BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI -------------- -------------- PHẠM THỊ THANH HÒA GIẢI PHÁP ðÁP ỨNG NHU CẦU KHUYẾN NÔNG CỦA HỘ NÔNG DÂN TRÊN ðỊA BÀN HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI – 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI -------------- -------------- PHẠM THỊ THANH HÒA GIẢI PHÁP ðÁP ỨNG NHU CẦU VỀ KHUYẾN NÔNG CỦA HỘ NÔNG DÂN TRÊN ðỊA BÀN HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành : KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Mã số : 60.62.01.15 Người hướng dẫn khoa học : TS. NGUYỄN TẤT THẮNG HÀ NỘI - 2013 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ học vị nào. Tôi xin cam ñoan giúp ñỡ cho việc thực luận văn ñã ñược cảm ơn thông tin trích dẫn luận văn ñã ñược rõ nguồn gốc. Tác giả Phạm Thị Thanh Hòa Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… i LỜI CẢM ƠN Trước hết với tình cảm chân thành lòng biết ơn sâu sắc xin gửi lời cảm ơn tới thầy: , người ñã ñịnh hướng, trực tiếp hướng dẫn ñóng góp ý kiến cụ thể cho kết cuối ñể hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế Phát triển nông thôn – Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội toàn thể thầy giáo, cô giáo ñã trực tiếp giảng dạy giúp ñỡ suốt trình học tập nghiên cứu. Cho phép ñược gửi lời cảm ơn tới UBND Tỉnh Bắc Gaing, Sở Nông nghiệp PTNT, Trung tâm Khuyến Nông Tỉnh Bắc Giang, UBND huyện Tân Yên, Trạm khuyến nông huyện Tân Yên ñã cung cấp số liệu, thông tin ñịa bàn tốt ñể thực luận văn. Xin cảm ơn giúp ñỡ, ñộng viên tất bạn bè, ñồng nghiệp, gia ñình người thân ñã ñiểm tựa tinh thần vật chất cho suốt thời gian học tập nghiên cứu hoàn thành luận văn. Hà Nội, ngày 30 tháng 05 năm 2013 Tác giả Phạm Thị Thanh Hòa Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… ii MỤC LỤC LỜI CAM ðOAN .i LỜI CẢM ƠN .i MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC BẢNG .vi DANH MỤC CÁC HÌNH .vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .viii 1. MỞ ðẦU .1 1.1. Tính cấp thiết ñề tài 1.2. Mục tiêu ñề tài 1.2.1.Mục tiêu chung .3 1.2.2.Mục tiêu cụ thể .3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu .3 1.4. ðối tượng phạm vi nghiên cứu. .4 1.4.1 ðối tượng nghiên cứu .4 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NHU CẦU KHUYẾN NÔNG .5 2.1. Cơ sở lý luận khuyến nông nhu cầu khuyến nông 2.1.1. Những lý luận khuyến nông 2.1.2. Sự cần thiết tác ñộng hoạt ñộng Khuyến nông 13 2.1.3 Nhu cầu khuyến nông 15 2.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng ñến nhu cầu khuyến nông .19 2.2 Cơ sở thực tiễn .23 2.2.1 Thực tiễn giới .23 2.2.2 Thực tiễn Việt Nam .25 2.2.3 Bài học kinh nghiệm .29 3. ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .31 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… iii 3.1. ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu .31 3.1.1. ðặc ñiểm tự nhiên huyện Tân Yên: 31 3.1.3 ðánh giá thuận lợi khó khăn từ ñặc ñiểm tự nhiên – xã hội huyện Tân Yên ñến hoạt ñộng nhu cầu khuyến nông .42 3.2 Phương pháp nghiên cứu .43 3.2.1. Chọn ñiểm nghiên cứu .43 3.2.2. Phương pháp thu thập tài liệu 44 3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu .45 3.2.4. Phương pháp phân tích 46 3.3. Hệ thống tiêu nghiên cứu 46 3.3.1. Chỉ tiêu nguồn nhân lực: bao gồm số lượng chất lượng CBKN 46 3.3.2. Chỉ tiêu kết hoạt ñộng khuyến nông 47 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 50 4.1 Thực trạng công tác khuyến nông huyện Tân Yên 50 4.1.1 Tổ chức mạng lưới khuyến nông huyện 50 4.1.2. Nguồn nhân lực trạm khuyến nông huyện Tân Yên .53 4.1.3 Thực trạng hoạt ñộng khuyến nông huyện Tân Yên 56 4.1.4.Phương thức hoạt ñộng tổ chức mạng lưới khuyến nông huyện Tân Yên 58 4.2 Thực trạng nhu cầu khuyến nông nông dân huyện Tân Yên .69 4.2.2 Nhu cầu tập huấn ñào tạo .76 4.2.3 Nhu cầu tham gia xây dựng ô trình diễn 81 4.3 Phân tích yếu tố ảnh hưởng tới nhu cầu khuyến nông nông dân 84 4.3.2 Trình ñộ văn hoá chủ hộ .86 4.3.3ðiều