PGS.TS LÊ TRỌNG HUVNG DAN KE HOẠCH IAM AN CHO HÔ NÔNG DÂN ĐE XOA ĐOI GIAM NGHẼO HƯỚNG DẪN KẾ HOẠCH LẢM ẦN CHO Hft NÔNG DÂN DẾ XOÁĐÓIGIAM NGHẺO 2- ^ ^ PGS. TS LÊ TRỌNG HUỚN 6 DẪN KỀHOACH I LỒM An cho hộ n ông DâN Đ€ xoá ĐÓI GIẢM NGHèO NHÀ XUẤT BẢN VÀN HOÁ DÂN TỘC HÀ NỘI - 2000 r "Jòtwt eho- nụưồinạhifr thì đă án Qlụưồi đủ. ătt thi khá, giàn fĩlạ.uủtìi khá, gỉăuL thì ạìàu thêm " Lời HỔ CHỦ TỊCH (1) (1> Hồ Qlí Minh - Toàn tập - Tập 4 - Nhà xuất bản Sự thạt - Hà Nội - 1984, trang 287. 4 The publication of tliis book Guide to Business Plans of Peasant Households for Hunger Eradication and Poưerty AUeviation was made witlx tlie collaboration of tlie German-Vietnamese cooperation of Hunger Eradication and Poverty Alleviation Project (MOLISA - GTZ), The center for Econoinic and Social Research (KX centre). The International Book Institute (Obor) and Unesco Onter - Diffusion of Knowledge on Comm\mity Cultural and Educational. 5 LỜI NÓI ĐẦU Hộ nông dân nói chung và các hộ nông dân đói nghèo là nliữiig đơn vị kinli tế tự chủ. Những điều kiện và cách lậm ăn của mỗi loại nông lìộ là kliác nhau. Trong lịcli sử của nển kinh tế tự nhiên và trong sự pliát triển nền kinh tế liàng lioá nliiền tliànli phần những năm qua, cácli làm-ăn của các lòại nông hộ nói chung là theo kinli nghiệm sẵn có, được glii trong đầu óc họ, lioặc "gặp đâu làm đó" ehứ cliiía có sự tính toán, lập kế lioạcli làm ăn, kỉnh doanh ngán hạn và dài hạn (gồm: sản xuất - dịch vụ - bán - tiêu dùng - tícli luỹ sản xuất mâ rộng). Trong tìnỉi hình đó, một bộ pliận nông liộ có điêu kiện và tích íiiỹ được kinh ngliịệm làm ăn, bitóc đầu biết tính toán đầu tư kinh doanh đã giầu lên. Và ngỊíỢc lại thì đói nghèo. 7 T Đói nghèo là do nhiều nguyên nliân, nhưng suy cho cùng là do thiếu điều kiện và không có kê hoạch làm ăn phù hợp dẫn đến bị động, thiếu tínli tự cliủ trong sản xuất, dịch vụ để sinh sổiig, để tự xoá đói giảm nghèo uiột cách bển vững và tiến tới kinh doanh có lợi ngày càng cao. Triíốc tlỉực trạng đó, trong nhiều năm nạy, Đảng đã có chủ trương, Nhà ìiưóc đã có chính sách, có clrữơng trình và giải pìiáp tliực hiện xoá đói giảm nglièo - vớỉ một số vốn đã và sẽ chi đến hàng cliục ngàn tỷ đồng; đồng tliòi nhiều tổ chức kinh tế - xã liội trong và ngoài míớc cũng đã quan tâm trợ giúp, trong đó có chương trình hợp tác Việt - Đức về xoá đói giảm nghèo. Đó ỉà nliững cô gắng vượt bậc của Đảng và Nlià míác Việt Nam vói sự hớp tác giúp đỡ to lớn của cộng đồng và quốc tấ. Nliờ vậy, tỉ lệ đói nghèo bàng nàiụ đã được giảm xuống, bộ mặt nông thôn Việt Nam hiện nay đã có nhiều đổi mói. Tuy nhiên, so với yêu cầu và vôn liếng bỏ ra để tài trợ về xoá đói giảm nghèo tliì hiệu'quả còn cliưa tương