iii HÀ NỘI – 2014 LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, các tổ chức và các cá nhân. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các tập thể, cá nhân đó tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn này. Trước hết, xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, Phòng Đào tạo và Công tác sinh viên, Khoa Sau đại học, Khoa Quản lý Giáo dục của nhà trường cùng các thầy cô giáo đã trang bị kiến thức, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn cô giáo TS. Nguyễn Thị Ngọc Bích, người đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng chí trong ban lãnh đạo Phòng GD&ĐT huyện Điện Biên, ban giám hiệu trường THCS Pom Lót huyện Điện Biên, chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ nhiệt tình và chia sẻ nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn này. Do thời gian nghiên cứu có hạn, luận văn của tôi khó tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đuợc sự đóng góp, chia sẻ của các thầy cô giáo cùng toàn thể bạn đọc. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2014 Tác giả Nguyễn Văn Bằng iv DANH MỤC VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nghĩa Ghi chú 1 CNTT Công nghệ thông tin 2 CSVC Cơ sở vật chất 3 DH Dạy học 4 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 5 ĐG Đánh giá 6 GV Giáo viên 7 HS Học sinh 8 KT Kiểm tra 9 THCS Trung học cơ sở v MỤC LỤC Lời cảm ơn …………………………………………………………… i Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt ……………………………… ii Mục lục ………………………………………………………………… iii Danh mục các bảng ………………………………………………… vi Danh mục các biểu đồ ………………………………………………… viii MỞ ĐẦU ……………………………………………………………… Trang 1 1. Lý do chọn đề tài ……………………………………………… 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ………………………………………………… 6 3. Nhiệm vụ nghiên cứu …………………………………………… 6 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu …………………………………. 6 5. Câu hỏi nghiên cứu ……………………………………………… 6 6. Giả thuyết khoa học ……………………………………………… 7 7. Phạm vi nghiên cứu ……………………………………………… 7 8. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………… 7 9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ………………………… 8 10. Cấu trúc luận văn ………………………………………………… 8 CHƯƠNG I. Cơ sở lý luận về quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong trường phổ thông 9 1.1. Sơ lược các kết quả nghiên cứu về quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở một số trường THCS của Việt Nam 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản ………………………………………… 9 1.2.1. Quản lý ……………………………………………………………… 11 1.2.2. Quy trình và Quản lý quy trình …………………………………… 13 1.2.3. Kiểm tra ………………………………………………………………. 13 1.2.4. Đánh giá …………………………………………………………… 14 1.2.5. Kết quả học tập ………………………………………………………. 15 1.3. Đánh giá trong lớp học …………………………………………. 16 vi 1.4. Chức năng, vai trò, yêu cầu của đánh giá trong giáo dục …… 18 1.5. Quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ………………………. 21 1.6. Đặc điểm kiểm tra ĐG kết quả học tập học sinh THCS…………… 28 1.7. Yêu cầu đổi mới KT ĐG kết quả học tập trong giai đoạn tới 29 1.8. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập tại trường trung học cơ sở …………………………… 33 1.9. Những nội dung quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở trường trung học cơ sở ………………………………………… 36 1.9.1. Đối với hiệu trưởng ……………………………………………… 37 1.9.2. Đối với các tổ trưởng chuyên môn ………………………………… 38 Tiểu kết chương 1 …………………………………………………… 39 CHƯƠNG 2. Thực trạng quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập tại trường trung học cơ sở Pom Lót 40 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội , giáo dục của huyện Điện Biên 40 2.2. Khái quát về trường trung học cơ sở Pom Lót ……………………. 41 2.3. Thực trạng về việc thực hiện quy trình KT ĐG kết quả học tập của học sinh trường THCS xã Pom Lót, huyện Điện Biên 45 2.4. Thực trạng về quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập tại trường THCS Pom Lót 63 2.5. Thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá trong từng bài dạy ………… 72 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập tại trường trung học cơ sở Pom Lót ………………… 75 Tiểu kết chương 2 …………………………………………………… 77 CHƯƠNG 3. Biện pháp quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập tại trường THCS Pom Lót đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 78 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ………………………………… 78 3.2. Đề xuất một số Biện pháp quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở trường trung học cơ sở Pom Lót ……………………… 79 vii 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh đối với quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập …………………… 79 3.2.2. Nâng cao hiệu quả quản lý một số thành tố trong quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ………………………………………………… 82 3.2.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ khảo thí …………………… 84 3.2.4. Nâng cao năng lực KT ĐG cho cán bộ quản lý, giáo viên 85 3.2.5. Đáp ứng đầy đủ các điều kiện CSVC phục vụ cho công tác thực hiện quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập 89 3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập …………………………………………………… 91 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp … 91 Tiểu kết chương 3 …………………………………………………… 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ …………………………………… 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………. 99 PHỤ LỤC …………………………………………………………… 102 viii DANH MỤC CÁC BẢNG Stt Tên bảng Trang 1 Bảng 1.1. Bảng so sánh kiểm tra đánh giá truyền thống với kiểm tra đánh giá tiếp cận năng lực theo xu thế mới 32 2 Bảng 2.1. Thống kê đội ngũ CBQL, GV năm học 2012 – 2013 42 3 Bảng 2.2. Bảng thống kê số HS thuộc diện chính sách 43 4 Bảng 2.3. Bảng thống kê số HS tham gia khảo sát 46 5 Bảng 2.4. Thống kê kết quả lựa chọn các bước trong quy trình KT ĐG kết quả học tập của cán bộ quản lý và GV 47 6 Bảng 2.5. Thống kê thực trạng nhận biết mục đích KT ĐG kết quả học tập 48 7 Bảng 2.6. Bảng thống kê mức độ nhận thức của cán bộ quản lý, GV về tầm quan trọng của việc thực hiện KT ĐG kết quả học tập theo đúng quy trình 49 8 Bảng 2.7. Biểu hiện phân tích đề KT sau khi biên soạn 54 9 Bảng 2.8. Bảng thống kê tỷ lệ % ý kiến của cán bộ quản lý, GV, HS về mức độ bảo mật của đề KT 56 10 Bảng 2.9. Ý kiến của HS về thái độ của giám thị coi KT 57 11 Bảng 2.10. Bảng thống kê số lời phê của GV trong bài KT của HS 59 12 Bảng 2.11. Bảng thống kê thực trạng việc sử dụng kết quả ĐG để điều chỉnh hoạt động DH 62 13 Bảng 2.12. Bảng thống kê ý kiến ĐG của GV về quản lý việc biên soạn đề KT 65 14 Bảng 2.13. Bảng thống kê ý kiến ĐG của cán bộ quản lý, GV về quản lý việc tổ chức coi KT 67 15 Bảng 2.14. Ý kiến của cán bộ quản lý và GV về quản lý việc chấm KT và quản lý điểm KT 69 16 Bảng 2.15. ĐG của cán bộ quản lý và GV về thực trạng quản lý việc ix viết lời phê vào bài KT của HS 70 17 Bảng 2.16. Bảng ĐG về quản lý công tác trả bài KT 72 18 Bảng 2.17. Bảng thống kê ý kiến GV về quản lý KT ĐG trong từng bài dạy 74 19 Bảng 3.1. Bảng thống kê ĐG của cán bộ quản lý, GV về mức độ Cần thiết của các biện pháp 92 20 Bảng 3.2. Bảng thống kê ĐG của cán bộ quản lý, GV về mức độ Khả thi của các biện pháp 93 x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Stt Tên biểu đồ Trang 1 Biểu đồ 2.1. Biểu đồ % mức độ nhận thức của cán bộ quản lý, GV về tầm quan trọng việc thực hiện KT ĐG kết quả học tập theo đúng quy trình 50 2 Biểu đồ 2.2. Biểu đồ thực trạng việc phân tích đề KT sau khi biên soạn 54 3 Biểu đồ 2.3. Biểu đồ % ý kiến HS ĐG thái độ coi KT của GV 57 4 Biểu đồ 2.4. Biểu đồ thể hiện việc viết lời phê của GV lên bài KT 58 5 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ tỷ lệ % ĐG mức độ cần thiết 94 6 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ tỷ lệ % ĐG mức độ khả thi 94 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Về đường lối Luật giáo dục số 38/2005/QH11, Điều 28 quy định “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” [22]. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 đưa ra một số giải pháp đạt được mục tiêu chiến lược, trong đó có giải pháp: “Đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá chất lượng giáo dục”. Giải pháp này có đề cập đến việc “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học” [6]. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT xác định đổi mới thi, KT, ĐG là một trong chín nhiệm vụ giải pháp đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. Nghị quyết đề cập đến đổi mới KT ĐG như sau: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội”. Đối với cấp THCS, Đảng ta xác định: “tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho HS. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; Bảo đảm cho HS có trình độ THCS (hết lớp 9) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp 2 ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau THCS; Nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục, đến năm 2020, tỷ lệ đi học đúng độ tuổi ở THCS là 95%” [19]. 1.2. Về lý luận Trong quá trình DH và giáo dục, KT ĐG là khâu hết sức quan trọng: “Kiểm tra đánh giá định hướng cho toàn bộ quá trình dạy học, khuyến khích, tạo động lực cho người học, giúp người học tiến bộ không ngừng. Kiểm tra đánh giá còn cung cấp cho giáo viên, nhà quản lí những thông tin phản hồi hữu ích, giúp điều chỉnh quá trình dạy học và quản lý để cùng đạt mục tiêu dạy học ngày càng cao” [9, tr. 13]. Những thông tin phản hồi của KT ĐG sẽ giúp GV, nhà quản lý điều chỉnh quá trình DH và quản lý trong nhà trường để đạt được mục đích phát triển năng lực của HS và vì sự tiến bộ của người học. Vì vậy, “Kiểm tra đánh giá là bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy học và có thể nói, kiểm tra đánh giá là động lực để thúc đẩy sự đổi mới quá trình dạy và học, đổi mới quản lý” [14, tr. 29]. Hoạt động KT ĐG và quá trình DH có mối liên hệ biện chứng với nhau, một trong những tác động chính của KT ĐG là giúp quá trình DH ngày càng phát triển, ngược lại quá trình DH càng phát triển thì sẽ tác động đến hoạt động KT ĐG cùng phát triển theo. Tác giả Nguyễn Đức Chính và Đinh Thị Kim Thoa cho rằng: “Nếu xem chất lượng của quá trình dạy - học là sự “trùng khớp với mục tiêu” thì kiểm tra - đánh giá là cách tốt nhất để đánh giá chất lượng của quy trình đào tạo”. Đánh giá tuân theo những chuẩn mực nhất định để đạt được mục tiêu phát triển hoạt động dạy - học và đảm bảo lợi ích cho người được đánh giá. Chỉ có đánh giá khách quan mới có thể kích thích, tạo động lực người được đánh giá và cho những kết quả đáng tin cậy làm cơ sở cho các quyết định quản lý khác. Đánh giá không chỉ giúp người được đánh giá nhận ra hiện trạng cái mình đạt mà còn có niềm tin, động lực để phấn đấu khắc phục những điểm chưa phù hợp để đạt tới trình độ cao hơn. Kiểm tra đánh giá phải đáp ứng được toàn bộ mục đích của đánh giá, các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá” [9, tr. 36], quan điểm trên về KT ĐG đã thể hiện tính toàn diện, coi KT ĐG là công cụ [...]... trung học cơ sở Pom Lót Chương 3: Biện pháp quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập tại trường trung học cơ sở Pom Lót đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ QUY TRÌNH KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG TRƯỜNG PHỔ THÔNG 1.1 Sơ lược các kết quả nghiên cứu về quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở một số trường THCS của Việt Nam Trong khoảng... biện pháp khả thi và phù hợp về quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập tại trường THCS Pom Lót đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 3 Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Tổng quan cơ sở lý luận về quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập trong trường phổ thông 3.2 Khảo sát thực trạng về quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập tại trường THCS Pom Lót 3.3 Đề xuất được những biện