kiện kinh tế ngành nghề hộ 89 4.4. ðịnh hướng số giải pháp nhằm hoàn thiện phát triển công tác khuyến nông ñáp ứng nhu cầu nông hộ 91 4.4.1 ðịnh hướng .91 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… iv 4.4.2 ðề xuất giải pháp 93 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .100 5.1 Kết luận 100 5.2 Kiến nghị 101 5.2.1 ðối với nhà nước 101 5.2.2 ðối với quyền ñịa phương tổ chức khuyến nông ñang hoạt ñộng ñịa bàn .101 5.2.3 ðối với nông dân 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO .103 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. ðặc ñiểm ñịa hình huyện Tân Yên 32 Bảng 3.2. Tình hình sử dụng ñất ñai biến ñộng ñất ñai huyện Tân Yên giai ñoạn 2009-2011 .35 Bảng 3.3: Tình hình sở vật chất kỹ thuật huyện Tân Yên năm 2010 - 201138 Bảng 3.4. Tình hình dân số lao ñộng huyện Tân Yên năm 2009 – 2011 .40 Bảng .1: Nguồn nhân lực Trạm khuyến nông huyện Tân Yên năm 2011 .54 Bảng 4.2 Các hoạt ñộng chủ yếu trạm khuyến nông 58 Bảng 4.3 mô hình trình diễn trồng trọt huyện Tân Yên vụ xuân 2011 61 Bảng 4.4: kết số mô hình trình diễn lúa lai 61 Bảng Năng xuất lúa, lạc huyện 2009 - 2011 63 Bảng 4.6. Một số hình thức thông tin tuyên truyền ñược thể qua năm .65 Bảng 4.7: Hoạt ñộng tập huấn kỹ thuật năm 2009 – 2011 66 Bảng 4.8: tham gia người dân vào hoạt ñộng thông tin tuyên truyền 70 Bảng 4.9 ðánh giá hộ nông dân hoạt ñộng thông tin tuyên truyền 71 Bảng 4.10 Nhu cầu tiếp cận thông tin khuyến nông nông hộ .74 Bảng 4.11 ðánh giá hộ hoạt ñộng tập huấn, ñào tạo 77 Bảng 4.12 Nhu cầu tập huấn, ñào tạo nông hộ .80 Bảng 4.13 ðánh giá hộ hoạt ñộng xây dựng ô trình diễn 81 Bảng 4.14 Nhu cầu tham gia mô hình trình diễn hộ .83 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… vi DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Vai trò khuyến nông nghiệp PTNT Hình 2.2: Vai trò mối quan hệ việc nghiên cứu với nông dân Hình 2.3: Nhịp cầu thông tin quan nghiên cứu nông dân 10 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BVTV Bảo vệ thực vật CLBKN Câu lạc khuyến nông CNH – HðH Công nghiệp hóa, ñại hóa DVKN Dịch vụ khuyến nông HTX DVNN Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp KN Khuyến nông KNKL Khuyến nông khuyến lâm KNV Khuyến nông viên KNVCS Khuyến nông viên sở KTTB Kỹ thuật tiến KTV Kỹ thuật viên MHTD Mô hình trình diễn PTNT Phát triển nông thôn SXKD Sản xuất kinh doanh TBKT Tiến kỹ thuật Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… viii hoá hoạt ñộng khuyến nông hiểu theo nghĩa rộng triệt ñể chuyển giao phần lớn nhiệm vụ khuyến nông cho xã hội dân quản lý. Tuy nhiên, thực tế vai trò nông dân Tân Yên bị ñộng công tác khuyến nông. Về sách ñào tạo vậy, họ mong muốn ñược ñào tạo hợn hay nói cách khác họ cần ñược nâng cao lực vì: nhu cầu sóng ngày cao, tiến kỹ thuật ngày phát triển ñòi hỏi người tiếp thu phải có trình ñộ ñịnh nhu cầu quản lý sản xuất ngày cao. Bên cạnh kiến nghị người dân sách xã hội hoá khuyến nông sách ñào tạo sách tín dụng thị trường vấn ñề mà người dân cần ñược tạo ñiều kiện hơn. ðiều chứng tỏ, ñể khuyến nông làm chọn vai trò cầu nối quyền, khoa học kỹ thuật, dịch vụ xã hội với nông dân cần phải có quan tâm ñầu tư từ ban ngành ñoàn thể huyện. Các yếu tố ảnh hởng tới khuyến nông hộ nông dân nguồn lực sản xuất hộ, ñiều kiện kinh tế, giới, tuổi chủ hộ, trình ñộ chủ hộ, nhành nghề sản xuất. Trong ñó ñiều kiện kinh tế trình ñộ chủ hộ yếu tố ảnh hởng rõ nét nhất. 4.4. ðịnh hướng số giải pháp nhằm hoàn thiện phát triển công tác khuyến nông ñáp ứng nhu cầu nông hộ 4.4.1 ðịnh hướng ðể ñưa giải pháp nhằm hoàn thiện phát triển công tác khuyến nông ñáp ứng nhu cầu nông hộ huyện Tân Yên, vào tình hình thực tế ñịa phương, thực trạng công tác khuyến nông nhu cầu nông hộ nay. Qua phân tích kết nghiên cứu trên, nhận thấy công tác khuyến nông Tân Yên ñã có thành công ñáng kể năm qua, nhiên ñể ñáp ứng ñược nhu cầu ngày ña dạng nông hộ cần khắc phục hạn chế sau: Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 91 Một là, mạng lưới khuyến nông sở Tân Yên hoàn chỉnh song yếu thiếu kiến thức, kỹ khuyến nông có tham gia. Vì mức sáng tạo, cách thức tổ chức hoạt ñộng khuyến nông chưa ñáp ứng ñúng nhu cầu nguyện vọng người dân. Hai là, liên kết quản lý hoạt ñộng khuyến nông có tham gia quan, ñoàn thể chưa thực tốt, làm hạn chế hiệu công tác khuyến nông. Ba là, nội dung khuyến nông tập trung việc chuyển giao tiến kỹ thuật mà quan tâm tới thông tin thị trường hay ñào tạo kỹ quản lý kinh tế hộ cho nông dân. Bốn là, cách thức thực hoạt ñộng khuyến nông mang tính áp ñặt từ xuống ảnh hưởng lớn nhận thức người dân cán lãnh ñạo xã. Do vậy, nhu cầu người dân chưa ñược quan tâm ñáp ứng ñúng mức. Từ hạn chế trên, nghiên cứu ñưa ñịnh hướng hoàn thiện công tác khuyến nông hệ thống khuyến nông, nâng cao khả ñáp ứng nhu cầu người dân - Củng cố hệ thống khuyến nông ñủ mạnh nhằm ñáp ứng nhu cầu người nông dân. Nâng cao lực ñội ngũ cán khuyến nông sở giỏi chuyên môn nghiệp vụ, nhiệt tình công tác, ñáp ứng nhu cầu ngày cao ña dạng sản xuất nông nghiệp quan trọng - Tăng cường sở vật chất phương tiện hoạt ñộng cho hệ thống khuyến nông ñể mở rộng dịch vụ khuyến nông sâu rộng ñến hộ nghèo, hộ khó khăn. - Tiếp tục ñẩy mạnh trình xã hội hóa công tác khuyến nông ñịa bàn huyện Tân Yên, mở rộng hợp tác với tổ chức cung cấp dịch vụ khuyến nông khác, thực khuyến nông ña ñối tác hoạt ñộng khuyến nông ñịa bàn. Bên cạnh ñó tăng cường tổ chức quần chúng sẵn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 92 có ñịa phương Hội nông dân, Hội phụ nữ, ðoàn niên… thúc ñẩy hình thành nhóm nông dân sở thích, câu lạc khuyến nông… - ðẩy mạnh hoạt ñộng chuyển giao khoa học kỹ thuật dịch vụ kỹ thuật ñi ñôi với yểu tố phi kỹ thuật như: tổ chức sản xuất, thị trường giá cả, tiếp thị, vốn… ñể tạo ñột phá suất, chất lượng, hiệu phát triển sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông thôn nâng cao ñời sống nông dân. - Tăng cường tính chủ ñộng, tích cực người dân hoạt ñộng khuyến nông có tham gia. 4.4.2 ðề xuất giải pháp Từ thực trạng hoạt ñộng khuyến nông huyện xuất phát từ việc tìm hiểu nhu cầu nông hộ, nghiên cứu ñề xuất nhóm giải pháp ñối với mạng lưới khuyến nông nhóm giải pháp ñối với nông dân *ðối với hệ thống khuyến nông Một giải pháp hoàn thiện mạng lưới khuyến nông: Hiện nay, mạng lưới khuyến nông sở Tân Yên tương ñối ñầy ñủ song yếu chất lượng, kiến thức kỹ khuyến nông viên xã , cộng tác viên thôn cần ñược bồi dưỡng, ñào tạo thêm thời gian tới. Bên cạnh ñó, nguồn nhân lực trạm khuyến nông huyện ít, liên kết khuyến nông huyện ñến thôn, hạn chế. Vì cần bổ sung thêm nguồn nhân lực cho trạm, cán khuyến nông có chuyên môn kinh tế nông nghiệp, khuyến nông phát triển nông thôn.Phải phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng từ khuyến nông cấp huyện ñến cấp thôn ñể thực công tác khuyến nông có hiệu cao. Mạng lưới khuyến nông viên sở tới tận thôn, xóm, lực lượng then chốt nắm bắt ñược nhu cầu nông dân nhanh nhất, thực tế xác nhất. Các quan khuyến nông cấp lại có ñủ nguồn lực ñiều kiện tốt ñể thực hoạt ñộng khuyến nông. Ngoài cần có phân cấp rõ ràng trách nhiệm, vai trò, công việc cụ thể cho cán khuyến nông từ cấp huyện Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 93 ñến thôn, xóm, tiến tới việc trao quyền chủ ñộng thực chương trình khuyến nông cho lực lượng khuyến nông sở. Hai giải pháp ñổi phương pháp khuyến nông: Cần ñẩy mạnh phương pháp tiếp cận khuyến nông có tham gia toàn diện bốn nhà. - Sự tham gia quyền ñịa phương có vai trò quan trọng việc quy hoạch vùng sản xuất hàng hoá, hỗ trợ kinh phí kinh nghiệm sản xuất cho nông dân. - Có thể huy ñộng tham gia nông dân cách phát phiếu ñiều tra thăm dò ý kiến nguyện vọng, nhu cầu nông dân thông qua buổi họp thôn buổi tập huấn, tham quan mô hình trình diễn. Từ phiếu ý kiến ñó khuyến nông viên sở tổng hợp với cán khuyến nông huyện, khuyến nông dự án lập kế hoạch khuyến nông ñáp ứng nhu cầu nông dân. Mặt khác, cần phải trì hỗ trợ hoạt ñộng nhóm nông dân sở thích tạo hạt nhân ñiển hình ñể thúc ñẩy thành lập thêm nhóm sở thích khác, tạo ñiều kiện thuận lợi cho nông dân ñược học tập, trao ñổi với nhau, ñồng thời thông qua trình hoạt ñộng nhóm ñể thấy ñược khó khăn, nhu cầu nông dân. - Cán khuyến nông cần vận ñộng ñược tham gia doanh nghiệp, tổ chức phi phủ với hoạt ñộng khuyến nông. Tân Yên có mối quan hệ mật thiết lâu dài với dự án phi phủ, ñặc biệt tổ chức Plan Việt Nam năm qua, cần thiết phải phát huy thuận lợi này, huy ñộng ñược tối ña hỗ trợ tổ chức phi phủ, tổ chức có nguồn vốn phương pháp làm việc chuyên nghiệp hiệu quả. ðây hướng liên kết hoạt ñộng giai ñoạn tới Tân Yên. Ba giải pháp ñổi hoạt ñộng khuyến nông, hướng tới ñáp ứng nhu cầu nông hộ: Hoạt ñộng khuyến nông ñòi hỏi phải phát huy vai trò chủ ñộng người nông dân, người nông dân hạt nhân hoạt ñộng khuyến nông, cán khuyến nông có vai trò hỗ trợ, hướng dẫn. Trong hoạt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 94 ñộng khuyến nông, cần thiết phải có tham gia từ ñầu người dân, cán khuyến nông phải phát ñược nhu cầu nguyện vọng nông dân, ñồng thời ñánh giá lựa chọn nhu cầu ưu tiên ñể có hoạt ñộng khuyến nông phù hợp. Qua kết phân tích mục 4.2, giải pháp cụ thể hoạt ñộng khuyến nông ñược ñưa là: Giải pháp ñáp ứng nhu cầu thông tin: - Cần xây dựng hệ thống thông tin hai chiều ñể cán khuyến nông ñánh giá ñược tình hình sản xuất kinh doanh xu hướng phát triển huyện. Thông tin thị trường, giá loại thông tin cần ñược quan tâm ñáp ứng. Cán khuyến nông cần có kỹ thu thập xử lý thông tin thị trường sau ñó truyền tải thông tin ñến với nông dân, tin ban ñầu giá mặt hàng nông nghiệp huyện, sau ñó mở rộng thị trường tỉnh vùng nước, xa khuyến nông ñưa ñánh giá nhận xét, dự báo xu hướng biến ñộng lượng cung cầu thị trường nông sản, vật tư nông nghịêp huyện, tỉnh. Ngoài khuyến nông thông tin cho nông dân yếu tố tác ñộng ñến cung cầu thị hiếu, thu nhập người tiêu dùng, giá sản phẩm hàng hoá có liên quan khác . Ngoài ra, thông tin dịch bệnh cần ñược ñáp ứng kịp thời hơn, thông tin nhanh nhạy hơn. Các tin nên phát vào buổi sáng sớm ñể nông dân tiện theo dõi có kế hoạch kịp thời, số lần phát sóng thông tin từ hai tuần/lần, tuần/lần 2-3 ngày/lần, tiến tới phát sóng ñịnh kỳ hàng ngày. Xây dựng thư viện thông tin theo dạng “tủ sách khuyến nông” ñặt nhà văn hóa xã ñể bà nông dân dễ tiếp cận, theo dõi. Các kiến thức khoa học kỹ thuật cần ñược biên tập dạng tranh ảnh sinh ñộng dễ hiểu, dễ tiếp thu trao ñổi. Giải pháp ñáp ứng nhu cầu tập huấn ñào tạo: Khuyến nông tập huấn cho nông dân dựa vào nhu cầu nhóm hộ. ðối với nhóm hộ có quy mô trung bình thiếu vốn, thiếu kỹ thuật nhóm hộ có quy mô lớn cần tập huấn kỹ thuật mới, kiến thức Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 95 kinh tế thị trường, kỹ marketing, kỹ quản lý ñể mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao khả cạnh tranh; nhóm nông dân sản xuất nhỏ lẻ nên tập huấn kỹ thuật sản xuất vật nuôi trồng họ ñang sản xuất ñể giúp họ nâng cao suất sản phẩm. KN dựa vào ñiều kiện ñịa lý, tiềm sản xuất nông nghiệp xã ñể ñưa kế hoạch, nội dung tập huấn phù hợp.Trong thời gian tới, cần tập trung vào nhu cầu phát triển chăn nuôi nông hộ Tân Yên, nội dung tập huấn ñào tạo cần ý tới việc hướng dân bà lựa chọn vật nuôi phù hợp, kỹ thuật chăm sóc xu hướng thị trường tiêu thụ. Cần kết hợp với thú y huyện, bảo vệ thực vật huyện mở lớp nâng cao kiến thức ñể hộ chủ ñộng việc phòng trị bệnh cho vật nuôi trồng. Giải pháp ñáp ứng nhu cầu tham gia xây dựng mô hình trình diễn Từ nhu cầu thị trường ñiều kiện thực tế ñịa phương nên có loại mô hình trình diễn khác cho ñối tượng nông dân khác nhau. Các mô hình xây dựng cần ñảm bảo suất chất lượng sản xuất ñầu cho sản phẩm nhân rộng mô hình. ðối với Tân Yên, nên lựa chọn mô hình nông lâm kết hợp, kết hợp chăn nuôi bán quảng canh với trồng trọt vườn rừng, vườn ñồi tận dụng mạnh ñịa phương. Tiếp tục phát triển mô hình theo phương pháp “vết dầu loang” phần sản phẩm hộ tham gia mô hình giai ñoạn trước nguồn vốn cho hộ mở rộng mô hình giai ñoạn sau mô hình nuôi lợn nái ngoại xây bể Biogas ñang triển khai thành công xã. * ðối với hộ nông dân Thứ nhât, tăng cường tập huấn nâng cao trình ñộ nhận thức cho nông dân Mục ñích tăng cường tập huấn nâng cao nhận thức cho nông dân nhằm bổ sung thường xuyên kiến thức không KHKT mà KHKT ñặc biệt kiến thức kinh tế - xã hội, thị trường quản trị kinh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 96 doanh. Thực tế nay, việc tập huấn cán khuyến nông sở thường theo chủ ñề, nội dung ñược áp ñặt sẵn từ ñơn vị, cá nhân cấp kinh phí, không vào nhu cầu người dân. Vì buổi tập huấn truyền ñạt thông tin chiều, buồn tẻ, tác dụng. ðể nâng cao ñược nhận thức nông dân, theo hàng năm cần phải tăng hội tiếp nhận thông tin cho người dân, thông qua trao ñổi thông tin hai chiều. Chủ ñề tập huấn nên tập trung vào vấn ñề xúc mà nông dân thường gặp như: kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi phòng chữa bệnh cho gia súc, gia cầm, cách lập kế hoạch phát triển kinh tế hộ nông dân, kỹ marketing.v.v. Do Khuyến nông viên phải ñiều tra ñánh giá nhu cầu, chuẩn bị tài liệu, mẫu vật, hình ảnh minh họa tiêu ñể truyền ñạt thực hành. Với nội dung “lấy người dân làm trọng tâm”. Lâu công tác bồi dưỡng tập huấn khuyến nông ñược ý khâu chuẩn bị nội dung, ñịa ñiểm, kinh phí cho tập huấn. Còn kết việc bồi dưỡng tập huấn chưa ñược quan tâm ý, chưa ñược ñánh giá ñể rút kinh nghiệm cho lần tập huấn sau. Do vậy, sau khoá bồi dưỡng tập huấn cần phải ñược ñánh giá cụ thể thông qua phiếu thăm dò với câu hỏi mang tính gợi mở. ðánh giá tập huấn việc công nhận giá trị công việc hay nỗ lực mà người tham gia tập huấn ñã thực ñược. Cũng hoạt ñộng khác, tập huấn muốn nâng cao chất lượng bỏ qua công tác ñánh giá, ñánh giá giúp cho học viên nhận thức thân tốt hơn, giúp cho tập huấn viên cải thiện ñược phương pháp sư phạm, giáo cụ phương thức tổ chức. Ngoài ra, ñánh giá cung cấp cho học viên, tập huấn viên người quan tâm ñịnh ñào tạo ai? ñào tạo nào? chí cho phép họ tiếp tục hay tạm dừng hoạt ñộng ñào tạo. Có nhiều loại ñánh giá tập huấn, phạm vi tổ chức tập huấn ñánh giá bao gồm: ðánh giá nhu cầu tập huấn; ðánh giá học viên; ðánh giá phương pháp tập huấn; Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 97 ðánh giá tác ñộng tập huấn. Khâu từ trước ñến ñược ý, hầu hết lớp tập huấn, bồi dưỡng kết thúc mà ñánh giá phản hồi. Do việc ñánh giá kết ñào tạo tập huấn có tác dụng khẳng ñịnh việc ñã làm ñược chưa làm ñược tập huấn khuyến nông. Thứ hai, liên kết, hợp tác nhóm nông dân theo hướng tổ hợp tác HTX chế biến tiêu thụ. Vì muốn sản xuất hàng hoá nông dân phải tạo lượng hàng hoá ñủ nhiều ñảm khối lượng chất lượng. Bên cạnh ñó muốn áp dụng KHKT phải triển khai quy mô ñủ lớn. Mục ñích liên kết nhóm hộ nông dân theo hướng tổ hợp tác HTX tăng cường hợp tác SX ñể huy ñộng nguồn lực SX ñáp ứng nhu cầu TT. Nội dung nên tập trung vào - Hợp tác vốn, KT - SX ñáp ứng nhu cầu TT(ñảm bảo chất lợng KL sản phẩm, cao hiệu kinh tế , ðể thực ñược mục tiêu này, nên thực biện pháp sau: - Chính quyền cấp xã cần vận ñộng bà nông dân ñề cử người có trình ñộ lực cao vào Ban vận ñộng hình thành tổ hợp tác hay HTX. - ðề cử người có tâm quyết, có nhận thức kinh tế hợp tác có uy tín khả vận ñộng cộng ñồng, tối thiểu người. Tổ viên cá nhân từ ñủ 18 tuổi trở lên có ñầy ñủ lực hành vi dân sự. - Xác lập danh sách người có nhu cầu tham gia tổ hợp tác Hợp tác xã - Tổ chức hộ nghị thành lập - ðăng ký kinh doanh(nếu cần) - Xây dựng Hợp ñồng hợp tác Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 98 - ðại diện tổ hợp tác Tổ trưởng tổ viên cử ra. Tổ hợp tác bầu tổ trưởng, tổ phó ( tổ có nhiều tổ viên thấy cần có tổ phó) Thư ký tổ ñể thực công việc ghi chép ( thường chọn người am hiểu kế toán, sổ sách .) họp bàn phương thức hoạt ñộng. Tổ hợp tác chịu trách nhiệm dân tài sản tổ; tài sản không ñủ ñể thực nghĩa vụ chung tổ tổ viên phải chịu trách nhiệm liên ñới theo phần tương ứng với phần ñóng góp tài sản riêng mình. - KN sở thường xuyên giúp họ kỹ pháp triển HTX - Thực quản lý, giám sát nhân rộng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 99 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 Kết luận Qua trình thực nghiên cứu ñề tài ñưa kết luận sau: 1) Khuyến nông có vai trò quan trọng hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội nói chung phát triển kinh tế nông hộ nói riêng. Khuyến nông Tân Yên ñã góp phần ñưa nhanh tiến kỹ thuật vào sản xuất, mở rộng diện tích, tăng suất, nâng cao sản lượng chất lượng hàng nông sản, góp phần xoá ñói giảm nghèo. Tuy nhiên, thời gian tới cần ñổi phương pháp, nội dung hoạt ñộng khuyến nông theo hướng lấy nông dân làm trọng tâm. 2) Nhu cầu khuyến nông hộ nông dân ñịa bàn huyện Tân Yên ñược ñánh giá thông qua nhóm nhu cầu chính: Nhu cầu thông tin, nhu cầu tập huấn ñào tạo, nhu cầu tham gia xây dựng ô trình diễn. ðể làm rõ nhu cầu nông hộ, ñã tiến hành thu thập ý kiến ñánh giá họ nhóm nội dung trên. Kết nghiên cứu cho thấy, người dân ñánh giá hoạt ñộng khuyến nông ñịa bàn huyên có chất lượng ngày ñược nâng cao, mức ñộ vận dụng kiến thức khoa học kỹ thuật vào thực tiễn sản xuất cao (chiếm 74,44% số hộ ñiều tra). Tuy nhiên, nhu cầu khuyến nông người dân bị ảnh hưởng yếu tố khác nguồn lực sản xuất, trình ñộ văn hóa hay ñiều kiện kinh tế ngành nghề hộ, nên việc nghiên cứu giải pháp nhằm ñáp ứng nhu cầu khuyễn nông cần phải ý ñến yếu tố ảnh hưởng này, tùy thuộc vào ñiều kiện thực tế ñể ñưa giải pháp phù hợp. 3) Thực tế cho thấy, hệ thống khuyến nông huyện Tân Yên cần có giải pháp ñổi hoàn thiện công tác khuyến nông ñể ngày ñáp ứng tốt nhu cầu nông dân. Trước mắt hoàn thiện, nâng cao chất lượng mạng lưới khuyến nông, sau lựa chọn ñổi phương pháp khuyến nông, hoạt ñộng khuyến nông theo ñịnh hướng ñáp ứng nhu cầu người dân. ðồng thời cần có Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 100 giải pháp cụ thể hướng vào người nông dân tăng cường tập huấn nâng cao trình ñộ nhận thức cho người nông dân, mặt khác tổ chức liên kết hợp tác nhóm nông dân ñể nâng cao hiệu sản xuất kinh doanh. 5.2 Kiến nghị 5.2.1 ðối với nhà nước Nhà nước cần có sách thu hút nguồn lực người, tài cho hoạt ñộng khuyến nông nói chung, khuyến nông có tham gia nói riêng. Bộ Nông nghiệp PTNT thể chế hoá việc triển khai công tác khuyến nông có tham gia cách ñồng thay thực tự phát số ñịa phương nay. Cần thiết phải coi phương pháp khuyến nông có tham gia phương pháp khuyến nông chủ ñạo ñiều kiện nay. Trung tâm Khuyến nông- Khuyến ngư Quốc gia nên có mô hình ñiểm khuyến nông có tham gia ñể ñịa phương tham khảo, áp dụng. ðịnh hướng hoạt ñộng khuyến nông theo hướng thị trường, ý ñầu cho sản phẩm bà nông dân, giảm thiểu trường hợp “ñược mùa rớt giá” làm giảm hiệu khuyến nông. Cần có quy hoạch vùng sản suất nông nghiệp gắn với thị trường, hợp tác với doanh nghiệp chuyển giao công nghệ, ñạo quan khuyến nông tỉnh, huyện hướng dẫn nông dân chủ ñộng sản suất sản phẩm theo yêu cầu người tiêu dùng. Cần ñào tạo ñội ngũ khuyến nông vững kiến thức, mạnh chuyên môn, nhạy bén công việc. 5.2.2 ðối với quyền ñịa phương tổ chức khuyến nông ñang hoạt ñộng ñịa bàn Uỷ ban nhân dân huyện, xã cần tạo ñiều kiện sở hạ tầng cho công tác khuyến nông, có ngân sách hoạt ñộng khuyến nông, bổ sung thêm nguồn nhân lực, quy hoạch vùng sản xuất cụ thể, ñịnh hướng xây dựng thương hiệu cho nông sản mạnh ñịa phương Các tổ chức khuyến nông cần có kế hoạch ñào tạo ñội ngũ cán bộ, chủ ñộng công tác khuyến nông có tham gia, cần phải có phối hợp Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 101 tổ chức khuyến nông ñang hoạt ñộng ñịa bàn. Mở rộng mối quan hệ ñể thu hút nguồn vốn ñầu tư cho hoạt ñộng khuyến nông. Phân vùng nông dân theo trình ñộ sản xuất, theo ñiều kiện kinh tế xã hội, quy mô sản xuất ñể ñưa nội dung phương pháp khuyến nông phù hợp với ñối tượng nông dân. Cần thiết phải ý ñến nhu cầu người nông dân triển khai hoạt ñộng khuyến nông, ñưa hoạt ñộng khuyến nông ñến gần với nông dân hơn, ngày ñáp ứng ñược nhu cầu, nguyện vọng nông dân. 5.2.3 ðối với nông dân Nông dân cần cởi mở, mạnh dạn bày tỏ nhu cầu nguyện vọng, vướng mắc với cán khuyến nông, tích cực tham gia hoạt ñộng khuyến nông tự tìm hiểu sản phẩm thị trường cần, tham gia nhóm hội tổ nông dân, mạnh dạn ñầu tư chuyển ñổi cấu vật nuôi trồng cách hợp lý. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO SÁCH 1. Cục khuyến nông Khuyến lâm (2003). Tài liệu tập huấn khuyến nông có tham gia người dân. NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 2. Dự án phát triển nông thôn Cao Bằng – Bắc Cạn (2004). Tài liệu tập huấn phương pháp kỹ tiếp cận cộng ñồng. Cao Bằng. 3. ðại học nông nghiệp Hà Nội (2005). Cẩm nang phương pháp tiếp cận khuyến nông. NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 4. ðỗ Kim Chung (2005). Chính sách phương thức chuyển giao KTTB nông nghiệp miền núi trung du phía Bắc Việt Nam. NXB Nông nghiệp, Hà nội. 5. Lê Thanh Bình (2008). Tăng cường truyền thông khuyến nông thúc ñẩy nông nghiệp nông thôn Việt Nam phát triển sau gia nhập WTO. NXB Văn hóa thông tin, Hà Nội. 6. Nguyễn Văn Long (2006). Giáo trình khuyến nông. NXB nông nghiệp, Hà Nội. 7. Okamura, Jonathan Y (1986). Community Participation in Philippine Social Forestry. Research Center, De La Salle University. Manila, Philippin. 8. Trung tâm khuyến nông Quốc Gia (2007). Tài liệu tập huấn phương pháp khuyến nông . NXB nông nghiệp, Hà Nội. BÁO CÁO 9. Trạm khuyến nông Tân Yên (2011), Báo cáo kết năm công tác khuyến nông (2007 - 2011), phương hướng, nhiệm vụ thời gian tới, Bắc Giang. 10. Trạm khuyến nông huyện Tân Yên (2011), Báo cáo kết sản xuất mô hình 2009 – 2011, Bắc Giang 11. Trạm khuyến nông huyện Tân Yên (2011), Báo cáo kết mô hình năm 2011, Bắc Giang Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 103 BÁO, TẠP CHÍ, BÀI VIẾT 12. Lê Hiền (2009). Kinh nghiệm huy ñộng tham gia người dân vào dự án phát triển. Trung tâm phát triển nông thôn miền trung, tỉnh Thừa Thiên Huế. 13. Nguyễn Văn Luật (2008). Viết nhịp cầu nhà nông ðồng sông Cửu Long. Báo nông nghiệp Việt Nam ngày 08/08/2008. 14. Trung tâm khuyến nông khuyến ngư Việt Nam (2009). Khuyến Nông khuyến Ngư Việt Nam 15 năm hoạt ñộng trưởng thành. Số xuân năm 2009. VĂN BẢN PHÁP QUY 15. Chính phủ (1993). Nghị ñịnh số 13-CP công tác khuyến nông, khuyến ngư, Hà Nội. 16. Chính phủ (2005). Nghị ñịnh số 56/2005/Nð-CP công tác khuyến nông, khuyến ngư, Hà Nội. 17. Chính phủ (2010). Nghị ñịnh số 02/2010/Nð-CP khuyến nông khuyến ngư, Hà Nội 18. Thông tư liên số 60/TTLB (2006). Hướng dẫn thực nghị ñịnh 56/2005/Nð-CP phủ khuyến nông khuyến ngư, Hà Nội. DỊCH TỪ TIẾNG NƯỚC NGOÀI 19. A.W. Van den Ban & H.S. Hawkins (1999), Khuyến nông, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 20. Chanoch Jacobsen (1996), Nguyên lý phương pháp khuyến nông, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 21. Roland Bunch (1993), Hai bắp ngô, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 104 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… i Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… ii [...]... “Gi i pháp ñáp ng nhu c u v khuy n nông c a h nông dân trên ñ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 2 1.2 M c tiêu c a ñ tài 1.2.1.M c tiêu chung Trên cơ s nghiên c u th c tr ng công tác khuy n nông và ñánh giá nhu c u v khuy n nông c a h nông dân huy n Tân Yên, ñ xu t ra các gi i pháp nh m ñáp ng nhu c u v khuy n nông c... khuy n nông c a h nông dân trên ñ a bàn huy n 1.2.2.M c tiêu c th H th ng hoá ñư c cơ s lý lu n và th c ti n v khuy n nông, nhu c u khuy n nông và t ch c công tác khuy n nông ðánh giá th c tr ng công tác khuy n nông c a huy n Tân Yên Phân tích, ñánh giá nhu c u v khuy n nông c a h nông dân trên ñ a bàn huy n Phân tích và ch rõ y u t nh hư ng ñ n nhu c u khuy n nông c a h ð xu t gi i pháp nh m nâng cao... các tài li u, t bư m, h nông dân là c ng tác viên khuy n nông, phương ti n truy n thông ñ i chúng (51%) Ph n l n nông dân ng d ng công ngh c a khuy n nông, ch có t 3% 8% s h nông dân không ng d ng công ngh do khuy n nông chuy n giao, trên 83% nông dân tr l i h nh n ñư c l i ích ñem l i trong vi c ng d ng công ngh do khuy n nông chuy n giao Trình ñ ki n th c nông nghi p và h nông dân ñư c hư ng d n tr... khuy n nông c n bi t sàng l c các nhu c u c a ngư i dân ñ tìm cách gi i quy t chúng sao cho có hi u qu 2.1.4 Các y u t nh hư ng ñ n nhu c u khuy n nông Nhu c u khuy n nông ch y u xu t phát t h nông dân - ngư i có nhu Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 19 c u s d ng các d ch v khuy n nông Vì v y, các y u t nh hư ng ñ n nhu c u khuy n nông c a nông dân là:... nhà nghiên c u v i nông dân Nhà nghiên c u, vi n nghiên c u, trư ng ñ i h c Khuy n nông ñ ng Nông dân c ng thôn b n Hình 2.2: Vai trò c a m i quan h gi a vi c nghiên c u v i nông dân - Vai trò c a khuy n nông ñ i v i Nhà nư c + Khuy n nông là m t trong nh ng t ch c giúp Nhà nư c th c hi n các chính sách, chi n lư c v phát tri n nông- lâm nghi p, nông thôn và nông dân + V n ñ ng nông dân ti p thu và th... t ñ ng khuy n nông ñáp ng nhu c u c a ngư i nông dân trên ñ a bàn huy n Tân Yên, t nh B c Giang 1.3 Câu h i nghiên c u ð th c hi n các m c tiêu c a lu n văn, chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tr l i các câu h i nghiên c u sau: - Các cơ s lý lu n và th c ti n v khuy n nông, nhu c u khuyên nông và t ch c công tác khuy n nông hi n nay như th nào? - Th c tr ng công tác khuy n nông c a huy n Tân Yên hi n... cho phù h p Trong th c t s n xu t, h nông dân có r t nhi u nhu c u c n ñư c ñáp ng Trong khuôn kh ñ tài, nhu c u c a nông h ñư c xem xét là các nhu c u v khuy n nông bao g m nhu c u ti p c n d ch v khuy n nông và nhu c u tham Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 16 gia vào các ho t ñ ng khuy n nông c a ngư i nông dân Nhu c u là kho ng cách gi a tình hu ng... huy n Tân Yên hi n nay như th nào? - Ngư i dân huy n Tân Yên có nhu c u v khuy n nông không? Là nh ng lo i nhu c u gì? M c ñ c a t ng lo i ra sao? - Có nh ng y u t nào nh hư ng ñ n nhu c u v khuy n nông c a ngư i nông dân Tân Yên? - Mu n nâng cao hi u qu c a ho t ñ ng khuy n nông nh m ñáp ng nhu c u nông h thì ph i ti n hành nh ng bi n pháp nào? Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa... khuy n ngư trên ñ a bàn huy n + C p xã: g m các cán b khuy n nông xã, bình quân m i xã có m t cán b khuy n nông, là nh ng ngư i tr c ti p làm công tác khuy n nông ñ a bàn cơ s , tr c ti p ti p c n v i nông dân và t ch c tri n khai các ho t ñ ng khuy n nông cho nông dân Các t ch c khuy n nông phi chính th ng: Ngoài l c lư ng c a khuy n nông Nhà nư c còn có các t ch c khuy n nông t nguy n, khuy n nông c... ng ñ ng ñ có th ñưa ra các gi i pháp khuy n nông chính xác, hi u qu M t khi ti n hành xác ñ nh nhu c u c a nông dân thì nông dân ñưa ra không ch m t mà là nhi u nhu c u cùng lúc Vì th cán b khuy n nông ph i ti n hành x p th t ưu tiên ñ xem ph i b t ñ u gi i quy t t v n ñ gì trư c Ph i trao ñ i v i nông dân xem ph i làm gì ñ ñáp ng nhu c u c a h N u không, l n sau nông dân s m t h ng thú tham gia Khi . Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác khuyến nông và ñánh giá nhu cầu về khuyến nông của hộ nông dân ở huyện Tân Yên, ñề xuất ra các giải pháp nhằm ñáp ứng nhu cầu về khuyến nông của hộ. khuyến nông của huyện Tân Yên. Phân tích, ñánh giá nhu cầu về khuyến nông của hộ nông dân trên ñịa bàn huyện. Phân tích và chỉ rõ yếu tố ảnh hưởng ñến nhu cầu khuyến nông của hộ. ðề xuất giải. TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI        PHẠM THỊ THANH HÒA GIẢI PHÁP ðÁP ỨNG NHU CẦU KHUYẾN NÔNG CỦA HỘ NÔNG DÂN TRÊN ðỊA BÀN HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG LUẬN