xứng. (Đến 7/1998 cả nứớc vẫn CÒM đến 17,4% hộ đói nglièo. Trong đó có những làtig bản, thôn xã ỏ miền núi diện đói nghèo lên đến 8 50 - 70% tliậin chí đến 80% với mửc tínli là dưdi 13 - 15kg gạo/ người/ tháng). Và khỉ gặp thiên tai thì diện tái đói nghèó lặi tăng thêm, Có tìnli hìnli đó bỏi nhiều nguyễn nliân. Trớng đó, theo cíiúiig tôi, có một nguyên nhân cơ bản - CÓ tác dụng tổng hợp về nhiều mặt - là chưa hướng dẫn cho hộ nông dân đói nghèo hiểu,'biết xây •dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch làm ăn, tự chủ xóa đói giảm nghèo bền vững và từ đó tiến lên có kế lioạcli kinli doanh để làm giần. Nói 11Ó có tác dụng tổng hợp về nhiều mặt bởi: nó chẳng những để cho liọ có ý tliức tự cliủ để làm ăn, từng bước xọá đói giảm nglièo bền vững mà còn có cơ sỏ để các tổ chức kinli tê - xã liội hỗ trợ vốn, liướng dẫn, tlieo cách làm ăn - quyết tâm tự xoá đói giầm nghèo; đồng tliời cũng là cơ sỏ để tlianh tra, kiểm toán việc tliực.hiện liữu liiện các cliínli sách đã có đối với mỗi loại nông hộ đói, nghèo và từ đó mà bổ sung, lioàn thiện cỊiíiih sảcli có căn cứ khoa học, đồng tliời có thể xoá được nliững iuặt tiêu, cực trong lĩnh vực này. Nliư vậy, đấy là yêu cầu khách quan và cấp bách. Nlníng từ trước đến nay chưa có công trình nào ngliiên cứu, viết và 9 lntống dẫn kế hoạch làm ăn cho hộ nộng dân đóị nghèo. Do vậy, cliúng tôi tiến hặnli nghiên cứu, viết quyển sách này nhằm mục đích: • Tìm ra được một phương .pháp hữu liiệu để tiến liànli xoá íỊói giảm nghèo. • Để giúp cho nông hộ đói nghèo hiểu và biết cácli lập kế hoạch và thực hiện kế lioạch làm àn để tự xoá đói giảm nglièo một cácli bển vững. • Để các tổ chức Đảng, Nhà rnrôc và các tổ chức kinh tế - xã hội, các cấp có cơ sở giúp đỡ, kiểm tra theo kê hoạch làm ăn xoá đói giảm nghèo của hộ. • Kiến nghị hoàn thiện cliínli sácli vĩ mô và vi mô nhằm tliỊÍc liiện có hiện quả chương trìnli xoá đói giảm righèo mà Đảng và Nhà nưỏc đã đề ra. Từ mục đícli trên, yêu cần cùa quyển sách ià: Thiết thực, dễ hiểu và khoa học nhằm đổi tượng pliục vụ chủ yếu là cliủ nông liộ đói ngliềo; cho phổ cập viên về kinh tế, quản lý và kỹ thuật (trong hệ thống tổ chức xoá đói giảm nghèo và khuyến nông) cho các loại nông hộ khác; ciio cán bộ lãnh đạo của Đảng, của Nhà nưỏc và cho nỉiững ai có quan tâm. 10 Đến đây, CÒ11 một vấn đề cần bàn là: như chúng ta đều biết, cliủ nông liộ đói nghèo phần lớn là những ngưồi còn mù chữ lioặc ít cliữ. Vậy thì làm sao có tliể dạy liọ liiểu và biết lập kế hoạcli làm ăn? Đúng vậy. Đó chính là klió Jcliăn bao trùin nhất! NliƯng, nếu chúng ta đầu hàng klỉó khăn này thì có nghĩa là chúng ta khó có thể thực biện chương trình xóa đói giảm nghèo bền vững. Theo cliứng tôi, ckúng ta có tliể vượt qua bằng cách: Kiên trì và kiêu trì! Dạy cho liọ bằng nhiều cách: 1. Dạy và hưóng dẫn trực tiếp clio chủ nông hộ (đã xoá mù từ lốp 3 trỏ lên). 2. Dạy và lníóng dẫn trực tiểp cho chủ nông liộ mù chữ cùng với một thành viên trong gia đình có trình độ văn ìioá từ cấp I trỏ lên. Đây cũng chínli ìà một dịp kết hợp dạy lập kê hoạch làm ăn gắn vói dạy thêm chữ cho người nghèo ít cliữ. 3. Cũng có thể xâỵ dựng mô hình về lập và thực hiện kế hoạch ỉàm ăn cho một sộ' Iiộ nông dân khá sát bên. cạnh nhà liọ để gắn. với yêu cầu: Dạy - học - thảo luận - thực liànli, tạo điều kiện đỊ người học được nhìn tận nơi, tliấy và nglie cùng một lúc. Đó [...]... cảnli đói nglièo, bệxili tật (trong đó iiííĩều ũgiíời bị lioá chất độc màu da cám, bom, kliắc plxục, trong hoà bình, tróng những ìỉẳiií^đổi mới, niặc' đầu Đảng và Nhà nước Việt 15 Nam đã có nhiều-chính;-sách xóa đói- giảm nghèo cho người đói nghèo, hộ đói nghèo đến gần 11.000 tỷ đồng và đầu tví chung để xây dựng 6 cơ sỏ hạ tầng cho xã nghèo vệt nglièo là gấp đôi sô" đó (18) nên đã mang lại những kết quả... Đông Sơn (19 ngày) để làm nhiệm vụ này, tôi quyết định đến ần ỏ liền trong nhả dân ỏ giữa một xóm nghèo (xóm 7 xã Đông Minh) và đã cliuẩn bị tất cả những điều kiện vôii có để làm con em hoà mìnli vào cộng đồng nông dân nghèo klió đ ể học, đ ể hiểu đúng về họ, Cùng hợp tác với tôi còn có đồng chí xóm trưởng, cliủ tịch hội nông dân xã và một trong số cán bộ trong Ban xoá đói giảm nghèo của huyện tham... đau" - chúng tôi xin cung cấp đến cáe đồng chí, các bạn quan tâm một số tình cảnh đói nghèo (để minh, hoạ) dưới đây Thiết ngliĩ đó cũng là cơ sở để liọc, để rèn mìnli góp pliần liiểu đúng về Ịiộ đói, nglièo vối nguyên nhân của nó để có giải pháp xóa đói giảm nghèo liữu hiệu cho nliững năm tổi Hiểu đúng tình cảnh nông liộ đói nglièo tiíỏng chừng quá đơn giản, vì điều nàỵ cliẳug nliững hàng ngày được nghe... và bà con nông đần - đặc biệt ỉà các chủ nông hộ đói nghèo 12 Tác giả trân trọng cám ơn Chương trình hợp tác Việt - Đức về xóa đói giảm nghèo, đặc biệt là Tiên sĩ Ngô Huy Liêm, phái viên của chương trình; chân thành cáiu ơn sự lãnh đạo của Đảng uỷ, của uỷ Ban nhân dân, của Hội Nông dân liuyện Đông Sơn xã Đông Minh, tỉnh Thanh Hoá cùng nhiều địa phương khác, đã có sự hợp tác, giúp đctchí tình để tác giả... NHỮNG QUYẾT TÂM LAO ĐỘNG SẢN XUAT, Đ Ể GIẢM NGHÈO CỦA NÔNG HỘ ■ U y t ị BÁG LÊ CÒN LẨM GIAN TRUÂN Kỳ Anh có tiếng là nơi thực hiện xoá đói giảm ngỉiặo tốt Tôi đã đên để tĩm lnểu, để tận mắt nliìn thấy mối quan hệ tương tác chung, riêng, nhất là học liỏi cách lảm ăn xoá đói giảm nghèo tiến lên lẳbi giàu của một sô" nông Ì1 Ộ thuộc các nhóm có hoàn cảnh, có nghề nghiệp