pháp quản lý khả thi và phù hợp quy trình. .. tốt mục tiêu đổi mới giáo dục mà ngành GD&ĐT huyện đề ra và có biện pháp quản lý hiệu quả các vấn đề còn hạn chế của nhà trường theo kết luận của trưởng phòng GD&ĐT huyện trong báo cáo tổng kết cuối năm, tôi chọn đề tài nghiên cứu: Biện pháp quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở trường trung học cơ sở Pom Lót, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 5 2 Mục tiêu... KT ĐG kết quả học tập tại trường THCS Pom Lót đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục 4 Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1 Khách thể nghiên cứu Hoạt động KT ĐG kết quả học tập của trường THCS Pom Lót 4.2 Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập của HS ở trường THCS Pom Lót 5 Câu hỏi nghiên cứu Trường THCS Pom Lót chưa có biện pháp quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập của... thống về quy trình và quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập và xác định một số biện pháp phù hợp với yêu cầu và điều kiện thực tiễn Trên địa bàn huyện Điện Biên - tỉnh Điện Biên chưa có tác giả nào nghiên cứu về Biện pháp quản lý quy trình KT ĐG giá kết quả học tập của HS THCS Do vậy, kết quả nghiên cứu của luận văn rất cần thiết trong công tác KT ĐG giá cấp THCS huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên hiện... như trường THCS Pom Lót hiện nay 10 Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong trường phổ thông Chương 2: Thực trạng quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập tại trường trung học cơ sở Pom Lót Chương 3: Biện. .. KT ĐG tại lớp học, sẽ góp phần giúp cải thiện hoạt động DH ở trường THCS Pom Lót, tiến tới đáp ứng được yêu cầu của người học và đổi mới giáo dục 7 Phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu, ĐG thực trạng việc quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập tại trường THCS Pom Lót, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên - Các tài liệu, số liệu thống kê sử dụng trong luận văn là của nhà trường trong năm học 2012... phù hợp với yêu cầu đổi mới và hỗ trợ tích cực HS? Biện pháp quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập của HS nào phù hợp với yêu cầu đổi mới và hỗ trợ tích cực HS trong quá trình học tập, để hoạt động DH của trường THCS Pom Lót tăng hạng? 6 6 Giả thuyết khoa học - Quản lý hoạt động DH ở trường THCS Pom Lót còn hạn chế, những nguyên nhân chủ yếu là do quản lý quy trình KT ĐG kết quả học tập không phù... Phương pháp nghiên cứu Kết hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau: 8.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu khái niệm về quản lý, quy trình và quản lý quy trình, KT, ĐG, kết quả học tập; tìm hiểu về ĐG trong lớp học; chức năng, vai trò yêu cầu của KT ĐG trong GD; những yêu cầu đổi mới KT ĐG kết quả học tập trong giai đoạn tới; các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý quy trình KT ĐG, nội dung quản lý. .. của giáo dục Và cũng nhờ có ĐG mới phát hiện được những vấn đề tồn tại trong giáo dục, từ đó lựa chọn và triển khai các biện pháp thích hợp để bù đắp những thiếu hụt hoặc loại bỏ những sai sót không đáng có 1.4.2 Vai trò của đánh giá trong giáo dục 1.4.2.1 Đánh giá là một bộ phận quan trọng của quản lý giáo dục và là công cụ của các nhà quản lý giáo dục Nói đến quản lý giáo dục là nói đến quá trình . kết quả học tập tại trường trung học cơ sở Pom Lót. Chương 3: Biện pháp quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập tại trường trung học cơ sở Pom Lót đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. . tài nghiên cứu: Biện pháp quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập ở trường trung học cơ sở Pom Lót, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục . 6 2 I. Cơ sở lý luận về quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong trường phổ thông 9 1.1. Sơ lược các kết quả nghiên cứu về quản lý quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập