế .............................................. 6 1.1.2. Cấu thành vi phạm hành chính về thuế .................................................... 8 1.1.2.1. Mặt khách quan ................................................................................ 8 1.1.2.2. Mặt chủ quan ..................................................................................... 9 1.1.2.3. Chủ thể............................................................................................. 10 1.1.2.4. Khách thể ......................................................................................... 11 1.2. Các hành vi vi phạm hành chính về thuế ....................................................... 12 1.2.1. Các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế ..................................... 13 1.2.1.1. Hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế.................... 13 1.2.1.2. Những hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế khác .................. 16 1.2.2. Hành vi chậm nộp tiền thuế .................................................................... 18 1.2.3. Hành vi khai sai ...................................................................................... 19 1.2.4. Các hành vi trốn thuế, gian lận thuế ........................................................ 20 1.2.4.1. Hành vi trốn thuế ............................................................................. 20 1.2.4.2. Hành vi gian lận thuế ....................................................................... 21 1.3. Hậu quả của vi phạm hành chính về thuế ...................................................... 22 1.3.1. Ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước ...................................................... 22 1.3.2. Ảnh hưởng đến trật tự quản lý nhà nước về thuế .................................... 24 1.4. Thực trạng của vi phạm hành chính về thuế hiện nay .................................... 25 1.4.1. Tình hình vi phạm hành chính về thuế hiện nay ..................................... 25 GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 1.4.2. Nguyên nhân vi phạm hành chính về thuế.............................................. 28 1.4.2.1. Nguyên nhân chủ quan ................................................................... 28 1.4.2.2. Nguyên nhân khách quan ................................................................ 29 1.5. Xử lý vi phạm hành chính về thuế qua các giai đoạn ..................................... 30 CHƯƠNG 2 QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRONG VIỆC XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ ................................................. 35 2.1. Nguyên tắc, thời hiệu, thời hạn và phân định thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế........................................................................................................ 35 2.1.1. Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính về thuế......................................... 35 2.1.2. Thời hiệu, thời hạn xử lý vi phạm hành chính về thuế............................. 37 2.1.3. Phân định thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế........................ 39 2.2. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế ............................................. 40 2.2.1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế của Cơ quan thuế ....... 40 2.2.1.1. Công chức thuế ................................................................................ 40 2.2.1.2. Đội trưởng Đội Thuế ........................................................................ 41 2.2.1.3. Chi cục trưởng Chi cục Thuế............................................................ 42 2.2.1.4. Cục trưởng Cục Thuế ....................................................................... 42 2.2.1.5. Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế ...................................................... 43 2.2.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế của Cơ quan Hải quan 44 2.2.2.1. Công chức hải quan .......................................................................... 44 2.2.2.2. Đội trưởng thuộc Chi cục Hải quan, Đội trưởng thuộc Chi cục Kiểm tra sau thông quan ......................................................................................... 45 2.2.2.3. Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan .................................................................................................... 45 2.2.2.4. Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu, Cục trưởng Cục kiểm tra sau thông quan thuộc Tổng cục Hải quan, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ................................................................... 46 2.2.2.5. Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ................................................ 46 2.2.3. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp ....................................................................................................... 47 2.2.3.1. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp xã ............................................................ 48 2.2.3.2. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp huyện ...................................................... 49 2.2.3.3. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp tỉnh ......................................................... 50 2.3. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính về thuế ....................................... 51 2.3.1. Phạt cảnh cáo.......................................................................................... 51 GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.3.1.1. Điều kiện áp dụng hình thức phạt cảnh cáo ...................................... 51 2.3.1.2. Trường hợp áp dụng hình thức phạt cảnh cáo ................................... 52 2.3.2. Phạt tiền ................................................................................................. 52 2.3.2.1. Đối với hành vi vi phạm về thủ tục thuế ........................................... 54 2.3.2.2. Đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn .................................................................................. 55 2.3.2.3. Đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế............................................ 55 2.3.2.4. Đối với hành vi vi phạm của tổ chức tín dụng và cá nhân, tổ chức khác có liên quan .................................................................................................. 57 2.4. Biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế ............................ 58 2.4.1. Các trường hợp bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế ......... 58 2.4.2. Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế ............... 59 2.4.2.1. Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài khoản ....................................................................................................... 60 2.4.2.2. Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập .................................... 61 2.4.2.3. Dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu .. 61 2.4.2.4. Thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng .................................. 62 2.4.2.5. Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên theo quy định của pháp luật để thu tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt vào ngân sách nhà nước ........................................................................ 62 2.4.2.6. Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế do tổ chức, cá nhân khác đang giữ....................................... 64 2.4.2.7. Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề .... 65 2.5. Các vướng mắc và giải pháp nâng cao hiệu quả trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế........................................................................................................ 66 2.5.1. Vướng mắc trong xử lý vi phạm hành chính về thuế hiện nay ................. 66 2.5.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính về thuế .............. 71 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế LỜI NÓI ĐẦU  1. Lý do chọn đề tài Thuế là nguồn thu quan trọng vào ngân sách nhà nước, nguồn thu từ thuế chiếm hơn 70% trong tổng các khoản thu khác. Tại Điều 47 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 cũng đã quy định: “Mọi người phải có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định”1. Từ quy định của Hiến pháp có thể thấy rằng nghĩa vụ nộp thuế luôn gắn liền với mọi công dân. Ở một khía cạnh khác, để duy trì hoạt động của mình thì nhà nước bằng nhiều biện pháp thông qua các cơ quan quản lý thuế để thu thuế nộp vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên không phải lúc nào việc thu thuế cũng diễn ra thuận lợi mà không gặp trở ngại nhất định. Việc trở ngại này gây ra bởi nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân người nộp thuế không hoàn thành nghĩa vụ của mình, tức là có sự vi phạm. Các hành vi vi phạm pháp luật (VPPL) về thuế sẽ ảnh hưởng đến việc duy trì trật tự xã hội trên các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực thuế. Vì vậy để duy trì trật tự quản lý xã hội trên lĩnh vực thuế thì Nhà nước có nhiều biện pháp áp dụng để xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về thuế. Đây cũng là cách thức được áp dụng để Nhà nước thể hiện sự quản trị xã hội của mình. Trong các hình thức xử lý vi phạm pháp luật về thuế có hai hình thức chủ yếu để xử lý vi phạm pháp luật về thuế, đó là: xử lý vi phạm hành chính (VPHC) và xử lý vi phạm hình sự về thuế. Tuy nhiên xét về mức độ phổ biến thì hành vi vi phạm hành chính về thuế xảy ra nhiều hơn vi phạm hình sự về thuế. Do đó các vụ việc xử lý VPHC về thuế cũng được các cơ quan chức năng xử lý nhiều hơn các vụ việc vi phạm hình sự về thuế. Năm 2013 cũng là năm có nhiều đạo luật quan trọng được ban hành như Hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật khác trong đó có các quy định mới về việc xử lý vi phạm hành chính về thuế. Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ cũng đã chỉ rõ những nhiệm vụ của các cơ quan quản lý tài chính, cũng như trong công tác xử lý vi phạm hành chính để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước2. Trong các nhiệm vụ được Chính phủ đề ra để điều hành đất nước thì nhiệm vụ về thu ngân sách và xử lý vi phạm về thu ngân sách được xem như là biện pháp bảo đảm an ninh tài chính quốc gia. Các nhiệm vụ đó là, tăng cường công tác quản lý thu, khai thác nguồn thu, bao gồm cả nguồn thu từ xử phạt vi phạm hành chính; triển khai quyết liệt các biện pháp chống thất thu ngân sách, chống chuyển giá, thực hiện kịp thời và kiểm soát chặt chẽ việc hoàn thuế giá trị gia tăng; đẩy mạnh 1 Các bản Hiến pháp trước đó cũng đều quy định mọi công dân phải có nghĩa vụ nộp thuế. Nghị quyết số 01/NQ-CP được ban hành ngày 02/01/2014 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2014. 2 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 1 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế việc xử lý và thu hồi nợ thuế, giảm tỷ lệ nợ đọng thuế; tăng cường thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về thu ngân sách. Đây là quyết sách mang tính định hướng quan trọng trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế trong bối cảnh đất nước ta hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới cũng như thể hiện sự đổi mới nền kinh tế Việt Nam qua quyết sách này. Các hành vi vi phạm pháp luật về thuế thường xuất phát từ tâm lý của người nộp thuế là không muốn nộp các khoản thuế theo quy định pháp luật để tối đa hóa lợi ích trong việc kinh doanh, đầu tư hoặc mục đích khác. Điều đó dẫn đến các nguồn thu từ thuế vào ngân sách nhà nước bị sụt giảm, làm ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước, làm giảm tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Vì vậy cần có biện pháp xử lý thích hợp để không làm ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của nền kinh tế và cũng như để người nộp thuế thấy rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với nhà nước. Các quy định về việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế có nhiều thay đổi theo từng thời kỳ phát triển của đất nước. Tuy nhiên không phải lúc nào các quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành cũng được áp dụng vào cuộc sống một cách thuận lợi và dễ dàng. Việc ban hành các quy định mới có thể tháo gỡ, bổ sung quy định cho phù hợp hơn với cuộc sống nhưng cũng như bao tồn tại khách quan khác, các quy định pháp luật luôn vận động đến hướng hoàn thiện mà không bao giờ hoàn thiện tuyệt đối3. Các quy định mới trong xử lý vi phạm hành chính về thuế đã được các cơ quan nhà nước ban hành và được áp dụng vào cuộc sống qua một thời gian áp dụng thì cũng đã bộc lộ một số vướng mắc nhất định. Vậy những quy định mới trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế và những vướng mắc nảy sinh trong thực tế khi áp dụng các quy định đó là gì? Chính vì những lý do đó mà người viết chọn đề tài Xử lý vi phạm hành chính về thuế để làm rõ hơn những hành vi vi phạm và các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế. Đây là đề tài có ý nghĩa nhất định trong bối cảnh đất nước có nhiều cải cách quan trọng các đạo luật về thuế để thích ứng hơn với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa như ở nước ta hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là chỉ rõ ra những quy định của pháp luật về các hành vi vi phạm hành chính cũng như các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế. Từ những quy định của pháp luật áp dụng vào cuộc sống như thế nào, từ đó người viết chỉ ra được những hạn chế của quy định pháp luật hiện hành và có những giải pháp đề xuất tháo gỡ. Đây là đề tài có mục tiêu nghiên cứu rõ ràng cũng 3 Nguyễn Ngọc Điện: Một số vấn đề lý luận về các phương pháp phân tích luật viết, Nxb Tư pháp, 2006, tr. 11. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 2 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế như tính thời sự khi các quy định mới của pháp luật xử lý vi phạm hành chính về thuế được ban hành. Mục đích cuối cùng mà người viết mong muốn không phải là đề ra biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế triệt để hơn mà qua luận văn này người viết muốn nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế của người dân. 3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hành vi vi phạm hành chính và các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế thuộc sự quản lý của ngành thuế, cơ quan hải quan và cơ quan khác. Luận văn không bàn về các vấn đề xử lý vi phạm hành chính về hóa đơn, phí, lệ phí. Vì các đối tượng này không thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài, hơn nữa các đối tượng trên có những quy định riêng trong các văn bản quy phạm pháp luật riêng điều chỉnh. 4. Phạm vi nghiên cứu Đây là đề tài nghiên cứu về xử lý vi phạm hành chính về thuế nên người viết chỉ giới hạn về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế. Người viết không phân tích nhiều về các biện pháp xử lý hình sự về thuế cũng như các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về phí, lệ phí, hóa đơn và các thủ tục hải quan liên quan đến các loại thuế về hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu. Đề tài có đối tượng nghiên cứu tương đối rộng trong việc xử lý vi phạm hành chính các loại thuế, do đó người viết cũng không đi sâu phân tích tất cả các khía cạnh của từng loại thuế mà chỉ phân tích các vi phạm hành chính chung của các loại thuế. 5. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu được người viết sử dụng trong luận văn này được chia làm hai nhóm4: Nhóm 1: Nhóm phương pháp lý luận phổ biến. Nhóm này bao gồm: phương pháp phân tích luật viết, phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp nghiên cứu lý luận trên tài liệu, sách, báo, tạp chí khoa học chuyên ngành và phương pháp phân tích, tổng hợp. Nhóm 2: Nhóm phương pháp “thực tế” phổ biến. Nhóm này bao gồm: phương pháp sưu tầm số liệu thực tế; phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu thực tế; phương pháp phân tích, đánh giá số liệu thực tế. Các số liệu có được thông qua việc sưu tầm trên sách, báo, tạp chí và các số liệu thống kê trên các trang thông tin điện tử đáng tin cậy. 6. Tình hình nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài được người viết bỏ ra nhiều thời gian để tham khảo nhiều tài liệu có liên quan. Tuy nhiên do còn hạn chế về năng lực nghiên cứu nên 4 Xem: Phan Trung Hiền: Để hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị Quốc gia – Hà Nội, 2010, tr. 43-44. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 3 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế trong giới hạn của bản thân người viết đã cố gắng chuyển tải rất nhiều thông tin liên quan, có thể còn một số nội dung chưa đảm bảo tính logic vấn đề. Qua luận văn này người viết cũng muốn nhận được sự góp ý chân thành của những người quan tâm đến đề tài để luận văn này được hoàn thiện hơn. 7. Bố cục đề tài Đề tài được bố cục như sau:  Lời nói đầu  Chương 1. Khái quát chung vi phạm hành chính về thuế Chương này chủ yếu nêu cơ sở lý luận về các hành vi vi phạm hành chính về thuế, nhận diện được các hành vi vi phạm hành chính chủ yếu trong lĩnh vực thuế. Ngoài ra, Chương 1 còn đi sâu vào tìm hiểu thực trạng vi phạm hành chính về thuế hiện nay cũng như tìm ra nguyên nhân của việc vi phạm hành chính về thuế. Hơn nữa trong chương này còn khái quát sơ lược các văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành theo từng giai đoạn, lấy mốc là Luật Quản lý thuế năm 2006. Từ đó có thể thấy rõ lịch sử phát triển của các quy định pháp luật trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế.  Chương 2. Những quy định của pháp luật và giải pháp nâng cao trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế Chương 2 nêu lên căn cứ pháp lý đang có hiệu lực trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế. Chương này cũng đi sâu phân tích các quy định pháp luật để thấy rõ những điểm mới trong các quy định được ban hành phù hợp với cuộc sống như thế nào. Đồng thời so sánh, đối chiếu với các quy định trước đó để làm rõ hơn những quy định của pháp luật hiện hành. Cuối cùng, Chương 2 nêu lên các khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong quá trình áp dụng pháp luật vào cuộc sống và có những đề xuất, giải pháp giải quyết vấn đề nêu ra.  Kết luận GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 4 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ Chương này nêu lên cơ sở lý luận liên quan đến hành vi vi phạm hành chính về thuế như khái niệm, đặc điểm, các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính về thuế. Phân tích quy định pháp luật về các hành vi vi phạm hành chính cụ thể. Chương 1 cũng nêu ra thực trạng vi phạm hành chính về thuế hiện nay, đồng thời cũng tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến hành vi vi phạm. Cuối chương là phần nghiên cứu lịch sử các quy định xử lý vi phạm hành chính về thuế đã được ban hành. 1.1. Khái niệm, đặc điểm và cấu thành vi phạm hành chính về thuế 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính về thuế 1.1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính về thuế Vi phạm pháp luật nói chung và vi phạm hành chính nói riêng là hành vi trái pháp luật, có lỗi và do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ5. Theo giáo trình Luật hành chính Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ thì: “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính”6. Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 lại giải thích cụm từ “vi phạm hành chính” như sau: “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”7. Trong lĩnh vực quản lý thuế và xử lý VPPL thuế theo Luật Quản lý thuế không đưa ra định nghĩa về VPHC về thuế mà chỉ nêu xử lý vi phạm và hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Theo đó tại Khoản 2 Điều 104 cá nhân, tổ chức chỉ bị xử phạt VPHC về thuế khi có hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Còn tại Điều 5 giải thích từ ngữ cũng không giải thích cụm từ “vi phạm hành chính về thuế” mà chỉ giải thích cụm từ có liên quan đến xử lý VPHC về thuế là “hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế” và “cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế”. Nghị định số 129/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt VPHC về thuế cũng không giải thích cụm từ “vi phạm hành chính về thuế” mà chỉ liệt kê VPHC các loại thuế tại Khoản 1 Điều 1. Ngay tại Khoản 3 Điều 1 Thông tư số 166/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn Nghị định số 129/2013/NĐ-CP cũng chỉ nêu các hành vi VPHC về thuế mà không nói rõ khái niệm “vi phạm hành chính về thuế” là gì. Theo giáo trình 5 Lê Minh Tâm (chủ biên), Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Tư pháp, 2005, tr. 500. 6 Phan Trung Hiền: Giáo trình Luật hành chính Việt Nam – Phần II: Phương cách quản lý nhà nước, Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2009, tr. 26. 7 Khoản 1 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 5 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Luật thuế của Trường Đại học Luật Hà Nội thì vi phạm pháp luật về thuế là hành vi làm trái các quy định của pháp luật về thuế do các tổ chức, cá nhân thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, gây thiệt hại đến trật tự công cộng và phải chịu trách nhiệm pháp lý về hành vi đó của mình8. Như vậy thực tế hiện nay trong các tài liệu, cũng như trong các quy định của pháp luật chưa đưa ra khái niệm vi phạm hành chính về thuế mà chỉ nêu các khái niệm gần với khái niệm vi phạm hành chính về thuế. Tóm lại, từ phân tích các khái niệm có liên quan đến khái niệm VPHC về thuế có thể thấy VPHC về thuế là hành vi làm trái các quy định của pháp luật về thuế mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự do các tổ chức, cá nhân thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý gây thiệt hại đến trật tự quản lý nhà nước, ngân sách nhà nước và phải chịu bị xử phạt hành chính về hành vi đó của mình. 1.1.1.2. Đặc điểm vi phạm hành chính về thuế Từ những phân tích về khái niệm VPHC về thuế có thể thấy những đặc điểm cơ bản của hành vi VPHC về thuế như sau: - Là hành vi trái pháp luật, xâm hại đến các quy tắc quản lý nhà nước trên lĩnh vực thuế do các cá nhân hay tổ chức thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý. - Vi phạm hành chính về thuế có tính chất, mức độ thấp hơn tội phạm về thuế; - Hành vi vi phạm hành chính về thuế là một trong những nguyên nhân gây thất thu cho ngân sách nhà nước. - Hành vi VPHC về thuế được quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Quản lý thuế, Nghị định của Chính phủ và Thông tư của Bộ Tài chính. - Là hành vi vi phạm được pháp luật quy định phải bị xử phạt VPHC. Cụ thể, VPHC về thuế do lỗi chủ yếu của người nộp thuế không tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về thuế như vi phạm các thủ tục về thuế, khai sai, gian lận thuế, trốn thuế để không hoàn thành các nghĩa vụ thuế đối với nhà nước. Ở Việt Nam có các loại thuế chủ yếu sau: thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu, các loại thuế tài sản… Mỗi loại thuế có cách tính để thu riêng, do đó VPHC về thuế cũng diễn ra với nhiều hành vi. Hành vi vi phạm hành chính về thuế có đầy đủ yếu tố cấu thành vi phạm hành chính, tức là thể hiện tính trái pháp luật của hành vi, xâm phạm đến các quy tắc quản lý nhà nước trên lĩnh vực thuế. Hành vi VPHC về thuế phải chịu trách nhiệm hành chính, tức là bị xử phạt hành chính. Xử phạt VPHC về thuế theo Luật Xử lý vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm 8 Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật thuế Việt Nam, Nxb. Tư pháp, 2007, tr. 308. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 6 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế hành chính9. Việc VPHC sẽ phát sinh trách nhiệm hành chính của đối tượng vi phạm với cơ quan có thẩm quyền. Trách nhiệm hành chính có thể phân biệt với các loại trách nhiệm khác như: trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm hình sự được luật hình sự quy định; trách nhiệm dân sự đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ dân sự được quy định trong luật dân sự và trách nhiệm bị xử lý kỷ luật do nội bộ từng cơ quan, tổ chức quy định theo luật cán bộ, công chức và đặc thù của từng loại cơ quan, tổ chức đó. Hơn nữa, nếu xảy ra khiếu kiện về việc xử lý VPHC thì thuộc tố tụng hành chính chứ không phải tố tụng hình sự hay dân sự. Tuy nhiên không phải hành vi nào VPHC về thuế cũng đều bị xử phạt vì nếu hành vi vi phạm hành chính rơi vào Điều 11 của Luật Xử lý vi phạm hành chính thì không được xử phạt những hành vi vi phạm này. Những trường hợp không được xử phạt là một phần của những trường hợp không ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế và hủy quyết định xử phạt10. Ngoài những trường hợp đã nêu còn có các trường hợp sau đây không được ra quyết định xử phạt VPHC, đó là: - Không xác định được đối tượng vi phạm hành chính về thuế. - Đã hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về thuế hoặc hết thời hạn ra quyết định xử phạt theo quy định. - Cá nhân VPHC về thuế đã chết, mất tích, tổ chức VPHC đã có quyết định giải thể, quyết định tuyên bố phá sản trong thời gian xem xét ra quyết định xử phạt. - Chuyển hồ sơ vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định. Hơn nữa cũng theo quy định pháp luật thuế thì trường hợp khai sai, người nộp thuế đã khai bổ sung hồ sơ khai thuế và đã nộp đủ số tiền thuế phải nộp, trước thời điểm cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế hoặc trước thời điểm cơ quan thuế phát hiện không qua thanh tra, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế hoặc trước thời điểm cơ quan có thẩm quyền khác phát hiện thì cũng thuộc trường hợp không được xử phạt11. Tóm lại, vi phạm hành chính về thuế cũng là một hiện tượng xã hội12 có những dấu hiệu đặc trưng như: là hành vi phá vỡ quy tắc quản lý nhà nước, trái pháp luật, có lỗi và do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện. Hành vi vi phạm hành chính về thuế phải bị xử lý hành chính theo quy định của pháp luật thuế và pháp luật khác có liên quan. 9 Khoản 2 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. Điều 26 Thông tư số 166/2013/TT-BTC và điểm c khoản 5 Điều 4 Thông tư số 190/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định cụ thể những trường hợp không xử phạt vi phạm hành chính về thuế. 11 Khoản 2 Điều 5 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. 12 Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật, Nxb. Tư pháp, 2005, tr. 497. 10 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 7 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 1.1.2. Cấu thành vi phạm hành chính về thuế Cấu thành hành vi VPHC về thuế thuộc một trong những cấu thành của vi phạm pháp luật, nó cũng là một sự kiện pháp lý được xác lập bởi những chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý. Cấu thành hành vi VPHC về thuế thể hiện các mặt cấu thành vi phạm hành chính trên lĩnh vực thuế về mặt lý luận. Hay cũng có thể gọi là các yếu tố cấu thành VPHC về thuế13. Đây là các yếu tố cần có đủ để xem xét một hành vi có là VPHC hay không. Các yếu tố cấu thành VPHC về thuế là tổng hợp những dấu hiệu đặc trưng thể hiện tính xâm hại cho trật tự quản lý nhà nước trên lĩnh vực thuế mà chưa tới mức độ phải xử lý bằng biện pháp hình sự. Bất kỳ vi phạm hành chính nào cũng phải xem xét là có vi phạm hành chính khi có đủ bốn yếu tố cơ bản là: mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể và khách thể. Xét về các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính về thuế cũng có đủ bốn yếu tố trên. 1.1.2.1. Mặt khách quan Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên ngoài của hành vi vi phạm hành chính14. Cũng như thế, mặt khách quan của VPHC về thuế là những biểu hiện ra bên ngoài của hành vi vi phạm hành chính trên lĩnh vực thuế. Mặt khách quan của hành vi vi phạm hành chính thuế cũng bao gồm bốn dấu hiệu: - Hành vi vi phạm hành chính về thuế là những biểu hiện của cá nhân hoặc tổ chức tác động vào thế giới khách quan dưới những hình thức bên ngoài cụ thể gây tác hại đến sự tồn tại và phát triển bình thường của trật tự quản lý nhà nước về thuế. Những biểu hiện này được thể hiện bởi ý thức và ý chí của chủ thể VPHC. - Hành vi VPHC về thuế là những hành vi trái pháp luật, chủ thể vi phạm hành chính về thuế bằng hành động không thực hiện những hành vi nộp thuế mà pháp luật thuế quy định. - Hậu quả của hành vi VPHC về thuế là trật tự quản lý của nhà nước về thuế bị hành vi vi phạm hành chính tác động tới, xâm hại gây thất thu cho ngân sách nhà nước, giảm tính cạnh tranh cho nền kinh tế. - Quan hệ nhân quả của VPHC về thuế là mối quan hệ giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính, trong đó có tiền đề xuất hiện của nó là hành vi khách quan của vi phạm hành chính về thuế. Cụ thể: + Hành vi vi phạm hành chính về thuế phải xảy ra trước hậu quả xâm hại trật tự quản lý nhà nước về thuế về mặt thời gian. Tức là sau khi có hành vi VPHC về thuế thì trật tự quản lý nhà nước về thuế bị xâm hại và ngân sách nhà nước mới bị sụt giảm. 13 Phan Trung Hiền: Giáo trình Luật hành chính Việt Nam - phần II: Phương cách quản lý nhà nước, Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2009, tr. 27. 