So với các quốc gia có nên kinh tế phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam còn khá non trẻ nhưng không thể phủ nhận sự ra đời của thị trường chứng khoán đã tạo một sân chơi mới cho c
Trang 1Đ TÀI: TH C TR NG Ề TÀI: THỰC TRẠNG ỰC TRẠNG ẠNG
HO T Đ NG C A CÁC ẠNG ỘNG CỦA CÁC ỦA CÁC
TH I ĐI M HI N T I ỜI ĐIỂM HIỆN TẠI ỂM HIỆN TẠI ỆT NAM ẠNG
Môn học: Thị trường chứng khoán
Nhóm 1
Trang 2Lời mở đầu
Thị trường chứng khoán Việt Nam sau hơn 10 năm thành lập đã có những bước phát triển vượt bậc, đồng thời cũng có những bước ngoặt lớn trước những biến đổi của nền kinh tế thế giới So với các quốc gia có nên kinh tế phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam còn khá non trẻ nhưng không thể phủ nhận sự ra đời của thị trường chứng khoán đã tạo một sân chơi mới cho các nhà đầu tư, 1 kênh vốn mới cho những công ty, doanh nghiệp tại Việt Nam Tuy nhiên, sau khi trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới bùng nổ cuối năm 2007, đầu năm 2008, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua những thay đổi lớn, chấm dứt thời kì hoạt động sôi động giai đoạn 2006-2007
và bước vào thời kì ảm đạm Hiện nay, nền kinh tế thế giới đang trên đà phục hồi, các công ty chứng khoán Việt Nam vẫn phải đối mặt với tình trạng kinh doanh thua lỗ hoặc lợi nhuận chấp, chỉ số giá VN-index tuột dốc, số lượng giao dịch giảm, nhà đầu tư rút lui khỏi thị trường… Trước những nguy cơ đó, các công ty cần có những đánh giá kịp thời, đúng đắn để có những biện pháp khôi phục lại hoạt động của mình, góp phần cải thiện tình hình hoạt động kinh doanh trên thị trường chứng khoán, tạo cơ hội kinh doanh mới cho các công ty
và các nhà đầu tư
Phần I Lí thuyết
I Khái niệm công ty chứng khoán
Ở Việt Nam, các công ty chứng khoán là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn được thành lập hợp pháp tại VN và được Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy phép thực hiện một hoặc một số loại hình kinh doanh chứng khoán
II Vai trò của công ty chứng khoán:
1 Vai trò làm cầu nối giữa cung – cầu chứng khoán.
Công ty chứng khoán là một định chế tài chính trung gian tham gia hầu hết vào quá trình luân chuyển của chứng khoán: từ khâu phát hành trên thị trường sơ cấp đến khâu giao dịch mua bán trên thị trường thứ cấp
Trang 32.Vai trò góp phần điều tiết và bình ổn giá trên thị trường
Theo quy định của các nước, các công ty chứng khoán có nghiệp vụ tự doanh phải dành ra một tỷ lệ nhất định giao dịch của mình để mua chứng khoán vào khi giá giảm và bán chứng khoán dự trữ ra khi giá lên quá cao nhằm góp phần điều tiết và bình ổn giá trên thị trường
3 Vai trò cung cấp các dịch vụ cho TTCK
- Công ty chứng khoán với lợi thế chuyên môn hóa, trình độ kinh nghiệp nghề nghiệp sẽ thưc hiện tốt vai trò trung gian mua bán chứng khoán, giúp các nhà đầu tư giảm được chi phí trong từng giao dịch
- Cung cấp cơ chế xác định giá cho các khoản đầu tư
III.Phân loại công ty chứng khoán
1 Công ty môi giới (The member firm).
Loại công ty này còn được gọi là công ty thành viên vì nó là một thành viên của Sở giao dịch chứng khoán Công việc kinh doanh chủ yếu của công
ty môi giới là mua và bán chứng khoán cho khách hang của họ trên Sở giao dịch chứng khoán mà công ty đó làm thành viên
2 Công ty đầu tư ngân hàng (The Investment Banking Firm)
Loại công ty này phân phối những chứng khoán mới được phát hành cho công chúng qua việc mua chứng khoán do công ty cổ phần phát hành và bán lại các chứng khoán này cho công chúng theo giá tính gộp cả lợi nhuận của công ty Vì vậy công ty này còn gọi là nhà bảo lãnh phát hành
3 Công ty giao dịch phi tập trung (The over the counter firm)
Công ty này mua bán chứng khoán có vốn lớn được luật pháp cho phép hoạt động trên cả ba lĩnh vực trên
4 Công ty dịch vụ đa năng (Multiervices Firm)
Những công ty này không bị giới hạn hoạt động ở lĩnh vực nào của ngành công nghiệp chứng khoán Ngoài ba dịch vụ trên, họ còn cung cấp cho khách hang dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán, niêm yết chứng khoán trên Sở giao dịch chứng khoán, uỷ nhiệm các giáo dịch buôn bán cho khách hàng trên thị trường OTC
Trang 45 Công ty buôn bán chứng khoán:
Là công ty đứng ra mua bán chứng khoán với chi phí do công ty tự chịu Công ty phải cố gắng bán chứng khoán với giá cao hơn giá mua vào Vì vậy loại công ty này hoạt động với tư cách là người uỷ thác chứ không phải đại lý uỷ thác
6 Công ty buôn bán chứng khoán không nhận hoa hồng
Loại công ty này nhận chênh lệch giá qua việc buôn bán chứng khoán, do
đó họ còn được gọi là nhà tạo thị trường, nhất là trên thị trường giao dịch OTC
IV Các nghiệp vụ của công ty chứng khoán:
1 Môi giới
- Định nghĩa: Môi giới chứng khoán là hoạt động trung gian mua bán
chứng khoán cho khách hàng để hưởng hoa hồng, làm dịch vụ nhận các lệnh mua, lệnh bán chứng khoán của khách hàng, chuyển các lệnh mua bán đó vào
Sở giao dịch chứng khoán và hưởng hoa hồng môi giới
- Quy trình môi giới gồm:
+ Mở tài khoản: CTCK phải làm thủ tục mở tài khoản giao dịch cho
khách hàng và hợp đồng ký với khách hàng có nội dung quy định tại các mẫu mà các CTCK soạn sẵn cho khách hàng, các giấy tờ hợp pháp có liên quan
+ Hợp đồng lưu kí và tài sản lưu kí: Để tạo thuận lợi cho các giao dịch
và tạo lợi thế (về thời gian và chi phí) cho khách hàng, các CTCK đều tư vấn khách hàng mở tài khoản lưu ký
+ Quy trình đặt lệnh giao dịch: Lệnh giao dịch là chỉ thị của khách hàng
cho CTCK , bao gồm đầy đủ các nội dung quy định theo mẫu của CTCK
2 Tự doanh
- Định nghĩa: Giao dịch tự doanh là các giao dịch bằng chính nguồn
vốn kinh doanh của CTCK nhằm phục vụ mục đích đầu tư kinh doanh của chính mình, đây là hoạt động kinh doanh nhằm thu chênh lệch giá nên mang tính đầu cơ cao
- Có hai phương thức giao dịch tự doanh
+ Giao dịch trực tiếp là các giao dịch “trao tay” giữa khách hàng và CTCK theo giá thỏa thuận trực tiếp
+ Giao dịch gián tiếp là các giao dịch mà CTCK không thể thực hiện được bằng giao dịch trực tiếp để đảm bảo an toàn khi thị giá có biến động lớn
và đôi khi có thể vì mục đích can thiệp vào giá thị trường
- Quy trình nghiệp vụ tự doanh trải qua những giai đoạn sau:
Trang 5+ Giai đoạn 1: Xây dựng chiến lược đầu tư cho chính mình.
+ Giai đoạn 2: Khai thác, tìm kiếm các cơ hội đầu tư Theo mục tiêu đã chọn, nhân viên tự doanh sẽ chủ động tìm kiếm cơ hooiij đầu tư đối với cả chứng khoán niêm yết và chưa niêm yết trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp
+ Giai đoạn 3: Phân tích, đánh giá chất lượng cơ hội đầu tư
+ Giai đoạn 4: Thực hiện đầu tư
+ Giai đoạn 5: Quản lý đầu tư và thu hồi vốn
3 Bảo lãnh phát hành
- Định nghĩa: Nghiệp vụ bảo lãnh phát hành là hoạt động hỗ trợ cho
công ty phát hành hay chủ sở hữu chứng khoán trong việc phân phối chứng khoán thông qua thỏa thuận mua chứng khoán để bán lại, hoạt động này được thực hiện trên thị trường sơ cấp
- Hoạt động bảo lãnh phát hành bao gồm:
+ Nghiên cứu và tư vấn cho tổ chức phát hành về các thủ tục và phương pháp phát hành, cơ cấu giá…
+ Thỏa thuận với các nhà bảo lãnh khác trong việc tiếp thị, phân phối chào bán chứng khoán
+ Quản lý phân phối và thanh toán chứng khoán
+ Thực hiện các công việc hỗ trợ cho thị trường và dịch vụ sau khi phát hành
+ Đại lý phân phối chứng khoán
4.Tư vấn
a Tư vấn phát hành chứng khoán.
- Mục tiêu của tư vấn phát hành chứng khoán là giúp cho tổ chức phát
hành lựa chọn công cụ và phương thức phát hành chứng khoán có lợi nhất
- Ý nghĩa của tư vấn phát hành chứng khoán là giai đoạn khởi đầu của hoạt
động “bảo lãnh phát hành” mà các tổ chức phát hành nhất thiết phải thực hiện
b Tư vấn đầu tư chứng khoán.
- Khái niệm: Tư vấn đầu tư chứng khoán là các hoạt động tư vấn liên
quan đến chứng khoán hoặc công bố và phát hành các báo cáo phân tích, đưa
ra lời khuyên có liên quan đến chứng khoán hoặc thực hiện một số công việc
có tích chất dịch vụ cho khách hàng
- Tư vấn đầu tư bao gồm:
+ Tư vấn mua bán chứng khoán
+ Tạo dựng danh mục đầu tư
+ Quản trị điều hành tài sản đầu tư
c Tư vấn tài chính.
Nghiệp vụ tư vấn tài chính bao gồm:
Trang 6- Tư vấn tái cơ cấu tài chính doanh nghiệp, thâu tóm sáp nhập doanh nghiệp, tư vấn quản trị công ty cổ phần
- Tư vấn chào bán, niêm yết chứng khoán
- Tư vấn cổ phần hóa, xác định giá trị doanh nghiệp
- Tư vấn tài chính khác phù hợp với quy định pháp luật
V/ Điều kiện thành lập
1 Vốn điều lệ
- Yêu cầu về vốn điều lệ: công ty xin giấy phép phải đạt mức vốn điều
lệ tối thiểu do luật định theo từng loại hình nghiệp vụ
- Nghiệp vụ môi giới: 25 tỷ đồng
- Tư vấn đầu tư chứng khoán: 100 tỷ đồng
- Bảo lãnh phát hành: 165 tỷ đồng
- Tư vấn đầu tư chứng khoán: 10 tỷ đồng
2 Nhân sự:
- Cá nhân được cấp giấy phép hành nghề kinh doanh chứng khoán trong công ty chứng khoán
- Người đại diện cho công ty chứng khoán: Đây là người hành nghề tham gia vào hoạt động chứng khoán của công ty chứng khoán; phải chịu trách nhiệm chính về hoạt động của công ty ở Sở giao dịch chứng khoán, các chi nhánh Họ phải đáp ứng điều đủ các điều kiện như có đủ trình độ chuyên môn, được Ủy ban chứng khoán cấp giấy phép hành nghề
3 Cơ sở vật chất
Có cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ tốt cho việc kinh doanh chứng khoán
4 Có phương án hoạt động kinh doanh chứng khoán phù hợp với
ngành chứng khoán.
* * *
*
Phần II Thực trạng
1 Hiện tại Việt Nam có bao nhiêu công ty chứng khoán?
Tính đến năm 2011, thị trường chứng khoán Việt Nam có tới 105 công
ty chứng khoán và 46 công ty quản lí quỹ Số lượng này tăng vọt so với thời
Trang 7kì mới thành lập của thị trường chứng khoán tại Việt Nam (với 7 công ty chứng khoán và 1 công ty quản lí quỹ)
Xin được nêu lên một số công ty chứng khoán lớn tại Việt Nam như sau:
* Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn (SSI):
- Thành lập vào ngày 30/12/1999, vốn điều lệ ban đầu là 6 tỷ đồng
- Tính đến năm 2011, tổng số vốn điều lệ của công ty lên đến hơn 1700
tỷ đồng
* Công ty cổ phần chứng khoán Thăng Long
- Thành lập vào ngày 20/5/2000 bởi Ngân hàng TMCP Quân đội, là 1 trong 5 công ty chứng khoán đầu tiên tại Việt Nam
- Vốn điều lệ tính đến thời điểm hiện tại là 1200 tỷ đồng
* Công ty Cổ phần Chứng khoán Bảo Việt:
- Thành lập vào ngày 26/11/1999 với cổ đông sáng lập là Tổng công ty Bảo hiểm Việt Nam (Bảo Việt)
- Vốn điều lệ hiện tại: hơn 700 tỷ đồng
* Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Á Châu(ACBS):
Trang 8- Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) là công ty TNHH 100% vốn của Ngân hàng TMCP Á Châu, được thành lập vào tháng 6/2000
- Vốn điều lệ hiện tại: 1500 tỷ đồng
* Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam(AGR)
- Thành lập vào ngày 21/12/2000 theo Quyết định số 269/QĐ/HĐQT của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank)
-Vốn điều lệ hiện tại: 2120 tỷ đồng
* Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam
(VCBS)
- Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại Thương VN được thành lập theo Quyết định số 27/QĐ-HĐQT ngày 07/01/2002 của Hội đồng Quản trị Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam
- Vốn điều lệ hiện tại: 700 tỷ đồng
* Công ty Cổ phần Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh(HSC):
Trang 9- Thành lập vào ngày 23/4/2003 bởi Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.Hồ Chí Minh (HFIC)
- Vốn điều lệ: 600 tỷ đồng
2 Tình hình hoạt động chung của các công ty chứng khoán Việt Nam hiện nay (đầu năm 2011 - thời kì sau khủng hoảng kinh tế thế giới):
*
Thực trạng hoạt động chung của các công ty chứng khoán Việt Nam:
Từ 06 tháng đầu năm 2011, giá của hầu hết các cổ phiếu đều bị giảm ít hoặc nhiều, có những mã chứng khoán đã xuống còn 50% so với mệnh giá Điều này làm cho nhiều công ty chứng khoán lâm vào cảnh thua lỗ.
- Một số nghiệp vụ không thể duy trì: Hoạt động tự doanh không đem
lại hiệu quả, trên thực tế đem lại nhiều lỗ nhất; nghiệp vụ môi giới chứng
Trang 10khoán và tư vấn thì nguồn thu không bù chi; tư vấn niêm yết, bảo lãnh phát hành không đủ giúp các công ty chứng khoán cầm cự
- Vốn chủ sở hữu giảm nghiêm trọng, lợi nhuận giảm sút, thậm chí hàng loạt công ty báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh thua lỗ nặng
- Nhiều công ty đứng trên bờ vực giải thể, sáp nhập hay bị các công ty nước ngoài mua lại khi mà đầu năm 2012, nhà đầu tư ngoại được phép thành lập công ty chứng khoán 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam
- Trước bối cảnh như vậy, phản ứng của các công ty chứng khoán là: + Bán chứng khoán để cắt lỗ
+ Giảm thiểu chi phí: cắt giảm nhân sự, không dám mở rộng hoạt động, đem tiền đi gửi ngân hàng lấy lãi thay vì đầu tư
+ Xuất hiện hành vi thực hiện hoặc đứng ra làm trung gian cho việc bán hoặc cho khách hàng bán chứng khoán khi không sở hữu chứng khoán (bán khống) và cho khách hàng vay chứng khoán để bán khi chưa có văn bản pháp luật hướng dẫn
+ Chấp nhận phá sản, giải thể để chuyển sang mô hình hoạt động khác hoặc ngành nghể kinh doanh khác
+ Tìm kiếm các nhà đầu tư nước ngoài để vực dậy công ty, “săn lùng” đối tác mua bán, sáp nhập (M&A) với một công ty hoặc tập đoàn khác để có thêm được vốn, công nghệ, thương hiệu và những nhà đầu tư
Tuy nhiên, với tình hình thị trường khó khăn và lãi suất ngân hàng cao
ngất như hiện nay, chi phí của các công ty chứng khoán tiếp tục tăng và chuyện tiếp tục lỗ là điều rất có thể xảy ra.
a Doanh thu, chi phí và tình hình kinh doanh của một số công ty làm ăn thua lỗ và thuộc diện cảnh báo nguy cơ đóng cửa
Ví dụ: Nghiên cứu hoạt động của công ty cổ phần chứng khoán Sài Gòn như sau:
Trang 11Chúng ta cùng xem xét bảng báo cáo tài chính của công ty chứng khoán SSI Đây là công ty có thị phần môi giới lớn nhất trên sàn HOSE theo số liệu thống kê quý I/2011.
• Cho giai
đoạn 6
tháng kết
thúc ngày
30 tháng 6
năm 2011
• Môi giới và dịch
vụ khách hàng
• VNĐ
• Tự doanh
• VNĐ
• 1 Doanh
thu thần
hoạt động
kinh
doanh
chứng
khoán
• 49.465.238.152 • 127.823.444.650
• 2 Các chi
phí trực
tiếp • 12.598.463.710 • 375.570.352.225
• 3 Khấu
hao và các
chi phí
phân bổ
• 71.987.071.747 • 12.190.744.018
• Lợi nhuận
từ hoạt
động kinh
doanh
trước thuế
• -35.120.297.305 • -159.937.851.593
Theo bảng báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2011 của công ty, -nhìn vào bảng số liệu dễ có thể thấy doanh thu từ hoạt động môi giới nhỏ nhiều so với hoạt động tự doanh Điều này cho thấy SSI đã trở nên kém hứng thú với dịch vụ môi giới và tập trung hơn vào nghiệp vụ tự doanh chứng khoán Tuy nhiên, theo các số liệu từ báo cáo, thì khoản lỗ từ hoạt động tự doanh rất cao, gần 160 tỷ đồng
Đồng thời, các chi phí phát sinh lien quan đến cung cấp dịch vụ trong
cả 2 lĩnh vực môi giới và tự doanh lớn hơn rất nhiều so với doanh thu, cho thấy SSI trong 6 tháng đầu năm hoạt động không hiệu quả trong cả 2 nghiệp vụ
Trang 120 sở hữu
41
1
Vốn đầu tư của chủ sở hữu
3.511.117.420.00 0
3.511.117.4 20.000
41
2
Thặng dư vốn
cổ phần
.378 41
3
Vốn khác của chủ sở hữu
41
4
000) 41
6
Chênh lệch tỷ giá hối đoái
41
8
Quỹ dự phòng tài chính và dự trữ
pháp định
.842
41
9
Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu
Ko chỉ giảm sút mạnh về doanh thu từ các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán, tư vấn mà vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán ở thời điểm hiện tại cũng giảm mạnh Như các bạn đang thấy ở đây là bảng kê khai nguồn vốn chủ sở hữu của SSI
Có thể dễ dàng nhận thấy phần vốn cổ phiếu quỹ và phần quỹ dự phòng đã giảm mạnh, đặc biệt là cổ phiếu quỹ, từ 88.591.286.000 xuống còn 12.356.677.000 đồng thời quỹ dự phòng tài chính và dự trữ pháp định cũng giảm từ 289.383.181.436 xuống còn 220.524.469.842 Đây không chỉ là tình trạng riêng của SSI mà là tình trạng chung của các công ty chứng khoán Việt Nam trong thời điểm hiện tại Đa phần các công ty chứng khoán cắt giảm quỹ
dự phòng để dồn vốn cho các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán Việc giảm quỹ dự phòng tài chính và dự trữ pháp định dẫn đến 1 hệ lụy khác Đó là khả năng gánh chịu của công ty chứng khoán khi có tổn thất sẽ giảm xuống tỷ lệ thuận với mức giảm quỹ dự phòng tài chính và ảnh hưởng rất xấu đến hoạt động của mạng lưới công ty chứng khoán cũng như của thị trường
b Nhận xét:
Thực tế, việc hàng loạt công ty chứng khoán báo cáo kết quả kinh doanh thua lỗ không phải là điều mới mẻ, kết cục này đã được các chuyên gia phân tích dự báo từ vài năm trước với những lý do hết sức đơn giản và dễ hiểu:
Trước hết là trong bối cảnh kinh tế vĩ mô chưa ổn định, TTCK giảm sút,
số đông các nhà đầu tư từ lâu đã không còn mặn mà với việc đầu tư trên sàn chứng khoán nên rút vốn chuyển hướng đầu tư sang các lĩnh vực khác như vàng,