ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  NGUYỄN THỊ ĐIỂN Tên đề tài: “THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIÊP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ CAO THƯỢNG, HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : KT & PTNT Lớp : K42 – KTNN N02 Khóa học : 2010 – 2014 Thái Nguyên, năm 2014 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  NGUYỄN THỊ ĐIỂN Tên đề tài: “THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ CAO THƯỢNG, HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Kinh tế nông nghiệp Khoa : KT & PTNT Lớp : K42 – KTNN N02 Khóa học : 2010 – 2014 Giảng viên hướng dẫn : Th.S Trần Cương Thái Nguyên, năm 2014 LỜI CẢM ƠN Qua quá trình học tập tại trường và sau hơn 4 tháng thực tập tốt nghiệp tại cơ sở tôi đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Qua đây tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên; ban chủ nhiệm khoa KT và PTNT; các phòng ban cùng các thầy, cô giáo đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo ThS. Trần Cương đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn cô giáo chủ nhiệm cùng tập thể lớp K42KTNN – N02 khoa KT và PTNT và toàn thể bạn bè, những người đã giúp đỡ tôi, cùng tôi chia sẻ những khó khăn trong suốt quãng thời gian học tập và rèn luyện tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ lãnh đạo, cán bộ chuyên môn, cùng toàn thể người dân xã Cao Thượng – huyện Ba Bể - tỉnh Bắc Kạn đã tạo điều kiện giúp đỡ để tôi có điều kiện được thực tập và nâng cao sự hiểu biết của bản than. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới người than, bạn bè, những người đã động viên, giúp đỡ tôi cả về vật chất lẫn tinh thần trong quá trình thực tập. Trong thời gian thực tập, bản thân tôi đã cố gắng khắc phục mọi khó khăn để hoàn thiện khóa luận. Tuy nhiên do bản thân còn hạn chế về kiến thức và thiếu kinh nghiệm thực tế nên chuyên đề của tôi khó tránh khỏi những thiếu sót, vậy kính mong các thầy cô và giáo viên hướng dẫn giúp đỡ, góp ý, tạo điều kiện để khóa luận của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Bắc Kạn, tháng 5, năm 2014 Sinh viên Nguyễn Thị Điển DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Bảng 3. 1: Tình hình sử dụng đất đai của xã Cao Thượng 33 Bảng 3. 2: Tình hình dân số và lao động của xã Cao Thượng 36 Bảng 3. 3: Tình hình phát triển kinh tế của xã Cao Thượng 43 Bảng 3. 4: Giá trị sản xuất và cơ cấu ngành nông, lâm, thủy sản trên địa bàn . 46 Bảng 3. 5: Diện tích gieo trồng một số loại cây trồng chính của xã 48 Bảng 3. 6: Giá trị sản xuất ngành trồng trọt của xã Cao Thượng 49 Bảng 3. 7: Số lượng ngành chăn nuôi xã Cao Thượng 51 Bảng 3. 8: Giá trị ngành chăn nuôi xã Cao Thượng 53 Bảng 3. 9: Giá trị sản xuất và cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp xã Cao Thượng chia theo vùng 56 Bảng 3. 10: Thông tin chung về chủ hộ điều tra 58 Bảng 3. 11: Cơ cấu sử dụng đất trong lĩnh vực nông – lâm – ngư nghiệp của các nhóm hộ điều tra 59 Bảng 3. 12: Biến động diện tích gieo trồng ngành trồng trọt của các hộ điều tra (tính bình quân/hộ) 60 Bảng 3. 13: Vốn sản xuất của các hộ điều tra năm 2013 62 Bảng 3. 14: Tình hình nhân lực của các hộ điều tra năm 2013 63 Bảng 3. 15: Thu nhập bình quân của các hộ điều tra năm 2013 64 Bảng 3. 16: Chi phí ngành nông nghiệp của các hộ điều tra năm 2013 66 Bảng 3. 17: Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp của các hộ điều tra năm 2013 tính bình quân/hộ 68 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 3. 1: Tỷ trọng các ngành kinh tế năm 2011 và 2013 44 Biểu đồ 3. 2: Cơ cấu ngành nông nghiệp năm 2011 và 2013 47 Biểu đồ 3. 3: Cơ cấu giá trị ngành trồng trọt năm 2011 và 2013 50 Biểu đồ 3. 4: Tăng giảm số lượng đàn gia súc gia cầm 52 Biểu đồ 3. 5: Cơ cấu ngành chăn nuôi của xã năm 2011 và 2013 53 Biểu đồ 3. 6: Giá trị sản xuất ngành Lâm nghiệp, Thủy sản giai đoạn 2011 – 2013 54 Biểu đồ 3. 7: Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp giữa các vùng 57 Biểu đồ 3. 8. Cơ cấu GTSX của giữa các ngành kinh tế 64 Biểu đồ 3. 9: Cơ cấu GTSX ngành nông nghiệp của các hộ điều tra 69 Biểu đồ 3. 10: Cơ cấu GTSX nội bộ ngành trồng trọt của các hộ điều tra 70 Biểu đồ 3. 11: Cơ cấu GTSX nội bộ ngành chăn nuôi của các hộ điều tra 71 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Diễn giải BQC Bình quân chung CC Cơ cấu CNH – HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa CN – TTCN Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp ĐVT Đơn vị tính GD Giáo dục GT Giá trị GTSX Giá trị sản xuất HĐND Hội đồng nhân dân KHKT Khoa học kỹ thuật LĐ Lao động NN Nông nghiệp NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn QĐ Quyết định TB Trung bình THCS Trung học cơ sở TM – DV Thương mại – dịch vụ TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh Tr.đ Triệu đồng TW7 Trung ương 7 UBND Ủy ban nhân dân USD Đôla Mỹ MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 2 2.1. Mục tiêu chung 2 2.2. Mục tiêu cụ thể 2 3. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu 2 3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học 2 3.2. Ý nghĩa thực tiễn 2 4. Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu 3 5. Bố cục của đề tài 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 4 1.1. Cơ sở lý luận về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 4 1.1.1.Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và cơ cấu kinh tế nông nghiệp 4 1.1.1.1. Khái niệm về cơ cấu và cơ cấu kinh tế 4 1.1.1.2. Đặc trưng của cơ cấu kinh tế 6 1.1.1.3. Phân loại cơ cấu kinh tế 8 1.1.1.4. Vai trò của cơ cấu kinh tế hợp lý 9 1.1.2. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 10 1.1.2.1. Khái niệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 10 1.1.2.2. Xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 11 1.1.2.3. Vai trò chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 12 1.1.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 13 1.2. Cơ sở thực tiễn 18 1.2.1. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên Thế Giới 18 1.2.1.1. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Indonesia 18 1.2.1.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Trung Quốc 18 1.2.1.3. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của Thái Lan 20 1.2.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại Việt Nam 21 1.2.2.1. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại Thành phố Hồ Chí Minh 21 1.2.2.2. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại Đà Nẵng 23 1.2.2.3. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại huyện Từ Liêm – Hà Nội 25 1.2.3. Bài học kinh nghiệm trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế 25 CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 27 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 27 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu 27 2.1.2.1. Phạm vi về nội dung nghiên cứu . 27 2.1.2.2. Phạm vi về không gian nghiên cứu 27 2.1.2.3. Phạm vi về thời gian nghiên cứu 27 2.2. Câu hỏi nghiên cứu 27 2.3. Phương pháp nghiên cứu 28 2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin 28 2.3.1.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp. 28 2.3.1.1. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp. 28 2.3.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý thông tin 29 2.3.3. Phương pháp phân tích thông tin 29 2.3.3.1. Phương pháp thống kê 29 2.3.3.2. Phương pháp so sánh 29 2.3.3.3. Phương pháp phân tích SWOT 29 2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu 30 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ CAO THƯỢNG 31 3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên – kinh tế - xã hội của xã Cao Thượng 31 3.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên 31 3.1.1.1. Vị trí địa lý 31 3.1.1.2. Về địa hình, thổ nhưỡng 31 3.1.1.3. Về khí hậu, thời tiết 31 3.1.1.4. Thủy văn 32 3.1.1.5. Đất đai và tài nguyên thiên nhiên 32 3.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội 35 3.1.2.1. Dân số và nguồn lao động 35 3.1.2.2. Cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật 37 3.1.2.3. Hệ thống y tế 38 3.1.2.4. Hệ thống văn hóa 39 3.1.2.5. Hệ thống giáo dục 39 3.1.2.6. Tình hình phát triển kinh tế 40 3.1.3. Đánh giá chung về thuận lợi khó khăn của xã 42 3.1.3.1. Thuận lợi 42 3.1.3.2. Khó khăn 42 3.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của xã 43 3.2.1. Sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế trên địa bàn xã Cao Thượng 43 3.2.2. Sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Cao Thượng 45 3.2.2.1. Sự chuyển dịch trong nội bộ ngành trồng trọt 47 3.2.2.2. Sự chuyển dịch trong nội bộ ngành chăn nuôi 51 3.2.2.3. Sự chuyển dịch trong ngành khác 54 3.2.3. Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo vùng lãnh thổ 55 3.3. Đánh giá thực trạng phát triển kinh tế nông nghiệp của các hộ điều tra trên địa bàn xã Cao Thượng 57 3.3.1. Đánh giá chung về các hộ điều tra 57 3.3.1.1. Cơ cấu sử dụng đất bình quân của các hộ 59 3.3.1.2. Điều kiện về vốn của nông hộ 61 3.3.1.3. Tình hình nhân lực của các hộ điều tra 63 3.3.2. Tình hình sản xuất kinh doanh của các hộ điều tra 63 3.3.2.1. Kết quả sản xuất kinh doanh của các hộ điều tra 63 3.3.2.2. Mức độ đầu tư chi phí cho sản xuất ngành nông nghiệp của hộ điều tra 65 3.4. đánh giá chung quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Cao Thượng 71 3.2.1. Thuận lợi 71 3.3.2. Những tồn tại yếu kém và nguyên nhân 72 3.3.2.1. Những tồn tại yếu kém 72 3.3.3.2. Nguyên nhân 72 3.4. Phân tích SWOT cho thực trạng quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế xã Cao Thượng trong thời gian qua 73 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TẠI XÃ CAO THƯỢNG 75 4.1. Quan điểm, phương hướng, mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp của xã Cao Thượng 75 4.1.1. Những quan điểm chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở xã Cao Thượng 75 4.1.2. Phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Cao Thượng trong thời gian tới. 76 4.1.3. Những mục tiêu nhằm phát triển cơ cấu nông nghiệp trong những năm tới 76 4.1.3.1. Mục tiêu tổng quát 76 4.1.3.2. Mục tiêu cụ thể 77 4.2. Các giải pháp chủ yếu để chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Cao Thượng trong những năm tới 78 4.2.1. Giải pháp tăng năng suất, sản lượng cây trồng vật nuôi 78 4.2.2. Giải pháp đầu tư xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp 78 4.2.3. Giải pháp về lao động và việc làm 79 4.2.4. Giải pháp tăng cường công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật 80 4.2.5. Giải pháp về đất đai 80 4.2.6. Giải pháp về thị trường: 81 4.2.7. Giải pháp về vốn 81 4.2.8. Giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng 82 4.2.9. Giải pháp ổn định đời sống và chính sách định canh định cư đối với đồng bào các dân tộc 82 4.3. Kiến nghị 83 [...]... Phương hướng và những giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Cao Thượng 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1 Cơ sở lý luận về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.1 .Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.1.1 Khái niệm về cơ cấu và cơ cấu kinh tế a Khái niệm cơ cấu Cơ cấu là một phạm trù triết học dùng để biểu thị cấu trúc bên... được thực hiện nhằm mục đích tìm hiểu đánh giá thực trạng quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Cao Thượng, trên cơ sở đó đưa ra những biện pháp, giải pháp cơ bản cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp cho những năm tới đạt hiệu quả cao 2.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế - Đánh giá tình hình kinh tế xã. .. triển và thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp có hiệu quả 4 Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu Góp phần hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Cao Thượng Phân tích đánh giá đúng thực trang chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Cao Thượng, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn Đề xuất được phương pháp và một số giải. .. một cách hợp lý Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài Thực trạng và giải pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Cao Thượng, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn” làm đề tài tốt nghiệp của mình Nhằm đánh giá 2 khách quan thực trạng cơ cấu kinh tế nông nghiệp và đề ra những giải pháp cơ bản để thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH - HĐH 2 Mục tiêu... và nông thôn Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp sẽ góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn Khi cơ cấu nông nghiệp có những chuyển dịch tích cực và hợp lí sẽ tạo khả năng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn hợp lí Cơ cấu kinh tế nông thôn hợp lí có tác dụng khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, lợi thế cho phát triển sản xuất nông nghiệp Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông. .. giải pháp chủ yếu nhằm đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Cao Thượng, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn 5 Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, đề tài gồm có 4 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp - Chương 2: Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu - Chương 3: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Cao. .. cực và có hiệu quả vào quá trình phân công lao động quốc tế và hội nhập kinh tế thế giới 10 - Tạo điều kiện thực hiện thành công cao mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước theo các chiến lược kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước 1.1.2 Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.2.1 Khái niệm về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp Cơ cấu kinh tế nói chung và cơ cấu kinh. .. cấu kinh tế nông nghiệp nói riêng không phải là bất biến mà sẽ luôn vận động phát triển và chuyển hóa cơ cấu kinh tế cũ sang cơ cấu kinh tế mới ưu việt hơn Mục đích của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp là tạo ra một hệ thống các tiểu ngành mới trong ngành nông nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của mỗi vùng Quá trình chuyển dịch từ cơ cấu kinh tế cũ sang cơ cấu kinh tế mới... tế nông nghiệp Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp phù hợp sẽ thúc đẩy quá trình sản xuất nông nghiệp một cách nhanh, mạnh và vững chắc góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn nước ta Với vai trò là một ngành kinh tế quan trọng trong nền kinh tế thì việc chuyện dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp có tác dụng to lớn, đó là tạo cơ sở cho việc thay đổi bộ mặt nông nghiệp và. .. đáp ứng nhu cầu lương thực, thực phẩm cho thị trường, tăng hiệu quả kinh tế nâng cao đời sống của người dân Tuy nhiên, việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã Cao Thượng còn chậm, cơ cấu kinh tế nông nghiệp còn bất hợp lý, chưa phát huy được đầy đủ các thế mạnh trong sản xuất Thực trạng này đòi hỏi phải có giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại xã một cách hợp lý Xuất . về cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.1 .Cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế và cơ cấu kinh tế nông nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm về cơ cấu và cơ cấu kinh tế a. Khái niệm cơ cấu Cơ. về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Cao Thượng. Phân tích đánh giá đúng thực trang chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp xã Cao Thượng, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. Đề. giá thực trạng quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trên địa bàn xã Cao Thượng, trên cơ sở đó đưa ra những biện pháp, giải pháp cơ bản cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông