BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI        NGUYỄN THỊ THƠM SO SÁNH MỘT SỐ ðẶC ðIỂM BỆNH LÝ CỦA BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở LỢN RỪNG NUÔI, LỢN ðỊA PHƯƠNG (LỢN MÁN), LỢN HƯỚNG NẠC TẠI TỈNH HÀ GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI - 2013 Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI        NGUYỄN THỊ THƠM SO SÁNH MỘT SỐ ðẶC ðIỂM BỆNH LÝ CỦA BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở LỢN RỪNG NUÔI, LỢN ðỊA PHƯƠNG (LỢN MÁN), LỢN HƯỚNG NẠC TẠI TỈNH HÀ GIANG CHUYÊN NGÀNH : THÚ Y MÃ SỐ : 60.64.01.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS. NGUYỄN HỮU NAM HÀ NỘI - 2013 Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi việc sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thơm Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng đào tạo sau đại học. Khoa Thú y, trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội đã tạo điều kiện để tôi thực hiện và hoàn thành bản luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình tới thầy giáo: PGS,TS. Nguyễn Hữu Nam đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình thực hiện luận văn thạc sĩ. Xin cảm ơn các quý cơ quan, các trang trại chăn nuôi lợn tại tỉnh Hà Giang đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các cán bộ trong bộ môn Bệnh lý, khoa Thú y trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của chủ các trang trại lợn tại Hà Giang đã giúp đỡ tôi tận tình tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận văn. Nhân dịp này, tôi gửi lời cảm ơn tới các thầy cô giáo giảng dạy chương trình cao học, các bạn bè đồng nghiệp, gia đình đã giúp đỡ tạo điều kiện để tôi hoàn thành bản luận văn. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thơm Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp iii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục bảng v Danh mục hình vi Daanh mục chữ viết tắt vii MỞ ðẦU 1 CHƯƠNG I : TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4 1.1. CÁC GIỐNG LỢN VÀ TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI LỢN Ở HÀ GIANG 4 1.1.1. Giống lợn địa phương (lợn Mán) 4 1.1.2. Giống lợn rừng 4 1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ VI KHUẨN E.COLI GÂY BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON 9 1.2.1. Tình hình nghiên cứu trong nước 9 2.2.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài 10 1.3. NGUYÊN NHÂN GÂY TIÊU CHẢY 11 1.3.1. Nguyên nhân do vi khuẩn 11 1.3.2. Nguyên nhân do virus 17 1.3.3. Nguyên nhân do ký sinh trùng 19 1.3.4. Nguyên nhân do nấm mốc 19 1.3.5. Nguyên nhân khác 20 CHƯƠNG 2. ðỐI TƯỢNG - NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23 2.1. ĐỐI TƯỢNG, NGUYÊN LIỆU – ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU 23 2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 24 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 24 Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp iv CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 28 3.1. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TỶ LỆ MẮC BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở CÁC NHÓM LỢN 28 3.2. KẾT QUẢ SO SÁNH TỶ LỆ MẮC BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở 3 NHÓM LỢN 35 3.3. KẾT QUẢ KHẢO SÁT MỘT SỐ CHỈ TIÊU HUYẾT HỌC CỦA LỢN MẮC BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở 3 NHÓM LỢN 39 3.3.1 Kết quả xác định một số chỉ tiêu huyết học của lợn rừng nuôi mắc bệnh PTLC 40 3.3.2. Kết quả nghiên cứu một số chỉ tiêu hệ bạch cầu của lợn rừng nuôi mắc bệnh PTLC 42 3.3.3. Kết quả khảo sát một số chỉ tiêu hệ hồng cầu lợn địa phương (lợn Mán) mắc bệnh PTLC 45 3.3.4. Kết quả khảo sát chỉ tiêu bạch cầu ở lợn địa phương mắc bệnh PTLC 46 3.3.5 Kết quả khảo sát một số chỉ tiêu huyết học của lợn hướng nạc 2 tuần tuổi mắc bệnh PTLC 49 3.3.6. Kết quả so sánh số lượng hồng cầu và bạch cầu của 3 nhóm lợn mắc bệnh PTLC 52 3.4. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH TRIỆU CHỨNG, BỆNH TÍCH CHỦ YẾU CỦA LỢN MẮC BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON 53 3.4.1 Kết quả xác định triệu chứng lâm sàng chủ yếu của lợn mắc bệnh PTLC 53 3.4.2 Kết quả xác định bệnh tích đại thể chủ yếu của lợn mắc bệnh sPTLC 55 3.5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BỆNH TÍCH VI THỂ CỦA RUỘT VÀ 56 KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 62 TÀI LIỆU THAM KHẢO 63 Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp v DANH MỤC BẢNG STT TÊN BẢNG TRANG Bảng 3.1 .Kết quả theo dõi tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con ở lợn rừng nuôi năm 2012 (%) 28 Bảng 3.2. Kết quả theo dõi tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con ở lợn địa phương (lợn Mán) năm 2012(%) 30 Bảng 3.3: Kết quả theo dõi tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con ở lợn hướng nạc tại tỉnh Hà Giang 32 Bảng 3.4 . Kết quả so sánh tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con ở 3 nhóm lợn 36 Bảng 3.5. Kết quả xác định một số chỉ tiêu hệ hồng cầu của lợn rừng nuôi mắc bệnh PTLC 40 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát chỉ tiêu bạch cầu của lợn rừng nuôi mắc bệnh PTLC 43 Bảng 3.7. Kết quả khảo sát một số chỉ tiêu hệ hồng cầu lợn địa phương ( lợn Mán) mắc bệnh PTLC 45 Bảng 3.8 Kết quả khảo sát chỉ tiêu bạch cầu của lợn địa phương mắc PTLC 47 Bảng 3.9. Kết quả nghiên cứu một số chỉ tiêu hệ hồng cầu của lợn hướng nạc 2 tuần tuổi mắc bệnh PTLC 49 Bảng 3.10 Kết quả khảo sát chỉ tiêu bạch cầu của lợn mắc PTLCs 50 Bảng 3.11. Kết quả so sánh số lượng hồng cầu và bạch cầu của 3 nhóm lợn mắc bệnh PTLC 52 Bảng 3.12: Kết quả xác định triệu chứng lâm sàng của lợn mắc bệnh PTLC 54 Bảng 3.13. Kết quả nghiên cứu bệnh tích đại thể của lợn mắc PTLC 55 Bảng 3.14. Kết quả nghiên cứu bệnh tích vi thể ở ruột của lợn mắc phân trắng lợn con 56 Bảng 3.15. Kết quả nghiên cứu bệnh tích vi thể ở ruột của lợn mắc bệnh PTLC 58 Bảng 4.16: Kết quả nghiên cứu ở bệnh tích vi thể ở một số cơ quan của lợn mắc PTLC 59 Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp vi DANH MỤC HÌNH STT TÊN BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ TRANG Hình 3.1a: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi ở lợn rừng nuôi năm 2012 (%)s 28 Hình 3.1b: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi của lợn rừng nuôi năm 2012 29 Hình 3.2a: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi của lợn địa phương (lợn Mán) năm 2012 (%) 30 Hình 3.2b: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi của lợn địa phương (lợn Mán) năm 2012 31 Hình 3.3a: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi ở trại nuôi lợn hướng nạc năm 2012 (%) 32 Hình 3.3b: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi ở lợn hướng nạc năm 2012 (%) 33 Hình 3.4.a: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con ở 3 nhóm lợn 36 Hình 3.4b: Biểu diễn tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con ở 3 nhóm lợn 37 Hình 3.5a: Công thức bạch cầu lợn đối chứng 43 Hình 3.5b: Công thức bạch cầu lợn bệnh 44 Hình 3.6a: Công thức bạch cầu lợn mắc bệnh 48 Hình 3.6b: Công thức bạch cầu lợn đối chứng 48 Hình 3.7a Công thức bạch cầu của lợn hướng nạc mắc PTLC 51 Hình 3.7b Công thức bạch cầu của lợn hướng nạc đối chứng 51 Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AEEC : Adhrica Enterophathogenic E.coli Colv : Colicin V phasmid EPEC : Enteropathogenic E.coli ETEP : Enterotoxigenic E.coli ED : Edema Disease EDP : Edema Disease Producing Ent : Enterotoxin Hly : Haemolysin Ig : Immunoglobulin LT : Liable Heat Toxin VTEC : Verotoxigenic E.coli R : Resistance ST : Stable Heat Toxin PTLC : Phân trắng lợn con TB : Trung bình LHSTTBQ : Lượng huyết sắc tố bình quân BCTT : Bạch cầu trunh tính HCTC : Hội chứng tiêu chảy Trường ðại Học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp 1 MỞ ðẦU ðặt vấn ñề Nền kinh tế nước ta liên tục phát triển nhờ vào sự phát triển của các ngành nghề đồng đều nhau, công nghiệp và nông nghiệp phát triển song song. Cùng trên đà phát triển, nông nghiệp là một ngành có đóng góp hết sức quan trọng trong sự tăng trưởng chung của kinh tế đất nước, đặc biệt là nghành chăn nuôi lợn đã trở thành một nghành sản xuất chính trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Trong đó, chăn nuôi lợn ngày càng phát triển chiếm ưu thế, người chăn nuôi không dừng lại ở tập quán chăn nuôi truyền thống đơn thuần mà ngày càng đầu tư, áp dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật vào sản xuất, không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu ra thị trường thế giới. Cùng với việc chăn nuôi mở rộng thì yếu tố dịch bệnh đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả chăn nuôi. Một trong những bệnh gây thiệt hại kinh tế cao cho các cơ sở chăn nuôi lợn sinh sản là bệnh phân trắng lợn con ở giai đoạn từ sơ sinh đến 21 ngày tuổi. Bệnh sảy ra khắp nơi trên thế giới. Ở các nước đang phát triển như ở Việt Nam bệnh sảy ra hầu như quanh năm, đặc biệt là khi thời tiết có sự thay đổi đột ngột (gió lùa, lạnh, ẩm) kết hợp với điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng không đảm bảo hợp vệ sinh; lợn bị ảnh hưởng các yếu tố tress, lợn con sinh ra không được bú sữa kịp thời hoặc do sữa đầu của mẹ thiếu không đảm bảo chất dinh dưỡng. Khi lợn con mắc bệnh nếu điều trị kém hậu quả sẽ gây còi cọc và chậm lớn ảnh hưởng đến giống cũng như khả năng tăng trọng của chúng, gây tổn thất về kinh tế. Do đó, phòng tiêu chảy cho lợn con góp phần làm tăng hiệu quả chăn nuôi lợn sinh sản, đảm bảo cung cấp con giống có chất lượng tốt. Cùng với sự phát triển chung của cả nước, ngành chăn nuôi của tỉnh Hà Giang cũng đã có những bước phát triển cả về chất lượng, số lượng, nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật mới đã được áp dụng vào sản xuất. Để đạt được các mục tiêu nghị quyết đề ra tỉnh đã có các chủ trương đầu tư con giống, thức ăn công nghiệp, phát triển mạng lưới thú y đến cấp xã, phường. Trong chăn nuôi lợn, cùng với việc đưa các giống lợn ngoại có năng suất cao vào nuôi, người dân bản địa vẫn [...]... tng lờn * Bệnh tiêu chảy do E.coli ở lợn từ sơ sinh đến 21 ng y tuổi Bệnh tiêu chảy ở lợn con đ trở th nh một bệnh gây thiệt hại lớn về mặt kinh tế Nó có thể chia l m ba loại bệnh viêm ruột chính nh: Tiêu chảy ở lợn sơ sinh (một v i ng y đầu sau khi sinh), tiêu chảy ở lợn con theo mẹ (từ tuần đầu cho đến lúc cai sữa) v tiêu chảy ở lợn sau cai sữa Có nhiều nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy ở lợn con bao... gây bệnh ở môi trờng cao, khả năng bội nhiễm cao dẫn đến xuất hiện dịch tiêu chảy do vi khuẩn E.coli ở lợn con Sữa đầu có chứa kháng thể đặc hiệu IgA có thể ngăn ngừa sự bám dính của vi khuẩn E.coli trong đờng ruột của lợn con Nếu lợn mẹ không tiếp xúc với vi khuẩn E.coli gây bệnh trong môi trờng của lợn con, kháng thể đặc hiệu không có trong sữa đầu, lợn con sẽ rất mẫn cảm với mầm bệnh Khi lợn con. .. mắc tiêu chảy v chết ở lợn con Lê Văn Tạo v cs (1995) đ chế tạo vacxin E.coli cho uống phòng bệnh phân trắng lợn con, giảm đợc tỷ lệ lợn con mắc bệnh phân trắng từ 31,0 đến 34,6% v tỷ lệ chết do bệnh n y từ 3,6 đến 6,8% 2.2.2 Tỡnh hỡnh nghiờn c u n c ngoi Sokol v cs (1979) cho rằng, vi khuẩn E.coli cộng sinh có mặt thờng trực trong đờng ruột của ngời v động vật, trong quá trình sống vi khuẩn có khả... Liên Khai (2001) khi phân lập E.coli từ phân lợn con bị tiêu chảy v phân lợn con khỏe mạnh đ cho biết: Các chủng E.coli mang K88, K99 v 987P l nguyên nhân chính gây tiêu chảy cho lợn con từ 1 đến 2 tuần tuổi Vi khuẩn E.coli thờng xuyên c trú trong ruột lợn v chúng chỉ gây bệnh khi gặp điều kiện thuận lợi nh: Tác động stress l m giảm sức đề kháng của lợn, l m tăng số lợng vi khuẩn v sinh độc tố Nguyễn Khả... cho số con, những lợn con n y dễ bị nhiễm bệnh Nhiệt độ trong chuồng đẻ cũng rất quan trọng Lợn đẻ đợc nuôi trong môi trờng có nhiệt độ thấp hơn 250C, các hoạt động của ruột giảm rất nhiều, quá trình nhu động để vận chuyển vi khuẩn v các kháng thể bảo vệ qua ruột non bị trì ho n, số lợng vi khuẩn E.coli gây bệnh gia tăng trong ruột của những lợn n y gây ra tiêu chảy nặng hơn những lợn đợc nuôi ở nhiệt... trong bệnh tiêu chảy của lợn mới sinh v sau cai sữa (Biehl v cs, 1986) E.coli l vi khuẩn c trú thờng xuyên trong đờng tiêu hóa của lợn nhng cũng l vi khuẩn gây bệnh Vi khuẩn E.coli gây bệnh thờng có khả năng sản sinh một hay nhiều yếu tố gây bệnh, ở những chủng vi khuẩn E.coli không gây bệnh không tìm thấy những yếu tố n y Trong những năm gần đây, những hiểu biết về các yếu tố gây bệnh v vai trò của. .. Sự xuất hiện của bệnh tiêu chảy do vi khuẩn E.coli phụ thuộc v o sự tơng tác giữa vi khuẩn gây bệnh với điều kiện môi trờng v các yếu tố từ bản thân vật chủ Chỉ có vi khuẩn E.coli mang các yếu tố gây bệnh tăng sinh với số lợng lớn thì mới gây tiêu chảy Lợn con khi mới sinh, trớc khi bú mẹ đ tiếp xúc với môi trờng bị ô nhiễm nặng ở chuồng đẻ, da của lợn mẹ v hệ vi sinh vật trong phân lợn mẹ Do vậy, trong... TèNH HèNH NGHIấN C U V VI KHU N E.COLI GY B NH PHN TR NG L N CON 1.2.1 Tỡnh hỡnh nghiờn c u trong n c Vi khuẩn Escherichia coli (E.coli) gây bệnh tiêu chảy v phù đầu ở lợn con đ có từ rất lâu v ng y c ng phổ biến ở các trại chăn nuôi tập trung v trong nông hộ Ng y nay, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, bệnh tiêu chảy v phù đầu ở lợn con đ đợc khống chế phần n o, nhng việc loại trừ nó trong chăn... trò của chúng trong quá trình gây các bệnh đờng ruột đ tăng lên rất nhanh Thuật ngữ dùng để miêu tả vi khuẩn E.coli gây bệnh đ thay đổi nhiều, do vậy vi khuẩn E.coli hiện nay đ đợc xếp loại theo hớng gây bệnh v dựa trên khả năng sản xuất các yếu tố gây bệnh * Mầm bệnh Tiêu chảy ở lợn con do vi khuẩn E.coli thờng thấy ở lợn từ sơ sinh đến 21 ng y tuổi Các chủng gây bệnh đều sản sinh độc tố đờng ruột nên... (Soderlind v cs, 1998), (Wilson v cs, 1986) Ngo i ra, còn có các chủng ETEC thuộc các nhóm O8, O9, O64, O101 ng y c ng tăng lên Các chủng n y có F5, F6 hoặc F41 v chủ yếu sản sinh độc tố STa, ít thấy sản sinh STb Những chủng ETEC n y gây bệnh chủ yếu ở lợn từ sơ sinh đến 6 ng y tuổi, ít thấy ở lợn lớn hơn Trái lại ETEC có F4 thờng phân lập đợc ở lợn từ sơ sinh đến cai sữa * D ch t h c Sự xuất hiện của . ñiểm bệnh lý của bệnh phân trắng lợn con ở lợn rừng nuôi, lợn ñịa phương( lợn Mán), lợn hướng nạc tại tỉnh Hà Giang . MỤC TIÊU CỦA ðỀ TÀI - Xác định rõ và so sánh các đặc điểm bệnh lý của bệnh. NGHIỆP HÀ NỘI        NGUYỄN THỊ THƠM SO SÁNH MỘT SỐ ðẶC ðIỂM BỆNH LÝ CỦA BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở LỢN RỪNG NUÔI, LỢN ðỊA PHƯƠNG (LỢN MÁN), LỢN HƯỚNG NẠC TẠI TỈNH HÀ. NGHIỆP HÀ NỘI        NGUYỄN THỊ THƠM SO SÁNH MỘT SỐ ðẶC ðIỂM BỆNH LÝ CỦA BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON Ở LỢN RỪNG NUÔI, LỢN ðỊA PHƯƠNG (LỢN MÁN), LỢN HƯỚNG NẠC TẠI TỈNH HÀ