ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM CHU VĂN MIỀN THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ YÊN PHỤ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : Kinh tế & PTNT Khóa học : 2009 – 2013 Thái Nguyên, năm 2014 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM CHU VĂN MIỀN THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ YÊN PHỤ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : Kinh tế & PTNT Khóa học : 2009 - 2013 Giáo viên hướng dẫn: ThS. Trần Cương Khoa Kinh tế & PTNT - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên Thái Nguyên, năm 2014 LỜI CẢM ƠN Với quan điểm học đi đôi với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn nhằm giúp cho sinh viên nắm vững những kiến thức đã học và vận dụng có hiệu quả vào thực tiễn, mỗi sinh viên trước khi hoàn thành chương trình đào tạo của nhà trường đều phải trải qua quá trình thực tập tốt nghiệp. Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn em đã nhận được sự quan tâm hướng dẫn và giúp đỡ của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài trường. Em xin chân thành cảm ơn sự quan tâm dạy bảo của các thầy - cô giáo khoa Kinh tế & phát triển nông thôn trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, xin chân thành cảm ơn đến UBND xã Yên Phụ - huyện Yên Phong - tỉnh Bắc Ninh đã giúp đỡ em hoàn thành khóa luận một cách tốt nhất. Đặc biệt em vô cùng biết ơn thầy giáo Th.S Trần Cương đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho em trong quá trình thực tập để em hoàn thành tốt khóa luận tốt nghiệp này. Trong quá trình thực tập mặc dù bản thân đã hết sức cố gắng nhưng do thời gian có hạn, trình độ bản thân còn hạn chế và bước đầu làm quen với công tác nghiên cứu nên bản khóa luận này không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự quan tâm đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và bạn bè để bản khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Thái Nguyên,ngày tháng năm 2014 Sinh viên Chu Văn Miền DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ATTP An toàn thực phẩm CC Cơ cấu CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đ Đồng ĐVT Đơn vị tính KHKT Khoa học kỹ thuật KCN Khu công nghiệp NN Nông nghiệp TTCN Tiểu thủ công nghiệp TM - DV Thương mại - dịch vụ GTSX Giá trị sản xuất LĐ Lao động TB Trung bình XHCN Xã hội chủ nghĩa HTX DVNN Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp UBND Ủy ban nhân dân TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh USD Đôla Mỹ NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 2 2.1. Mục tiêu chung 2 2.2. Mục tiêu cụ thể 2 3. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu 2 3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học 2 3.2. Ý nghĩa thực tiễn 2 4. Những đóng góp mới của đề tài 3 5. Bố cục của đề tài: 3 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 4 1.1.Cơ sở lý luận về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 4 1.1.1. Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế 4 1.1.2. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp 8 1.2. Cơ sở thực tiễn 15 1.2.1. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên Thế Giới 15 1.2.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại Việt Nam 17 1.2.3. Bài học kinh nghiệm trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế 21 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 23 2.1 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 23 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 23 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu 23 2.2.Nội dung nghiên cứu 23 2.3. Câu hỏi nghiên cứu 23 2.4. Phương pháp nghiên cứu 24 2.4.1. Phương pháp thu thập thông tin 24 2.4.2. Phương pháp tổng hợp thông tin 24 2.4.3. Phương pháp phân tích thông tin 24 2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu 25 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ YÊN PHỤ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 26 3.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Yên Phụ 26 3.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên 26 3.1.2. Đặc điểm về kinh tế xã hội 29 3.1.3. Đánh giá chung về thuận lợi và khó khăn của xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 33 3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 34 3.2.1. Thực trạng cơ cấu ngành kinh tế trên địa bàn xã Yên Phụ 34 3.2.2. Sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ 37 3.3. Đánh giá thực trạng phát triển kinh tế nông nghiệp của các hộ điều tra trên địa bàn xã Yên Phụ, huyện Yên Phụ, tỉnh Bắc Ninh 47 3.3.1. Đánh giá chung về các hộ điều tra 47 3.3.2. Tình hình sản xuất kinh doanh của các hộ điều tra 51 3.4. Đánh giá chung quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ 58 3.4.1. Những kết quả đạt được 58 3.4.2. Những tồn tại và hạn chế 58 Chương 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH SỰ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ YÊN PHỤ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 59 4.1. Một số quan điểm, phương hướng, mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế xã Yên Phụ 59 4.1.1. Một số quan điểm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ 59 4.1.2. Một số phương hướng nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Yên Phụ đến năm 2015 61 4.1.3. Mục tiêu cụ thể của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ 61 4.2. Các giải pháp chủ yếu để chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Yên Phụ trong thời gian tới 63 4.2.1. Quy hoạch bố trí các ngành sản xuất nông nghiệp theo hướng tập trung chuyên môn hóa 63 4.2.2. Xây dựng và phát triển các cơ sở chế biến nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường 63 4.2.3. Giải pháp về thị trường 63 4.2.4. Giải pháp về vốn 64 4.2.5 Giải pháp về ruộng đất 65 4.2.6. Giải pháp áp dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật vào sản xuất 66 4.2.7. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp 66 4.2.8. Đẩy mạnh công tác khuyến nông 67 4.3. Kiến nghị 67 4.3.1. Đối với nhà nước 67 4.3.2. Đối với địa phương 68 4.3.3. Đối với hộ nông dân 68 KẾT LUẬN 70 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Tình hình sử dụng đất đai của xã Yên Phụ 28 Bảng 3.2. Dân số và lao động của xã Yên Phụ 30 Bảng 3.3. Tỷ trọng các ngành kinh tế xã Yên Phụ 35 Bảng 3.4. Tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu ngành nông, lâm, thủy sản 38 Bảng 3.5. Diện tích một số loại cây trồng chính của xã Yên Phụ 40 Bảng 3.6. Giá trị sản xuất ngành trồng trọt của xã Yên Phụ 41 Bảng 3.7. Diện tích, năng suất và sản lượng cây trồng khác trên địa bàn xã Yên Phụ 43 Bảng 3.8. Tình hình chăn nuôi gia súc, gia cầm của xã Yên Phụ 44 Bảng 3.9. Tình hình nhân lực của các hộ điều tra năm 2013 47 Bảng 3.10. Tình hình nhân lực của các hộ điều tra năm 2013 phân theo các thôn trên địa bàn xã Yên Phụ 48 Bảng 3.11. Cơ cấu sử dụng đất trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp của các nhóm hộ điều tra 49 Bảng 3.12. Biến động diện tích gieo trồng ngành trồng trọt của các hộ điều tra (tính bình quân/hộ) 49 Bảng 3.13 . Vốn sản xuất của các hộ điều tra năm 2013 51 Bảng 3.14. Thu nhập bình quân của các hộ điều tra năm 2013 52 Bảng 3.15. Chi phí ngành nông nghiệp của các hộ điều tra năm 2013 tính bình quân/hộ 53 Bảng 3.16. Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp của các hộ điều tra năm 2013 tính bình quân/hộ 55 Bảng 4.1. Một số chỉ tiêu các ngành kinh tế tại xã Yên Phụ đến năm 2015 62 Bảng 4.2. Dự kiến cơ cấu ngành nông nghiệp xã Yên Phụ đến năm 2015 62 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Tỷ trọng các ngành kinh tế trên địa bàn xã Yên Phụ năm 2011 và 2013 36 Biểu đồ 3.2. Cơ cấu GTSX ngành nông nghiệp xã Yên Phụ năm 2011 và 2013 39 Biểu đồ 3.3. Cơ cấu GTSX của lúa trong ngành trồng trọt của xã Yên Phụ năm 2011 và 2013 42 Biểu đồ 3.4. Tình hình chăn nuôi của xã Yên Phụ 45 Biểu đồ 3.5. Giá trị sản xuất nội bộ ngành chăn nuôi xã Yên Phụ 46 Biểu đồ 3.6. Cơ cấu GTSX của giữa các ngành kinh tế của các hộ điều tra năm 2013 52 Biểu đồ 3.7. Cơ cấu chi phí sản xuất trong nội bộ ngành nông nghiệp của các hộ điều tra năm 2013 54 Biểu đồ 3.8. Cơ cấu GTSX thu được trong nội bộ ngành nông nghiệp của các hộ điều tra năm 2013 55 Biểu đồ 3.9. Cơ cấu GTSX nội bộ ngành trồng trọt của các hộ điều tra năm 2013 56 Biểu đồ 3.10. Cơ cấu GTSX nội bộ ngành chăn nuôi của các hộ điều tra năm 2013 57 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cơ cấu ngành kinh tế không chỉ giới hạn giữa các ngành có tính chất ổn định mà nó luôn thay đổi sao cho phù hợp với sự phát triển của từng thời kỳ. Hiện nay, cơ cấu ngành kinh tế của các nước trên thế giới không ngừng được điều chỉnh theo yêu cầu phát triển kinh tế và sự tiến bộ của khoa học công nghệ. Điều chỉnh cơ cấu ngành kinh tế hợp lý sẽ tạo ra sự kết hợp với nhau một cách hài hòa giữa các ngành, giúp bổ sung cho nhau, tạo đà cho tăng trưởng kinh tế và sử dụng hiệu quả các nguồn lực khan hiếm của đất nước, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân và quan trọng nhất là phát triển kinh tế cảu đất nước theo hướng CNH - HĐH. Như vậy, một phương hướng chuyển dịch cơ cấu ngành hợp lý sẽ có ý nghĩa hết sức quan trọng trong sự phát triển bền vững của đất nước. Nhất là trong bối cảnh kinh tế thế giới đang trong quá trình quốc tế hóa và sự phát triển nhưu vũ bão của khoa học kỹ thuật. Đặc biệt là hoàn cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trong thời kỳ chuyển đổi cơ chế và hội nhập. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nói chung, cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng là vấn đề đang được quan tâm hiện nay của nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là đối với những nước đang phát triển. Ở nước ta vốn là một nước sản xuất nông nghiệp với gần 70% dân số sống ở nông thôn và gần 60% dân số sống bằng nghề sản xuất nông nghiệp. Trong những năm qua Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng việc phát triển nông nghiệp và coi đó là một giải pháp cơ bản quan trọng để đẩy mạnh kinh tế nông nghiệp nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa. Trong phát triển nông nghiệp thì chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là một nội dung quan trọng không thể thiếu. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm đưa ra cơ cấu kinh tế phù hợp với từng vùng, từng lĩnh vực và từng địa phương là một vấn đề cấp bách trong chiến lược phát triển nông nghiệp nước ta trong thời gian tới. Cùng với xu hướng phát triển chung của toàn xã hội vấn đề đặt ra cho ngành nông nghiệp huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh nói chung và xã Yên Phụ nói riêng là phải nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm đáp ứng nhu cầu lương thực, thực phẩm cho thị trường, tăng hiệu quả kinh tế nâng cao đời sống của người dân. Tuy nhiên, việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ còn chậm, cơ cấu kinh tế nông nghiệp còn bất hợp lý, chưa phát huy được đầy đủ các thế mạnh trong sản xuất. Thực trạng này đòi hỏi phải có giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã một cách hợp lý. [...]... 3: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh Chương 4: Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1 .Cơ sở lý luận về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.1 Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế 1.1.1.1 Khái niệm về cơ cấu. .. kinh tế - xã hội của xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh - Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của xã Yên Phụ trong những năm gần đây - Đưa ra một số định hướng, giải pháp cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 2.3 Câu hỏi nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của sự chuyển dịch cơ cấu kinh. .. quốc tế và hội nhập kinh tế thế giới - Tạo điều kiện thực hiện thành công cao mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước theo các chiến lược kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước 1.1.2 Cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.2.1 Khái niệm về cơ cấu kinh tế nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp * Khái niệm cơ cấu kinh tế nông nghiệp Cơ cấu KTNN là bộ phận cấu thành rất quan trọng trong cơ. .. chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp? - Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ trong thời gian qua như thế nào? - Định hướng cho cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới là gì? - Cần đưa ra các giải pháp nào để thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH... ra được nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Yên Phụ, huyện Yên Phong thời gian qua - Đưa ra phương hướng và giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở xã Yên Phụ, huyện Yên Phong trong thời gian tới 3 4 Những đóng góp mới của đề tài - Góp phần hệ thống hóa lý luận về vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo... kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội trên địa bàn xã Yên Phụ trong thời gian qua - Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ - Đưa ra một số định hướng, giải pháp cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 3 Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu 3.1 Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học - Tạo cơ hội cho sinh... nông nghiệp một cách nhanh, mạnh và vững chắc góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn nước ta Với vai trò là một ngành kinh tế quan trọng trong nền kinh tế thì việc chuyện dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp có tác dụng to lớn, đó là tạo cơ sở cho việc thay đổi bộ mặt nông nghiệp và nông thôn Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp sẽ góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu. .. chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn Khi cơ cấu nông nghiệp có những chuyển dịch tích cực và hợp lí sẽ tạo khả năng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn hợp lí Cơ cấu kinh tế nông thôn hợp lí có tác dụng khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, lợi thế cho phát triển sản xuất nông nghiệp Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng tiến bộ sẽ đáp ứng sự phát triển của kinh tế thị trường và... đổi cơ cấu của các ngành nghề chủ yếu trong khu vực nông thôn bằng đồ thị 26 CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ YÊN PHỤ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 3.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Yên Phụ 3.1.1 Đặc điểm về điều kiện tự nhiên 3.1.1.1 Vị trí địa lí Yên Phụ là xã thuộc khu vực nông thôn 2, nằm ở phía tây cách huyện lị Yên Phong 4km; xã gồm... hóa cơ cấu kinh tế cũ sang cơ cấu kinh tế mới ưu việt hơn Mục đích của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là tạo ra một hệ thống các tiểu ngành mới trong ngành nông nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của mỗi vùng Quá trình chuyển dịch từ cơ cấu kinh tế cũ sang cơ cấu kinh tế mới nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có tác động của con người Sự chuyển dịch này . Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh Chương 4: Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên. về kinh tế xã hội 29 3.1.3. Đánh giá chung về thuận lợi và khó khăn của xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 33 3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Yên Phụ, huyện. MẠNH SỰ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ YÊN PHỤ, HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 59 4.1. Một số quan điểm, phương hướng, mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế xã Yên Phụ