BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM  TRẦN THỊ NGỌC DUNG NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHUYỂN ĐỔI HỆ THỐNG CÂY TRỒNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH - TP HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI, 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM  TRẦN THỊ NGỌC DUNG NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHUYỂN ĐỔI HỆ THỐNG CÂY TRỒNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH - TP HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC CÂY TRỒNG MÃ SỐ: 60.62.01.10 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HÀ THỊ THANH BÌNH HÀ NỘI, 2014 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi trực tiếp thực hiện cùng với sự hướng dẫn của PGS.TS Hà Thị Thanh Bình – Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Các số liệu và kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tôi cam đoan rằng các thông tin, trích dẫn trong luận văn đó được chỉ dẫn nguồn gốc và nghiên cứu đầy đủ. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 12 tháng 10 năm 2014 Tác giả luận văn Trần Thị Ngọc Dung Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bản luận văn này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được nhiều sự quan tâm giúp đỡ của các cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Hà Thị Thanh Bình đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài, cũng như trong quá trình hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong Ban quản lý đào tạo, khoa Nông học, Bộ môn Canh tác học – Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ các lãnh đạo cơ quan, đơn vị: Trung tâm khí tượng láng Mê Linh: Văn phòng UBND huyện, Phòng kinh tế huyện, Phòng LĐLĐ &XH huyện, chi cục Phòng thống kê huyện và cán bộ, nhân dân địa phương nơi tôi tiến hành điều tra nghiên cứu đề tài, đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện đề tài này. Trân trọng cảm ơn bạn bè đồng nghiệp, những người thân trong gia đình luôn tạo điều kiện về mọi mặt động viên tôi trong cuộc sống, học tập, thực hiện và hoàn chỉnh luận văn này. Hà Nội, ngày 12 tháng 10 năm 2014 Tác giả luận văn Trần Thị Ngọc Dung Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC BẢNG vi DANH MỤC HÌNH vi DANH MỤC CÁC THUẬT VIÊT TẮT ix MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục đích và yêu cầu 2 2.1. Mục đích nghiên cứu 2 2.2. Yêu cầu 2 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3 3.1. Ý nghĩa khoa học 3 3.2. Ý nghĩa thực tiễn 3 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 4 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài 4 1.1.1 Một số khái niệm cơ bản 4 1.1.2 Phương pháp xây dựng hệ thống cây trồng 8 1.1.3 Những căn cứ làm cơ sở cho việc hình thành hệ thống cây trồng hợp lý 10 1.2 Tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước: 14 1.2.1 Tình hình nghiên cứu trên thế giới 14 1.2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước 21 CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29 2.1 Địa điểm, thời gian và đối tượng nghiên cứu 29 2.2 Nội dung nghiên cứu. 29 2.2.1 Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện 29 2.2.2 Đánh giá hiện trạng hệ thống cây trồng: 29 2.2.3 Thử nghiệm các mô hình trên đồng ruộng 29 2.3 Phương pháp nghiên cứu: 30 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iv 2.3.1 Thu thập thông tin thứ cấp 30 2.3.2 Điều tra nông hộ 30 2.3.3 Các mô hình thử nghiệm 30 2.3.4 Phương pháp phân tích thống kê mô tả số liệu: 32 CHƯƠNG 3 . KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 33 3.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Mê Linh. 33 3.1.1 Điều kiện tự nhiên 33 3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Mê Linh 40 3.2 Thực trạng sản xuất trồng trọt của huyện. 48 3.2.1 Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chính trên địa bàn huyện Mê Linh 48 3.2.2 Cơ cấu cây trồng vụ xuân 50 3.2.3 Cơ cấu cây trồng vụ đông năm 2013. 53 3.2.4 Cơ cấu các loại giống cây trồng chính huyện Mê Linh 55 3.2.5 Tình hình đầu tư phân bón cho một số cây trồng chính huyện Mê Linh. 59 3.2.6 Tình hình sử dụng thuốc BVTV 60 3.2.7 Hệ thống cây trồng huyện Mê Linh 61 3.2.8 Đánh giá hiệu qủa kinh tế của các công thức luân canh cây trồng. 62 3.3 Kết quả thử nghiệm một số giống cây trồng mới trên địa bàn huyện Mê Linh 66 3.3.1. Kết quả thử nghiệm mô hình trồng giống lúa PC6 trong vụ xuân trong công thức luân canh: Lúa xuân – Lúa mùa – Ngô đông 66 3.3.2 Kết quả thử nghiệm mô hình trồng giống bí đỏ F1-868 trong vụ xuân, trong công thức luân canh: Lúa xuân – Lúa mùa – lạc thu đông 68 3.3.3 Kết quả thử nghiệm mô hình giống bí xanh số 1 vụ xuân trong công thức luân canh Ngô xuân – lúa mùa – bắp cải. 70 3.4. Đề xuất cơ cấu cây trồng huyện Mê Linh giai đoạn 2015-2018 75 3.4.1 Cơ sở đề xuất 75 3.4.2 Phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng của huyện Mê Linh giai đoạn 2015-2018 75 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page v 3.5 Một số giải pháp góp phần thực hiện phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng 76 3.5.1 Tăng cường công tác khuyến nông và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp 77 3.5.2 Giải pháp về thị trường tiêu thụ sản phẩm 77 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 78 1. Kết luận 78 2. Kiến nghị 78 PHỤ LỤC 82 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vi DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1. Diễn biến một số yếu tố khí hậu trung bình 5 năm (2009-2013). 34 3.2. Hiện trạng sử dụng đất của huyện năm 2013 38 3.3. Giá trị sản xuất các ngành kinh tế của huyện Mê Linh 40 3.4. Giá trị, cơ cấu ngành nông – lâm – thủy sản huyện Mê Linh 41 3.5. Chuyển dịch cơ cấu trong ngành nông nghiệp huyện Mê Linh 42 3.6. Diện tích gieo trồng các loại cây trồng huyện Mê Linh từ năm 2009- 2013 43 3.7. Phát triển chăn nuôi huyện Mê Linh năm 2009-2013 44 3.8. Tình hình dân số lao động huyện Mê Linh năm 2013 45 3.9. Diện tích, năng suất và sản lượng một số cây trồng chính huyện Mê Linh từ năm 2009-2013 48 3.10. Cơ cấu cây trồng chính vụ xuân năm 2013 50 3.11. Cơ cấu cây trồng chính vụ mùa năm 2013 52 3.12. Cơ cấu cây trồng chính vụ đông năm 2013 53 3.13. Hiện trạng sử dụng giống lúa năm 2013 55 3.14. Diện tích, cơ cấu một số giống cây màu năm 2013 56 3.15. Diện tích, cơ cấu các loại rau. 58 3.16. Tình hình sử dụng phân bón cho một số cây trồng chính 59 3.17. Hệ thống cây trồng chính của huyện Mê Linh 61 3.18. Hiệu quả kinh tế các công thức trồng trọt một số cây trồng chính huyện Mê Linh 63 3.19. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống lúa 67 3.20. Hiệu quả kinh tế của 2 giống lúa . 68 3.21. Một số chỉ tiêu sinh trưởng, các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của giống bí đỏ F1-868 69 3.23. Các chỉ tiêu giống Giống bí số 1 so với giống LVN4 70 3.24. Hiệu quả kinh tế giống bí xanh số 1 so với ngô xuân LVN4 71 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vii 3.25. So sánh hiệu quả kinh tế giữa công thức luân canh cũ và mới trong công thức luân canh: Lúa xuân – Lúa mùa – Ngô đông 72 3.26. So sánh hiệu quả kinh tế giữa công thức luân canh cũ: Lúa xuân – Lúa mùa – lạc thu đông và công thức luân canh mới: Bí đỏ F1-868 xuân – Lúa mùa – lạc thu đông 73 3.27. So sánh hiệu quả kinh tế giữa công thức luân canh cũ: Ngô xuân – Lúa mùa – Bắp cải và công thức luân canh mới: Bí xanh số 1 – Lúa mùa – Bắp cải đông 74 3.28. Phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng hàng năm của huyện Mê Linh giai đoạn 2015 – 2018 76 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page viii DANH MỤC HÌNH STT Tên hình Trang 3.1. Cơ cấu sử dụng đất tự nhiên của huyện năm 2013 39 3.2. Cơ cấu cây trồng vụ mùa năm 2013 52 3.3 Cơ cấu cây trồng vụ đông năm 2013 54 3.4. Cơ cấu một số giống cây trồng màu năm 2013 57 [...]... suất và tăng giá trị thu nhập cho người dân trong xây dựng nông thôn mới, tạo điều kiện cần thiết nhằm nâng cao thu nhập cho người dân Xuất phát từ những vấn đề trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp chuyển đổi hệ thống cây trồng trên địa bàn huyện Mê Linh - thành phố Hà Nội 2 2.1 Mục đích và yêu cầu Mục đích nghiên cứu - Trên cơ sở đánh giá thực trạng. .. trong nước và nhập nội vào sản xuất ở các đồn điền của Pháp như cao su, chè, cà phê, mía, cây lấy hạt Nghiên cứu hệ thống nông nghiệp được bắt đầu từ nghiên cứu cơ cấu cây trồng do yêu cầu của trồng xen, trồng gối, chuyển vụ và đưa các giống cây ngắn ngày vào hệ thống canh tác Nghiên cứu hệ thống canh tác đã được nhiều tác giả đề cập: Nguyễn Duy Cần, 1990 Nghiên cứu về hệ thống canh tác trên đất phèn... tiễn của đề tài Ý nghĩa khoa học Kết qủa nghiên cứu của đề tài là cơ sở quan trọng để chuyển đổi hệ thống cây trồng theo hướng da dạng hóa sản phẩm góp phát triển nông nghiệp của huyện Mê Linh Kết quả nghiên cứu cũng góp phần sáng tỏ phương pháp luận trong nghiên cứu hệ thống cây trồng và xây dựng các công thức cây trồng hợp lý 3.2 Ý nghĩa thực tiễn - Trên cơ sở đánh giá được những ưu điểm và mặt hạn... (CTLC) và bao gồm việc sản xuất một số cây trồng Các hoạt động sản xuất trồng trọt của một nông trại tạo nên hệ thống trồng trọt của trang trại đó Tất cả các thành phần cần cho việc sản xuất một cây trồng cụ thể nào đó và mối quan hệ của chúng với môi trường được coi là thuộc phạm vi một hệ thống cây trồng Các thành phần đó bao gồm, tất cả các đầu vào cần thiết cả về vật lý, sinh học công nghệ, vốn,... nghiệp Page 7 Hệ thống canh tác là một hệ thống bao gồm nhiều hệ thống phụ là hệ thống trồng trọt, hệ thống chăn nuôi, hệ thống chế biến, tiếp thị, quản lý kinh tế…được bố trí một cách hệ thống và ổn định với mục tiêu của từng nông trại hay nhiều vùng (Cao Liêm và cộng sự, 1995) 1.1.1.7 Hệ thống cây trồng (HTCTr) Theo Nguyễn Duy Tính và cộng sự (1995) HTCTr là một thể thống nhất trong mối quan hệ tương... nhiệp, vấn đề hiệu ứng hệ thống của hệ thống cây trồng Các nghiên cứu trong việc hoàn thiện hệ thống canh tác, hệ thống cây trồng cần dùng phương pháp phân tích hệ thống để tìm ra điểm hẹp hay chỗ thắt lại của hệ thống Đó là chỗ ảnh hưởng không tốt đến hoạt động của hệ thống càn được tác động sửa chữa, khai thông để hệ thống hoàn thiện hơn, có hiệu quả kinh tế cao hơn (Đào Châu Thu, 2004) Hệ thống trồng. .. nghiệm thành công hệ thống cây trồng và biện pháp canh tác cụ thể là: các cây hàng năm và lâu năm được trồng thành băng xen kẽ rộng 4-5m, các loại cây họ đậu có khả năng cố định đạm được trồng thành 2 hàng rào cao lên trên 1,5m, đốn gốc cách mặt đất cỡ 40cm, cành lá được dùng rải lên băng che phủ ẩm và chống xói mòn Cây lâu năm thường là cây cà phê, cao su, cam Hệ số kinh tế thu nhập từ hệ thống cây trồng. .. Thành công của việc đưa hệ thống cây trồng mới vào trong sản xuất của nông dân phụ thuộc vào cách mà chương trình sản xuất thử được tổ chức 1.1.3 Những căn cứ làm cơ sở cho việc hình thành hệ thống cây trồng hợp lý Trong hệ thống sinh thái nông nghiệp không phải chỉ có một loại cây trồng mà là cả một hệ thống cây trồng được bố trí theo không giam và thời gian Để bố trí cây trồng hợp lý là phải biết tận... qủa kinh tế của hệ thống Sau khi xác định hệ thống cây trồng cần tính toán đến giá trị kinh tế Hệ thống cây trồng mới phải đạt giá trị kinh tế cao hơn hệ thống cây trồng Đặc điểm của sản xuất nông nghiệp là sản phẩm đa dạng, ngoài cây trồng chủ yếu, cần bố trí cây trồng bổ sung để tận dụng điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của vùng, của từng cơ sở sản xuất Về mặt kinh tế hệ thống cây trồng cần phải... chuyển đổi cơ cấu cây trồng chủ yếu là tác động vào các nhân tố ở nhóm thứ hai Đối với nền sản xuất hiệu quả kinh tế trong cơ chế thị trường, cơ cấu cây trồng chịu ảnh hưởng rất lớn của cơ chế thị trường Quan điểm đánh giá hiệu quả của hệ thống cây trồng phải khách quan, toàn diện và cụ thể Hệ thống chỉ tiêu đánh giá của hệ thống cây trồng gồm giá thành, thu nhập và lợi nhuận, năng suất cây trồng và . Xuất phát từ những vấn đề trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số giải pháp chuyển đổi hệ thống cây trồng trên địa bàn huyện Mê Linh - thành phố Hà Nội NGỌC DUNG NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHUYỂN ĐỔI HỆ THỐNG CÂY TRỒNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH - TP HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC CÂY TRỒNG MÃ SỐ: 60.62.01.10. hội huyện Mê Linh 40 3.2 Thực trạng sản xuất trồng trọt của huyện. 48 3.2.1 Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chính trên địa bàn huyện Mê Linh 48 3.2.2 Cơ cấu cây trồng