14 Phan Trung Hiền, sđd, tr. 27. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 8 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế + Hành vi VPHC về thuế phải chứa đựng khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả xâm hại quy tắc quản lý nhà nước về thuế và ngân sách nhà nước. + Hậu quả xâm hại đã xảy ra chính là sự hiện thực hóa khả năng thực tế làm phát sinh hậu quả của hành vi vi phạm hành chính về thuế. Hành vi vi phạm hành chính về thuế là hành vi trái pháp luật. Tính trái pháp luật của hành vi thể hiện qua việc làm trái những gì mà pháp luật thuế đòi hỏi chủ thể là người nộp thuế, người liên quan đến nghĩa vụ nộp thuế phải tuân thủ khi họ tham gia vào quá trình hành thu thuế. Theo Luật Quản lý thuế thì người nộp thuế có hành vi vi phạm pháp luật về thuế như: vi phạm các thủ tục về thuế, chậm nộp tiền thuế, khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, gian lận thuế, trốn thuế. Các hành vi đó thể hiện ra một cách khách quan, tức là ngoài những gì mà pháp luật thuế yêu cầu do người nộp thuế thực hiện. Hành vi vi phạm hành chính về thuế của người nộp thuế có thể do tác động nhiều mặt, nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, hành vi đó là trái với quy định của pháp luật về thuế. Các hành vi vi phạm hành chính về thuế xét về lý luận thường là hành vi không hành động. Đây là dạng hành vi mà chủ thể vi phạm không thực hiện một việc mà pháp luật đòi hỏi phải làm, tức là thể hiện sự thụ động của người nộp thuế trước nghĩa vụ của mình. Đây cũng là nét đặc trưng của loại vi phạm pháp luật này. 1.1.2.2. Mặt chủ quan Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật là những quan hệ tâm lý bên trong, bao gồm các yếu tố: lỗi, mục đích, động cơ của chủ thể vi phạm pháp luật. Trong mặt chủ quan của vi phạm hành chính cũng có các yếu tố trên, nhưng không phải trong mọi vi phạm hành chính đều xét đến yếu tố mục đích và động cơ vì ở một số vi phạm hành chính cấu thành về mặt hình thức thì không cần xét đến các yếu tố này. Cũng như các vi phạm hành chính khác, xét về mặt chủ quan của hành vi vi phạm hành chính về thuế bao giờ cũng phản ánh lỗi của người vi phạm. Về lỗi trong vi phạm hành chính được chia làm hai loại là lỗi cố ý và lỗi vô ý. Đối với các lỗi cố ý thường kèm theo động cơ và mục đích. Trong vi phạm hành chính về thuế trong một số hành vi cụ thể thì mục đích là chiếm đoạt tiền thuế một cách bất hợp pháp. Riêng đối với tổ chức thì suy cho cùng lỗi cũng do có sự tính toán của các thành viên trong tổ chức gây ra. Do đó khi xem xét mặt chủ quan của hành vi vi phạm hành chính về thuế đối với cá nhân hay tổ chức cũng đều thấy rõ điều này. Vi phạm hành chính về thuế thường là do lỗi cố ý của người nộp thuế, trong một số trường hợp là lỗi vô ý do thiếu thông tin về đối tượng để kê khai thuế hoặc do khai sai vì hiểu nhầm đối tượng chịu thuế... Nhưng thật khó có thể hình dung một người kinh GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu 9 SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế doanh, buôn bán có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật mà không biết đến thuế và không thực hiện việc nộp thuế vì lý do là mình không biết trừ trường hợp người đó bị mất năng lực hành vi dân sự. Như vậy về mặt chủ quan thì người nộp thuế là người gây ra lỗi khi làm trái với các quy định pháp luật về thuế. 1.1.2.3. Chủ thể Chủ thể của hành vi vi phạm pháp luật về thuế là các tổ chức hoặc cá nhân có liên quan đến hoạt động thu thuế như người nộp thuế, cơ quan thuế hoặc công chức ngành thuế và các cá nhân khác. Những chủ thể này thường được trao các thẩm quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định khi tham gia vào quá trình thu thuế15. Theo Nghị định số 129/2013/NĐ-CP thì đối tượng bị xử phạt do VPHC về thuế là người nộp thuế có hành vi VPHC về thuế, tổ chức tín dụng theo Luật Các tổ chức tín dụng có hành vi VPHC về thuế và các cá nhân, tổ chức khác có liên quan16. Đối với người nộp thuế là cá nhân theo quy định của pháp luật là người từ đủ mười bốn tuổi đến dưới mười sáu tuổi bị xử phạt VPHC về vi phạm hành chính do lỗi cố ý; người từ đủ mười sáu tuổi trở lên bị xử phạt VPHC về mọi vi phạm hành chính17. Như vậy cá nhân từ đủ mười bốn tuổi trở lên nếu phát sinh nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước mà cố ý làm trái thì sẽ trở thành chủ thể của VPHC về thuế. Và cá nhân từ mười sáu tuổi trở lên nếu vi phạm hành chính về thuế dù là cố ý hay vô ý thì cũng bị xử lý VPHC về thuế với hành vi tương ứng. Cá nhân trong vi phạm hành chính về thuế bị xử phạt VPHC theo Luật Xử lý vi phạm hành chính bao gồm cá nhân trong nước và cá nhân nước ngoài18. Cá nhân là người nước ngoài theo quy định là người có một hoặc nhiều quốc tịch nước ngoài và cá nhân nước ngoài không có quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào. Đối với trường hợp cá nhân là người nước ngoài phát sinh thuế tại Việt Nam mà VPHC về thuế thì bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác19. Ví dụ, cá nhân là người nước ngoài sang Việt Nam làm việc và phát sinh thuế thu nhập cá nhân nhưng người nước ngoài này chưa kê khai hoặc kê khai thiếu thì sẽ bị xử phạt VPHC về thuế20. 15 Lê Thị Nguyệt Châu, Lê Huỳnh Phương Chinh: Tập bài giảng Pháp luật tài chính nhà nước, Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2010, tr. 73-74. 16 Khoản 2 Điều 1 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 16 tháng 10 năm 2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. 17 Điều 5 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. 18 Hơn nữa tại Điều 46 Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách nhà nước cũng quy định việc xử lý vi phạm đối với người nước ngoài không hoàn thành nghĩa vụ thuế phát sinh tại Việt Nam. 19 Điểm c khoản 1 Điều 5 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. 20 Theo báo baohaiquan.vn, Lao động nước ngoài nếu không kê khai thuế thu nhập cá nhân sẽ bị phạt, http://www.tapchitaichinh.vn/Chinh-sach-moi/Lao-dong-nuoc-ngoai-khong-ke-khai-thue-thu-nhap-ca-nhanse-bi-phat/52208.tctc, [truy cập ngày 07/8/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  10  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Cũng theo quy định xử lý VPHC về thuế thì trường hợp hộ gia đình vi phạm hành chính về thuế thì bị xử phạt như cá nhân. Đối với người nộp thuế là tổ chức21 thì có tổ chức có tư cách pháp nhân và tổ chức không có tư cách pháp nhân. Để xác định xem tổ chức có tư cách pháp nhân cần dựa vào Điều 84 Bộ luật Dân sự năm 2005. Tổ chức phát sinh nghĩa vụ nộp thuế đối với nhà nước theo quy định của pháp luật mà cố ý hay vô ý làm trái với quy định thì sẽ bị xử lý hành chính cho từng hành vi theo từng loại thuế tương ứng. Tổ chức bị xử phạt VPHC bao gồm tổ chức trong nước và tổ chức nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam chịu sự quản lý của cơ quan có thẩm quyền Việt Nam. Đối với tổ chức không thể xử lý hình sự về thuế vì luật hình sự Việt Nam chỉ quy định cá nhân mới là chủ thể của tội phạm. Vì thế việc vi phạm pháp luật về thuế của tổ chức ở Việt Nam chỉ dừng lại bằng việc xử phạt vi phạm hành chính. Đối với cơ quan thuế và công chức ngành thuế là chủ thể của vi phạm pháp luật về thuế nếu trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình đã vi phạm pháp luật quy định về nguyên tắc thu các loại thuế22. Đó có thể là do lỗi của công chức ngành thuế cố ý gây nên sai phạm trong công tác thu thuế hay do lỗi của cơ quan thu thuế trong công tác thu hay sử dụng tiền thu không đúng mục đích, cố tình không nộp lại tiền thuế đã thu vào ngân sách nhà nước. Những chủ thể này khi vi phạm bị phát hiện thì không bị xử lý VPHC mà bị xử lý kỷ luật, bồi thường thiệt hại cho người nộp thuế hoặc tùy theo mức độ có thể xử lý theo quy định pháp luật có liên quan. Ngoài ra còn có các chủ thể khác có liên quan đến nghĩa vụ nộp thuế của người nộp thuế mà có hành vi thông đồng, bao che, gây trở ngại cho cơ quan thu thuế hoặc không thực hiện trách nhiệm của mình theo quy định của pháp luật thuế thì cũng là đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế23. 1.1.2.4. Khách thể Khách thể trong quan hệ pháp luật nói chung là những gì mà các bên mong muốn đạt đến. Tuy nhiên khách thể của vi phạm pháp luật lại là những quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ nhưng bị hành vi vi phạm pháp luật xâm hại, phá vỡ24. Còn khách thể của VPHC là các quy tắc quản lý nhà nước có nội dung xã hội là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước được pháp luật quy định và bảo vệ. Các hình thức pháp lý của khách thể là các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, bao gồm: khách thể chung, khách thể loại và khách thể trực tiếp. 21 Xem Điều 2 Thông tư số 156/2013/TT-BTC quy định các loại tổ chức là người nộp thuế. Điều 112, Điều 113 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. 23 Điểm b Khoản 3 Điều 1, Điều 15 Thông tư số166/2013/TT-BTC ngày 15 tháng 01 năm 2013 của Bộ Tài chính quy định chi tiết về xử phạt vi phạm hành chính về thuế. 24 Phan Trung Hiền: Lý luận về nhà nước và pháp luật, quyển 2, Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự thật, 2011, tr. 108. 22 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  11  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Khách thể chung là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước hay có thể hiểu là trật tự quản lý nhà nước nói chung, khách thể chung thường hiện diện trong các quy phạm pháp luật mang tính tổng quát, có tính luật. Khách thể loại là những quan hệ xã hội có cùng hoặc gần tính chất với nhau trong từng lĩnh vực nhất định trong quản lý nhà nước, đây chính là trật tự quản lý nhà nước chuyên ngành hoặc từng lĩnh vực cụ thể. Còn khách thể trực tiếp là quan hệ xã hội cụ thể được quy định và bảo vệ nhưng đã bị chính hành vi VPHC xâm hại tới. Từ đó có thể thấy khách thể của VPHC về thuế là những quan hệ xã hội về thuế được pháp luật thuế quy định và bảo vệ nhưng đã bị hành vi vi phạm pháp luật của người nộp thuế cố ý hoặc vô ý làm trái. Khách thể của hành vi VPHC về thuế là khách thể loại và khách thể trực tiếp. Là khách thể loại vì nó là những quy định trong lĩnh vực chuyên ngành về thuế. Là khách thể trực tiếp vì nó là những quy định pháp luật cụ thể về thuế được quy định và bảo vệ nhưng bị chính hành vi vi phạm về thuế xâm hại tới. Tóm lại, cấu thành vi phạm hành chính về thuế thể hiện đầy đủ các yếu tố gây xâm hại đến trật tự quản lý nhà nước về thuế. Đó là những quan hệ xã hội được nhà nước bảo vệ bằng pháp luật thuế bị hành vi vi phạm pháp luật về thuế xâm hại, phá vỡ gây tổn thất cho ngân sách nhà nước. Cụ thể ở đây là các khoản thu từ thuế của nhà nước được quy định trong pháp luật về thuế đã không được người nộp thuế tuân thủ. Hành vi không tuân thủ của người nộp thuế đã vi phạm pháp luật về thuế làm ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế của các cơ quan quản lý thuế và ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước. 1.2. Các hành vi vi phạm hành chính về thuế Xuất pháp từ yêu cầu thực tiễn của công tác quản lý thuế, Luật Quản lý thuế được ban hành năm 2006 và được sửa đổi, bổ sung năm 2012 đã quy định cụ thể các hành vi vi phạm pháp luật về thuế tại Điều 103. Đó là các hành vi: hành vi vi phạm các thủ tục về thuế, hành vi chậm nộp tiền thuế, hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn và hành vi trốn thuế, gian lận thuế. Các hành vi vi phạm hành chính là những nhóm hành vi chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định cụ thể, chi tiết trong các văn bản dưới luật. Về mức truy cứu trách nhiệm hình sự liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật về thuế được quy định tại Điều 161 Bộ luật Hình sự là tội trốn thuế. Mức độ để xử lý hình sự về tội trốn thuế là người trốn thuế với số tiền từ một trăm triệu đồng trở lên hoặc dưới một trăm triệu đồng nhưng đã bị xử phạt hành chính về hành vi trốn thuế hoặc đã bị kết tội được liệt kê ở Điều 161 Bộ luật Hình sự chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. Qua quy định trên cho thấy hành vi VPHC của GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  12  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế người nộp thuế là một trong những tiền đề dẫn đến vi phạm pháp luật hình sự về thuế. Trong các hành vi VPHC về thuế được chia thành ba nhóm hành vi như sau: - Hành vi vi phạm các thủ tục hành chính về thuế; - Hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn; - Hành vi gian lận, trốn thuế. Riêng hành vi chậm nộp tiền thuế là hành vi VPPL thuế mà không phải là hành vi VPHC về thuế25. 1.2.1. Các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế Các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế là những hành vi vi phạm về các thủ tục hành chính của người nộp thuế đối với cơ quan quản lý thuế. Theo Điều 105 Luật Quản lý thuế thì có các hành vi như: - Hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế, chậm thông báo thay đổi thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế so với thời hạn quy định; - Hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế; - Hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế so với thời hạn quy định; - Hành vi vi phạm các quy định về cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế; - Hành vi vi phạm trong việc chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. 1.2.1.1. Hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế Hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế là các hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế, chậm thông báo thay đổi thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế và hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế so với thời hạn quy định. Đây là thời hạn mà theo quy định của pháp luật thuế có liên quan mà người nộp thuế không hoàn thành nghĩa vụ làm các thủ tục về thuế thì sẽ bị xử lý VPHC. Hành vi thực hiện đúng các quy định của pháp luật thuế về thủ tục liên quan đến thuế là điều kiện phát sinh quan hệ pháp luật thuế giữa người nộp thuế và cơ quan quản lý thuế. Do đó nếu hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế sẽ dẫn đến công tác quản lý thuế của cơ quan quản lý thuế gặp nhiều khó khăn. Về phần người có nghĩa vụ nộp thuế cũng không hoàn thành đầy đủ các thủ tục cần thiết để hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác được bình thường do đã vi phạm quy định pháp luật về thuế. 25 Khoản 3 Điều 1 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  13  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Theo quy định tại Điều 21 của Luật Quản lý thuế thì các đối tượng thuộc diện phải đăng ký thuế là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh; cá nhân có thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân; tổ chức, cá nhân có trách nhiệm khấu trừ và nộp thuế thay; tổ chức cá nhân khác theo quy định của pháp luật về thuế. Các đối tượng được quy định trên nếu có hành vi nộp chậm hồ sơ đăng ký thuế trong mười ngày kể từ ngày26: - Được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc giấy phép thành lập và hoạt động hoặc giấy chứng nhận đầu tư; - Bắt đầu hoạt động kinh doanh đối với tổ chức không thuộc diện đăng ký kinh doanh hoặc hộ gia đình, cá nhân thuộc diện đăng ký kinh doanh nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; - Phát sinh trách nhiệm khấu trừ thuế và nộp thuế thay; - Phát sinh nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân; - Phát sinh yêu cầu được hoàn thuế. Nếu sau thời gian trên mà đối tượng nộp thuế không thực hiện việc đăng ký thuế với cơ quan quản lý thuế thì xem như có hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế, trừ trường hợp có lý do chính đáng27 cho việc chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế được pháp luật về thuế quy định. Việc chậm nộp có lý do chính đáng của người nộp thuế sẽ được cơ quan có thẩm quyền xem xét và cho gia hạn, nếu sau thời gian gia hạn mà người nộp thuế vẫn cố ý không đăng ký thì xem như người nộp thuế chậm đăng ký thuế và bị xử phạt vi phạm hành chính. Đối với hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế được Luật Quản lý thuế quy định tại Điều 32 thì theo từng trường hợp mà được xem là có hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế. Cụ thể như sau: - Đối với loại thuế khai theo tháng, theo quý: + Chậm nhất là ngày thứ hai mươi của tháng tiếp theo tháng phát sinh nghĩa vụ thuế đối với trường hợp khai và nộp theo tháng; + Chậm nhất là ngày thứ ba mươi của quý tiếp theo quý phát sinh nghĩa vụ thuế đối với trường hợp khai và nộp theo quý. - Đối với loại thuế có kỳ tính thuế theo năm: + Chậm nhất là ngày thứ ba mươi của tháng đầu tiên của năm dương lịch hoặc năm tài chính đối với hồ sơ khai thuế năm. Riêng trường hợp đối với thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và tiền thuê đất thì thời hạn khai thuế theo quy định của pháp luật về thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và pháp luật về tiền thuê đất. 26 Điều 22 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. Xem Khoản 1 Điều 31 Nghị định số 83/2013/NĐ-CP ngày 22/7/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế. 27 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  14  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế + Chậm nhất là ngày thứ ba mươi của quý tiếp theo quý phát sinh nghĩa vụ thuế đối với hồ sơ khai thuế tạm tính theo quý. + Chậm nhất là ngày thứ chín mươi, kể từ ngày kết thúc năm dương lịch hoặc năm tài chính đối với hồ sơ quyết toán thuế năm. - Chậm nhất là ngày thứ mười, kể từ ngày phát sinh nghĩa vụ thuế đối với loại thuế khai và nộp theo từng lần phát sinh nghĩa vụ thuế. Đối với các khoản thu từ đất đai, lệ phí trước bạ thì thời hạn nộp hồ sơ khai thuế theo quy định của Chính phủ và pháp luật có liên quan. - Đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu thì thời hạn nộp hồ sơ khai thuế là thời hạn nộp tờ khai hải quan: + Đối với hàng hoá nhập khẩu thì hồ sơ khai thuế được nộp trước ngày hàng hoá đến cửa khẩu hoặc trong thời hạn ba mươi ngày, kể từ ngày hàng hoá đến cửa khẩu. Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục về thuế trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày đăng ký. + Đối với hàng hoá xuất khẩu thì hồ sơ khai thuế được nộp chậm nhất là tám giờ trước khi phương tiện vận tải xuất cảnh. Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục về thuế trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày đăng ký. + Đối với hành lý mang theo của người nhập cảnh, xuất cảnh, thuộc diện chịu thuế xuất khẩu, nhập khẩu, tờ khai hải quan được nộp ngay khi phương tiện vận tải đến cửa khẩu nhập hoặc trước khi tổ chức vận tải chấm dứt việc làm thủ tục nhận hành khách lên phương tiện vận tải xuất cảnh. Hành lý gửi trước hoặc sau chuyến đi của người nhập cảnh được thực hiện theo quy định giống như hàng hóa nhập khẩu. - Chậm nhất là ngày thứ bốn mươi lăm, kể từ ngày chấm dứt hoạt động, chấm dứt hợp đồng, chuyển đổi hình thức sở hữu doanh nghiệp hoặc tổ chức lại doanh nghiệp. Trong trường hợp người nộp thuế không có khả năng nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn do thiên tai, hoả hoạn, tai nạn bất ngờ thì được thủ trưởng cơ quan thuế quản lý trực tiếp gia hạn nộp hồ sơ khai thuế. Nhưng thời gian gia hạn không quá ba mươi ngày đối với việc nộp hồ sơ khai thuế tháng, khai thuế quý, khai thuế năm, khai thuế tạm tính, khai thuế theo từng lần phát sinh nghĩa vụ thuế; sáu mươi ngày đối với việc nộp hồ sơ khai quyết toán thuế, kể từ ngày hết thời hạn phải nộp hồ sơ khai thuế. Tóm lại, trong thời hạn pháp luật về thuế quy định mà người nộp thuế không thực hiện việc đăng ký thuế, khai thuế theo quy định mà không được người có thẩm quyền gia hạn thì xem như vi phạm pháp luật về thuế và có thể bị xử phạt VPHC về GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  15  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế thuế cho hành vi vi phạm tương ứng. Đồng thời với việc chưa làm xong thủ tục về thuế mà người nộp thuế vẫn cố tình tiếp tục kinh doanh, buôn bán thì có thể xem xét về các hành vi vi phạm pháp luật khác về thuế. 1.2.1.2. Những hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế khác Theo Luật Quản lý thuế thì ngoài những hành vi vi phạm thời hạn mà luật thuế quy định để người nộp thuế hoàn thành về thủ tục hành chính về thuế thì còn có các VPHC về thủ tục thuế như: hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế; hành vi vi phạm các quy định về cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế; hành vi vi phạm trong việc chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế là hành vi khai không đúng, không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế quy định tại Điều 31 của Luật Quản lý thuế bị phát hiện sau thời hạn quy định nộp hồ sơ khai thuế, trừ trường hợp người nộp thuế được khai bổ sung theo quy định. Các hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế bao gồm: - Hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên bảng kê hóa đơn hàng hóa, dịch vụ mua vào, bán ra hoặc trên các tài liệu khác liên quan đến nghĩa vụ thuế. - Hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên hóa đơn và chứng từ khác liên quan đến nghĩa vụ thuế. - Hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên tờ khai thuế, tờ khai quyết toán thuế. - Hành vi khai sai nhưng không dẫn đến thiếu số thuế phải nộp, tăng số thuế được miễn, giảm hoặc chưa được hoàn thuế hoặc có hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp theo hồ sơ khai thuế tạm tính theo quý nhưng chưa đến thời hạn nộp hồ sơ khai quyết toán thuế. Một số hành vi trốn thuế, gian lận thuế bị phát hiện trong thời hạn nộp hồ sơ khai thuế hoặc bị phát hiện sau thời hạn nộp hồ sơ khai thuế, nhưng không làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc chưa được hoàn thuế, không làm tăng số tiền thuế được miễn, giảm28. Đối với hành vi vi phạm các quy định về cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế được hiểu là người nộp thuế phải xác định được số thuế cần phải nộp. Điều đó yêu cầu người nộp thuế phải trung thực và làm đúng theo hướng dẫn của cơ quan thuế. Hành vi vi phạm về cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế là hành vi vi phạm thủ tục thuế khi không thuộc trường hợp 28 Khoản 7 Điều 13 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  16  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế khai thiếu thuế, trốn thuế, gian lận thuế. Theo quy định hiện hành thì vi phạm về cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế bao gồm các hành vi sau29: - Cung cấp thông tin, tài liệu, hồ sơ pháp lý liên quan đến đăng ký thuế theo thông báo của cơ quan thuế quá thời hạn quy định từ năm ngày làm việc trở lên. - Cung cấp thông tin, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế theo thông báo của cơ quan thuế quá thời hạn quy định từ năm ngày làm việc trở lên. - Cung cấp sai lệch về thông tin, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế quá thời hạn theo yêu cầu của cơ quan thuế. - Cung cấp không đầy đủ, không chính xác các thông tin, tài liệu, chứng từ, hóa đơn, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế trong thời hạn kê khai thuế; số hiệu tài khoản, số dư tài khoản tiền gửi cho cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu. - Không cung cấp đầy đủ, đúng các chỉ tiêu, số liệu liên quan đến nghĩa vụ thuế phải đăng ký theo chế độ quy định, bị phát hiện nhưng không làm giảm nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước. - Không cung cấp; cung cấp không đầy đủ, không chính xác các thông tin, tài liệu liên quan đến tài khoản tiền gửi tại tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước, công nợ bên thứ ba có liên quan trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày được cơ quan thuế yêu cầu. Đối với hành vi không chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế là hành vi người nộp thuế đã có dấu hiệu hoặc đã VPHC về thuế mà không hợp tác với cơ quan kiểm tra, thanh tra, cơ quan cưỡng chế. Hành vi không chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế được liệt kê bao gồm các hành vi sau30: - Từ chối nhận quyết định thanh tra, kiểm tra, quyết định cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. - Không chấp hành quyết định thanh tra, kiểm tra thuế quá thời hạn ba ngày làm việc, kể từ ngày phải chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền. - Từ chối, trì hoãn, trốn tránh việc cung cấp hồ sơ, tài liệu, hóa đơn, chứng từ, sổ kế toán liên quan đến nghĩa vụ thuế quá thời hạn sáu giờ làm việc, kể từ khi nhận được yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền trong thời gian kiểm tra, thanh tra tại trụ sở người nộp thuế. 29 Điều 8 Nghị định số129/2013/NĐ-CP ngày 16/10/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 15/12/2013. Sau đây gọi là Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. (Các văn bản khác có cách gọi tương tự) 30 Điều 9 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  17  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế - Cung cấp không chính xác về thông tin, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền trong thời gian kiểm tra, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế. - Không cung cấp số liệu, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế khi được cơ quan có thẩm quyền yêu cầu trong thời gian kiểm tra, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế. - Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quyết định niêm phong hồ sơ tài liệu, két quỹ, kho hàng hóa, vật tư, nguyên liệu, máy móc, thiết bị, nhà xưởng làm căn cứ xác minh nghĩa vụ thuế. - Tự ý tháo bỏ, thay đổi dấu hiệu niêm phong do cơ quan có thẩm quyền đã tạo lập hợp pháp làm căn cứ xác minh nghĩa vụ thuế. - Không ký vào biên bản kiểm tra, thanh tra trong thời hạn năm ngày làm việc, kể từ ngày nhận được biên bản kiểm tra, thanh tra. - Không chấp hành kết luận kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế của cơ quan có thẩm quyền. Tóm lại, hành vi vi phạm hành chính về thủ tục thuế là những hành vi không nghiêm trọng bằng các hành vi vi phạm hành chính về thuế khác. Các hành vi này đều được quy định xử phạt theo khung. Tuy nhiên việc VPHC về thủ tục thuế có thể là tiền đề để người nộp thuế có những hành vi phạm pháp luật về thuế khác. 1.2.2. Hành vi chậm nộp tiền thuế Hành vi chậm nộp tiền thuế là hành vi mà đáng lẽ ra người người nộp thuế phải thực hiện đúng các nghĩa vụ nộp tiền thuế của mình trong thời hạn quy định trước cơ quan thu thuế theo quy định của pháp luật về thuế. Nhưng người nộp thuế đã không thực hiện hành vi nộp thuế đúng với thời gian theo quy định của pháp luật trong thời hạn do pháp luật quy định, thời hạn gia hạn nộp thuế, thời hạn ghi trong thông báo của cơ quan quản lý thuế, thời hạn trong quyết định xử lý của cơ quan quản lý thuế. Một trường hợp nữa là người nộp thuế khai sai dẫn đến làm thiếu số tiền phải nộp hoặc không khai thuế nhưng đã tự giác khắc phục hậu quả bằng cách nộp đủ số tiền thuế phải nộp trước khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện thì phải nộp tiền chậm nộp, nhưng không bị xử phạt vi phạm thủ tục hành chính thuế, thiếu thuế, trốn thuế. Trong lĩnh vực hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu thì thời hạn khai bổ sung là sáu mươi ngày, kể từ ngày đăng ký tờ khai hải quan thì người nộp thuế tự phát hiện những sai sót ảnh hưởng đến số thuế phải nộp nhưng trước khi cơ quan hải quan thực hiện kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  18  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế của người nộp thuế31. Sau thời hạn trên mà người nộp thuế vẫn không nộp đủ tiền thuế thì xem như có hành vi chậm nộp. Nếu như theo quy định trước đây thì có hai trường hợp nêu trên được coi là chậm nộp tiền thuế bị xử phạt VPHC thì theo quy định mới hành vi chậm nộp tiền thuế không bị xử phạt VPHC mà chuyển sang biện pháp khắc phục hậu quả. Đó là, áp dụng cách tính tiền chậm nộp tiền thuế lũy tiến theo số ngày chậm nộp. Cụ thể theo Luật Quản lý thuế thì quy định cụ thể như sau32: “Người nộp thuế chậm nộp tiền thuế so với thời hạn quy định, thời hạn gia hạn nộp thuế, thời hạn ghi trong thông báo của cơ quan quản lý thuế, thời hạn trong quyết định xử lý của cơ quan quản lý thuế thì phải nộp đủ tiền thuế và tiền chậm nộp theo mức luỹ tiến 0,05%/ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp đối với số ngày chậm nộp không quá chín mươi ngày; 0,07%/ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp đối với số ngày chậm nộp vượt quá thời hạn chín mươi ngày.”