nông, lâm, ngư, dịcli vụ lthầc líhau... Nó đã đưa đến cho gia đình bác - cũng như bao gia đình đói nghèo khác - những quyền lợi gì? Và cliúng ta đã làm sai những gì? Viết tới đây, tôi tự cảm tliấy mình cũng có tội với bà con nông dân đang C 11 quá Ò đối nglièo Và đề nghị của bác là rất đáng suy ngẫm để xem xét giải quyết Tin rằng, nếu các chínli sácli xoá đói giảm nghèo được tliực hiện tốt, bác Lê đitợc lnĩớng dẫn kê hoạch làm ăn có klioa... phận hoạt động kinh doanli gặp nliững cơ hội thuận lợi hoặc ỏ các ngành phi nộng nghiệp, ở đô thị, có đòi sống kliá giả, một pliần Ịà nhờ sản phẩm eủa nông dân, của lao động nữ nông nghiệp bao gồm cả của nông liộ đói nghèo sản xuất ra, bán vói giá rẻ ngay sau khi thu hoạch, tbậm chí bán cả lúa nqn, lạc non, lại có cái nhìn người nông dân, người phụ nữ, trẻ em đói nghèo bằng con mắt lạnh lủng, kliịiạli... với 21.394 nhân khẩu trong tổng số 29 ế 702 hộ nông dân bị đói lúc giáp liạt; trong đó có 2.196 hộ, vối 11.209 nliân khẩu đang thuộc diện đói, không còn khả năng lo lương thực, nên đã bị đứt bữa, 5 xã vùng cao, cùng 28 xóm lao động của đồng bào dân tộc là nơi bị đói gay gắt nhất Xóm Hà Thạch, có 30 hộ trong tổng sô' 71 hộ, liiện cháo sắn cũng kliông có đủ ăn! Tôi liết sửc sửng sốt, vì mây vụ nay Thanh... qua đói nghèo Trước lúc ra về, chúng tôi bắt tay ,cảm phục và cảm ơn cliị, vì cliị đă cho chúng tôi những bài học yô cùng quí giá cũng còn lắm điều suy nghĩ Chúng tối sực nhớ, hỏi cliị; 23 - Chị có đề nghị gì không? - Ngoài việc xin vay thêm Ngân hàng phục vụ người Iiglièo 1 triệu đồng nữa, em để nghị: Miễn học phí cho các cháu con nhà nghèo Nhà nước miễn giảm các khoản đóng góp về mặt xã hội cho hộ nghèo. .. thớc, gạo (vì đã hết ăn lâu rồi) Không có gì tống giá để bán được vài ba chục nghìn đồíig, tìgóài ứỉột cìiiếc giường một, một sào quần áo rách, ^ẳì bả cái nồi Tôi lịỏi: - Đê lập kế hoạch làm ăn tự xoá đói giảm nghèo trong vài ba năm tới tliì nlià bà có những ngviồn lực chủ yếu gì và đang sản xuất được nliững gì? - Nhà tôi tliì đông người, có đến 6 con gái 1 con trai, nhưng quá đói nghèo từ xa xiía nên . DAN KE HOẠCH IAM AN CHO HÔ NÔNG DÂN ĐE XOA ĐOI GIAM NGHẼO HƯỚNG DẪN KẾ HOẠCH LẢM ẦN CHO Hft NÔNG DÂN DẾ XOÁĐÓIGIAM NGHẺO 2- ^ ^ PGS. TS LÊ TRỌNG HUỚN 6 DẪN KỀHOACH I LỒM An cho hộ n ông DâN. dẫn cho hộ nông dân đói nghèo hiểu,'biết xây •dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch làm ăn, tự chủ xóa đói giảm nghèo bền vững và từ đó tiến lên có kế lioạcli kinli doanh để làm giần. Nói. tiến liànli xoá íỊói giảm nghèo. • Để giúp cho nông hộ đói nghèo hiểu và biết cácli lập kế hoạch và thực hiện kế lioạch làm àn để tự xoá đói giảm nglièo một cácli bển vững. • Để các tổ chức Đảng,