. Như vậy, dù không xử phạt VPHC đối với hành vi chậm nộp tiền thuế theo quy định hiện hành nhưng theo Điều 103 Luật Quản lý thuế thì hành vi này vẫn là một trong các hành vi vi phạm pháp luật về thuế và bị xử lý theo quy định. 1.2.3. Hành vi khai sai Hành vi khai sai là hành vi khai không đúng sự thật. Theo Luật Quản lý thuế thì người nộp thuế đã phản ánh đầy đủ, trung thực các nghiệp vụ kinh tế làm phát sinh nghĩa vụ thuế trên sổ kế toán, hoá đơn, chứng từ nhưng khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn nhưng không thuộc các trường hợp quy định là hành vi trốn thuế, gian lận thuế. Theo quy định thì có bốn trường hợp được coi là khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn33: - Hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, tăng số thuế được miễn, giảm nhưng người nộp thuế đã ghi chép kịp thời, đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế làm phát sinh nghĩa vụ thuế trên sổ kế toán, hóa đơn, chứng từ. - Hành vi khai sai của người nộp thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, số thuế được miễn, giảm không thuộc trường hợp quy định vừa nêu trên nhưng khi bị cơ quan có thẩm quyền phát hiện, người vi phạm đã tự giác nộp đủ số tiền thuế khai thiếu vào ngân sách nhà nước trước thời điểm cơ quan có thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính thuế hoặc cơ quan thuế lập biên bản kiểm tra thuế, kết luận thanh tra thuế. 31 Khoản 2 Điều 106 Luật quản lý Thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. Khoản 1 Điều 106 Luật quản lý Thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. 33 Khoản 1 Điều 10 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. 32 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  19  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế - Hành vi khai sai của người nộp thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, số thuế được miễn, giảm đã bị cơ quan có thẩm quyền lập biên bản kiểm tra thuế, kết luận thanh tra thuế xác định là có hành vi khai man trốn thuế, nhưng người nộp thuế vi phạm lần đầu, có tình tiết giảm nhẹ và đã tự giác nộp đủ số tiền thuế vào ngân sách nhà nước trước thời điểm cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt thì cơ quan thuế lập biên bản ghi nhận để xác định lại hành vi khai thiếu thuế. - Sử dụng hóa đơn, chứng từ bất hợp pháp để hạch toán giá trị hàng hóa, dịch vụ mua vào làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm nhưng khi cơ quan thuế kiểm tra phát hiện, người mua chứng minh được lỗi vi phạm sử dụng hóa đơn bất hợp pháp thuộc về bên bán hàng và người mua đã hạch toán kế toán đầy đủ theo quy định. Như vậy, hành vi khai sai cũng là một trong các hành vi vi phạm hành chính về thuế và phải bị xử phạt vi phạm hành chính. Theo quy định đối với hành vi này thì sẽ bị phạt theo tỷ lệ phần trăm số tiền khai sai. 1.2.4. Các hành vi trốn thuế, gian lận thuế 1.2.4.1. Hành vi trốn thuế Trốn thuế là hành vi dùng mọi phương cách để không phải nộp số thuế mà lẽ ra người nộp thuế phải nộp cho cơ quan thu thuế. Tức là người nộp thuế có nghĩa vụ nộp thuế mà không thực hiện. Hành vi trốn thuế bị xử phạt VPHC khi chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Luật Quản lý thuế thì hành vi trốn thuế đi kèm với hành vi gian lận thuế, hành vi trốn thuế bao gồm các hành vi sau34: - Không nộp hồ sơ đăng ký thuế; không nộp hồ sơ khai thuế; nộp hồ sơ khai thuế sau chín mươi ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế theo quy định hoặc ngày hết thời hạn gia hạn nộp hồ sơ khai thuế theo quy định. - Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp. - Không xuất hoá đơn khi bán hàng hoá, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hoá đơn bán hàng thấp hơn giá trị thanh toán thực tế của hàng hoá, dịch vụ đã bán. - Cấu kết với người gửi hàng để nhập khẩu hàng hoá nhằm mục đích trốn thuế. - Sử dụng hàng hoá thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không đúng mục đích quy định mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng với cơ quan quản lý thuế. 34 Điều 108 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  20  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Để xác định thời điểm trốn thuế được coi là hoàn thành, phải thỏa mãn cả hai điều kiện cần và đủ sau: - Người nộp thuế đã thực hiện một hoặc nhiều trong những hành vi vi phạm đã được liệt kê ở trên. - Đã hết thời hạn nộp hồ sơ kê khai thuế của kỳ tính thuế hoặc đã có quyết định hoàn thuế của cơ quan có thẩm quyền ra quyết định hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế. Hành vi trốn thuế là một trong những hành vi gây thiệt hại cho ngân sách lớn nhất, mức độ vi phạm của nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật quản lý nhà nước về thuế. Vì thế mà trong các hành vi VPHC về thuế thì chỉ có hành vi trốn thuế là bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự. Trong xử lý VPHC về thuế cũng phân ra theo mức độ mà xử phạt đối với hành vi trốn thuế. 1.2.4.2. Hành vi gian lận thuế Hành vi gian lận thuế cũng là một trong các hành vi của người nộp thuế cố ý chiếm đoạt tiền thuế của nhà nước. Ở đây, người nộp thuế đã có những mánh khóe, hành vi lừa lọc, dối trá để làm cho cơ quan thu thuế không thu đủ hoặc thu được số thuế mà đáng lẽ ra phải thu vào ngân sách nhà nước. Theo quy định tại Điều 108 Luật Quản lý thuế hành vi gian lận thuế bao gồm các hành vi sau: - Sử dụng hoá đơn, chứng từ bất hợp pháp để hạch toán hàng hoá, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được hoàn. - Sử dụng chứng từ, tài liệu không hợp pháp khác để xác định sai số tiền thuế phải nộp, số tiền thuế được hoàn. - Khai sai với thực tế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mà không khai bổ sung hồ sơ khai thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan. - Cố ý không kê khai hoặc khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Theo các nhà nghiên cứu pháp luật về thuế thì hành vi gian lận thuế còn được chia thành hành vi gian lận thuế nội địa và hành vi gian lận thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu35. Theo đó các hành vi gian lận thuế nội địa bao gồm: bỏ ngoài sổ sách kế toán; tạo giao dịch mua hàng hoặc bán hàng giả mạo; ghi giá bán thấp hơn giá thực tế; hạch toán kế toán và kê khai thuế sai quy định. Hành vi gian lận thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu bao gồm: buôn lậu; khai sai chủng 35 Lê Xuân Trường và Nguyễn Đình Chiến: Nhận diện các hành vi gian lận thuế, Tạp chí tài chính số 9 năm 2013, http//:tapchitaichinh.vn/Nghien-cuu-dieu-tra/Nhan-dien-cac-hanh-vi-gian-lan-thue/32522.tctc, [truy cập ngày 10/9/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  21  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế loại hàng hóa; khai sai xuất xứ hàng hóa nhập khẩu; gian lận giá tính thuế; giả mạo mục đích xuất khẩu, nhập khẩu để được hưởng ưu đãi thuế. Mỗi cách phân chia đều mang ý nghĩa riêng. Tuy nhiên, việc phân chia theo cách nào thì mục đích cuối cùng của đối tượng nộp thuế có hành vi gian lận cũng là muốn qua mặt cơ quan quản lý thuế để không phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế của mình. Hành vi gian lận thuế xảy ở các loại thuế nhưng đặc biệt xảy ra nhiều ở thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp. Do tính chất thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp là đối tượng dễ xảy ra hành vi gian lận nên số vụ vi phạm hành chính về các trường hợp gian lận các loại thuế này gần đây có chiều hướng gia tăng. Các hành vi gian lận trong thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp như: kê khai thu nhập giảm để nộp thuế ít, lập công ty “ma” để tự in hóa đơn thuế giá trị gia tăng … Lấy ví dụ, năm 2012, Cục Thuế Hà Nội đã gửi 10.200 phiếu xác minh hóa đơn, gồm 28.444 số; kết quả trả lời xác minh 7.570 phiếu, chiếm 74,21% số phiếu gửi đi. Qua xác minh hóa đơn và thanh tra, kiểm tra, phát hiện 786 hóa đơn vi phạm, truy thu thuế giá trị gia tăng là 1.198 triệu đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp là 1.658 triệu đồng36. Còn về thực trạng doanh nghiệp gian lận thuế thu nhập doanh nghiệp do cơ chế tự khai, điển hình là hành vi chuyển giá sẽ được phân tích sau. 1.3. Hậu quả của vi phạm hành chính về thuế 1.3.1. Ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước Để duy trì các hoạt động bình thường của mình thì nhà nước cần một khoản ngân sách rất lớn. Các khoản chi ngân sách này có được thông qua các hình thức thu, mà một trong các hình thức thu quan trọng nhất là hoạt động thu thuế. Theo thống kê các khoản thu vào ngân sách nhà nước thì thuế chiếm hơn 70% nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Chính vì thế mà tại Điều 4 Luật Quản lý thuế hiện hành cũng đã quy định rõ: “Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước”. Cũng theo số liệu thống kê cho thấy từ năm 2005 đến năm 2011 quyết toán chi ngân sách nhà nước từ 262.697 lên 803.367 tỷ đồng, tức tăng 540.670 tỷ đồng37. Trong khi tổng số chi cân đối ngân sách nhà nước mỗi năm đều tăng, cụ thể giai đoạn từ năm 2010 đến 2014 con số này là 582.200 tỷ đồng năm 2010 lên 1.006.700 tỷ đồng năm 2014, tức tăng 424.500 tỷ đồng38. Do vậy, thuế luôn là nguồn thu số một của Nhà nước để duy trì các hoạt động của mình, vì thế mà chỉ tiêu thu đủ số thuế mỗi năm luôn là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của ngành thuế. Để làm rõ nhận định này 36 Lê Xuân Trường và Nguyễn Đình Chiến: Nhận diện các hành vi gian lận thuế, Tạp chí tài chính số 9 năm 2013, Nguồn đã dẫn. 37 Số liệu lấy từ trang thông tin điện tử của Tổng Cục thống kê Việt Nam, Trang web truy cập: http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=389&idmid=3&ItemID=14472, [truy cập ngày 07/8/2014]. 38 Xem các Nghị quyết của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước các năm 2010 đến 2014. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  22  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế có thể thấy qua số liệu thu vào ngân sách nhà nước của ngành Thuế giai đoạn 2010 - 2013 được thể hiện qua bảng như sau39: Năm Tổng thu (tỷ đồng) 2010 400.800 2011 525.000 2012 607.844 2013 676.696 Bảng tổng thu theo từng năm toàn ngành Thuế giai đoạn 2010 – 2013 Do đó, thuế có vai trò rất quan trọng đối với một quốc gia nhưng nếu các hoạt động thu thuế, nộp thuế không diễn ra bình thường mà có sự vi phạm của người nộp thuế, của cơ quan thu thuế và của cá nhân, tổ chức khác tất yếu sẽ dẫn đến thâm hụt ngân sách làm mất cân đối thu chi. Lấy ví dụ qua công tác thanh, kiểm tra của ngành Thuế cho thấy, trung bình một năm ngành Thuế thanh tra khoảng 18% đến 20% doanh nghiệp (tương đương 11 đến 12 nghìn doanh nghiệp) nhưng có đến 92% doanh nghiệp có vi phạm về thuế. Và mỗi năm qua công tác thanh tra đã góp phần làm tăng thu ngân sách 12.600 tỷ đồng. Cụ thể, qua thống kê cho thấy năm 2012 là 6.500 tỷ đồng; chín tháng đầu năm 2013 đã thu được 8.500 tỷ đồng và chỉ sáu tháng đầu năm 2014 con số này là hơn 4.000 tỷ đồng40. Đây là số tiền truy thu rất lớn, điều đó cho thấy ngân sách nhà nước đã thâm hụt một khoản tiền không nhỏ bởi các hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Từ thực tiễn trên có thể thấy một khi không có sự cân bằng giữa thu và chi trong ngân sách nhà nước sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy mà một trong số đó là nền kinh tế sẽ kém phát triển. Hành vi vi phạm hành chính về thuế của các chủ thể có trách nhiệm, nghĩa vụ nộp thuế là không tốt cho ngân sách nhà nước. Nó còn cho thấy nhận thức không đúng của một bộ phận cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm cho sự phát triển kinh tế của đất nước. Cũng có thể do người nộp thuế biết nhưng vì lợi ích bản thân mà cố tình vi phạm pháp luật về thuế làm ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước. Khi ngân sách nhà nước không được đảm bảo thì các hoạt động của các cơ quan nhà nước sẽ không còn được diễn ra bình thường nữa, các phúc lợi cho xã hội cũng sẽ bị cắt giảm, ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng của đất nước. Tóm lại, hành vi VPHC về thuế gây ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước là không nhỏ. Hành vi đó tác động nhiều mặt đến đời sống xã hội của một quốc gia. 39 Số liệu được người viết tổng hợp từ các trang thông tin điện tử về các Hội nghị tổng kết năm ngành Thuế của Tổng Cục thuế Việt Nam, [truy cập ngày 07/8/2014]. 40 Thanh Huyền, “Võ quýt dày có móng tay nhọn”, Bài viết đăng trên báo Tài chính & Đầu tư số 11-2013, http://tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Vo-quyt-day-co-mong-tay-nhon/38384.tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  23  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Tuy mức độ hậu quả của hành vi VPHC về thuế không bằng hành vi vi phạm hình sự về thuế nhưng cũng có tác động nhất định cho nền kinh tế đất nước, tạo những ảnh hưởng tiêu cực cho sự phát triển lành mạnh của các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm nộp thuế của mình đối với đất nước. 1.3.2. Ảnh hưởng đến trật tự quản lý nhà nước về thuế Trật tự quản lý nhà nước nói chung là các quy định về việc quản lý theo một trình tự, khuôn khổ nhất định. Nếu vi phạm đến trình tự quản lý này sẽ dẫn đến những xáo trộn làm cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn dẫn đến nhiều hệ lụy kéo theo, thường là tiêu cực cho đời sống kinh tế - xã hội. Theo lý luận nhà nước và pháp luật thì bản chất của nhà nước bao gồm tính giai cấp và tính xã hội41. Về tính giai cấp thì nhà nước thống trị trên ba phương diện: kinh tế, chính trị và tư tưởng. Theo đó nhà nước có quyền thu các loại thuế. Về mặt xã hội thì nhà nước quản lý và chăm lo tất cả các mặt đời sống của xã hội thông qua bộ máy quản lý, mà muốn quản lý và duy trì bộ máy này thì phải có ngân sách. Chính vì vậy mà các hành vi vi phạm hành chính về thuế đã và đang ảnh hưởng không nhỏ đến nhiều mặt của nền kinh tế - xã hội nói chung, trong đó có trật tự quản lý nhà nước về thuế. Sự ảnh hưởng đến trật tự quản lý nhà nước về thuế có thể có những tác động chủ yếu như sau: Thứ nhất, pháp luật về thuế của nhà nước bị vi phạm. Có thể nhận thấy một khi pháp luật bị vi phạm thì tính tuân thủ không còn được nghiêm minh. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, kiên quyết thì sẽ dẫn đến người nộp thuế có thái độ chay lì không muốn thực hiện nghĩa vụ thuế nữa. Điều đó dẫn đến trật tự quản lý nhà nước về thuế bị phá vỡ gây ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều mặt của đời sống xã hội, làm cho công cụ quản lý xã hội không còn được tuân thủ nữa đó là pháp luật nói chung và pháp luật về thuế nói riêng. Thứ hai, các hoạt động mua bán diễn ra tràn lan, khó kiểm soát. Khi mà pháp luật về thuế bị vi phạm và không có chế tài hữu hiệu để can thiệp thì sẽ nảy sinh những hoạt động kinh doanh tự phát làm cho nhà nước khó kiểm soát. Điều đó có thể dẫn đến không công bằng giữa những người nộp thuế. Từ đó người nộp thuế thường có tâm lý hoặc lách luật tránh thuế hoặc tìm mọi cách để không thực hiện nghĩa vụ thuế, kể cả hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Đây là tâm lý của người nộp thuế không tốt cho sự quản lý nhà nước về thuế. Vì nếu nhà nước đặt ra luật để quản lý mà không quản lý được thì mục tiêu ban đầu khi đặt ra luật đã không như ý muốn của nhà nước. Về phần người nộp thuế, nếu ảnh hưởng của tâm lý số đông 41 Phan Trung Hiền: Lý luận về nhà nước và pháp luật, quyển 1, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 26. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  24  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế mà không tuân thủ pháp luật về thuế thì xem như pháp luật về thuế của nhà nước không hiệu quả. Thứ ba, công tác quản lý nhà nước về thuế gặp rất nhiều khó khăn. Nếu xét về phương diện lý luận thì đại diện cho Nhà nước là các cơ quan thu thuế gọi là chủ thể quản lý, còn người nộp thuế là chủ thể chịu sự quản lý. Vì thế nếu chủ thể chịu sự quản lý tuân thủ các quy định và phối hợp với chủ thể quản lý về phương diện hành chính thì sẽ tạo sự dễ dàng cho công tác quản lý của các cơ quan thuế. Tuy nhiên vi phạm hành chính lại là thách thức cho công tác quản lý thuế, nó vô hình chung là rào cản để các cơ quan thuế hoàn thành nhiệm vụ thu của mình. Từ đó tạo nên sự khó khăn trong công tác quản lý về thuế, nhất là các quan hệ xã hội mới về thuế phát sinh. 1.4. Thực trạng của vi phạm hành chính về thuế hiện nay 1.4.1. Tình hình vi phạm hành chính về thuế hiện nay Cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nước thì các loại hình kinh doanh, dịch vụ và nhiều quan hệ xã hội phát sinh làm nảy sinh nhiều sắc thuế có liên quan. Vì thế Nhà nước cần siết chặt quản lý và đảm bảo nguồn thu vào ngân sách, giữ vững tình hình phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Mặc dù có sự quản lý chặt chẽ như vậy từ các cơ quan nhà nước trên lĩnh vực thuế nhưng tình hình VPPL vẫn diễn ra phổ biến và ngày càng có dấu hiệu gia tăng như vi phạm về thủ tục thuế, chậm nộp tiền thuế, khai sai làm thiếu nghĩa vụ thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn, gian lận hoặc trốn thuế. Theo số liệu thống kê của Cục cảnh sát kinh tế về xử lý hình sự mỗi năm Việt Nam có 13.000 vụ tội phạm về kinh tế, trong đó tội phạm về thuế chiếm gần 1.000 vụ, tương đương 7% số vụ tội phạm về kinh tế, gây thiệt hại cho Nhà nước hàng chục nghìn tỷ đồng. Từ năm 2007 đến 2013 Cơ quan công an đã phối hợp với Cơ quan thuế khám phá và xử lý hình sự 218 vụ, xử lý hành chính 10.155 vụ và truy thu, truy hoàn cho ngân sách nhà nước hơn 782,6 tỷ đồng tiền trốn thuế, tiền phạt vi phạm hành chính về thuế42. Điều đó cho thấy số vụ vi phạm hành chính về thuế là rất lớn và số tiền truy thu về cho nhà nước là không nhỏ. Và đây chỉ mới là những vụ việc được phát hiện từ các cơ quan chức năng, còn con số thực tế về vi phạm hành chính trên lĩnh vực thuế theo các chuyên gia và các nhà quản lý là rất nhiều. Chính vì công tác truy thu và xử lý vi phạm pháp luật về thuế gặp nhiều khó khăn như thế và số vụ vi phạm hành chính ngày càng diễn ra phức tạp, tinh vi hơn nên việc phát hiện số vụ vi phạm hành chính 42 Theo Tạp chí thuế điện tử, Xử lý hơn 10000 vụ vi phạm pháp luật thuế, Nguồn: http://tapchitaichinh.gov.vn/Nganh-Thue-hoi-nhap-va-phat-trien/Xu-ly-hon-10000-vu-vi-pham-phap-luatthue/34533.tctc, [truy cập ngày 17/6/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  25  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế cũng chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm” theo nhận định của Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn43. Vi phạm pháp luật về thuế xảy ra ở các loại thuế, nhưng xét về số vụ việc cũng như mức độ thì các đối tượng nộp thuế có hoạt động kinh doanh, buôn bán thường xảy ra vi phạm về thuế nhiều hơn. Để phát hiện ra các trường hợp vi phạm để xử lý theo quy định pháp luật thì có rất nhiều cách được cơ quan quản lý thuế áp dụng, trong đó phải kể đến biện pháp thanh tra, kiểm tra các đối tượng nộp thuế có dấu hiệu vi phạm, biện pháp này mang lại nhiều kết quả. Lấy ví dụ gần đây nhất qua công tác thanh tra, kiểm tra 6 tháng đầu năm 2014 ngành Thuế đã thực hiện thanh tra, kiểm tra tại 20.708 doanh nghiệp và kiểm tra 732.578 hồ sơ khai thuế tại cơ quan thuế. Số thuế xử lý tăng thu qua thanh tra, kiểm tra là 4.089,04 tỷ đồng, trong đó truy thu, truy hoàn là 2.594,6 tỷ đồng; tiền phạt là 909,8 tỷ đồng; tiền thuế điều chỉnh qua kiểm tra hồ sơ tại cơ quan thuế là 584,7 tỷ đồng. Số tiền thuế đã nộp ngân sách nhà nước là 2.532,8 tỷ đồng. Bên cạnh đó, công tác thanh tra, chống chuyển giá cũng đã được tăng cường. Cũng trong thời gian trên, cơ quan thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 361 doanh nghiệp lỗ, có dấu hiệu chuyển giá và doanh nghiệp có hoạt động liên kết. Qua đó đã truy thu, truy hoàn và xử phạt 287,2 tỷ đồng, giảm khấu trừ là 17,6 tỷ đồng, giảm lỗ là 1.232,5 tỷ đồng44. Thống kê 8 tháng đầu năm 2014 thì cho thấy, trong số hơn 39.000 doanh nghiệp, Cơ quan thuế đã tập trung kiểm tra 1.958 doanh nghiệp kê khai lỗ có dấu hiệu chuyển giá; qua đó, truy thu hơn 1.317 tỷ đồng, giảm lỗ hơn 4.129 tỷ đồng, giảm khấu trừ, hoàn thuế 82,8 tỷ đồng45. Thực trạng vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan cũng rất cao, nhiều lĩnh vực, bộ phận khá nghiêm trọng. Thực tế hiện nay, trong tổng số 460 nghìn doanh nghiệp cấp phép đăng ký kinh doanh nhưng cũng có trên dưới 50 nghìn doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh nhưng không có kê khai thuế, đây cũng là nhóm có nhiều rủi ro vi phạm pháp luật thuế46. Tuy nhiên, theo đánh giá chung thì thời gian qua, lực lượng quản lý thuế và Công an mới tập trung đấu tranh vào lĩnh vực thuế giá trị gia tăng, còn các lĩnh vực khác chưa đề cập sâu như thuế xuất nhập khẩu, thuế nhà đất. Ví dụ, các thủ đoạn lợi dụng tạm nhập tái xuất, buôn bán tiểu ngạch qua biên giới; người nộp thuế lợi dụng việc giao dịch điện tử 43 Minh Loan, Trang tin tức VTC News, Xử phạt vi phạm thuế: phần nổi của tảng băng, http://vtc.vn/1464338/kinh-te/xu-phat-vi-pham-thue-phan-noi-cua-tang-bang.htm, [truy cập ngày 17/6/2014]. 44 Trang thông tin tài chính, Tiếp tục đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra các hành vi gian lận, chiếm đoạt thuế, http://www.tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Tiep-tuc-day-manh-thanh-tra-kiem-tra-cac-hanh-vigian-lan-chiem-doat-thue/51144.tctc, [truy cập ngày 29/7/2014]. 45 Theo hanoimoi.com.vn, Thanh tra doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá, truy thu hơn 1.300 tỷ đồng, http://tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Thanh-tra-doanh-nghiep-co-dau-hieu-chuyen-gia-truy-thuhon-1300-ty-dong/54477.tctc, [truy cập ngày 12/10/2014]. 46 Minh Loan, VTC News, Xử lý vi phạm thuế: phần nổi của tảng băng, http://vtc.vn/1-464338/kinh-te/xuphat-vi-pham-thue-phan-noi-cua-tang-bang.htm, [truy cập ngày 17/6/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  26  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế hoặc thanh toán qua ngân hàng để thanh toán, khấu trừ, hoàn thuế; ngoài ra còn có hiện tượng chuyển giá trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài47. Đặc biệt các vụ kéo dài, chậm nộp nợ thuế là hành vi vi phạm pháp luật phổ biến hiện nay của các doanh nghiệp nhưng chưa được xử lý triệt để. Vi phạm hành chính về thuế cũng thường hay xảy ra ở các ngành nghề kinh doanh nhạy cảm về giá hay những mặt hàng thiết yếu đối với đời sống xã hội. Đây là các đơn vị kinh doanh có lợi nhuận rất lớn do đó số tiền VPHC của những doanh nghiệp này cũng rất lớn. Đơn cử là qua công tác thanh tra kiểm tra ở tám đơn vị kinh doanh sữa lớn, có thương hiệu trên thị trường, kinh doanh tại cả ba khâu nhập khẩu, sản xuất nội địa và phân phối. Qua kiểm tra các cơ quan chức năng đã kiến nghị nộp vào ngân sách nhà nước số tiền thuế nợ đọng là 486 tỷ đồng, kiến nghị phải nộp vào ngân sách số tiền thuế là 10,7 tỷ đồng, kiến nghị xử phạt vi phạm hành chính về thuế số tiền là 1,08 tỷ đồng48. Hoặc trường hợp của Công ty Cổ phần Thiết bị điện Vinacomin bị Cục Hải quan Quảng Ninh ra quyết định xử phạt VPHC về thuế hơn 1,8 tỷ đồng49. Đây chỉ là những trường hợp điển hình, còn thực tế VPHC về thuế ở những địa phương khác thì số vụ cũng như số tiền phạt cũng không hề nhỏ. Có thể nêu thêm thực trạng vi phạm pháp luật về thuế ở Thành phố Hồ Chí Minh, đây cũng là thành phố có nền kinh tế năng động nhất cả nước. Qua công tác thanh tra của Cục thuế Thành phố Hồ Chí Minh 6 tháng đầu năm 2014 cũng đã hoàn thành 726 hồ sơ thanh tra, dù chỉ đạt 43,21% về số hồ sơ theo kế hoạch, song tổng số thuế truy thu và phạt qua thanh tra đạt 1.094 tỷ đồng, bằng 52% kế hoạch và tăng 13% so với cùng kỳ năm trước50. Còn qua công tác kiểm tra các doanh nghiệp đang hoạt động tại thành phố thì theo thống kê cho thấy 6 tháng đầu năm 2014 đã kiểm tra 5.346 lượt doanh nghiệp thì số tiền truy thu và phạt đã quy đổi qua kiểm tra là 1.719 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ năm 201351. Những vụ việc bị Cục thuế Thành phố xử lý điển hình là trường hợp vi phạm của Công ty Cổ phần 47 Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có dấu hiệu chuyển giá như: Coca Cola Việt Nam, Công ty Metro Cash & Carry Việt Nam, Adidas Việt Nam, Công ty Keangnam –Vina, PepsiCo… 48 Theo vneconomy.com, 8 công ty sữa lớn bị ngân sách “đòi” gần 500 tỷ đồng, Nguồn: http://tapchitaichinh.vn/Thi-truong-Gia-ca/8-cong-ty-sua-lon-bi-ngan-sach-doi-gan-500-ty-dong/47806.tctc, [truy cập ngày 18/9/14]. 49 Quang Hùng, Báo Hải quan online, Công ty Cổ phần Thiết bị điện - Vinacomin bị truy thu trên 1,8 tỷ đồng, http://www.baohaiquan.vn/pages/cong-ty-co-phan-thiet-bi-dien-vinacomin-bi-truy-thu-tren-18-tidong.aspx, [truy cập ngày 18/9/2014]. 50 Trang thông tin tài chính, Cục thuế Thành phố Hồ Chí Minh: thanh tra726 hồ sơ truy thu và phạt 1049 tỷ đồng, Nguồn: http://www.tapchitaichinh.vn/Su-kien-Tai-chinh/Cuc-Thue-TP-Ho-Chi-Minh-thanh-tra-726ho-so-truy-thu-va-phat-1094-ty-dong/51530.tctc, [truy cập ngày 07/8/2014]. 51 Lưu Đức Tuyên, Thanh tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế TP. Hồ Chí Minh, Bài viết đăng trên Tạp chí tài chính số 9 năm 2014, http://tapchitaichinh.vn/Binh-luan-chinh-sach/Thanh-tra-kiem-tra-thue-tai-Cuc-thueTP-Ho-Chi-Minh/54177.tctc [truy cập ngày 04/10/2014] GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  27  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Nhựa Bình Minh đã bị Cục thuế Thành phố Hồ Chí Minh ra quyết định xử phạt hành chính về thuế với số tiền gần 110 tỷ đồng52. Hoặc trường hợp của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam với hành vi không nộp thuế tiêu thụ đặc biệt cũng đã bị Cục thuế Thành Phố Hồ Chí Minh ra quyết định xử lý và xử phạt VPHC về thuế với số tiền buộc phải nộp là 503,8 tỷ đồng và số tiền bị xử phạt là 495.215 tỷ đồng, tính ra tổng số tiền mà Tập đoàn này phải nộp lên gần 11.000 tỷ đồng53. Điều đó cho thấy diễn biến tình hình VPPL về thuế là rất báo động và ngày càng có dấu hiệu gia tăng vụ việc cũng như về mức độ ở thị trường sôi động bậc nhất cả nước này. Tóm lại, tình hình vi phạm pháp luật về thuế nói chung và vi phạm hành chính về thuế nói riêng ngày càng có chiều hướng gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi hơn, khó phát hiện hơn trên nhiều loại thuế mà đặc biệt là các loại thuế trên lĩnh vực sản xuất, kinh doanh. Vì vậy nhiệm vụ của ngành Thuế và các cơ quan hữu quan phối hợp với ngành Thuế trong việc truy thu và xử phạt vi phạm hành chính về thuế là không hề đơn giản, nếu không muốn nói là khó khăn hơn trong thời gian tới. Do đó cần ban hành những quy định mới, chính sách mới để tháo gỡ những tồn tại gây cản trở cho công tác thu thuế, công tác xử lý vi phạm cũng như tạo ra những thuận lợi nhất định cho người nộp thuế. Trên lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính về thuế cần thiết có các biện pháp chế tài thích hợp đủ sức răn đe để người nộp thuế tự giác thực hiện nghĩa vụ của mình. 1.4.2. Nguyên nhân vi phạm hành chính về thuế Như đã biết thuế là nguồn thu quan trọng vào ngân sách nhà nước. Để đạt được chỉ tiêu thu thuế đề ra thì các cơ quan làm nhiệm vụ thu thuế luôn muốn hoàn thành nhiệm vụ của mình, tức là thu đủ số thuế cần thu. Ngược lại, đối với người nộp thuế thì gánh nặng về thuế đối với họ là không nhỏ. Nhưng không phải vì thế mà người nộp thuế lại cố tình không thực hiện nghĩa vụ thuế của mình đối với nhà nước. Xét về nguyên nhân vi phạm hành chính về thuế có hai nguyên nhân, đó là: nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. 1.4.2.1. Nguyên nhân chủ quan Nguyên nhân chủ quan chủ yếu được xét trên thái độ tâm lý của người nộp thuế, các hành vi VPHC do người nộp thuế thực hiện đều do lỗi cố ý. Người nộp thuế biết rõ hành vi không thực hiện nghĩa vụ thuế của mình là vi phạm pháp luật về thuế nhưng họ cố ý làm trái để đạt được mục đích của mình là tối đa hóa lợi ích 52 Theo thoibaotaichinhvietnam.vn, Nhựa Bình Minh bị truy thu và phạt chậm nộp thuế gần 110 tỷ đồng, http://tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Nhua-Binh-Minh-bi-truy-thu-va-phat-cham-nop-thue-gan110-ty-dong/34364.tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. 53 Theo Tuổi trẻ, Buộc Tập đoàn Dầu khí nộp lại gần 11000 tỷ đồng, Nguồn: http://tapchitaichinh.vn/Thongtin-doanh-nghiep/Buoc-Tap-doan-Dau-khi-nop-lai-gan-11000-ty-dong/15443.tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  28  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế cho bản thân. Thực tế đa số các trường hợp VPHC về thuế bị phát hiện thì số tiền vi phạm thường là rất lớn. Chính vì thế mà sự chuyển hóa từ VPHC thành vi phạm hình sự ngày càng nhiều trên các lĩnh vực kinh tế có liên quan đến thuế. Trong đa số các VPHC về thuế như khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, hành vi trốn thuế, gian lận thuế thông thường đều do người nộp thuế vi phạm với lỗi cố ý. Hành vi không nộp thuế của người nộp thuế là có sự tính toán trước. Người nộp thuế biết và nhận thức được việc làm trái các quy định về thuế nhưng vẫn cố tình vi phạm. Trong các VPHC về thuế do lỗi chủ quan của người nộp thuế thì có thể thấy rõ mục đích và động cơ của hành vi vi phạm. Hành động vi phạm hành chính về thuế xét về mặt chủ quan của người vi phạm còn cho thấy thái độ xem thường pháp luật. Người vi phạm sẵn sàng vi phạm để đổi lấy lợi ích cho bản thân mặc dù bản thân hoàn toàn có thể ý thức được hành vi vi phạm của mình. 1.4.2.2. Nguyên nhân khách quan Để xem xét về nguyên nhân khách quan dẫn đến hành vi VPHC về thuế thì phải xem xét đến các yếu tố tác động đến người nộp thuế làm cho họ không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình đối với cơ quan thu thuế. Đó có thể là các đạo luật thuế được ban hành không phù hợp với tình hình thực tế mà chưa được sửa đổi kịp thời. Ví dụ, thuế suất áp dụng cho các loại hình doanh nghiệp là như nhau; hoặc mức thu quá cao so với điều kiện thực tế của người nộp thuế dẫn đến người nộp thuế gặp nhiều khó khăn về tài chính, không phân biệt mức xử phạt đối với hành vi vi phạm của cá nhân và tổ chức dẫn đến không công bằng giữa các chủ thể nộp thuế, thời gian làm các thủ tục thuế qua nhiều khâu làm mất nhiều thời gian của người nộp thuế, các chính sách về thuế thay đổi liên tục làm cho người thuế không kịp cập nhật thông tin… Nói tóm lại tất cả những quy định không phù hợp với tình hình thực tế của người nộp thuế đều có thể dẫn đến người nộp thuế có hành vi vi phạm hành chính. Một nguyên nhân nữa cũng có thể dẫn đến vi phạm hành chính về thuế là những hiện tượng khách quan tác động đến việc kinh doanh, buôn bán của người nộp thuế như khủng hoảng kinh tế, thiên tai, bão lũ, hỏa hoạn… Hoặc người nộp thuế mất năng lực hành vi dân sự hay gặp tai nạn bất ngờ hoặc có VPHC xảy ra nhưng không do người nộp thuế gây ra, thí dụ người mua vi phạm về sử dụng hóa đơn chứng từ bất hợp pháp nhưng khi bị cơ quan thuế phát hiện thì lỗi vi phạm này thực sự thuộc về bên bán… Tất cả những điều đó đã gây khó khăn nhất định cho người nộp thuế hoàn thành nghĩa vụ của mình. Đây là những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của con người và cũng có tác động nhất định đến người nộp thuế dẫn đến GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  29  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Nhìn chung những nguyên nhân này là bất khả kháng, là những sự kiện bất ngờ hoặc được thực hiện bởi người mất năng lực hành vi dân sự… Vì thế mà các nhà làm luật cũng đã dự tính trước, do đó nếu có xảy ra hành vi trên thì cũng được miễn giảm hay không truy cứu trách nhiệm hành chính đối với hành vi vi phạm của người nộp thuế. 1.5. Xử lý vi phạm hành chính về thuế qua các giai đoạn Giai đoạn trước khi ban hành Luật Quản lý thuế năm 2006. Giai đoạn này VPHC về thuế chủ yếu được xử lý theo Pháp lệnh Xử phạt VPHC năm 1989, các luật, pháp lệnh về thuế cho đến khi Chính phủ ban hành nghị định và Bộ Tài chính ban hành thông tư hướng dẫn. Các Pháp lệnh xử lý VPHC các năm 1995 và 2002 cũng không quy định chi tiết về quản lý và xử lý VPHC về thuế. Tên văn bản Tóm tắt nội dung văn bản Nghị định số 1/CP của Chính phủ ban hành ngày 18 Nghị định gồm có 11 điều. Nghị định quy định số tiền tối đa được phạt đối với hành vi vi phạm về thủ tục thuế là 2 triệu đồng. Mức phạt tiền thấp nhất là 20.000 tháng 10 năm 1992 về việc xử phạt vi đồng. Chênh lệnh mức tiền phạt trong khung giao động phạm hành chính trong lĩnh vực thuế từ 5 – 10 lần, nếu có tình tiết tăng nặng có thể lên đến 20 – 30 lần. Nghị định quy định xử lý hành vi VPHC của được hướng dẫn người nộp thuế gồm các hành vi như: hành vi vi phạm những quy định về thủ tục kê khai đăng ký, lập sổ sách bởi Thông tư số 11-TC/TCT của Bộ kế toán và giữ chứng từ, hóa đơn liên quan đến việc tính thuế, nộp thuế; hành vi khai man, trốn thuế; hành vi vi Tài chính ban hành ngày 24 phạm chế độ nộp tiền thuế, tiền phạt; hành vi vi phạm chế độ kiểm tra hàng hóa, niêm phong hàng hóa. Ngoài tháng 02 năm 1993 ra còn quy định thẩm quyền xử phạt cụ thể của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp theo đề nghị của cơ quan thuế trừ Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Nghị định cũng không quy định về cưỡng chế thi hành quyết định về thuế. Mức tiền xử phạt VPHC về thuế không phân biệt cá nhân hay tổ chức. Nghị định số 22/CP của Chính phủ ban hành ngày 17 tháng 4 năm 1996 về xử phạt VPHC trong lĩnh vực thuế Nghị định có 17 điều. Là Nghị định thay thế cho Nghị định số 1/CP năm 1992. Nghị định quy định số tiền tối đa được phạt đối với các hành vi vi phạm về thuế là 100 triệu đồng. Mức phạt tiền thấp nhất là 20.000 đồng. Chênh lệnh mức tiền phạt trong khung lên đến 10 lần. Nghị định số 22/CP giới hạn số tiền được phạt đối với GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  30  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế được hướng dẫn bởi Thông tư số các hành vi vi phạm hành chính về thuế, kể cả hành vi 45-TC/TCT của Bộ trốn thuế. Về thẩm quyền xử phạt, ngoài Cán bộ thuế, Trưởng trạm thuế giống Nghị định 1/CP thì Nghị định Tài chính ban hành ngày 22/CP còn quy định thêm Đội trưởng Đội thuế cũng có thẩm quyền xử phạt. Thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch 01/8/1996, Thông tư số 128/1998/TTBTC của Bộ Tài chính ban hành Ủy ban nhân dân các cấp cũng tương tự như Nghị định trước đó, riêng Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã chỉ được phạt khi có ý kiến thống nhất từ cơ quan thuế cùng ngày 22/9/1998 sửa đổi bổ sung Thông cấp. Nghị định áp dụng cho đối tượng là người nộp thuế. Nghị định có thêm quy định về tịch thu tang vật, phương tư số 45-TC/TCT . tiện được sử dụng để vi phạm hành chính về thuế; quy định về phân định thẩm quyền xử phạt và cưỡng chế thi Sau đó, Thông tư số 128/1998/TT- hành quyết định hành chính thuế. Mức tiền xử phạt vi phạm hành chính không phân biệt cá nhân hay tổ chức. 54 BTC được sửa đổi, bổ sung bởi các Thông tư số 114/1999/TT-BTC ngày 23/9/1999 và Thông tư số 30/2001/TT-BTC ngày 16/5/2001. Nghị định số 100/2004/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 25 Nghị định có 31 điều. Nghị định thay thế cho nghị định số 22/CP. Nghị định quy định rõ bốn nhóm hành vi VPHC về thuế là: hành vi vi phạm quy định về thủ tục tháng 02 năm 2004 thuế; hành vi vi phạm quy định về thu, nộp tiền thuế, tiền phạt; hành vi quy định về kiểm tra, thanh tra về thuế; các quy định về xử phạt hành chính hành vi trốn thuế. Nghị định quy định số tiền tối đa được phạt là 100 triệu đồng. Đối với hành vi trốn thuế thì giới trong lĩnh vực thuế được hướng dẫn hạn mức phạt tiền theo từng hành vi vi phạm cụ thể được liệt kê (trừ trường hợp pháp luật về thuế khác có quy bởi Thông tư số 41/2004/TT-BTC định khác). Mức phạt tiền thấp nhất là 50.000 đồng. của Bộ Tài chính Điểm đặc biệt ở Nghị định này là có quy định thẩm quyền của cơ quan Hải quan và quy định rõ người có 54 Thông tư số 128/TT-BTC có tên gọi là sửa đổi, bổ sung Thông tư số 45-TC/TCT nhưng thực chất là bãi bỏ Thông tư số 45-TC/TCT (Xem phần VI. Tổ chức thực hiện của Thông tư số 128/TT-BTC). GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  31  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế ban hành ngày 18 tháng 5 năm 2004. thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn do Hải quan quản lý. Về thẩm quyền xử phạt có thay đổi về tên gọi, nếu như ở những Nghị định trước gọi là Cán bộ thuế thì ở Nghị định này gọi là Nhân viên thuế. Nghị định quy định bốn biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Quy định thẩm quyền cưỡng chế của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp giống nghị định trước. Phần giống hai nghị định trước nữa là mức tiền xử phạt hành chính không phân biệt cá nhân hay tổ chức. Giai đoạn từ khi Luật Quản lý thuế năm 2006 được ban hành và có hiệu lực pháp luật đến nay. Kể từ giai đoạn này đã có luật riêng để điều chỉnh các hành vi VPHC về thuế. Các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính cũng được ban hành quy định chi tiết Luật Quản lý thuế. Sau đó, Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. Tên văn bản Nghị định Tóm tắt nội dung văn bản số Nghị định có 68 điều. Đây là Nghị định thay thế 98/2007/NĐ-CP của cho Nghị định 100/2004/NĐ-CP. Nghị định số Chính phủ ban hành 98/2007/NĐ-CP là Nghị định xử lý VPPL về thuế nhưng ngày 07/6/2007 quy chỉ quy định về xử lý hành chính trong lĩnh vực thuế. định về xử lý VPPL Nghị định quy định đối với hành vi VPPL về thuế thì số về thuế và cưỡng chế tiền tối đa được phạt đối với hành vi vi phạm về thủ tục thi hành quyết định thuế là 100 triệu đồng. Mức phạt tiền thấp nhất là hành chính thuế 100.000 đồng. Mức chênh lệch trong khung phạt là 10 được hướng dẫn bởi lần. Nghị định đã bỏ phần quy định thẩm quyền cưỡng Thông tư số chế của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã và nhiệm vụ, 61/2007/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 14/6/2007 và Thông thẩm quyền của cơ quan Hải quan. Phần cưỡng chế có thêm quy định trường hợp Kho bạc Nhà nước không thực hiện việc trích tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế vào ngân sách nhà nước theo quyết định xử phạt VPHC tư số 157/2007/TT- về thuế của cơ quan thuế thì cũng bị cưỡng chế. Còn về BTC của Bộ Tài mức tiền xử phạt hành chính không phân biệt cá nhân chính ban hành hay tổ chức cũng giống như các nghị định trước. Nghị 24/12/2007. định cũng không quy định thời hạn truy thu thuế, điều Sau đó, Nghị định số này có thể thể hiểu thời hạn truy thu thuế là vô thời hạn. ngày 98/2007/NĐ-CP GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  32  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định số 13/2009/NĐ-CP ngày 13/02/2009. Nghị định có 56 điều. Nghị định phân biệt mức Nghị định số 129/2013/NĐ-CP của phạt cho trường hợp người nộp thuế là cá nhân hay tổ Chính phủ ban hành chức đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế, hành vi trốn ngày 16 tháng 10 thuế. Cụ thể, số tiền tối đa được phạt đối với hành vi vi năm 2013 quy định phạm về thủ tục thuế là 200 triệu đồng đối với tổ chức và về xử lý vi phạm mức phạt tiền tối đa áp dụng cho cá nhân là 100 triệu hành chính về thuế đồng. Mức phạt tiền thấp nhất là 400.000 đồng. Mức và cưỡng chế thi chênh lệch giữa số tiền tối thiểu và số tiền tối đa được hành quyết định phạt trong khung giảm xuống còn 2,5 lần. Phạm vi điều hành chính thuế chỉnh của Nghị định không quy định áp dụng đối với được hướng dẫn bởi VPHC về phí, lệ phí, hóa đơn và VPHC về thuế đối với Thông tư số hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Về tên gọi của người có thẩm quyền thu thuế có sự thay đổi, nếu như ở Nghị định của Bộ Tài chính 98/2007/NĐ-CP là Nhân viên thuế thì ở Nghị định này ban hành ngày 15 gọi là Công chức thuế, Nghị định quy định thêm thẩm tháng 11 năm 2013 quyền xử phạt của Tổng cục trưởng Cục thuế. Nghị định 166/2013/TT-BTC và Thông tư số cũng quy định thêm các trường hợp được miễn giảm tiền phạt VPHC về thuế. Về thời hạn truy thu thuế bị giới hạn 215/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính lại, cụ thể người nộp thuế có hành vi khai sai dẫn đến ban hành ngày 31 thiếu số thuế phải nộp, tăng số thuế được hoàn, tăng số tiền thuế được miễn giảm, hành vi trốn thuế thì thời hạn tháng 12 năm 2013. truy thu các khoản thuế bị truy thu, truy hoàn, trốn thuế, tiền chậm nộp thuế hoàn là 10 năm, trừ các trường hợp người nộp thuế không đăng ký thuế và trốn thuế thì thời hạn truy thu thuế không khống chế. Trước đây không khống chế thời hạn truy thu, điều đó được hiểu thời hạn truy thu không bị khống chế thời hạn. Tóm lại, từ những phân tích Chương 1 có thể thấy hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về thuế là rất lớn, vì thế cần phải có biện pháp ngăn chặn và xử lý. Việc vi phạm hành chính về thuế hiện nay đang diễn ra với xu hướng ngày càng tinh vi và phức tạp hơn cả về mức độ lẫn tính chất. Do đó, công tác đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật về thuế cũng ngày càng khó khăn hơn cho các cơ GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  33  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế quan quản lý thuế. Phân tích lý luận cũng như thực tiễn vi phạm hành chính về thuế hiện nay cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về thuế hơn nữa. Điều đó giúp cơ quan quản lý thuế thuận lợi hơn trong công tác quản lý và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về thuế. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  34  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế CHƯƠNG 2 QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRONG VIỆC XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ Chương này nêu lên căn cứ pháp luật hiện hành để xử lý vi phạm hành chính về thuế. Đây là chương tập trung nghiên cứu các quy định pháp luật về nguyên tắc, phân định thẩm quyền xử phạt, chủ thể có thẩm quyền xử lý, các hình thức xử phạt và các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Qua đó, luận văn nêu lên các vướng mắc trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế hiện nay và đề ra các giải pháp, đề xuất giải quyết vấn đề nêu ra để việc xử lý vi phạm hành chính về thuế được hiệu quả hơn. 2.1. Nguyên tắc, thời hiệu, thời hạn và phân định thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.1.1. Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính về thuế Nguyên tắc pháp luật là những tư tưởng chủ đạo để xây dựng và hoàn thiện một hệ thống pháp luật55. Theo đó những nguyên tắc khi xử lý VPHC về thuế là những tư tưởng chủ đạo, định hướng là quy tắc cơ bản của hành động khi xử lý những vi phạm pháp luật về thuế. Nguyên tắc xử lý VPHC về thuế là nguyên tắc đặc thù áp dụng riêng cho việc xử lý VPHC về thuế. Theo Luật Quản lý thuế và các văn bản dưới luật quy định thì: - Mọi hành vi VPHC về thuế được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh. Mọi hậu quả do VPHC về thuế gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của pháp luật. - Việc xử phạt VPHC về thuế được tiến hành nhanh chóng, kịp thời, công khai, minh bạch, khách quan, đúng thẩm quyền, đảm bảo công bằng, đúng quy định của pháp luật. - Việc xử phạt vi phạm hành chính về thuế phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng. - Cá nhân, tổ chức chỉ bị xử phạt VPHC về thuế khi có hành vi VPHC về thuế do pháp luật quy định. Không được xử lý VPHC thuế đối với tổ chức, cá nhân khi được cơ quan có thẩm quyền gia hạn nộp thuế. - Một hành vi vi phạm hành chính về thuế chỉ bị xử phạt một lần, cụ thể: + Một hành vi VPHC về thuế đã được người có thẩm quyền ra quyết định xử phạt hoặc đã lập biên bản để xử phạt thì không được ra quyết định xử phạt lần thứ hai đối với hành vi đó. Trường hợp, hành vi vi phạm vẫn tiếp tục được thực hiện mặc dù đã bị người có thẩm quyền đang thi hành công vụ buộc chấm dứt hành vi vi 55 Phan Trung Hiền: Lý luận về nhà nước và pháp luật, quyển 2, Nxb. Chính trị Quốc gia –Sự Thật, Hà Nội, 2011, tr. 18. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  35  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế phạm thì áp dụng hình thức xử phạt với tình tiết tăng nặng theo quy định của pháp luật thuế và pháp luật khác có liên quan. Trong trường hợp, người nộp thuế bị ấn định thuế thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm bị xử phạt theo quy định. + Trường hợp hành vi vi phạm hành chính về thuế có dấu hiệu tội phạm đã chuyển hồ sơ đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự, cơ quan tiến hành tố tụng hình sự đã có quyết định khởi tố vụ án mà trước đó người có thẩm quyền xử phạt đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế thì người đã ra quyết định xử phạt phải ra quyết định hủy bỏ quyết định xử phạt; nếu chưa ra quyết định xử phạt thì không xử phạt vi phạm hành chính về thuế đối với hành vi đó. + Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm hành chính về thuế thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi đó. Trường hợp cá nhân, tổ chức ủy quyền cho tổ chức kê khai thuế, quyết toán thuế, căn cứ vào nội dung ủy quyền nếu hành vi vi phạm thuộc trách nhiệm của tổ chức được ủy quyền thì tuỳ theo mức độ vi phạm của tổ chức được ủy quyền bị xử phạt theo quy định của pháp luật. + Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính về thuế hoặc vi phạm hành chính về thuế nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm. Trường hợp trong cùng một thời điểm người nộp thuế chậm nộp nhiều hồ sơ khai thuế của nhiều loại thuế khác nhau thì người nộp thuế bị xử phạt về từng hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế đối với từng sắc thuế; Trường hợp, cùng thời điểm người nộp thuế chậm nộp nhiều hồ sơ khai thuế của nhiều kỳ tính thuế nhưng cùng một sắc thuế thì hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế thuộc trường hợp xử phạt về thủ tục thuế chỉ bị xử phạt về một hành vi vi phạm thủ tục thuế với tình tiết tăng nặng vi phạm nhiều lần; trường hợp có hồ sơ khai thuế chậm nộp quá 90 ngày thuộc trường hợp xử phạt về hành vi trốn thuế thì bị xử phạt về hành vi trốn thuế theo quy định của pháp luật thuế. - Người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế có trách nhiệm chứng minh hành vi vi phạm hành chính về thuế của cá nhân, tổ chức. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không vi phạm hành chính về thuế. - Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính về thuế thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng hai lần mức phạt tiền đối với cá nhân, trừ mức phạt tiền đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn quy định tại Điều 107 Luật Quản lý thuế. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  36  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.1.2. Thời hiệu, thời hạn xử lý vi phạm hành chính về thuế Thời hạn là một khoảng thời gian được xác định từ thời điểm này đến thời điểm khác, thời hạn trong xử lý VPHC được tính bằng ngày, ngày làm việc, ngày cụ thể được ghi trong quyết định hành chính56. Thời hiệu là thời hạn do pháp luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì chủ thể được hưởng một quyền hoặc cũng có thể mất một quyền nhất định nào đó57. Đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế, thời hiệu xử phạt là hai năm, kể từ ngày hành vi vi phạm được thực hiện đến ngày ra quyết định xử phạt. Ngày thực hiện hành vi VPHC về thuế là ngày kế tiếp ngày kết thúc thời hạn phải thực hiện thủ tục về thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế. Đối với trường hợp làm thủ tục về thuế bằng điện tử thì ngày thực hiện hành vi VPHC về thuế là ngày kế tiếp ngày kết thúc thời hạn làm thủ tục theo quy định của cơ quan có thẩm quyền. Ví dụ: Doanh nghiệp A vi phạm hành chính về chậm nộp hồ sơ khai thuế vào ngày 07/01/2014, tức ngày 06/01/2014 là kết thúc thời hạn để doanh nghiệp A nộp hồ sơ khai thuế nhưng doanh nghiệp A không thực hiện theo quy định. Thời hiệu xử phạt VPHC về thuế đối doanh nghiệp A được tính như sau: ngày tính là ngày 07/01/2014 đến hết ngày 07/01/2016. Nếu sau thời hiệu trên không ra quyết định xử phạt doanh nghiệp A thì xem như doanh nghiệp A không bị xử phạt VPHC về thuế cho hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế. Đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn thì thời hiệu xử phạt là năm năm, kể từ ngày thực hiện hành vi vi phạm đến ngày ra quyết định xử phạt. Thời điểm xác định hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn; hành vi trốn thuế, gian lận thuế là ngày tiếp theo ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế của kỳ tính thuế mà người nộp thuế thực hiện khai thiếu thuế, hành vi trốn thuế, gian lận thuế hoặc ngày tiếp theo ngày cơ quan có thẩm quyền ra quyết định hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế. Ví dụ: Ông B có hành vi trốn thuế thu nhập cá nhân mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Hành vi này được thực hiện ngày 03/01/2013, tức ngày 02/01/2013 là ngày cuối cùng để ông B nộp hồ sơ khai thuế thu nhập cá nhân trong kỳ tính thuế nhưng ông B đã không thực hiện theo quy định. Thời hiệu xử phạt VPHC đối với ông B được tính như sau: ngày tính là ngày 03/01/2013 đến hết ngày 03/01/2018. Nếu sau thời hiệu trên không ra quyết định xử phạt ông B thì xem như 56 57 Xem Khoản 2 Điều 5 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. Xem thời hiệu, thời hạn quy định tại Điều 149, Điều 154 Bộ luật Dân sự năm 2005. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  37  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế ông B không bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế thu nhập cá nhân nhưng ông B vẫn bị truy thu tiền thuế theo quy định. Đối với cá nhân đã bị khởi tố, truy tố hoặc đã có quyết định đưa ra xét xử theo thủ tục tố tụng hình sự, sau đó có quyết định đình chỉ điều tra hoặc đình chỉ vụ án nhưng hành vi vi phạm có dấu hiệu vi phạm hành chính về thuế thì trong thời hạn ba ngày, kể từ ngày ra quyết định đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án, cơ quan đã ra quyết định đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án phải gửi quyết định và hồ sơ vụ việc cho cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế. Trong trường hợp này, thời hiệu xử phạt vi phạm áp dụng theo quy định đối với cách tính thời hiệu xử phạt VPHC đối với các hành vi vi phạm hành chính về thuế. Thời gian cơ quan tiến hành tố tụng thụ lý, xem xét được tính vào thời hiệu xử phạt VPHC. Thời hiệu để thi hành quyết định xử phạt VPHC về thuế là một năm, kể từ ngày ra quyết định xử phạt, quá thời hạn thì không thi hành quyết định xử phạt, trừ trường hợp quyết định xử phạt có áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả thì vẫn áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả. Trường hợp cá nhân, tổ chức bị xử phạt cố tình trốn tránh, trì hoãn thì thời hiệu thi hành quyết định xử phạt được tính kể từ thời điểm chấm dứt hành vi trốn tránh, trì hoãn. Thời hiệu để thi hành biện pháp cưỡng chế khi quyết định cưỡng chế có hiệu lực là một năm, kể từ ngày ghi trong quyết định cưỡng chế. Riêng quyết định cưỡng chế bằng biện pháp trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế có hiệu lực thi hành trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày ghi trong quyết định cưỡng chế. Về cách tính thời hạn xem như chưa bị phạt hành chính như sau: cá nhân, tổ chức bị xử phạt VPHC về thuế, nếu trong thời hạn sáu tháng, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt cảnh cáo hoặc một năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt vi phạm hành chính thuế theo hình thức phạt tiền hoặc kể từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định xử phạt mà không tái phạm thì được coi như chưa bị xử phạt VPHC về hành vi đó. Ngày chấp hành xong quyết định xử phạt VPHC thuế theo hình thức phạt tiền là ngày thực hiện xong các nghĩa vụ, yêu cầu ghi trong quyết định xử phạt hoặc từ ngày quyết định xử phạt được cưỡng chế thi hành. Điều này có ý nghĩa đối với người vi phạm, vì nếu xét theo Điều 161 Bộ luật Hình sự hiện hành về tình tiết đã từng vi phạm hành chính về thuế và đã bị xử phạt thì xem như người đó chưa từng VPHC về thuế, do đó không cấu thành tội trốn thuế. Cũng theo quy định thì thời hạn truy thu thuế được quy định như sau58: quá thời hiệu xử phạt VPHC về thuế thì người nộp thuế không bị xử phạt nhưng vẫn phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, số tiền thuế gian lận, tiền chậm 58 Khoản 2 Điều 4 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  38  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước trong thời hạn mười năm trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm. Trường hợp người nộp thuế không đăng ký thuế thì phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, số tiền thuế gian lận, tiền chậm nộp tiền thuế cho toàn bộ thời gian trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm. Đây là quy định mới vì theo các quy định trước đây thì không khống chế thời hạn truy thu đối với các hành vi vi phạm hành chính về thuế đã nêu. 2.1.3. Phân định thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế Phân định thẩm quyền xử lý VPHC về thuế của các chủ thể có thẩm quyền bao gồm phân định theo biện pháp xử phạt và biện pháp cưỡng chế59. Căn cứ vào Điều 52 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thì thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế theo quy định là thẩm quyền áp dụng đối với một hành vi VPHC của cá nhân; trong trường hợp phạt tiền, thẩm quyền xử phạt tổ chức gấp hai lần thẩm quyền xử phạt cá nhân và được xác định theo tỉ lệ phần trăm quy định tại Luật này đối với chức danh đó. Thẩm quyền phạt tiền theo quy định của văn bản xử lý VPHC về thuế được xác định căn cứ vào mức tối đa của khung tiền phạt quy định đối với từng hành vi vi phạm cụ thể60. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp có thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế trong các loại thuế mà địa phương được nhà nước giao quản lý. Người có thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế theo quy định của pháp luật có thẩm quyền xử phạt VPHC thuộc các loại thuế và hành vi VPHC về thuế trong phạm vi mình quản lý. Trong trường hợp VPHC về thuế thuộc thẩm quyền xử phạt của nhiều người, thì việc xử phạt VPHC do người thụ lý đầu tiên thực hiện. Trường hợp xử phạt một người thực hiện nhiều hành vi VPHC về thuế thì thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính được xác định theo nguyên tắc sau đây: - Nếu hình thức, mức xử phạt, trị giá tang vật, phương tiện VPHC bị tịch thu, biện pháp khắc phục hậu quả được quy định đối với từng hành vi đều thuộc thẩm quyền của người xử phạt VPHC thì thẩm quyền xử phạt vẫn thuộc người đó; - Nếu hình thức, mức xử phạt, trị giá tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu, biện pháp khắc phục hậu quả được quy định đối với một trong các hành vi vượt quá thẩm quyền của người xử phạt VPHC thì người đó phải chuyển vụ vi phạm đến cấp có thẩm quyền xử phạt; - Nếu hành vi thuộc thẩm quyền xử phạt VPHC của nhiều người thuộc các ngành khác nhau, thì thẩm quyền xử phạt thuộc Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp có thẩm quyền xử phạt nơi xảy ra vi phạm. 59 Khoản 6 Điều 16 Thông tư số 166/2013/TT-BTC và Khoản 2 Điều 4 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. Về phân định thẩm quyền cụ thể đối với từng chức danh theo quy định sẽ được đề cập chi tiết ở các phần tiếp theo của luận văn. 60 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  39  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Như vậy, trong xử lý VPHC về thuế thì thẩm quyền xử phạt đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, phân biệt thẩm quyền xử phạt đối với cá nhân và tổ chức theo nguyên tắc thẩm quyền xử phạt đối với cá nhân bằng phân nữa thẩm quyền xử phạt đối với tổ chức, khống chế thẩm quyền xử phạt theo số tiền tuyệt đối. Tuy nhiên, đối với tổ chức, cá nhân có hành vi trốn thuế, hành vi khai thiếu thuế, hành vi không trích chuyển từ tài khoản của người nộp thuế theo yêu cầu của cơ quan thuế thực hiện theo quy định của Luật Quản lý thuế thì không khống chế theo số tiền tuyệt đối. Riêng trong lĩnh vực hải quan thì hành vi VPHC về thuế xảy ra trên đất liền, vùng lãnh hải, tiếp giáp lãnh hải, thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thuộc địa bàn quản lý của Hải quan nơi nào thì Hải quan ở nơi đó có trách nhiệm xử phạt theo thẩm quyền đã được quy định; trường hợp do Cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Kiểm tra sau thông quan phát hiện thì thực hiện việc xử phạt theo thẩm quyền61. 2.2. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế Chủ thể có thẩm quyền xử lý VPHC nói chung là các chủ thể được nhà nước trao thẩm quyền xử lý vi phạm trong quản lý hành chính nhà nước trên các lĩnh vực. Chủ thể có thẩm quyền trong xử lý VPHC bao gồm các cơ quan hành chính và cán bộ nhà nước có thẩm quyền, có thể chia ra làm hai nhóm chủ thể là: người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung và các cán bộ có thẩm quyền thuộc các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn, hoặc các cơ quan nhà nước khác được giao quyền xử lý. Trong xử lý VPHC về thuế thì có ba loại chủ thể có thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế, đó là: Cán bộ, công chức ngành Thuế; Cán bộ, công chức Hải quan và Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp. 2.2.1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế của Cơ quan thuế 2.2.1.1. Công chức thuế Công chức thuế là người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan thuế. Về thẩm quyền trong việc xử lý VPHC về thuế thì công chức thuế có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền đến 1.000.000 đồng đối với các hành vi vi phạm về thủ tục thuế62. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì công chức thuế đang thi hành công vụ mới có thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý hành chính. Điều đó có thể hiểu là chỉ có công chức đang thi hành công vụ theo lệnh của cấp trên hoặc theo công việc chuyên môn được giao mới có được thẩm quyền này. Theo số tiền quy định mà công chức được phạt thì chỉ có vi phạm về thủ tục thuế là 61 62 Khoản 5 Điều 21 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. Khoản 1 Điều 14 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  40  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế nằm trong phạm vi quyền hạn của công chức thuế được phạt, điều này có thể hiểu trong quyền hạn của mình thì Công chức thuế có thể xử phạt rất nhiều trường hợp mà không cần lập biên bản63. So với các văn bản hướng dẫn quy định trước đây về tên gọi của Công chức thuế cũng có sự khác biệt. Nếu như ở Nghị định số 98/2007/NĐ-CP gọi là Nhân viên thuế thì ở Nghị định số 129/2013/NĐ-CP gọi là Công chức thuế. Điều này là để phù hợp với Luật Cán bộ công chức và các văn bản quy định về quản lý thuế, xử lý VPHC. Số tiền của công chức thuế được phạt cũng tăng lên đáng kể. Có thể so sánh điều này từ Nghị định 98/2007/NĐ-CP đã tăng lên gấp 10 lần ở nghị định số 129/2013/NĐ-CP. Cụ thể mức phạt ở Nghị định số 98/2007/NĐ-CP tối đa là 100.000 đồng thì ở Nghị định số 129/2013/NĐ-CP là 1.000.000 đồng. Điều đó cho thấy thẩm quyền xử lý VPHC thuế đang có sự thay đổi mạnh mẽ để phù hợp với nền kinh tế đất nước đang phát triển như hiện nay. 2.2.1.2. Đội trưởng Đội Thuế Để thuận tiện cho việc điều hành quản lý công tác thu thuế tại địa bàn thì các cơ quan thuế thường lập ra đội thuế. Đội thuế là một nhóm người chuyên làm công tác thu thuế tại địa bàn được giao thường là đơn vị hành chính cấp xã, vì thế nên thường được gọi là Đội thuế xã. Đội thuế thuộc Chi cục thuế, đứng đầu Đội thuế là Đội trưởng Đội thuế. Đội trưởng là người được chỉ định, bổ nhiệm hay được bầu còn tùy thuộc vào đặc điểm của từng đội thuế. Đội trưởng Đội thuế còn là Ủy viên thường trực Hội đồng tư vấn thuế cấp xã64. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì Đội trưởng Đội thuế trong phạm vi quyền hạn có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền đến 5.000.000 đồng đối với các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế. So với mức phạt của công chức thuế thì đội trưởng cao hơn. Điều đó cho thấy thẩm quyền của Đội trưởng cũng cao hơn công chức thuế. Theo mức phạt được quy định của Đội trưởng Đội thuế thì Đội trưởng Đội thuế chỉ có quyền xử phạt các vi phạm về thủ tục thuế, các hành vi còn lại như: hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn, hành vi trốn thuế, gian lận thuế thì không thuộc thẩm quyền của Đội trưởng Đội thuế. Trong xử lý VPHC về thuế theo quy định thì Đội trưởng Đội thuế có thể giao quyền xử phạt cho Đội phó Đội thuế65. Theo quy định trước đây Đội trưởng Đội thuế có thẩm quyền được phạt cảnh cáo, phạt tiền ngang với Trạm trưởng Trạm thuế. Nhưng từ khi Nghị định số 13/2009/NĐ-CP được ban hành để sửa đổi, bổ sung Nghị định số 98/2007/NĐ-CP thì đã bỏ quy định về thẩm quyền của Trạm trưởng Trạm thuế trong xử lý vi phạm 63 Xem Điều 20 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. Xem phần III Thông tư số 116/1999/TT-BTC ngày 24/9/1999 của Bộ Tài chính hướng dẫn về cơ cấu bộ máy Chi cục Thuế và Hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thi trấn. 65 Khoản 1 Điều 18 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. 64 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  41  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế hành chính về thuế. Điều đó có nghĩa là ở địa bàn quản lý thuế hiện tại không còn Trạm thuế nữa mà chỉ có Đội thuế làm công tác quản lý thuế tại địa bàn được giao. 2.2.1.3. Chi cục trưởng Chi cục Thuế Chi cục Thuế là cơ quan hành chính chuyên môn được thành lập, tổ chức ở địa bàn khu vực mà Chi cục Thuế đó được giao quản lý và thu các loại thuế. Thông thường Chi cục Thuế thường được thành lập ở cấp huyện. Chi cục Thuế là cơ quan chịu sự quản lý theo hệ thống ngành dọc, tức là trên Chi cục Thuế là Cục thuế và Tổng cục Thuế. Đứng đầu Chi cục Thuế là Chi cục trưởng, đây là chức danh được bổ nhiệm để lãnh đạo Chi cục Thuế. Theo quy định của pháp luật xử phạt VPHC về thuế thì Chi cục trưởng Chi cục Thuế có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền đến 50.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế và các hình thức xử lý khác theo quy định trong văn bản hướng dẫn xử phạt VPHC về thuế. Cụ thể đó là: hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế, chậm thông báo thay đổi thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế so với thời hạn quy định; hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ thuế; hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế so với thời hạn quy định; hành vi vi phạm về cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế; hành vi vi phạm về chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế; xử phạt VPHC về thuế đối với tổ chức, cá nhân có liên quan. Phạt tiền đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn; hành vi trốn thuế, gian lận thuế; xử phạt VPHC đối với tổ chức tín dụng. Cũng theo quy định thì Chi cục trưởng Chi cục Thuế có thể giao quyền cho cấp phó thực hiện thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế. Chi cục trưởng Chi cục Thuế còn được quyền áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là nộp đủ số tiền thuế nợ, số tiền thuế thiếu, tiền thuế chậm nộp vào ngân sách nhà nước. Đối với số tiền trốn thuế thì nộp đủ số tiền thuế trốn, gian lận vào ngân sách nhà nước là số tiền thuế phải nộp ngân sách nhà nước, nhưng không phải nộp tiền chậm nộp tiền thuế đối với số thuế trốn, số thuế gian lận. Ngoài ra, Chi cục trưởng Chi cục Thuế còn được quyền ra quyết định cưỡng chế vi phạm hành chính thuế. 2.2.1.4. Cục trưởng Cục Thuế Cũng như Chi cục Thuế, Cục Thuế là cơ quan hành chính chuyên môn ở địa phương. Cục Thuế được thành lập để quản lý các Chi cục Thuế theo đơn vị hành chính cấp tỉnh. Cục Thuế cũng là cơ quan chuyên môn được quản lý theo hệ thống ngành dọc, trên Cục thuế là Tổng cục thuế. Đứng đầu Cục Thuế là Cục trưởng Cục Thuế, chức danh Cục trưởng Cục Thuế được hình thành là do bổ nhiệm. Theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính thì Cục trưởng Cục Thuế có quyền phạt GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  42  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế cảnh cáo, phạt tiền đến 140.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế theo quy định66. Về thẩm quyền xử phạt của Cục trưởng Cục Thuế đối với hành vi vi phạm hành chính về thuế cũng được quy định giống như Chi cục trưởng Chi cục thuế nhưng mức phạt cao hơn. Cục trưởng Cục Thuế có quyền áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn là nộp đủ số tiền thuế nợ, số tiền thuế thiếu, tiền thuế chậm nộp vào ngân sách nhà nước. Còn đối với hành vi gian lận, trốn thuế là số tiền thuế phải nộp ngân sách nhà nước, nhưng không phải nộp tiền chậm nộp tiền thuế đối với số thuế trốn, số thuế gian lận. Cục trưởng Cục Thuế cũng có quyền ban hành quyết định cưỡng chế hành chính thuế. Khi cần thiết thì Cục trưởng Cục thuế có thể giao quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế cho cấp phó theo quy định. 2.2.1.5. Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Tổng cục thuế được thành lập để tham mưu và giúp Bộ Tài chính trong công tác quản lý trên lĩnh vực thuế. Do đó, Tổng cục Thuế là cơ quan chịu sự quản lý của Bộ Tài chính. Xét về tư cách của cơ quan hành chính Tổng cục Thuế thì đây là cơ quan có tư cách pháp nhân, có con dấu, có tài khoản riêng. Tổng cục Thuế được tổ chức ở cấp trung ương theo hệ thống ngành dọc. Đứng đầu Tổng cục thuế là Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, chức danh Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế hình thành là do bổ nhiệm. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì Tổng cục trưởng Tổng cục thuế có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền đến 200.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế. Phạt tiền đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn; hành vi trốn thuế, gian lận thuế và xử phạt vi phạm hành chính về thuế đối với cá nhân, tổ chức có liên quan. Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế có quyền ra quyết định cưỡng chế hành chính thuế. Áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn là nộp đủ số tiền thuế nợ, số tiền thuế thiếu, tiền thuế chậm nộp vào ngân sách nhà nước. Còn đối với hành vi gian lận trốn thuế là số tiền thuế phải nộp ngân sách nhà nước, nhưng không phải nộp tiền chậm nộp tiền thuế đối với số thuế trốn, số thuế gian lận. Tổng cục trưởng Tổng cục thuế còn có thẩm quyền xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt cho các đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật thuế67. Về thẩm quyền xử phạt của Tổng cục trưởng Tổng cục thuế tại Nghị định số 129/2013/NĐ-CP thì đây là một điểm mới được bổ sung so với Nghị định số 66 Khoản 4 Điều 14 nghị định 129/2013/NĐ-CP quy định đây là số tiền phạt đối với tổ chức, còn theo điểm b khoản 4 Điều 44 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thì là số tiền phạt dành cho cá nhân. 67 Điểm c Khoản 2 Điều 67 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi bổ sung năm 2012. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  43  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 98/2007/NĐ-CP. Tại Nghị định số 98/2007/NĐ-CP không quy định thẩm quyền xử phạt của Tổng cục trưởng Tổng cục thuế. Sở dĩ quy định thêm như vậy là để phù hợp với quy định Luật Xử lý vi phạm hành chính được ban hành năm 201268. 2.2.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế của Cơ quan Hải quan Hải quan là cơ quan thuộc Bộ Tài chính69 được giao nhiệm vụ quản lý đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong lãnh thổ hải quan. Hải quan theo quy định được đặt tại các cửa khẩu, cảng biển… và những nơi khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ70. Trong công tác quản lý thuế thì cơ quan Hải quan được phép thu thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng đối với hành hóa xuất khẩu, nhập khẩu và các loại thuế khác theo quy định do Hải quan quản lý. Về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế thì cơ quan hải quan được phạt đối với các hành vi vi phạm hành chính về các loại thuế do Hải quan quản lý. 2.2.2.1. Công chức hải quan Theo Luật Hải quan thì Công chức hải quan là người có đủ điều kiện được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan hải quan; được đào tạo, bồi dưỡng và quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức71. Trong xử lý vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan thì Công chức hải quan đang thi hành công vụ có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền đối với tổ chức có vi phạm về thuế trong lĩnh vực hải quan tối đa là 1.000.000 đồng còn đối với cá nhân có cùng hành vi thì mức phạt tối đa là 500.000 đồng. Về các hành vi vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan mà Công chức hải quan được phạt là các vi phạm về quy định thời hạn làm thủ tục hải quan, hồ sơ thuế. Đó là, không khai báo và làm thủ tục đúng thời hạn quy định khi thay đổi mục đích sử dụng hàng hóa đã được xác định thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế; không nộp hồ sơ đúng thời hạn quy định để báo cáo, thanh khoản, quyết toán, xét hoàn thuế; các vi phạm quy định khác về thời hạn khai thuế theo quy định của pháp luật. Công chức hải quan chỉ được phạt đối với các hành vi vi phạm về thuế vừa nêu trong khi đang thi hành công vụ. Các trường hợp vi phạm về thuế khác thì Công chức hải quan không có thẩm quyền xử phạt. 68 Khoản 5 Điều 44 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. Ngày 04/9/2002 Thủ tướng Phan Văn Khải ký quyết định số 113/2002/QĐ-TTg chuyển Tổng cục Hải quan vào Bộ Tài chính. 70 Điều 6 Luật Hải quan năm 2001 được sửa đổi, bổ sung năm 2005. 71 Điều 14 Luật Hải quan năm 2001 được sửa đổi, bổ sung năm 2005. 69 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  44  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.2.2.2. Đội trưởng thuộc Chi cục Hải quan, Đội trưởng thuộc Chi cục Kiểm tra sau thông quan Đội trưởng thuộc Chi cục Hải quan, Đội trưởng thuộc Chi cục Kiểm tra sau thông quan trong xử lý vi phạm hành chính về thuế có quyền phạt cảnh cáo, phạt tiền tối đa đối với tổ chức là 10.000.000 đồng, đối với cá nhân là 5.000.000 đồng. Các hành vi vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan mà Đội trưởng thuộc Chi cục Hải quan, Đội trưởng thuộc Chi cục Kiểm tra sau thông quan có quyền phạt là các vi phạm về thời hạn khai báo và các quy định khác về thời hạn khai báo các loại thuế do cơ quan hải quan kiểm soát, quản lý. Đội trưởng còn có thể giao quyền cho Đội phó xử phạt vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan theo quy định. Đối với các hành vi vi phạm về quy định khai thuế, hành vi trốn thuế, gian lận thuế thì Đội trưởng Đội thuế không có thẩm quyền xử phạt vì theo quy định thì đối với các hành vi này chỉ thuộc thẩm quyền từ Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan trở lên mới có thẩm quyền phạt72. 2.2.2.3. Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan Trong xử lý vi phạm hành chính về thuế thì Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến 25.000.000 đồng đối với cá nhân, phạt tiền đến 50.000.000 đồng đối với tổ chức trong trường hợp vi phạm thủ tục thuế. Theo quy định thì Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan có quyền xử phạt đối với các hành vi vi phạm về quy định khai thuế, hành vi trốn thuế, gian lận thuế và hành vi không trích chuyển vào tài khoản của ngân sách nhà nước đối với trường hợp người nộp thuế bị xử lý vi phạm pháp luật về thuế hoặc bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế đối với Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng và tổ chức, cá nhân liên quan. Đối với các trường hợp này thì không bị giới hạn về số tiền phạt theo chức danh73. Ngoài ra, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan còn có quyền tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính có giá trị không vượt quá mức tiền phạt tối đa đối với cá nhân và tổ chức theo quy định. Bên cạnh đó các chủ thể này còn có thẩm quyền áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả được quy định, áp dụng các biện pháp ngăn chặn kịp thời như ra quyết định khám nơi cất giấu tài liệu, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính khi phát hiện có dấu hiệu trốn thuế, gian lận thuế. Chi cục trưởng Chi 72 Khoản 7 Điều 19 Nghị định 127/2013/ND-CP và Khoản 2 Điều 109 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. 73 Khoản 1 Điều 18 Thông tư số 190/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  45  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau thông quan có thể giao quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế cho cấp phó thực hiện thay mình. 2.2.2.4. Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu, Cục trưởng Cục kiểm tra sau thông quan thuộc Tổng cục Hải quan, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu, Cục trưởng Cục kiểm tra sau thông quan thuộc Tổng cục Hải quan, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong xử lý vi phạm hành chính về thuế có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến 50.000.000 đồng đối với cá nhân; phạt tiền đến 100.000.000 đồng đối với tổ chức trong trường hợp vi phạm thủ tục thuế. Các chủ thể này có quyền xử phạt đối với các hành vi vi phạm về quy định khai thuế, hành vi trốn thuế, gian lận thuế và hành vi không trích chuyển vào tài khoản của ngân sách nhà nước đối với trường hợp người nộp thuế bị xử lý vi phạm pháp luật về thuế hoặc bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế đối với Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng và tổ chức, cá nhân liên quan. Đối với các trường hợp trên thì không hạn chế mức phạt tối đa số tiền phạt74. Ngoài ra các chủ thể trên còn có thẩm quyền tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính có giá trị không vượt quá mức tiền phạt tối đa theo quy định. Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu, Cục trưởng Cục kiểm tra sau thông quan thuộc Tổng cục Hải quan, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương còn có quyền áp dụng các biện pháp ngăn chặn như ra quyết định khám nơi cất giấu tài liệu, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính khi phát hiện có dấu hiệu trốn thuế, gian lận thuế. Ngoài ra các chủ thể này có thể giao quyền xử phạt cho cấp phó thực hiện và tự mình hoặc giao quyền cho cấp phó áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định. 2.2.2.5. Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Về thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan của Tổng cục trưởng Tổng cục hải quan được quy định tại điểm b khoản 5 Điều 19 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP như sau: Tổng cục trưởng Tổng cục hải quan có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến mức tối đa đối với lĩnh vực tương ứng quy định tại Điều 24 của Luật xử lý vi phạm hành chính. Nếu hiểu theo quy định này trong lĩnh vực thuế thì Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan có quyền phạt tối đa 200.000.000 đồng đối với tổ chức vi phạm thủ tục hành chính về thuế, còn đối với cá nhân là 100.000.000 đồng với cùng hành vi. Xét về câu chữ trong Nghị định số 74 Khoản 1 Điều 18 Thông tư số 190/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  46  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 127/2013/NĐ-CP thì thấy không quy định cụ thể như Nghị định số 129/2013/NĐCP mà lại là một quy định dẫn. Cũng theo Nghị định 127 thì Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan có quyền phạt vi phạm hành chính về thuế đối với các hành vi vi phạm về quy định khai thuế và hành vi trốn thuế, gian lận thuế75. Bên cạnh đó, Tổng cục trưởng Tổng cục hải quan cũng có thẩm quyền xóa tiền nợ thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt cho các đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật thuế76. Tổng cục trưởng Tổng cục hải quan còn có thẩm quyền tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, áp dụng các biện pháp ngăn chặn. Theo quy định tại nghị định số 127/2013/NĐ-CP thì không chỉ khi sự việc vi phạm xảy ra rồi thì Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan mới có thẩm quyền xử lý mà khi phát hiện có dấu hiệu trốn thuế, gian lận thuế thì Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan có quyền quyết định khám nơi cất giấu tài liệu, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính77. 2.2.3. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp Trong việc thu ngân sách cho nhà nước theo quy định tại Nghị định số 60/2003/NĐ-CP thì chỉ có cơ quan thuế, cơ quan hải quan, cơ quan tài chính và các cơ quan khác được Chính phủ cho phép hoặc được Bộ Tài chính ủy quyền mới được tổ chức thu ngân sách cho nhà nước78. Các cơ quan này được quy định khá cụ thể trong các văn bản luật về thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế. Đây là các cơ quan được thu, được phạt, nói chung là được quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế. Tuy nhiên trong xử lý vi phạm hành chính về thuế thì các quy định về thẩm quyền xử lý vi phạm của Ủy ban nhân dân các cấp lại chưa thật sự rõ ràng cũng như quy định về thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp chưa nhiều mà chủ yếu dựa vào Luật Xử lý vi phạm hành chính. Hơn nữa theo các quy định về thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp trong xử lý vi phạm hành chính về thuế cũng rất hạn chế. Có lẽ vì Ủy ban nhân dân chỉ là cơ quan hành chính có thẩm quyền chung nên các quy định liên quan đến lĩnh vực chuyên môn là thuế thì bị giới hạn thẩm quyền. Theo quy định của Luật Quản lý thuế và các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật này thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, tức là Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã đều có thẩm quyền nhất định trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế. 75 Khoản 7 Điều 19 Nghị định số 127 /2013/NĐ-CP. Điểm c Khoản 2 Điều 67 Luật quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi bổ sung năm 2012. 77 Khoản 5 Điều 17 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. 78 Điều 48 Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách nhà nước. 76 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  47  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.2.3.1. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp xã Theo Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định Chủ tịch Ủy ban nhân cấp xã được phạt cảnh cáo, phạt tiền tối đa là 5.000.000 đồng. Trên căn cứ đó Luật Quản lý thuế cũng quy định thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế theo Luật Xử lý vi phạm hành chính79. Theo Luật Ngân sách nhà nước năm 2002 thì ngân sách cấp xã được phép hưởng 70% từ các khoản thu sau: thuế chuyển quyền sử dụng đất; thuế nhà, đất; thuế môn bài thu từ cá nhân, hộ kinh doanh; thuế sử dụng đất nông nghiệp thu từ hộ gia đình80. Đây là các loại thuế liên quan đến ngân sách cấp xã do đó cũng thuộc trách nhiệm quản lý của Ủy ban nhân dân cấp xã. Hơn nữa trong trường hợp ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện đi lại khó khăn thì Ủy ban nhân dân xã còn được phép thu thêm thuế sử dụng đất phi nông nghiệp81. Tuy nhiên Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã chỉ được phạt khi có sự đề nghị của cơ quan thuế. Theo Luật Quản lý thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã chỉ được xử phạt đối với các vi phạm về thủ tục thuế82. Trên thực tế thì thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã rất hạn chế, nếu không muốn nói là thẩm quyền này chỉ tồn tại trên “lý thuyết”. Trong đa số các loại thuế thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm quản lý, kể cả những loại thuế mà Ủy ban nhân dân cấp xã được phép thu thì cũng hiếm gặp trường hợp Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế. Tuy vậy luật cũng quy định khi cần thiết thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thể giao quyền xử phạt cho Phó Chủ tịch thực hiện. Về thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc cưỡng chế quyết định hành chính về thuế thì tại Nghị định số 129/2013/NĐ-CP không quy định. Do đó Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã không có thẩm quyền cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Nhưng Nghị định cũng nói rõ là vai trò chỉ đạo của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc phối hợp với cơ quan chức năng trong thi hành cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế, điều này cụ thể hóa quy định tại khoản 2 Điều 96 Luật Quản lý thuế. Cũng liên quan đến thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã liên quan đến xử lý vi phạm hành chính về thuế trong trường hợp người vi phạm thuế có đơn xin miễn giảm tiền phạt do thiên tai hoặc nộp tiền phạt nhiều lần do hoàn cảnh đặc biệt khó khăn thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có quyền xem xét, xác nhận để người vi phạm hành chính về 79 Điều 15 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. Điểm b khoản 1 Điều 34 Luật ngân sách nhà nước năm 2002. 81 Khoản 2 Điều 8 Luật Sử dụng đất phi nông nghiệp năm 2010. 82 Khoản 1 Điều 109 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. 80 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  48  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế thuế được miễn giảm theo quy định83. Như vậy so với các quy định trước đây thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã thu hẹp hơn trước84. 2.2.3.2. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp huyện So với thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã thì thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện được quy định ở mức xử phạt VPHC về thuế cao hơn, rõ ràng hơn. Cụ thể Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện được phạt cảnh cáo, phạt tiền tối đa không quá 50.000.000 đồng. Theo quy định của Luật Quản lý thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện chỉ được quyền xử phạt VPHC đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế. Còn đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng tiền thuế được hoàn, hành vi trốn thuế, gian lận thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện chỉ được quyền xử phạt vi phạm hành chính khi có đề nghị của Cơ quan thuế. Bên cạnh đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện có thể giao quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế cho cấp phó thực hiện. Ngoài ra, đối với địa phương có Cơ quan Hải quan thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện còn có thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế trong lĩnh vực hải quan85. Về thẩm quyền xử phạt VPHC về thuế trong lĩnh vực hải quan của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện cũng chỉ được xử phạt khi có sự đề nghị của cơ quan hải quan. Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện lại không có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế hành chính thuế trong lĩnh vực hải quan86. Về thẩm quyền cưỡng chế quyết định hành chính về thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện được quyền ra quyết định cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC về thuế trong phạm vi mình phụ trách87 hoặc có văn bản yêu cầu từ phía Cơ quan thuế đang xử lý vi phạm mà không đủ thẩm quyền và có văn bản đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện xử phạt. Đối với biện pháp cưỡng chế kê biên tài sản thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có tài sản bị kê biên quyết định thành lập Hội đồng định giá đối với các quyết định cưỡng chế hành chính thuộc thẩm quyền của các cơ quan quản lý nhà nước cấp huyện, cấp xã và những trường hợp việc cưỡng chế hành chính do Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan ra quyết định88. 83 Điểm c Khoản 2 Điều 16 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP và điểm b khoản 1 Điều 79 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. 84 Trước đây tại điểm đ khoản 1 Điều 22 Nghị định số 100/2004/NĐ-CP đã quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã có thẩm quyền cưỡng chế quyết định hành chính thuế nhưng sau đó tại Nghị định số 98/2007/NĐ-CP đã bỏ quy định này. 85 Khoản 8 Điều 19 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. 86 Điều 29 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. 87 Khoản 2 Điều 21 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. 88 Khoản 1 Điều 55 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  49  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.2.3.3. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp tỉnh Trong xử phạt vi phạm hành chính về thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được phạt cảnh cáo, phạt tiền tối đa số tiền theo quy định. Theo quy định của Luật Quản lý thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế theo thẩm quyền của mình. Tuy nhiên tại khoản 2 Điều 109 Luật Quản lý thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh không có quyền tự ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế đối với các hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng tiền thuế được hoàn, hành vi trốn thuế, gian lận thuế mà chỉ được xử phạt đối với các vi phạm về thủ tục thuế, trừ trường hợp có sự đề nghị xử phạt từ Cơ quan thuế, Cơ quan hải quan. Bên cạnh đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh còn được áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định, được xóa nợ thuế cho doanh nghiệp bị tuyên bố phá sản; cá nhân chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự và hộ gia đình mà cơ quan thuế không có khả năng thu hồi tiền nợ thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt mặc dù đã áp dụng các biện pháp theo quy định của pháp luật89. Đối với biện pháp cưỡng chế kê biên tài sản thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi có tài sản bị kê biên còn có thẩm quyền quyết định thành lập Hội đồng định giá đối với những trường hợp việc cưỡng chế hành chính thuộc thẩm quyền của các cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh. Trong lĩnh vực hải quan là các trường hợp do Cục trưởng Cục Hải quan, Cục trưởng Cục Kiểm tra sau thông quan, Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu ra quyết định để áp dụng biện pháp cưỡng chế. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh cũng có thể giao lại quyền xử phạt cho Phó Chủ tịch thực hiện theo thẩm quyền. Trong lĩnh vực hải quan Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế đối với những quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan do mình ban hành90 hoặc theo sự đề nghị của Cơ quan hải quan. Ngoài ra Chủ tịch Ủy ban nhân cấp tỉnh còn có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế hành chính thuế trong lĩnh vực hải quan. Các quyết định hành chính thuế trong lĩnh vực hải quan bao gồm: thông báo về số tiền thuế nợ và tiền chậm nộp; quyết định ấn định thuế; thông báo số tiền thuế phải nộp lại do được hoàn cao hơn; các quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan. Tóm lại, trong xử lý vi phạm hành chính về thuế thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp đều có quyền hạn nhất định trong việc xử lý vi phạm đối với một số hành vi vi phạm cụ thể được quy định. Các chủ thể này cùng với Cơ quan thuế các cấp vừa bảo đảm trật tự quản lý nhà nước về thuế ở địa phương vừa góp phần giữ vững, đảm bảo nguồn thu từ thuế vào ngân sách nhà nước. 89 90 Khoản 1 Điều 67 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. Khoản 2 Điều 29 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  50  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.3. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính về thuế 2.3.1. Phạt cảnh cáo 2.3.1.1. Điều kiện áp dụng hình thức phạt cảnh cáo Phạt cảnh cáo là hình thức xử lý VPHC nhẹ nhất được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức có hành vi VPHC về thuế. Hình thức phạt này mang nặng ý nghĩa giáo dục, nhắc nhở người vi phạm về hành vi của mình. Do đó, phạt cảnh cáo thường mang tính răn đe không cao. Điều kiện áp dụng hình thức phạt cảnh cáo là người nộp thuế có hành vi vi phạm thủ tục thuế không nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ và theo quy định phải bị phạt cảnh cáo. Theo Luật Xử lý vi phạm hành chính thì phạt cảnh cáo được quyết định bằng văn bản, không cần lập biên bản và xử phạt cảnh cáo tại chỗ91. Về tình tiết giảm nhẹ trong xử phạt bằng hình thức cảnh cáo theo quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính thì có các trường hợp sau92: - Người VPHC đã có hành vi ngăn chặn, làm giảm bớt hậu quả của vi phạm hoặc tự nguyện khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại; - Người VPHC đã tự nguyện khai báo, thành thật hối lỗi; tích cực giúp đỡ cơ quan chức năng phát hiện vi phạm hành chính, xử lý vi phạm hành chính; - Vi phạm hành chính trong tình trạng bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người khác gây ra; vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng; vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết; - Người VPHC do bị ép buộc hoặc bị lệ thuộc về vật chất hoặc tinh thần; - Người VPHC là phụ nữ mang thai, người già yếu, người có bệnh hoặc khuyết tật làm hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình; - Người VPHC vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không do mình gây ra; - Vi phạm hành chính do trình độ lạc hậu. Tình tiết giảm nhẹ theo Khoản 2, Khoản 3 Điều 2 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt VPHC trong lĩnh vực hải quan còn có thêm vi phạm lần đầu và tang vật vi phạm có trị giá không quá 50% mức tiền phạt tối thiểu của khung tiền phạt đối với hành vi vi phạm. Về tình tiết giảm nhẹ vi phạm lần đầu được hiểu là trường hợp cá nhân, tổ chức vi phạm mà trước đó chưa bị xử phạt VPHC lần nào hoặc đã bị xử phạt nhưng đã qua thời hạn chấp hành hình thức xử phạt hay trường hợp được xem như chưa từng VPHC mà không tái phạm93. 91 Khoản 1 Điều 56 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. Điều 9 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. 93 Khoản 2 Điều 3 Thông tư số 190/2013/TT-BTC. 92 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  51  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.3.1.2. Trường hợp áp dụng hình thức phạt cảnh cáo Phạt cảnh cáo đối với hành vi nộp hồ sơ đăng ký thuế hoặc thông báo thay đổi thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế cho cơ quan thuế quá thời hạn quy định từ 01 ngày đến 10 ngày mà có tình tiết giảm nhẹ. Phạt cảnh cáo đối với hành vi nộp chậm hồ sơ khai thuế quá thời hạn từ 01 ngày đến 05 ngày mà có tình tiết giảm nhẹ. Theo Điều 22 Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định trong trường hợp người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phát sinh nghĩa vụ nộp thuế mà VPHC thì cũng chỉ được áp dụng biện pháp phạt cảnh cáo. Hình thức phạt cảnh cáo là hình thức xử lý nhẹ nhất, vì thế nó chỉ được áp dụng cho những trường hợp vi phạm có mức độ ít nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ. Ngược lại không áp dụng hình thức xử phạt cảnh cáo là VPHC về thuế có mức độ nghiêm trọng và có tình tiết tăng nặng. Theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính thì những tình tiết sau đây được cho là tình tiết tăng nặng94: - Vi phạm hành chính có tổ chức; - Vi phạm hành chính nhiều lần; tái phạm; - Lăng mạ, phỉ báng người đang thi hành công vụ; vi phạm hành chính có tính chất côn đồ; - Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vi phạm hành chính; - Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để vi phạm hành chính; - Vi phạm trong thời gian đang chấp hành hình phạt của bản án hình sự hoặc đang chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính; - Tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm hành chính mặc dù người có thẩm quyền đã yêu cầu chấm dứt hành vi đó; - Sau khi vi phạm đã có hành vi trốn tránh, che giấu vi phạm hành chính; - Vi phạm hành chính có quy mô lớn, số lượng hoặc trị giá hàng hóa lớn. Một trong các hành vi trên nếu là hành vi VPHC thì không xem là tình tiết tăng nặng. Nếu người vi phạm sau khi trừ đi tình tiết giảm nhẹ mà chỉ còn tình tiết tăng nặng hay không còn tình tiết giảm nhẹ thì không được áp dụng biện pháp cảnh cáo mà phải chuyển sang hình thức phạt tiền. 2.3.2. Phạt tiền Phạt tiền là một trong những biện pháp xử lý VPHC về thuế mang lại hiệu quả cao trong việc tuân thủ quy định pháp luật của người bị phạt. Thông qua biện pháp phạt tiền người vi phạm thấy được tổn thất kinh tế mà mình phải chịu, từ đó 94 Khoản 1 Điều 10 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  52  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế họ sẽ tuân thủ quy định pháp luật tốt hơn. Trong xử lý VPHC hình thức phạt tiền được sử dụng một cách phổ biến. Thủ tục nộp tiền phạt có thể nộp một lần hoặc nộp nhiều lần tùy vào quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Mức phạt tiền trong xử phạt hành chính về thuế qua các thời kỳ cũng có những thay đổi để phù hợp với cuộc sống hơn. Về khung phạt cho hành vi vi phạm thủ tục thuế cũng có sự khác biệt so với quy định trước đây, nếu như ở Nghị định số 98/2007/NĐ-CP khung phạt tiền thường giao động khoảng 10 lần giữa mức phạt tối thiểu và mức phạt tối đa trong khung thì ở Nghị định số 129/2013/NĐ-CP khoảng cách này là 2,5 lần. Điều này tránh sự lạm dụng tùy tiện trong việc áp dụng pháp luật cho hành vi vi phạm vì khung phạt đã được rút ngắn. Một điểm mới trong xử phạt vi phạm hành chính về thuế từ khi Nghị định số 129/2013/NĐ-CP có hiệu lực là phân biệt mức tiền phạt cho cá nhân và tổ chức đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế và hành vi trốn thuế, gian lận thuế. Điều này để phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính, tạo sự thống nhất không mâu thuẫn giữa các văn bản pháp luật. Phân biệt mức phạt tiền giữa cá nhân và tổ chức còn có ý nghĩa khắc phục được một phần bất hợp lý về mức phạt tiền đối với cá nhân không quá cao so với số tiền thuế mà cá nhân phải nộp như thuế thu nhập cá nhân, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Ngoài ra, dựa vào khung phạt tiền để phân định thẩm quyền xử phạt của những người có thẩm quyền theo quy định. Theo quy định hiện hành thì cá nhân bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế có quyền đề nghị miễn, giảm tiền phạt vi phạm hành chính về thuế mà số tiền phạt từ 3 triệu đồng trở lên trong trường hợp gặp khó khăn đặc biệt, đột xuất về kinh tế do thiên tai, hỏa hoạn, thảm họa, tai nạn, dịch bệnh, bệnh hiểm nghèo. Mức miễn, giảm tiền phạt tối đa bằng số tiền phạt còn lại trong quyết định xử phạt và không quá giá trị tài sản, hàng hóa bị thiệt hại, chi phí chữa bệnh. Trường hợp người vi phạm có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn có sự xác nhận của chính quyền địa phương nơi người đó sinh sống thì có thể nộp tiền phạt nhiều lần95. Cũng liên quan đến hình thức phạt tiền phát sinh trước ngày 01 tháng 7 năm 2007 không thể thu được theo quy định đối với hộ gia đình, cá nhân thì sẽ được xóa tiền phạt. Hộ gia đình, cá nhân muốn được xóa tiền nộp phạt phải đáp ứng các điều kiện theo quy định thì sẽ được xóa tiền nộp phạt96. 95 Điều 36 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. Theo Thông tư số 179/2013/TT-BTC ngày 02/12/2013 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện xóa nợ tiền thuế, tiền phạt không có khả năng thu hồi phát sinh trước ngày 01/7/2007 đối với hộ gia đình, cá nhân thì các điều kiện đó là: thứ nhất, hộ gia đình, cá nhân gặp khó khăn; thứ hai, không thanh toán được số tiền nợ thuế; thứ ba, đã ngừng kinh doanh. 96 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  53  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.3.2.1. Đối với hành vi vi phạm về thủ tục thuế Đối với hành vi VPHC về thủ tục thuế thì mức phạt tối đa đối với tổ chức là 200.000.000 đồng, đối với cá nhân bằng ½ mức phạt của tổ chức cho cùng một hành vi vi phạm về thủ tục thuế. Theo quy định thì mức phạt tiền đối với hộ gia đình được áp dụng như đối với cá nhân97. Trong xử phạt hành chính đối với hành vi vi phạm thủ tục thuế thì mỗi tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ được tính tăng hoặc giảm 20% mức phạt trung bình của khung phạt tiền. Theo quy định mức phạt tiền tối đa đối với hành vi VPHC về thủ tục thuế đối với tổ chức gấp đôi so với cá nhân cho cùng một hành vi. Điều này là phù hợp với nguyên tắc khi xử phạt hành vi vi phạm hành chính. Về quy định mức phạt tiền trong khung là mức phạt trung bình được tính bằng cách cộng mức phạt tối thiểu với mức phạt tối đa trong khung rồi chia cho 2. Tuy nhiên cũng có thể phạt cao hơn mức phạt trung bình nếu có tình tiết tăng nặng hoặc cũng có thể phạt thấp hơn mức trung bình nếu có tình tiết giảm nhẹ nhưng không được thấp hơn mức tối thiểu hoặc cao mức tối đa trong khung. Về khung phạt chỉ áp dụng cho các hành vi vi phạm thủ tục thuế và các hành vi vi phạm của cá nhân, tổ chức khác98. Các hành vi khác thì không được quy định trong khung mà quy định theo phần trăm đối với hành vi khai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng số thuế được hoàn, còn đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế thì phạt 1 đến 3 lần số tiền trốn thuế, gian lận thuế. Sau đây là ví dụ về cách phạt tiền đối với một số hành vi vi phạm thủ tục thuế: Ví dụ 1: Phạt tiền từ 400.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi nộp hồ sơ đăng ký thuế hoặc thông báo thay đổi thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế cho cơ quan thuế quá thời hạn quy định từ 01 ngày đến 30 ngày. Nếu không có tình tiết tăng nặng hoặc tình tiết giảm nhẹ hoặc sau khi giảm trừ theo quy định mà không có tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng thì mức phạt đối với hành vi này là 700.000 đồng. Ví dụ 2: Phạt tiền từ 600.000 đồng đến 1.500.000 đồng đối với hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên hóa đơn và chứng từ khác liên quan đến nghĩa vụ thuế. Xét các điều kiện như ở ví dụ 1 thì hành vi này bị phạt tiền 1.050.000 đồng. Các hành vi vi phạm thủ tục thuế khác có các khung phạt khác nhau cách tính tương tự như hai ví dụ vừa nêu99. 97 Điểm a Khoản 2 Điều 3 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. Xem tiểu mục 2.3.2.4. của luận văn. 99 Xem Thông tư số 166/2013/TT-BTC quy định chi tiết các mức phạt cụ thể cho từng hành vi vi phạm hành chính về thuế. 98 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  54  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.3.2.2. Đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn Đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn thì bị phạt 20% số tiền thuế thiếu, số tiền thuế được hoàn đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, áp dụng đối với người nộp thuế là tổ chức và cá nhân100. Đây là quy định mới, trước đây chỉ quy định phạt 10%. Trong lĩnh vực hải quan mức phạt đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn áp dụng cho hàng hóa xuất nhập khẩu được quy định như sau: - Phạt 10% số tiền thuế khai thiếu, số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn cao hơn đối với trường hợp người nộp thuế tự phát hiện và khai bổ sung quá thời hạn sáu mươi ngày, kể từ ngày đăng ký tờ khai nhưng trước khi cơ quan hải quan kiểm tra, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế theo quy định. - Phạt 20% số tiền thuế khai thiếu, số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn cao hơn đối với trường hợp không thuộc các hành vi khai sai bị phạt 10% nêu trên. Các mức phạt trên không áp dụng đối với hành vi khai sai với thực tế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mà không khai bổ sung hồ sơ khai thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan. Một trường hợp nữa không áp dụng các mức phạt trên là cố ý không kê khai hoặc khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Các hành vi này sẽ bị xử phạt theo hành vi trốn thuế, gian lận thuế101. 2.3.2.3. Đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế Đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế thì phạt từ 1 đến 3 lần số tiền thuế trốn, gian lận. Mức phạt tiền quy định tại Điều 11 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP là mức phạt tiền áp dụng đối với người nộp thuế là tổ chức, mức phạt tiền đối với cá nhân bằng 1/2 mức phạt áp dụng đối với tổ chức. Cụ thể được quy định như sau102: - Phạt 1 lần số tiền trốn thuế, gian lận thuế mà không phải là hành vi khai sai cho lần vi phạm đầu tiên hoặc vi phạm lần thứ hai mà có từ hai tình tiết giảm nhẹ trở lên khi có một trong các hành vi vi phạm sau đây: + Không nộp hồ sơ đăng ký thuế; không nộp hồ sơ khai thuế hoặc nộp hồ sơ khai thuế sau chín mươi ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế quy định tại các Khoản 1, 2, 3 và Khoản 5 Điều 32 của Luật Quản lý thuế hoặc kể từ ngày 100 Khoản 2 Điều 12 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. Điều 8 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. 102 Điều 13 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. 101 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  55  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế hết thời hạn gia hạn nộp hồ sơ khai thuế quy định tại Điều 33 của Luật Quản lý thuế, trừ trường hợp quy định tại Khoản 6 Điều 7 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. + Sử dụng hóa đơn, chứng từ bất hợp pháp; sử dụng bất hợp pháp hóa đơn, chứng từ; hóa đơn không có giá trị sử dụng để kê khai thuế làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm. + Lập thủ tục, hồ sơ hủy vật tư, hàng hóa không đúng thực tế làm giảm số thuế phải nộp hoặc làm tăng số thuế được hoàn, được miễn, giảm. + Lập hóa đơn bán hàng hóa, dịch vụ sai về số lượng, giá trị để khai thuế thấp hơn thực tế. + Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp; không kê khai, kê khai sai, không trung thực làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, được miễn, giảm thuế. + Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa đơn bán hàng thấp hơn giá trị thực tế thanh toán của hàng hóa, dịch vụ đã bán và bị phát hiện sau thời hạn nộp hồ sơ khai thuế. + Sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không đúng mục đích quy định mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng, khai thuế với cơ quan thuế. + Sửa chữa, tẩy xóa chứng từ kế toán, sổ kế toán làm giảm số thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm. + Hủy bỏ chứng từ kế toán, sổ kế toán làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm. + Sử dụng hóa đơn, chứng từ, tài liệu không hợp pháp trong các trường hợp khác để xác định sai số tiền thuế phải nộp, số tiền thuế được hoàn. + Người nộp thuế đang trong thời gian xin tạm ngừng kinh doanh nhưng thực tế vẫn kinh doanh. - Phạt tiền 1,5 lần tính trên số tiền thuế trốn, gian lận đối với người nộp thuế khi có một trong các hành vi quy định nêu trên trong các trường hợp: vi phạm lần đầu có tình tiết tăng nặng hoặc vi phạm lần thứ hai có một tình tiết giảm nhẹ. - Phạt tiền 2 lần tính trên số thuế trốn đối với người nộp thuế khi có một trong các hành vi quy định nêu trên trong các trường hợp vi phạm lần thứ hai mà không có tình tiết giảm nhẹ hoặc vi phạm lần thứ ba nhưng có một tình tiết giảm nhẹ. - Phạt tiền 2,5 lần tính trên số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế khi có một trong các hành vi quy định nêu trên trong các trường hợp vi phạm lần thứ hai mà có một tình tiết tăng nặng hoặc vi phạm lần thứ ba mà không có tình tiết giảm nhẹ. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  56  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế - Phạt tiền 3 lần tính trên số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế khi có một trong các hành vi quy định nêu trên trong trường hợp vi phạm từ lần thứ hai mà có hai tình tiết tăng nặng trở lên hoặc vi phạm lần thứ ba có tình tiết tăng nặng hoặc vi phạm lần thứ tư trở đi. 2.3.2.4. Đối với hành vi vi phạm của tổ chức tín dụng và cá nhân, tổ chức khác có liên quan Đối với tổ chức tín dụng không thực hiện trách nhiệm trích chuyển tiền từ tài khoản của người nộp thuế vào tài khoản của ngân sách nhà nước đối với số tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt phải nộp của người nộp thuế theo quyết định cưỡng chế của cơ quan thuế thì sẽ bị xử phạt tương ứng số tiền không trích chuyển vào tài khoản của ngân sách nhà nước theo quyết định cưỡng chế. Điều kiện áp dụng là tại thời điểm đó, tài khoản của người nộp thuế có số dư mà người nộp thuế phải nộp theo quyết định cưỡng chế của cơ quan thuế. Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày hết hạn trích tiền từ tài khoản của người nộp thuế mở tại tổ chức tín dụng, cơ quan thuế phải lập biên bản vi phạm hành chính về thuế và ra quyết định xử phạt đối với tổ chức tín dụng103. Đối với hành vi VPHC về thuế của cá nhân, tổ chức khác có liên quan như hành vi thông đồng, bao che người nộp thuế trốn thuế, gian lận thuế, không thực hiện quyết định cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Hoặc trường hợp tổ chức, cá nhân không cung cấp hoặc cung cấp không chính xác thông tin liên quan đến nghĩa vụ thuế của người nộp thuế; tài khoản của đối tượng nợ thuế tại Tổ chức tín dụng, Kho bạc nhà nước theo quy định của Luật Quản lý thuế. Các trường hợp này tùy theo mức độ, tính chất vi phạm mà cá nhân, tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt như sau104: - Đối với cá nhân sẽ bị xử phạt từ 2.500.000 đến 5.000.000 đồng. Nếu không có tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ hoặc sau khi giảm trừ không còn tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ thì mức phạt là 3.750.000 đồng. - Đối với tổ chức sẽ bị xử phạt từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng. Nếu không có tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ hoặc sau khi giảm trừ không còn tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ thì mức phạt là 7.500.000 đồng. Đối với trường hợp bên bảo lãnh việc thực hiện nghĩa vụ thuế phải nộp thay tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt cho người nộp thuế theo nội dung cam kết tại văn bản bảo lãnh. Trong trường hợp người nộp thuế không thực hiện nghĩa vụ thuế như quy định thì bên bảo lãnh có trách nhiệm thực 103 104 Điều 14 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. Khoản 1, Khoản 2 Điều 15 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  57  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế hiện nghĩa vụ bảo lãnh theo cam kết. Nếu bên bảo lãnh không thực hiện thì sẽ bị xử lý như sau105: “Bên bảo lãnh phải trả tiền chậm nộp theo mức 0,07%/ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp, 0,05%/ngày tính trên số tiền phạt chậm nộp và bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế theo quy định của pháp luật.” 2.4. Biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế Cưỡng chế là biện pháp bắt buộc bằng bạo lực của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với những cá nhân hoặc tổ chức vi phạm khi cá nhân, tổ chức đó không tự giác, tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt của cơ quan có thẩm quyền. Các biện pháp cưỡng chế thường ảnh hưởng nhất định đến vật chất hay tinh thần lên đối tượng bị cưỡng chế nhằm buộc các đối tượng đó phải thực hiện hoặc không được thực hiện những hành vi nhất định theo quy định của pháp luật. Dưới góc độ quản lý nhà nước nói chung thì có bốn loại cưỡng chế bao gồm: cưỡng chế dân sự, cưỡng chế hình sự, cưỡng chế hành chính, cưỡng chế kỷ luật. Tuy nhiên, trong phạm vi quản lý nhà nước về thuế thì có hai hình thức cưỡng chế là cưỡng chế hành chính và cưỡng chế hình sự. Trong phạm vi luận văn này chỉ trình bày về biện pháp cưỡng chế hành chính đối với các VPHC về thuế. 2.4.1. Các trường hợp bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế Theo quy định của Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành thì các trường hợp bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế đối với người nộp thuế, cá nhân, tổ chức có liên quan được quy định như sau106: - Người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế đã quá 90 ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế theo quy định; quá thời hạn gia hạn nộp thuế; nộp dần tiền nợ thuế mà người nộp thuế hoặc người bảo lãnh không tự nguyện chấp hành; - Người nộp thuế còn nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt có hành vi phát tán tài sản, bỏ trốn; - Quá thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định xử phạt VPHC về thuế mà người nộp thuế không chấp hành quyết định xử phạt thì bị cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC về thuế. Trường hợp, quyết định xử phạt VPHC về thuế có thời hạn thi hành nhiều hơn 10 ngày mà người nộp thuế không chấp hành quyết định xử phạt theo thời hạn ghi trên quyết định xử phạt thì bị cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC về thuế trừ trường hợp được hoãn hoặc tạm đình chỉ thi hành quyết định xử phạt. Đối với Tổ chức tín dụng không chấp hành quyết định xử phạt VPHC về thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế và Luật Xử lý vi phạm hành chính. 105 106 Khoản 3 Điều 15 Thông tư số 166/2013/TT-BTC. Điều 2 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  58  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Trường hợp đối với bên bảo lãnh nộp tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt cho người nộp thuế theo văn bản bảo lãnh nếu đến thời hạn quy định mà người nộp thuế chưa nộp tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt vào tài khoản của ngân sách nhà nước thì bên bảo lãnh phải nộp tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt cho người nộp thuế theo văn bản bảo lãnh. Trường hợp, quá 90 ngày, kể từ ngày hết hạn nộp tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt theo văn bản chấp thuận của cơ quan thuế mà chưa nộp đủ thì bên bảo lãnh bị cưỡng chế theo quy định của Luật Quản lý thuế và Luật Xử lý vi phạm hành chính. Kho bạc Nhà nước không thực hiện việc trích tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế vào ngân sách nhà nước theo quyết định xử phạt VPHC về thuế của cơ quan thuế. Ngoài ra còn có tổ chức, cá nhân có liên quan không chấp hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế của cơ quan có thẩm quyền. Một điểm cần lưu ý là trong thời gian được nộp dần tiền nợ thuế, tiền phạt thì chưa áp dụng biện pháp cưỡng chế107. Trong trường hợp hợp người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản thì tùy tình hình để linh hoạt áp dụng biện pháp cưỡng chế. Chi phí liên quan đến việc thi hành quyết định cưỡng chế do đối tượng bị cưỡng chế chịu hoàn toàn, trừ trường hợp được miễn giảm theo quy định. 2.4.2. Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế là những biện pháp được cơ quan có thẩm quyền áp dụng đối với người nộp thuế hoặc cá nhân, tổ chức khác có liên quan khi các chủ thể này không tuân thủ theo các quyết định hành chính thuế của cơ quan có thẩm quyền108. Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế bao gồm: - Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài khoản. - Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập. - Dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. - Thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng. 107 Khoản 6 Điều 18 Nghị định 129/2013/NĐ-CP. Đoạn 2 Khoản 1 Điều 1 Thông tư số 215/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 31/12/2013 hướng dẫn cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế quy định rất rõ các loại quyết định hành chính thuế. 108 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  59  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế - Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên theo quy định của pháp luật để thu tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt vào ngân sách nhà nước. - Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế do tổ chức, cá nhân khác đang giữ. - Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề. Trong trường hợp người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản, người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế áp dụng biện pháp cưỡng chế phù hợp để đảm bảo thu hồi nợ thuế kịp thời cho ngân sách nhà nước. Về các quy định mới theo Nghị định số 129/2013/NĐ-CP thì biện pháp cưỡng chế tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về thuế đã được bỏ đi. Đây là biện pháp được áp dụng trước đây nay không còn phù hợp nữa. Biện pháp cưỡng chế thông báo hoá đơn không còn giá trị sử dụng được áp dụng được thay thế cho biện pháp cưỡng chế thu hồi mã số thuế, đình chỉ việc sử dụng hoá đơn trước đây. Các biện pháp cưỡng chế cũng có sự thay đổi thứ tự, ví dụ: biện pháp thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng là biện pháp cưỡng chế áp dụng thứ ba sau biện pháp cưỡng chế khấu trừ một phần tiền lương hay thu nhập (trong lĩnh vực hải quan thì biện pháp thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng đứng vị trí thứ tư). 2.4.2.1. Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài khoản109 Việc cưỡng chế bằng biện pháp trích chuyển tiền từ tài khoản của nguời nộp thuế tại tổ chức tín dụng, Kho bạc nhà nước áp dụng đối với tổ chức, cá nhân có tiền gửi tại tổ chức này mà không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt, quyết định khắc phục hậu quả, quyết định hành chính thuế khác hoặc không thanh toán chi phí cưỡng chế. Theo quy định tại điểm b Khoản 1 Thông tư số 215/2013/TTBTC thì không áp dụng biện pháp này trong trường hợp đối tượng bị cưỡng chế là chủ dự án ODA, chủ tài khoản nguồn vốn ODA và vay ưu đãi tại kho bạc nhà nước, tổ chức tín dụng. Cũng theo quy định thì khi áp dụng biện pháp này trong trường hợp cần thiết phải ghi rõ phong toả một phần hoặc toàn bộ số tiền trên tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế. 109 Điều 11 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  60  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.4.2.2. Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập110 Biện pháp khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập được áp dụng đối với người nộp thuế là cá nhân bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế được hưởng tiền lương, tiền công hoặc thu nhập tại một cơ quan, tổ chức theo quy định của pháp luật. Theo quy định thì tỷ lệ khấu trừ được thực hiện như sau: Tỷ lệ khấu trừ tiền lương, tiền công hoặc thu nhập đối với cá nhân không thấp hơn 10% và không quá 30% tổng số tiền lương, trợ cấp hàng tháng của cá nhân đó; đối với những khoản thu nhập khác thì tỷ lệ khấu trừ căn cứ vào thu nhập thực tế, nhưng không quá 50% tổng số thu nhập. So với quy định trước đây thì biện pháp khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập không thay đổi về thứ tự cũng như trình tự trong các biện pháp cưỡng chế. Biện pháp này không áp dụng đối với người hành nghề tự do, không có công việc ổn định hoặc cá nhân làm việc theo hợp đồng dưới sáu tháng. Như vậy, biện pháp khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập là biện pháp tiếp theo được áp dụng khi không áp dụng được biện pháp trước đó. 2.4.2.3. Dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu111 Biện pháp dừng thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được áp dụng khi không áp dụng được biện pháp trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài khoản và khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập hoặc là đã áp dụng các biện pháp này mà chưa thu đủ số tiền thuế nợ, tiền phạt, tiền chậm nộp. Biện pháp này cũng được áp dụng cho trường hợp cá nhân, tổ chức chưa chấp hành các quyết định hành chính thuế trong lĩnh vực hải quan mà có hành vi phát tán tài sản, bỏ trốn112. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng áp dụng biện pháp dừng thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được. Những trường hợp không áp dụng là: - Hàng hóa xuất khẩu không phải nộp thuế xuất khẩu; - Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phục vụ trực tiếp an ninh, quốc phòng, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu trợ khẩn cấp; hàng viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại. Ngoài ra việc tạm dừng áp dụng biện pháp cưỡng chế dừng làm thủ tục hải quan phải đảm bảo là không có nợ thuế quá hạn, tiền chậm nộp, tiền phạt của các lô hàng khác; phải nộp thuế trước khi thông quan đối với lô hàng đang làm thủ tục; số tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đang còn nợ phải được tổ chức tín dụng bảo lãnh theo quy định. Quyết định cưỡng chế được gửi đến đối tượng bị cưỡng chế và 110 Điều 12 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. Điều 39 Thông tư số 190/2013/TT-BTC. 112 Điều 46 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. 111 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  61  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế thông báo trên mạng thông tin hải quan chậm nhất năm ngày trước khi áp dụng biện pháp dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. 2.4.2.4. Thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng113 Việc cưỡng chế bằng biện pháp thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng được áp dụng khi có đủ các điều kiện sau: - Cơ quan thuế không áp dụng được các biện pháp cưỡng chế trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài khoản và khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập hoặc đã áp dụng nhưng quá thời gian do Bộ Tài chính quy định mà vẫn chưa thu đủ số tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt. Hoặc trường hợp người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản, người có thẩm quyền cũng có thể ra quyết định thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng. Trường hợp nữa là theo đề nghị của cơ quan hải quan theo quy định tại Nghị định xử phạt vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong lĩnh vực hải quan. - Tổ chức, cá nhân đã mua hóa đơn do Cục Thuế đặt in và phát hành hoặc hóa đơn của tổ chức, cá nhân tự in, đặt in, hóa đơn điện tử đã được thông báo phát hành. Biện pháp cưỡng chế thông báo hoá đơn không còn giá trị sử dụng được áp dụng để thay thế cho biện pháp cưỡng chế thu hồi mã số thuế; đình chỉ việc sử dụng hoá đơn trước đây. 2.4.2.5. Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên theo quy định của pháp luật để thu tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt vào ngân sách nhà nước114 Tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính về thuế bị áp dụng biện pháp kê biên tài sản để bán đấu giá khi không tự nguyện chấp hành quyết định hành chính thuế, không thanh toán chi phí cưỡng chế, bao gồm: - Cá nhân là lao động tự do không có cơ quan, tổ chức quản lý lương, thu nhập cố định. - Tổ chức, cá nhân không có tài khoản hoặc có số tiền gửi từ tài khoản mở tại tổ chức tín dụng nhưng không đủ để áp dụng biện pháp khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ tài khoản. - Tổ chức, cá nhân không áp dụng được biện pháp cưỡng chế theo quy định trước đó hoặc đã áp dụng nhưng vẫn chưa thu đủ số tiền thuế nợ, tiền chậm nộp 113 114 Điều 13 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. Điều 14 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  62  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt hoặc trường hợp người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản, người có thẩm quyền cũng có thể ra quyết định áp dụng biện pháp này. Tuy nhiên không được áp dụng biện pháp kê biên tài sản trong trường hợp người nộp thuế là cá nhân đang trong thời gian chữa bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh được thành lập theo quy định của pháp luật. Ngoài ra không phải loại tài sản nào cũng được kê biên, chỉ những loài tài sản theo quy định của pháp luật quy định thì mới được phép kê biên. Điều quy định này là thể hiện sự nhân đạo của pháp luật. Theo quy định thì những loại tài sản sau đây không được kê biên: - Đối với cá nhân, bao gồm: + Nhà ở duy nhất của cá nhân và gia đình người bị cưỡng chế. + Thuốc chữa bệnh, lương thực, thực phẩm phục vụ nhu cầu thiết yếu của cá nhân, gia đình cho người bị cưỡng chế. + Công cụ lao động thông thường cần thiết được dùng làm phương tiện sinh sống chủ yếu hoặc duy nhất của cá nhân và gia đình người bị cưỡng chế. + Quần áo, đồ dùng sinh hoạt thiết yếu của cá nhân và gia đình người bị cưỡng chế. + Đồ dùng thờ cúng; di vật, huân chương, huy chương, bằng khen. - Đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh: + Thuốc chữa bệnh, phương tiện, dụng cụ, tài sản thuộc cơ sở y tế, khám chữa bệnh, trừ trường hợp đây là các tài sản lưu thông để kinh doanh; lương thực, thực phẩm, dụng cụ, tài sản phục vụ ăn giữa ca cho người lao động. + Nhà trẻ, trường học và các thiết bị, phương tiện, đồ dùng thuộc các cơ sở này, nếu đây không phải là tài sản lưu thông để kinh doanh của doanh nghiệp. + Trang thiết bị, phương tiện, công cụ bảo đảm an toàn lao động, phòng chống cháy nổ, phòng chống ô nhiễm môi trường. + Cơ sở hạ tầng phục vụ lợi ích công cộng, an ninh, quốc phòng. + Nguyên - vật liệu, thành phẩm, bán thành phẩm là các hóa chất độc hại nguy hiểm không được phép lưu hành. + Nguyên - vật liệu, bán thành phẩm đang nằm trong dây chuyền sản xuất khép kín. - Đối với cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp hoạt động bằng nguồn vốn do ngân sách nhà nước cấp thì không kê biên các tài sản được mua sắm từ nguồn ngân sách nhà nước mà yêu cầu cơ quan, tổ chức đó có văn bản đề nghị cơ quan có thẩm quyền hỗ trợ tài chính GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  63  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế để thực hiện quyết định cưỡng chế. Trường hợp cơ quan, tổ chức có nguồn thu từ các hoạt động có thu hợp pháp khác thì kê biên các tài sản được đầu tư, mua sắm từ nguồn thu đó để thực hiện quyết định cưỡng chế, trừ các tài sản không được kê biên theo quy định115. Theo quy định về định giá tài sản kê biên, nếu tài sản kê biên có giá trị dưới một triệu đồng nếu các bên không có thoả thuận thì người có thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế có trách nhiệm định giá. Trường hợp tài sản kê biên trị giá từ một triệu đồng trở lên thuộc loại khó định giá thì người có ra quyết định cưỡng chế đề nghị cơ quan có thẩm quyền thành lập hội đồng định giá. Việc thành lập hội đồng định giá thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh. Việc thành lập Hội đồng định giá ở các cơ quan Trung ương do Bộ trưởng Bộ chủ quản quyết định, sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan. Một điểm lưu ý là người ban hành quyết định cưỡng chế là Chủ tịch hội đồng116. 2.4.2.6. Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế do tổ chức, cá nhân khác đang giữ117 Việc cưỡng chế thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do tổ chức, cá nhân khác hay còn gọi là bên thứ ba đang giữ được áp dụng khi có đủ các điều kiện sau đây: - Cơ quan thuế không áp dụng được các biện pháp cưỡng chế theo trình tự quy định hoặc đã áp dụng các biện pháp đó nhưng vẫn chưa thu đủ số tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt trường hợp người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản thì người có thẩm quyền cũng có thể ra quyết định áp dụng biện pháp này. - Cơ quan thuế có căn cứ xác định bên thứ ba đang có khoản nợ hoặc giữ tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế. Khi áp dụng biện pháp này cần bảo đảm các nguyên tắc sau: - Bên thứ ba có khoản nợ đến hạn phải trả đối tượng bị cưỡng chế hoặc đang giữ tiền, tài sản, hàng hóa của đối tượng bị cưỡng chế. - Trường hợp tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do bên thứ ba đang giữ là đối tượng của các giao dịch bảo đảm hoặc thuộc trường hợp giải quyết phá sản thì việc thu tiền, tài sản từ bên thứ ba được thực hiện theo quy định của pháp luật về phá sản và giao dịch bảo đảm. 115 Xem Khoản 3 Điều 38 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. Khoản 3 Điều 43 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. 117 Điều 15 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. 116 GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  64  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế - Số tiền bên thứ ba nộp vào ngân sách nhà nước thay cho đối tượng bị cưỡng chế được xác định là số tiền đã thanh toán cho đối tượng bị cưỡng chế. Biện pháp cưỡng chế thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do tổ chức, cá nhân khác hay còn gọi là bên thứ ba đang giữ phải căn cứ vào chứng từ thu tiền, tài sản của bên thứ ba mà cơ quan có thẩm quyền thực hiện cưỡng chế và phải thông báo cho đối tượng bị cưỡng chế và các cơ quan liên quan được biết trước khi thi hành. Nếu tổ chức, cá nhân đang có khoản nợ hoặc giữ tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế mà không thực hiện nộp thay số tiền thuế bị cưỡng chế trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu của cơ quan thuế thì cũng bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế theo quy định. 2.4.2.7. Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề118 Biện pháp cưỡng chế thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề được thực hiện khi cơ quan thuế đã áp dụng các biện pháp cưỡng chế nêu trên đã áp dụng nhưng vẫn chưa thu đủ số tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt hoặc trường hợp người nộp thuế nợ tiền thuế, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền phạt có hành vi bỏ trốn, tẩu tán tài sản thì người có thẩm quyền cũng có thể ra quyết định áp dụng biện pháp này. Khi thực hiện biện pháp cưỡng chế thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phải thông báo công khai trên phương tiện thông tin đại chúng. Về thẩm quyền áp dụng biện pháp này không thuộc về cơ quan quản lý thuế mà thuộc về cơ quan khác theo đề nghị của cơ quan quản lý thuế. Cơ quan thuế, cơ quan hải quan xử lý vụ việc lập hồ sơ, tài liệu và văn bản yêu cầu chuyển cho cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề để cơ quan có thẩm quyền cấp, thu hồi giấy chứng nhận kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề. 118 Điều 16 Thông tư số 215/2013/TT-BTC. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  65  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.5. Các vướng mắc và giải pháp nâng cao hiệu quả trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế 2.5.1. Vướng mắc trong xử lý vi phạm hành chính về thuế hiện nay Xử lý VPHC về thuế hiện nay tuy được quy định khá cụ thể trong các văn bản hướng dẫn thi hành của Luật Quản lý thuế nhưng khi áp dụng vào cuộc sống vẫn còn nhiều vướng mắc cần phải tháo gỡ, hoàn thiện. Các vướng mắc có thể là do việc áp dụng quy định pháp luật vào công việc quản lý thuế ở mỗi địa phương không giống nhau, mỗi nơi hiểu mỗi kiểu dẫn đến áp dụng không thống nhất các quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật. Từ đó các cơ quan quản lý thuế thuộc Bộ Tài chính phải ban hành thêm nhiều công văn giải thích, vừa mất thời gian để chờ xử lý, vừa gây cản trở cho việc áp dụng các quy định để giải quyết các trường hợp vi phạm. Việc áp dụng pháp luật không đúng còn có thể gây ra khiếu kiện hành chính giữa đối tượng nộp thuế và cơ quan ra quyết định xử phạt. Theo thống kê của Tòa án Thành phố Hồ Chí Minh thì trong mười vụ kiện hành chính về thuế có tới sáu vụ liên quan đến vấn đề xử phạt vi phạm hành chính về thuế119. Do đó cần phải tháo gỡ những vướng mắc này để tạo thuận lợi cho việc xử lý người nộp thuế vi phạm và tạo sự thống nhất cho công tác xử lý VPHC của cơ quan quản lý thuế. Từ những trường hợp thực tế phát sinh trong cuộc sống cũng phải nhìn nhận rằng vẫn còn tồn tại một số bất cập trong các văn bản quy phạm pháp luật xử lý VPHC về thuế. Đơn cử là theo Điều 91 Luật Quản lý thuế thì các cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp khám nơi cất giấu tài liệu, tang vật liên quan đến trốn thuế, gian lận thuế khi thanh tra thuế tại các doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm. Tuy nhiên trên thực tế quyền kiểm kê tài sản chỉ được thực hiện trong thanh tra thuế tại trụ sở doanh nghiệp. Điều này cho thấy rằng việc kê khai tài sản đã được báo trước vì khi có quyết định thanh tra, người nộp thuế có thể biết rằng họ có khả năng bị kiểm kê tài sản. Tức là, theo quy định pháp luật hiện hành, cơ quan thuế không có quyền kiểm kê đột xuất tài sản của người nộp thuế khi phát hiện có dấu hiệu trốn thuế, gian lận thuế. Điều này đã phần nào làm hạn chế khả năng chứng minh hành vi trốn thuế của người nộp thuế, đặc biệt là trường hợp trốn thuế qua hành vi bán hàng không phản ánh vào sổ sách kế toán120. 119 Nguyễn Tấn Hảo và Phạm Văn Gòn: Những vấn đề rút ra từ công tác kiểm sát giải quyết vụ án hành chính trong lĩnh vực thuế, http://www.vksnd.hochiminhcitygov.vn/tintuc/Lists/Posts/Post.aspx?List =ad9f76af-6b80-4ea2-a8be-93f18b9cad72&ID=120&Web=1eac 1f4b-1d0d-4ae2-8f9ae7c7668e ac57, [truy cập ngày 29/5/2014]. 120 Lê Xuân Trường, Hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế ở Việt Nam, Bài đăng trên Tạp chí tài chính số 9 – 2014, http://tapchitaichinh.vn/Trao-doi-Binh-luan/Hoan-thien-hanh-langphap-ly-cho-hoat-dong-thanh-tra-kiem-tra-thue-o-Viet-Nam/54180.tctc, [truy cập ngày 04/10/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  66  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Mặt khác các quy định chồng chéo, không thống nhất trong văn bản quy phạm pháp luật làm cho việc áp dụng khó khăn và nhiều cơ quan thuế cấp dưới không biết áp dụng sao cho đúng dẫn đến nêu vướng mắc lên cơ quan quản lý thuế cấp trung ương xin giải đáp. Lúc này, Tổng cục Thuế hoặc Tổng cục Hải quan lại có công văn trả lời để cơ quan thu thuế cấp dưới được rõ. Vô hình chung công văn của Tổng cục thuế, Tổng cục Hải quan mới là văn bản để thực thi pháp luật121. Đã có rất nhiều trường hợp Tổng cục Thuế hoặc Tổng cục Hải quan phải tổng hợp các vướng mắc rồi trả lời cho nhiều trường hợp cùng một lúc hoặc có khi do tính cấp thiết Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan phải ra ngay công văn để hướng dẫn, trả lời cho kịp tình hình xử lý của các cơ quan thu thuế cấp dưới. Có thể nêu vài ví dụ để làm rõ nhận định trên. Ví dụ 1: Theo phản ánh của Cục Hải quan Đồng Nai thì có sự mâu thuẫn về logic giữa hai khái niệm “tái phạm” tại Khoản 5 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính và khái niệm “vi phạm lần đầu” tại khoản 2 Điều 3 Thông tư số 190/2013/TT-BTC. Điều này sẽ dẫn đến khó xác định được tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trong việc xử phạt. Bởi vì trong thực tế sẽ phát sinh trường hợp vi phạm không phải là tái phạm (chưa bị xử phạt về cùng hành vi) cũng không phải là vi phạm lần đầu (đã bị xử phạt nhiều hành vi khác trong lĩnh vực hải quan). Vì thế trong lúc kiến nghị chờ sửa đổi luật thì Cục Hải quan Đồng Nai xem là vi phạm lần đầu trong trường hợp doanh nghiệp đã bị xử phạt VPHC trong lĩnh vực hải quan nhưng không có tình tiết tăng nặng (do chưa bị xử phạt về cùng hành vi)122. Ví dụ 2: Trường hợp người nộp thuế chậm thông báo thay đổi tài khoản mở tại Ngân hàng Thương mại hoặc Tổ chức tín dụng (là thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế) so với thời hạn quy định đã làm cho Cục thuế Đà Nẵng lúng túng. Cục thuế Đà Nẵng không biết hành vi này có vi phạm hành chính về thuế hay không. Để giải quyết vấn đề vướng mắc đó thì Tổng cục Thuế có công văn số 2864/TCT-CS trả lời123. Theo công văn số 2864/TCT-CS căn cứ quy định tại Điều 9 Thông tư số 156/2013/TT-BTC và Điều 7 Thông tư số 166/2013/TT-BTC người nộp thuế chậm thông báo thay đổi tài khoản mở tại Ngân hàng Thương mại hoặc Tổ chức tín dụng (là thông tin trong hồ sơ đăng ký thuế) so với thời hạn quy định thì thuộc hành vi xử phạt vi phạm hành chính về thuế và bị xử phạt theo quy định. Và đây cũng là 121 Công văn của Tổng cục thuế, Tổng cục Hải quan không phải là văn bản quy phạm pháp luật. Xem Điều 2 Luật ban hành văn bản quy bản quy phạm pháp luật năm 2008. 122 Báo Hải quan điện tử, Vướng khi triển khai một số quy định về xử phạt vi phạm hành chính, http://www.baohaiquan.vn/pages/vuong-khi-trien-khai-mot-so-quy-dinh-ve-xu-phat-vi-pham-hanh-chinh .aspx, [truy cập ngày 11/10/2014]. 123 Công văn số 2864/TCT-CS ngày 28/7/2014 của Tổng cục Thuế trả lời vướng mắc về quản lý thuế, thuế thu nhập doanh nghiệp và xử lý vi phạm hành chính về thuế. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  67  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế cách giải thích thống nhất cho các cơ quan thuế cấp dưới biết để áp dụng trong thực tế nếu phát sinh trường hợp tương tự. Ví dụ 3: Trường hợp của Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh xác định hành vi vi phạm về hồ sơ thanh khoản của Công ty trách nhiệm hữu hạn ABAN Việt Nam. Theo vụ việc thì công ty này đã khai báo định mức sản phẩm có tỷ lệ hao hụt là 3% khi mở tờ khai xuất khẩu. Tuy nhiên thực tế lại có tỷ lệ hao hụt là 0% nhưng công ty đã xin khai bổ sung để nộp thuế cho phần nguyên phụ liệu thừa do xây dựng định mức cao hơn thực tế sử dụng. Về trường hợp này, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đã phân vân khi không biết xử phạt theo Khoản 1 hay Điểm d Khoản 2 Điều 8 Nghị định số 127/2013/NĐ-CP. Vì cơ quan này cho rằng nếu áp dụng Điểm d Khoản 2 Điều 8 thì đúng hành vi nhưng không phù hợp do doanh nghiệp tự phát hiện và khai bổ sung. Trong khi đó, Khoản 1 Điều 8 quy định đối với khai bổ sung hồ sơ khai thuế mà hồ sơ thanh khoản cũng là hồ sơ có liên quan đến thuế. Cuối cùng, Cục Hải quan Thành phố cho rằng áp dụng Khoản 1 Điều 8 của Nghị định là phù hợp124. Thực trạng hiện nay một số doanh nghiệp nước ngoài bỏ vốn trực tiếp vào đầu tư tại Việt Nam, thường được gọi là là doanh nghiệp FDI (Foreign Direct Investment) kinh doanh nhiều ngành nghề khác nhau có dấu hiệu vi phạm pháp luật thuế. Các doanh nghiệp này liên tục báo lỗ trong nhiều năm liền để không phải nộp hoặc nộp rất ít thuế thu nhập doanh nghiệp. Hiện tượng này theo các nhà chuyên môn gọi là chuyển giá. Mục đích của hiện tượng chuyển giá là tối thiểu hóa số thuế phải nộp cho ngân sách nhà nước, tăng lợi nhuận tối đa cho doanh nghiệp. Đây là một thủ thuật của một số doanh nghiệp FDI và ngay cả một số doanh nghiệp trong nước để tránh thuế thu nhập doanh nghiệp gây thất thu cho ngân sách nhà nước một khoản tiền thuế tương đối lớn. Tuy vậy trong nước lại không có biện pháp hữu hiệu, cụ thể để xử lý đối với các doanh nghiệp này. Một trong những vướng mắc có thể kể ra là thiếu hành lang pháp lý để chống chuyển giá dù biết rằng các doanh nghiệp này đã tìm cách “tránh thuế, né thuế” nhưng các cơ quan chức năng vẫn không xử lý được vì thiếu chứng cứ làm cơ sở xử lý theo quy định pháp luật125. Đó là lý do không thể áp dụng các biện pháp xử lý VPHC cho các chủ thể này. Hơn nữa việc tìm ra chứng cứ vi phạm của các doanh nghiệp này là không đơn giản bởi vì các số liệu của doanh nghiệp chuyển giá thường nằm ở nước ngoài, về điều này cơ quan chức năng muốn thu thập cũng rất khó khăn nhất là chứng cứ ở các nước 124 Đảo Lê, Báo Hải quan, Vướng trong xử lý vi phạm hành chính, http://www.baohaiquan.vn/pages/vuongtrong-xu-ly-vi-pham-hanh-chinh.aspx, [truy cập ngày 27/9/2014]. 125 Tại điểm e Khoản 1 Điều 37 Luật Quản lý Thuế có một quy định có thể được áp dụng là căn cứ quan trọng để ấn định thuế và xử lý vi phạm thuế đối với hành vi chuyển giá. Nhưng như thế là quá ít ỏi chưa tạo được hành lang pháp lý đầy đủ để xử lý hành chính hành vi này. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  68  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế mà nước ta không ký kết các hiệp định trao đổi thông tin về thuế. Vả lại, trong các cơ quan thuế ở Việt Nam hiện nay không có bộ phận chuyên trách đảm nhiệm việc thu thập thông tin, điều tra về đối tượng có nghi vấn chuyển giá. Bên cạnh đó, những người làm công tác quản lý thuế qua nhiều trường hợp cụ thể đã đưa ra nhận định nghi ngờ rằng đã có sự tiếp tay từ phía cơ quan kiểm toán độc lập, của đội ngũ am hiểu pháp luật thuế để tư vấn cho các chủ thể này126. Tuy nhiên pháp luật hiện hành lại chưa ràng buộc rõ ràng trách nhiệm giữa các cơ quan kiểm toán đối với báo cáo kiểm toán của doanh nghiệp. Vì thế không ít các trường hợp các doanh nghiệp này không hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế mà vẫn hợp pháp, còn đối với các cơ quan kiểm toán thì họ dường như vô sự vì muốn tìm được chứng cứ vi phạm để xử lý là vô cùng khó khăn. Hành vi tránh thuế với mục đích gây thất thu cho ngân sách và có bản chất là sự lợi dụng chính sách thuế để không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế thực chất là hành vi gián tiếp vi phạm pháp luật127. Như vậy, đây là một kẻ hở của pháp luật cần hoàn thiện để xử lý các đối tượng này không làm thất thu cho ngân sách nhà nước và tạo ra sự công bằng cho các đối tượng nộp thuế. Như đã phân tích số vụ VPHC về thuế thì nhiều mà trường hợp bị áp dụng biện pháp xử lý, phát hiện thì hạn chế. Công tác xử lý VPHC về thuế còn nhiều bất cập, thiếu biện pháp quản lý hiệu quả. Điển hình là các loại thuế từ thu nhập phát sinh của cá nhân là một trong những loại thuế khó kiểm soát. Vì người nộp thuế thu nhập cá nhân, nhất là những người làm nghề lưu động hoặc buôn bán tự do thì khó mà biết được thực tế thu nhập của họ là bao nhiêu. Nếu biết được thì cũng qua tự khai báo của người nộp thuế, mà người nộp thuế thường có tâm lý muốn tối thiểu số thuế phải nộp dẫn đến khai báo không trung thực. Đây là hành vi vi phạm pháp luật thuế phổ biến nhưng các cơ quan quản lý thuế khó có thể phát hiện được để xử lý hành chính theo quy định của pháp luật thuế. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm giảm một khoản thu cho ngân sách nhà nước. Về đội ngũ cán bộ, công chức quản lý thuế cũng như xử lý các vi phạm về thuế còn hạn chế về năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Vẫn còn nạn bảo kê, tham nhũng trong ngành Thuế làm cho công tác đấu tranh xử lý vi phạm chưa đạt được kết quả cao128. Việc nhận diện các hành vi vi phạm pháp luật về thuế còn nhiều trường hợp chưa chính xác dẫn đến ra quyết định xử phạt nhưng không đúng 126 Theo dddn.com.vn, Thanh tra thuế: Cuộc chiến gian nan, http://tapchitaichinh.vn/Nganh-Thue-hoi-nhapva-phat-trien/Thanh-tra-thue-Cuoc-chien-gian-nan/53287.tctc, [truy cập ngày 09/10/2014]. 127 Lê Thị Nguyệt Châu, Lê Huỳnh Phương Chinh: Tập bài giảng Pháp luật tài chính nhà nước, Khoa Luật, Trường Đại học Cần Thơ, 2010, tr. 74. 128 Thu Hằng, Vẫn có nạn bảo kê cho các vi phạm về thuế, http://www.baohaiquan.vn/pages/van-co-nanbao-ke-cho-cac-vi-pham-ve-thue.aspx [truy cập ngày 30/10/2014] GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  69  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế với hành vi vi phạm129. Do đó là cơ hội cho đối tượng vi phạm pháp luật thuế ngang nhiên qua mặt cơ quan chức năng làm thất thu tiền thuế cho ngân sách nhà nước hoặc những quyết định không đúng của cán bộ, công chức quản lý thuế đã làm giảm lòng tin của người nộp thuế vào cơ quan thu thuế. Như đã biết vai trò, năng lực của con người được nâng cao thì hiệu quả cho công việc mang lại cũng cao hơn. Công tác xử lý VPHC hiện nay còn có nhiều vướng mắc, khó khăn phát sinh một phần cũng từ một số cán bộ, công chức yếu kém này. Một hạn chế nữa trong xử lý VPHC về thuế hiện nay là sự phối hợp giữa cơ quan quản lý thuế và các cơ quan hữu quan chưa chặt chẽ, nhất là chưa đạt được sự đồng thuận cao trong công tác phối hợp và phát hiện ra hành vi VPHC về thuế. Tuy đã có những vụ việc được phát hiện với số thuế truy thu rất lớn và số tiền phạt cũng rất cao nhưng như phân tích thì đây cũng chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm”. Lĩnh vực thuế bao trùm lên hầu hết mọi mặt đời sống xã hội, vì thế nếu chỉ giao cho cơ quan quản lý thuế thì không thể nào hoàn thành công tác thu ngân sách từ thuế cũng như công tác đấu tranh, xử lý vi phạm pháp luật thuế. Nhiều trường hợp một mình cơ quan quản lý thuế không thể tự mình phát hiện ra hành vi vi phạm mà phải cần tới nhiều cơ quan khác để xử lý thì mới có hiệu quả. Bên cạnh đó một vấn đề cần quan tâm là cơ sở vật chất, trang thiết bị quản lý thuế của cơ quan thuế, cơ quan hải quan. Tuy các cơ sở vật chất, trang thiết bị này được đầu tư theo hướng hiện đại nhưng vẫn còn hạn chế, từ đó làm cho việc quản lý về thuế gặp rất nhiều khó khăn. Những năm gần đây việc trang bị các thiết bị, phương tiện hiện đại để quản lý thuế đã được triển khai nhưng vẫn còn nhiều khó khăn trong việc kiểm soát một số loại thuế. Với tốc độ phát triển khoa học kỹ thuật như hiện nay thì cần nâng cao quản lý thuế bằng công nghệ thông tin hiện đại hơn. Điều đó giúp giải quyết được những loại thuế khó thu và hỗ trợ cho công tác xử lý vi phạm, điển hình như trong lĩnh vực kinh doanh bán lẽ, kinh doanh trực tuyến hay mua bán qua mạng, giao dịch hợp đồng qua mạng nói chung là thương mại điện tử. Bởi vì nếu không có sự quản lý chặt chẽ bằng công nghệ hiện đại thì những trường hợp này khi phát hiện được cũng khó xử lý vì thiếu căn cứ chứng minh hành vi vi phạm cũng như việc tìm đối tượng trên mạng để xử lý là không dễ. Thực tế hiện nay vẫn còn vướng về thẩm quyền khi xử lý VPHC về thuế giữa cơ quan quản lý thuế và cơ quan chuyên ngành trong biện pháp xử lý tang vật vi phạm hành chính về thuế trong lĩnh vực hải quan. Theo nguyên tắc khi xử lý vi phạm hành chính thì mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp 129 Trường hợp vi phạm của Công ty cổ phần Nhựa Bình Minh đã nêu, sau đó Công ty này đã khiếu nại lên Tổng cục Thuế và Cơ quan này đã ra quyết định không phạt hành vi chậm nộp tiền thuế và chấp nhận giảm số tiền phạt 42 tỷ đồng trong tổng số tiền xử lý vi phạm. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  70  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế thời và phải bị xử lý nghiêm minh. Tuy nhiên trên thực tế thì việc xử lý lại rất chậm và gây nhiều lúng túng cho cơ quan phát hiện hành vi vi phạm. Lấy ví dụ trường hợp của Cục Hải quan Bình Dương khi phát hiện lô hàng không khai báo thuế sau khi kiểm tra của Công ty cổ phần Thiết bị dầu khí phía Nam130. Vì là hàng đồ chơi trẻ em nên Cục Hải quan Bình Dương đã báo cáo lên Bộ Tài chính làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ để thống nhất hướng xử lý. Nhưng gần hết thời hiệu xử phạt mà vẫn chưa thấy có ý kiến chỉ đạo của cấp trên, điều đó đang làm cho Cục Hải quan Bình Dương không biết xử lý như thế nào cho phù hợp. Ngoài ra, một số biện pháp xử lý chưa đủ sức răn đe, số tiền xử phạt hoặc tiền lãi chậm nộp còn ít. Điều đó dẫn đến đối tượng vi phạm xem thường pháp luật, cố tình VPPL về thuế. Thí dụ, biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm chậm nộp tiền thuế với mục đích toan tính về lợi ích kinh tế của đối tượng nộp thuế bằng việc chấp nhận các biện pháp xử lý của Nhà nước để thụ hưởng các giá trị kinh tế do việc chiếm dụng khoản nợ thuế trong một thời hạn nhất định131. Bên cạnh đó, các con số thống kê cho thấy việc các doanh nghiệp vi phạm pháp luật về thuế thường có số tiền rất lớn, tuy vậy cũng chỉ xử phạt vi phạm hành chính các doanh nghiệp này theo quy định. Vì thế không ít doanh nghiệp “sẵn sàng” vi phạm vì lợi nhuận nếu bị phát hiện xử lý thì cũng chỉ mất một khoản tiền phạt theo quy định pháp luật. Đây là hai trong số rất nhiều trường hợp cho thấy cần tăng nặng mức phạt hành chính đối với các đối tượng cố ý vi phạm với mục đích bất chấp pháp luật để thu được lợi ích cao nhất. 2.5.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính về thuế Hành vi VPHC về thuế sẽ luôn diễn ra cùng với hoạt động thu thuế của Nhà nước vì bản chất của nó. Khi nào Nhà nước còn thu thuế thì sẽ còn có hành vi VPHC về thuế xảy ra do động cơ của hành vi vi phạm pháp luật thuế luôn tồn tại khi Nhà nước thu thuế, đó là tâm lý của người nộp thuế luôn muốn giảm nghĩa vụ thuế của mình. Dẫu biết rằng đây là một tồn tại của xã hội nhưng để duy trì trật tự quản lý xã hội thì các hành vi vi phạm pháp luật về thuế nói chung và các hành vi vi phạm hành chính về thuế nói riêng phải bị ngăn chặn và xử lý kịp thời, hiệu quả. Hành vi VPHC về thuế sẽ giảm bớt nếu hoạt động quản lý thuế đạt hiệu quả cao. Vì thế để tăng tính chủ động cho cơ quan quản lý thuế trong công tác xử lý vi phạm hành chính về thuế, cũng như tăng tính tuân thủ pháp luật của người nộp thuế cần thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp sau: 130 Đảo Lê, Báo Hải quan, Vướng trong xử lý vi phạm hành chính, http://www.baohaiquan.vn/pages/vuongtrong-xu-ly-vi-pham-hanh-chinh.aspx, [truy cập ngày 27/9/2014]. 131 Nguyễn Ngọc Sơn: Góp ý về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Quản lý thuế, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, http://www.nclp.org.vn/ban_ve_du_an_luat/gop-y-veluat-sua-doi-bo-sung-mot-so-dieu-luat-quan-ly-thue/, [truy cập ngày 10/11/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  71  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế Một là, trong việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế cần bám sát thực tiễn, phù hợp với cuộc sống của người nộp thuế. Trước khi ban hành cần phải rà soát thật kỹ những nội dung của văn bản ban hành, các quy định trong văn bản phải đồng bộ tạo cách hiểu chung thống nhất. Các quy định này khi áp dụng vào thực tiễn thì sẽ giảm thiểu những vướng mắc phát sinh. Làm được như vậy sẽ tăng cường hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật. Đây cũng là giải pháp về mặt lập pháp tuân thủ quy định chặt chẽ những quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản pháp luật liên quan. Hai là, cần ban hành Luật Chống chuyển giá, quy định chi tiết các dấu hiệu của hành vi chuyển giá. Đây là hành lang pháp lý quan trọng để chống chuyển giá ở Việt Nam. Do hoạt động chuyển giá là hoạt động của doanh nghiệp nên việc luật hóa hoạt động này tạo căn cứ pháp lý quan trọng trong việc xử lý VPHC đối với hành vi này. Quy định này cũng phù hợp với thực tiễn nhiều nước trên thế giới132. Hành vi chuyển giá là một hành vi vi phạm rất tinh vi nhưng không phải không thể phát hiện. Có nhiều cách để phát hiện doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá như là có sự bất hợp lý về giá cả của nguyên vật liệu đầu vào, doanh nghiệp báo lỗ nhiều năm lên tục. Ngoài ra còn có thể lắng nghe ý kiến của các chuyên gia để nhận diện các hành vi chuyển giá133. Từ đó xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra toàn diện để phát hiện hành vi làm cơ sở cho việc xử lý. Có thể nghiên cứu thành lập bộ phận tình báo thuế thuộc Tổng cục Thuế để thu thập thông tin quản lý thuế trong nước và quốc tế134. Trước mắt cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan nước ngoài thông qua Cơ quan ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài nhằm thu thập thông tin, chứng cứ của đối tượng có dấu hiệu chuyển giá để làm căn cứ xử lý theo quy định của pháp luật. Nếu có biện pháp xử lý VPHC đối với hành vi chuyển giá thì sẽ tăng thu cho ngân sách nhà nước cũng như đảm bảo công bằng cho các chủ thể kinh doanh, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong nước. Ba là, tăng cường hiệu quả trong công tác quản lý thanh tra, kiểm tra và xử lý VPHC về thuế theo phương pháp hiện đại. Ví dụ như, đối với thuế thu nhập cá nhân cần xiết chặt khâu khai báo, có thể cấp cho những cá nhân có thu nhập phát sinh từ những công việc di chuyển nhiều mã số thuế để quản lý. Nếu cá nhân này 132 Xem: Hà Hương Lan, Chống chuyển giá: Những bài học từ Trung Quốc, Trường bồi dưỡng cán bộ Bộ Tài chính, http://mof.gov.vn/portal/page/portal/mof_vn/1370586?pers_id=2177079&item_id=95031134&p_ details=1, [truy cập ngày 09/10/2014]. 133 Phan Hữu Thắng: Nhận biết dấu hiệu chuyển giá, http://baodautu.vn/nhan-biet-dau-hieu-chuyengia.html, [truy cập ngày 09/5/2014]. 134 Lê Xuân Trường: Chống chuyển giá ở Việt Nam: Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và các điều kiện thực hiện, http://www.tapchitaichinh.vn/Nghien-cuu-trao-doi/Chong-chuyen-gia-o-Viet-Nam-Tiep-tuchoan-thien-khung-phap-ly-va-cac-dieu-kien-thuc-hien/5672.tctc, [truy cập ngày 09/5/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  72  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế không tự nguyện nộp thuế thu nhập cá nhân theo quy định thì có thể gởi giấy báo, phiếu phạt đến tận nhà riêng hoặc nơi cư trú của cá nhân đó, nếu đến lần thứ hai mà không tự nguyện nộp thuế đúng quy định thì xem như cố ý vi phạm, có hành vi trốn tránh. Khi đó Cơ quan thuế sẽ có biện pháp xử lý thích hợp. Các biện pháp xử lý có thể đăng trên trang thông tin điện tử ngành Thuế hoặc đăng báo, nếu cá nhân đó cố tình lẩn tránh thì có thể liên hệ với ngân hàng nơi cá nhân đó có tài khoản để truy thu tiền thuế. Đồng thời cũng cần tuyên dương, khen thưởng những cá nhân hoàn thành đúng, đủ số thuế phải nộp để làm gương cho những người nộp thuế khác học tập. Đây là biện pháp làm cho người nộp thuế thấy được ích lợi của việc nộp thuế, việc nộp thuế đối với họ không còn là gánh nặng nữa mà là một việc làm mang lại nhiều lợi ích cho xã hội, cho đất nước. Hơn nữa làm cho họ thấy việc vi phạm pháp luật về thuế là không cần thiết, có thể ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp, danh dự bản thân. Biện pháp này thực ra đã có một số nước trên thế giới áp dụng và mang lại hiệu quả trong việc quản lý thuế. Điển hình là mô hình nộp thuế, quản lý thuế, xử lý vi phạm pháp luật thuế của Singapore135. Bốn là, nâng cao năng lực của cán bộ, công chức ngành thuế. Phải đào tạo đội ngũ quản lý thuế ngày càng có nghiệp vụ vững vàng trong công tác chuyên ngành. Đội ngũ này không chỉ có kiến thức chuyên môn về thuế mà còn bổ sung, bồi dưỡng thêm kiến thức kế toán, kiểm toán và những kiến thức chuyên môn khác có liên quan. Để việc thi hành công tác nghiệp vụ của những cán bộ, công chức này là niềm tin cho cơ quan quản lý thuế, tạo sự công bằng trong việc xử lý hành chính thuế đúng người đúng hành vi. Vì thế cần đầu tư vào đội ngũ làm công tác từ thu thuế đến xử lý vi phạm nhiều hơn nữa. Bắt đầu từ việc tuyển chọn người làm công tác quản lý thuế đến việc đào tạo nâng cao khả năng nghiệp vụ, cần thiết cử cán bộ đến các nước có sự quản lý thuế tốt để học hỏi kinh nghiệm về áp dụng vào thực tiễn trong nước. Bên cạnh đó cũng cần tuyên dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích trong việc xử lý vi phạm, có chế độ đãi ngộ cho người làm công tác xử lý vi phạm hành chính thuế. Việc làm đó vừa nâng cao hiệu quả quản lý thuế, tạo sự an tâm cho cán bộ, công chức ngành thuế cũng như trong công tác xử lý vi phạm lại vừa bắt kịp xu hướng của thời đại, nhất là thời đại công nghệ thông tin, số hóa như hiện nay. Một vấn đề nữa là không ngừng làm trong sạch đội ngũ thu thuế. Vì không ít trường hợp người nộp thuế vẫn ngang nhiên vi phạm pháp luật về thuế là do có sự tiếp tay của đội ngũ này. Cần thiết có biện pháp xử lý thật mạnh đối với người làm công tác thu thuế có hành vi tham nhũng, nhận hối lộ để 135 Xem: Nghiêm Hằng, Kinh nghiệm thu thuế của Singapore hiện nay, Nguồn tin: TC Thuế Trung Quốc, http://vnclp.gov.vn/ct/cms/Lists/ThongTinThamKhao/View_Detail.aspx?ItemID=77, [truy cập ngày 16/9/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  73  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế mang tính răn đe, giáo dục. Qua đó cũng làm cho công tác xử lý vi phạm đạt hiệu quả tạo được uy tín cho cơ quan thuế vừa tạo niềm tin cho những người nộp thuế. Năm là, cần tăng cường việc quản lý thuế bằng các phương tiện quản lý hiện đại. Điển hình như việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hải quan, trong quản lý rủi ro về thuế, trong việc cập nhật các thông tin về các đối tượng nghi vấn có nhiều khả năng vi phạm pháp luật về thuế. Các phương tiện quản lý hiện đại không những giúp cho việc quản lý thuế được dễ dàng, chính xác mà còn tránh thất thoát cho ngân sách nhà nước những khoản thuế khó kiểm soát. Việc lưu trữ hồ sơ thuế bằng công nghệ thông tin vừa gọn nhẹ lại vừa nhanh chóng khi cần truy xuất thông tin về đối tượng vi phạm. Điều đó giúp cơ quan thuế kịp thời quản lý rủi ro đối với những đối tượng có nguy cơ cao trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế. Hơn nữa quản lý bằng công nghệ thông tin còn giúp cho việc thi hành các biện pháp cưỡng chế quyết định hành chính về thuế được dễ dàng, nhất là biện pháp trừ tài khoản gửi trong ngân hàng. Sáu là, ban hành các chính sách thuế phù hợp với cuộc sống, ban hành những đạo luật về thuế mang tính ổn định. Vì theo phản ánh của người nộp thuế thì chính sách thuế luôn thay đổi liên tục làm cho người nộp thuế không kịp “thích nghi” dễ dẫn đến các hành vi VPHC về thuế. Cần rà soát lại trường hợp nợ tiền thuế do hoàn cảnh khó khăn đối với hộ gia đình, cá nhân nợ thuế để có hướng xử lý thỏa đáng. Về việc xóa nợ cho người nộp thuế cần quy định lại trường hợp cụ thể, dễ thực hiện trong thực tế. Tránh tình trạng không thu được thuế cũng không cũng không xử lý hành chính được trọn vẹn như trường hợp tại Thông tư số 179/2013/TT-BTC với những điều kiện đưa ra thì khó mà xóa hết nợ thuế, tiền phạt của hộ gia đình, cá nhân đang gặp khó khăn136. Đồng thời tiến hành tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức pháp luật thuế cho các đối tượng nộp thuế. Việc tuyên truyền, giáo dục có ý nghĩa rất quan trọng, vì qua tuyên truyền mọi người sẽ hiểu hơn về pháp luật thuế. Từ đó đối tượng nộp thuế sẽ chủ động tuân thủ pháp luật thuế hơn, ngược lại khi vi phạm thì việc xử lý tránh được khiếu kiện hành chính của đối tượng vi phạm. Bảy là, cần có sự phối hợp có hiệu quả hơn nữa của các cơ quan có thẩm quyền, của mọi người dân với cơ quan quản lý thuế. Như đã phân tích ở phần vướng mắc việc phát hiện các hành vi vi phạm hành chính thuế nói riêng cũng như các hành vi vi phạm pháp luật thuế nói chung là không dễ dàng. Các vụ việc được phát hiện do sự phối hợp của nhiều cơ quan ban ngành nhất là ngành Công an và 136 Thông tư số 179/2013/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 17/01/2014. Tính đến tháng 9 năm 2014 trong số 204.249 hộ gia đình, cá nhân có đề nghị xóa nợ thì chỉ có 12.411 trường hợp (chiếm trên 6%) được xem xét xóa nợ thuế, tiền phạt, số còn lại do không đáp ứng đủ điều nên đang chờ hướng dẫn giải quyết sau. Xem: baohaiquan.vn, 204.249 hộ gia đình, cá nhân đang chờ xóa nợ thuế, http://tapchitaichinh.vn/Binh-luanchinh-sach/204249-ho-gia-dinh-ca-nhan-cho-xoa-no-thue/53285.tctc, [truy cập ngày 12/9/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  74  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế ngành Thuế là chủ yếu. Tuy nhiên ngành Công an có những vai trò chức năng riêng do đó để tạo thuận lợi trong công tác đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật thuế cần thiết thành lập cơ quan điều tra chuyên trách trong các cơ quan thuế. Điều đó tạo thuận lợi cho việc phát hiện, xử lý được thuận lợi đúng chuyên môn và thẩm quyền giống như Cục điều tra chống buôn lậu thuộc Tổng cục Hải quan. Việc phối hợp có hiệu quả giữa cơ quan có thẩm quyền với cơ quan thu thuế còn giúp giải quyết nhanh chóng vụ việc vi phạm. Điều này tránh được tình trạng cơ quan quản lý thuế chờ đợi xử lý trong thời gian dài đối với một vụ việc vì không có thẩm quyền giải quyết các biện pháp thuộc trách nhiệm của cơ quan khác. Tóm lại qua Chương này thấy được các quy định của pháp luật trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế. Với các giải pháp nêu ra có thể làm giảm thiểu những hành vi vi phạm hành chính về thuế. Tuy nhiên yếu tố then chốt nhất để giảm các vụ việc vi phạm hành chính về thuế chính là tính tuân thủ pháp luật về thuế của đối tượng nộp thuế. Vì thế yêu cầu đặt ra là cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về thuế, điều đó giúp Cơ quan quản lý thuế nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý thuế. Về phần người nộp thuế cũng sẽ tuân thủ pháp luật thuế được tốt hơn, giảm được các vụ việc vi phạm pháp luật về thuế. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  75  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế KẾT LUẬN Hành vi vi phạm pháp luật về thuế nói chung và hành vi vi phạm hành chính về thuế nói riêng luôn tồn tại song hành với hoạt động thu thuế của Nhà nước. Có thể nói, Nhà nước còn đánh thuế thì sẽ còn tồn tại hành vi VPHC về thuế do động cơ của hành vi luôn tồn tại khi Nhà nước thu thuế, đó là mong muốn giảm nghĩa vụ thuế của người nộp thuế. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là các cơ quan quản lý thuế thụ động chấp nhận mà không ngăn chặn và xử lý các hành vi lẩn tránh trách nhiệm nộp thuế. Hiểu được lý luận về các hành vi vi phạm hành chính về thuế cũng như những biểu hiện của các hành vi ấy ra thế giới khách quan giúp cho các cơ quan quản lý thuế có thêm nhiều giải pháp để giảm thiểu đến mức thấp nhất các hành vi VPHC về thuế phát sinh trong quá trình quản lý nhà nước về thuế. Việc xử lý vi phạm hành chính về thuế hiện nay về cơ bản đã đáp ứng được tình hình kinh tế - xã hội trong nước, đảm bảo được ngân sách nhà nước cũng như an ninh tài chính quốc gia. Tuy nhiên theo xu hướng phát triển của thế giới hiện nay thì công tác quản lý thuế cũng như trong công tác xử lý vi phạm hành chính về thuế sẽ ngày càng khó khăn hơn cho các cơ quan thu ngân sách bởi vì các hành vi vi phạm pháp luật về thuế sẽ ngày càng tinh vi hơn, khó phát hiện và khó nhận diện hơn. Vì thế ngoài việc tuyên truyền sâu rộng hơn nữa các quy định của pháp luật về thuế cho các đối tượng có liên quan thì các cơ quan quản lý thuế phải không ngừng nâng cao hơn nữa năng lực trong việc quản lý các loại thuế mà nhà nước giao. Công tác xử lý vi phạm hành chính về thuế phải đi đôi với công tác giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ của người nộp thuế. Không một cơ quan quản lý thuế nào cũng muốn xử lý được thật nhiều vụ việc vi phạm hành chính về thuế mà luôn muốn rằng người nộp thuế phải tự nguyện thực hiện nghĩa vụ của mình. Muốn được như vậy cần có những chính sách thuế phù hợp với cuộc sống, tạo tâm lý thoải mái cho người nộp thuế từ tất cả các khâu thu thuế. Ngoài ra, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính về thuế theo hướng hiện đại vừa tinh gọn vừa hiệu quả. Bên cạnh đó cũng cần có những biện pháp xử lý thích hợp nếu người nộp thuế không thực hiện đúng quy định của pháp luật về thuế. Một xã hội tiến bộ khi mà ở đó người nộp thuế tự ý thức rằng: “Thuế là thứ mỗi người phải nộp cho một xã hội văn minh”137. Làm được như vậy không những sẽ giảm thiểu việc vi phạm pháp luật về thuế mà còn làm cho các đạo luật về thuế thực sự đi vào đời sống mỗi người dân. Từ đó tạo đà phát triển cho đất nước thực hiện được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh./. 137 Đây là câu nói đầy tính triết lý của Oliver Wendell Holmes (1841-1935), Thẩm phán Hoa Kỳ. Câu nói này từng được ghi trên tòa nhà trụ sở Sở Thuế vụ (IRS) của Mỹ. (người viết sưu tầm qua Internet) GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  76  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO   DANH MỤC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT 1. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. 2. Bộ luật Dân sự năm 2005. 3. Bộ luật Hình sự năm 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009. 4. Luật Hải quan năm 2001 được sửa đổi, bổ sung năm 2005. 5. Luật Ngân sách nhà nước năm 2002. 6. Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012. 7. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008. 8. Luật Sử dụng đất phi nông nghiệp năm 2010. 9. Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012. 10. Quyết định số 113/2002/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 04 tháng 9 năm 2002 về việc chuyển Tổng cục Hải quan vào Bộ Tài chính. 11. Nghị định số 60/2003/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 06 tháng 6 năm 2003 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật ngân sách nhà nước. 12. Nghị định số 83/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 22 tháng 7 năm 2013 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế. 13. Nghị định số 127/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 15 tháng 10 năm 2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong lĩnh vực hải quan. 14. Nghị định số 129/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 16 tháng 10 năm 2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. 15. Thông tư số 116/1999/TT-BTC ngày 24 tháng 9 năm 1999 của Bộ Tài chính hướng dẫn về cơ cấu bộ máy Chi cục Thuế và Hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thi trấn. 16. Thông tư số 156/2013/TT-BTC ngày 06 tháng 11 năm 2013 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quản lý thuế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế và Nghị định số 83/2013/NĐ-CP ngày 22/7/2013 của Chính phủ. 17. Thông tư số 166/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 15 tháng 11 năm 2013 quy định chi tiết về xử phạt vi phạm hành chính về thuế. 18. Thông tư số 190/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 12 tháng 12 năm 2013 quy định chi tiết thi hành Nghị định số 127/2013/NĐ-CP ngày 15 tháng 10 năm 2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính trong lĩnh vực hải quan. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu i SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 19. Thông tư số 215/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 31 tháng 12 năm 2013 hướng dẫn về cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. 20. Thông tư số 179/2013/TT-BTC ngày 02 tháng 12 năm 2013 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện xóa nợ tiền thuế, tiền phạt không có khả năng thu hồi phát sinh trước ngày 01 tháng 7 năm 2007.  DANH MỤC VĂN BẢN HÀNH CHÍNH 1. Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ ban hành ngày 02 tháng 01 năm 2014 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2014. 2. Công văn số 2864/TCT-CS của Tổng cục Thuế ban hành ngày 28 tháng 7 năm 2014 trả lời Cục thuế Thành phố Đà Nẵng về vướng mắc về quản lý thuế, thuế thu nhập doanh nghiệp và xử lý vi phạm hành chính về thuế.  DANH MỤC TÀI LIỆU SÁCH, BÁO, TẠP CHÍ 1. Hà Minh Lục: Chống gian lận, thất thu thuế: Thực trạng và giải pháp, Tạp chí tài chính nhà nước số 9 năm 2013. 2. Lưu Đức Tuyên, Thanh tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế TP. Hồ Chí Minh, Bài viết đăng trên Tạp chí tài chính số 9 năm 2014. 3. Lê Thị Nguyệt Châu, Lê Huỳnh Phương Chinh: Tập bài giảng Pháp luật tài chính nhà nước, Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2010. 4. Lê Xuân Trường: Hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế ở Việt Nam, Bài đăng trên Tạp chí tài chính số 9 năm 2014. 5. Lê Xuân Trường và Nguyễn Đình Chiến: Nhận diện các hành vi gian lận thuế, Tạp chí tài chính số 9 năm 2013. 6. Nguyễn Ngọc Điện: Một số vấn đề lý luận về các phương pháp phân tích luật viết, Nxb Tư pháp, 2006. 7. Phan Trung Hiền: Để hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb. Chính trị Quốc gia – Hà Nội, 2010. 8. Phan Trung Hiền: Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, phần II, Phương cách quản lý nhà nước, Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2009. 9. Phan Trung Hiền: Lý luận về nhà nước và pháp luật, quyển 1 và quyển 2, Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự Thật, Hà Nội, 2011. 10. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật thuế Việt Nam, Nxb. Tư pháp, 2007. 11. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật, Nxb. Tư pháp, 2005. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  ii  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế  DANH MỤC TRANG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ 1. Báo Hải quan điện tử, Vướng khi triển khai một số quy định về xử phạt vi phạm hành chính, http://www.baohaiquan.vn/pages/vuong-khi-trien-khai-mot-so-quy-dinh -ve-xu-phat-vi-pham-hanh-chinh .aspx, [truy cập ngày 11/10/2014]. 2. Baohaiquan.vn, 204.249 hộ gia đình, cá nhân đang chờ xóa nợ thuế, http://tapchitaichinh.vn/Binh-luan-chinh-sach/204249-ho-gia-dinh-ca-nhan-cho-xoano-thue/53285.tctc, [truy cập ngày 12/9/2014]. 3. Các số liệu thống kê lấy từ trang thông tin điện tử của Tổng Cục thống kê Việt Nam, Trang web truy cập: http://www.gso.gov.vn, [truy cập ngày 07/8/2014]. 4. Đảo Lê, Báo Hải quan, Vướng trong xử lý vi phạm hành chính, http://www.baohaiquan.vn/pages/vuong-trong-xu-ly-vi-pham-hanh-chinh.aspx, [truy cập ngày 27/9/2014]. 5. Hà Hương Lan, Chống chuyển giá: Những bài học từ Trung Quốc, Trường bồi dưỡng cán bộ Bộ Tài chính, http://mof.gov.vn/portal/page/portal/mof_vn /1370586? pers_id=2177079&item_id=95031 134&p_details=1, [truy cập ngày 09/10/2014]. 6. Lê Xuân Trường: Chống chuyển giá ở Việt Nam: Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và các điều kiện thực hiện, http://www.tapchitaichinh.vn/Nghien-cuu-traodoi/Chong-chuyen-gia-o-Viet-Nam-Tiep-tuc-hoan-thien-khung-phap-ly-va-cac-dieukien-thuc-hien/5672.tctc, [truy cập ngày 09/5/2014]. 7. Minh Loan, Trang tin tức VTC News, Xử phạt vi phạm thuế: phần nổi của tảng băng, Nguồn: http://vtc.vn/1-464338/kinh-te/xu-phat-vi-pham-thue-phan-noi-cuatang-bang.htm, [truy cập ngày 17/6/2014]. 8. Nghiêm Hằng, Kinh nghiệm thu thuế của Singapore hiện nay, Nguồn tin: TC Thuế Trung Quốc, http://vnclp.gov.vn/ct/cms/Lists/ThongTinThamKhao/View_ Detail.aspx?ItemID=77, [truy cập ngày 16/9/2014]. 9. Nguyễn Ngọc Sơn: Góp ý về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Quản lý thuế, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, http://www.nclp.org.vn/ban_ve_du_an_luat/gop-y-ve-luat-sua-doi-bo-sung-mot-sodieu-luat-quan-ly-thue/, [truy cập ngày 10/11/2014]. 10. Nguyễn Tấn Hảo và Phạm Văn Gòn: Những vấn đề rút ra từ công tác kiểm sát giải quyết vụ án hành chính trong lĩnh vực thuế, http://www.vksnd.hochiminhcitygov.vn/tintuc/Lists/Posts/Post.aspx?List=ad9f76af6b80-4ea2-a8be-93f18b9cad72&ID=120&Web=1eac1f4b-1d0d-4ae2-8f9ae7c7668e ac57, [truy cập ngày 29/5/2014]. 11. Phan Hữu Thắng, Nhận biết dấu hiệu chuyển giá, http://baodautu.vn/nhanbiet-dau-hieu-chuyen-gia.html, [truy cập ngày 09/5/2014]. 12. Quang Hùng, Báo Hải quan online, Công ty Cổ phần Thiết bị điện - Vinacomin bị truy thu trên 1,8 tỷ đồng, http://www.baohaiquan.vn/pages/cong-ty-co-phan-thietbi-dien-vinacomin-bi-truy-thu-tren-18-ti-dong.aspx, [truy cập ngày 18/9/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  iii  SVTH: Đỗ Vi Khánh Luận văn tốt nghiệp Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế 13. Thanh Huyền, “Võ quýt dày có móng tay nhọn”, Bài viết đăng trên báo Tài chính & Đầu tư số 11-2013, http://tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Vo-quytday-co-mong-tay-nhon/38384.tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. 14. Theo Báo baohaiquan.vn, Lao động nước ngoài nếu không kê khai thuế thu nhập cá nhân sẽ bị phạt, http://www.tapchitaichinh.vn/Chinh-sach-moi/Lao-dongnuoc-ngoai-khong-ke-khai-thue-thu-nhap-ca-nhan-se-bi-phat/52208.tctc, [truy cập ngày 07/8/2014]. 15. Theo Báo Tuổi trẻ, Buộc Tập đoàn Dầu khí nộp lại gần 11000 tỷ đồng, Nguồn: http://tapchitaichinh.vn/Thong-tin-doanh-nghiep/Buoc-Tap-doan-Dau-khi-nop-lai-ga n-11000-ty-dong/154 43.tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. 16. Theo dddn.com.vn, Thanh tra thuế: Cuộc chiến gian nan, http://tapchitaichinh.vn/Nganh-Thue-hoi-nhap-va-phat-trien/Thanh-tra-thue-Cuoc-ch ien-gian-nan/53287.tctc, [truy cập ngày 09/10/2014]. 17. Theo hanoimoi.com.vn, Thanh tra doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá, truy thu hơn 1.300 tỷ đồng, http://tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Thanh-tradoanh-nghiep-co-dau-hieu-chuyen-gia-truy-thu-hon-1300-ty-dong/54477.tctc, [truy cập ngày 12/10/2014]. 18. Theo Tạp chí thuế điện tử, Xử lý hơn 10000 vụ vi phạm pháp luật thuế, Nguồn: http://tapchitaichinh.gov.vn/Nganh-Thue-hoi-nhap-va-phat-trien/Xu-ly-hon-10000vu-vi-pham-phap-luat-thue/34533.tctc, [truy cập ngày 17/6/2014]. 19. Theo thoibaotaichinhvietnam.vn, Nhựa Bình Minh bị truy thu và phạt chậm nộp thuế gần 110 tỷ đồng, Nguồn: http://tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinhdoanh/Nhua-Binh-Minh-bi-truy-thu-va-phat-cham-nop-thue-gan-110-ty-dong/34364 .tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. 20. Theo vneconomy.com, 8 công ty sữa lớn bị ngân sách “đòi” gần 500 tỷ đồng, Nguồn: http://tapchitaichinh.vn/Thi-truong-Gia-ca/8-cong-ty-sua-lon-bi-ngan-sachdoi-gan-500-ty-dong/47806.tctc, [truy cập ngày 18/9/2014]. 21. Thu Hằng, Trang thông tin Hải quan online, Vẫn có nạn bảo kê cho các vi phạm pháp luật về thuế, Nguồn: http://www.baohaiquan.vn/pages/van-co-nan-baoke-cho-cac-vi-pham-ve-thue.aspx, [truy cập ngày 22/7/2014]. 22. Trang thông tin tài chính, Cục thuế Thành phố Hồ Chí Minh: thanh tra 726 hồ sơ truy thu và phạt 1049 tỷ đồng, http://www.tapchitaichinh.vn/Su-kien-Taichinh/Cuc-Thue-TP-Ho-Chi-Minh-thanh-tra-726-ho-so-truy-thu-va-phat-1094-tydong/51530.tctc, [truy cập ngày 07/8/2014]. 23. Trang thông tin tài chính, Tiếp tục đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra các hành vi gian lận, chiếm đoạt thuế, http://www.tapchitaichinh.vn/Phap-luat-Kinh-doanh/Tieptuc-day-manh-thanh-tra-kiem-tra-cac-hanh-vi-gian-lan-chiem-doat-thue/51144.tctc, [truy cập ngày 29/7/2014]. GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu  iv  SVTH: Đỗ Vi Khánh