Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Lao động hoạt động quan trọng người, tạo giá trị vật chất giá trị tinh thần xã hội Lao động có suất, chất lượng hiệu cao nhân tố định phát triển đất nước Quan hệ lao động quan hệ người với người lao động nhằm tạo giá trị vật chất, tinh thần nhằm phục vụ thân xã hội Ở đâu có tổ chức lao động, có hợp tác phân cơng lao động có quan hệ lao động Xuất phát từ mối quan hệ người lao động người sử dụng lao động, Bộ luật lao động Việt Nam có nguyên tắc sau: Bảo vệ người lao động,đồng thời bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp người sử dụng lao động; Kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội; Phản ánh tình hình kinh tế xã hội đất nước,tiếp thu có chọn lọc pháp luật quốc tế lao động Người lao động thành viên xã hội, tham gia quan hệ lao động để đảm bảo sống cho thân gia đình mình, nên chế độ lao động khơng liên quan đến người lao động mà liên quan đến tồn đời sống xã hội, q trình điều chỉnh quan hệ lao động, Luật lao động phải kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội Hơn Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII Đảng khẳng định: “ phải có sách xã hội động lực để phát triển kinh tế, đồng thời phải có sách kinh tế sở tiền đề để thực sách xã hội ” Do nên em chọn đề tài nghiên cứu là: “ Giải pháp nhằm đảm bảo kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam” Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Đối tượng phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu đề tài: Các văn pháp luật sách kinh tế sách xã hội nói chung, Chính sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam nói riêng đặc biệt Bộ luật lao đông Lịch sử nghiên cứu Sự kết hợp sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam vấn đề cịn đề cập số khóa luận, luận văn, luận án, tài liệu, viết nghiên cứu Một số tài liệu có liên quan như: “Hợp đồng lao động Bộ luật lao động – Thực trạng giải pháp hoàn thiện”, ThS Nguyễn Thúy Hà làm chủ biên, năm 2011; Thực pháp luật chấm dứt Hợp đồng lao động doanh nghiệp TP.HCM; Thực trạng giải pháp, Đề tài NCKH cấp Trường MS: Tr.03, Nguyễn Thị Hoa Tâm (Chủ nhiệm đề tài), TP HCM 2011; Luận án tiến sĩ “HĐLĐ chế thị trường Việt Nam” tác giả Nguyễn Hữu Chí; năm 2002; Chuyên khảo “Pháp luật an sinh xã hội - Kinh nghiệm số nước với Việt Nam” tác giả Trần Hoàng Hải Lê Thị Thú Hương, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội (2011) ; “Một số kiến nghị sửa đổi quy định kỷ luật lao động” tác giả Đỗ Ngân Bình, Tạ chí Lao động Xã hội (10/2001); Bài “Bàn chế độ trợ cấp việc” tác giả Nguyễn Thị Kim Phụng, Tạp chí Luật học (2003) tr.37 • Một số ngiên cứu nước như: “Nghiên cứu so sánh pháp luật lao động nước ASEAN” Bộ LĐ – TB & XH ấn hành năm 2010; “Cân đối hài hòa an ninh linh hoạt nước nổi” ILO, Chính phủ Đan Mạch thực (12/2009) Ngồi ra, tài liệu Công ước ILO như: Cơng ước 105 xóa b lao động cưỡng bức; Cơng ước 122 sách việc làm; Cơng ước128 trợ cấp tàn tật, tuổi già tiền tuất, Công ước 135 bảo vệ thuận lợi dành cho đại diện NLĐ DN; Công ước 140 nghỉ việc để học tậ có Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E lương; Công ước 158 chấm dứt việc sử dụng lao động NSDLĐ chủ động nguồn văn quan trọng để tham khảo, đối chiếu, so sánh có kiến nghị vận dụng phù hợp hệ thống pháp luật lao động nước ta Trên số nghiên cứu vấn đề liên quan cịn tầm vĩ mơ chưa tập trung vào vấn đề “Giải pháp nhằm đảm bảo kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam” nên cần có nghiên cứu thức vấn đề giúp tìm giải pháp để hoàn thiện pháp luật lao động Việt Nam phù hợp với yêu cầu thực tiễn Mục tiêu nghiên cứu Làm sáng tỏ số vấn đề lý luận thực tiễn pháp luật lao động Việt Nam kết hợp sách kinh tế sách xã Trên sở đó, đề xuất giải pháp nhằm đảm bảo kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam đáp ứng yêu cầu thực tiễn khách quan điều kiện kinh tế thị trường xu hướng hội nhập nước ta na Qua đó, nâng cao hiệu điều chỉnh pháp luật lao động Việt Nam Phương pháp nghiên cứu vận dụng phương pháp luận chủ nghia vật biện chứng, vật lịch sử chủ nghĩa Mác – Lênin, phương phá nghiên cứu khoa học cụ thể khác nhau, như: Phương pháp phân tích, tổng hợp Phương pháp thống kê, lịch sử cụ thể, khảo cứu thực tiễn nhằm minh chứng cho lập luận, nhận xét đánh giá, kết luận khoa học luận văn Phương pháp so sánh sử dụng xuyên suốt luận văn để phân tích, đối chiếu quy định pháp luật sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt nam với quy định ILO pháp luật quốc tế Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Đóng góp đề tài - Về hương diện lý luận: Luận văn góp phần củng cố hoàn thiện sở lý luận phối hợp sách kinh tế sách xã hội phá luật lao động Việt Nam để nhà lập pháp, quan có thẩm quyền, cán nghiên cứu vấn đề tham khảo, vận dụng trình thực hiện, giải tranh chấp hay xây dựng hoàn thiện pháp luật lao động Việt Nam - Về hương diện thực tiễn: Luận văn góp phần nâng cao hiệu thực sách kinh tế sách xã hội lao động, hiệu quan quản lý nhà nước lao động Cấu trúc đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm chương, mục sau: Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM 1.2 Chính sách kinh tế pháp luật lao động 1.2 Chính sách xã hội pháp luật lao động 1.3 Mối quan hệ sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Chương 2: THỰC TRẠNG SỰ KẾT HỢP GIỮA CÁC CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM 2.1 Thực trạng phối hợp sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E 2.2 Một số vấn đề tồn việc thực sách kinh tế sách xã hội lĩnh vực lao động Việt Nam 2.3 Nguyên nhân hạn chế việc thực sách kinh tế sách xã hội lĩnh vực lao động Việt Nam Chương 3: GIẢI PHÁP NHẰM ĐẢM BẢO SỰ KẾT HỢP HÀI HÒA GIỮA CÁC CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM 3.1 Giải pháp nhằm kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội vấn đề bảo vệ quyền lợi ích cho người lao động người sử dụng lao động 3.2 Giải pháp nhằm kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội giải vấn đề việc làm cho người lao động 3.3 Một số giải pháp sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật HĐLĐ NỘI DUNG Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM 1.1 Chính sách kinh tế pháp luật lao động Chính sách kinh tế chủ trương biện pháp kinh tế mà Nhà nước áp dụng giai đoạn, thời kỳ lịch sử nhằm đạt yêu cầu mục tiêu kinh tế, trị định Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Ở ta nghiên cứu sác kinh tế pháp luật lao động thể luật lao động số nghị định phủ quy định lĩnh vực lao động Luật lao động điều chỉnh nội dung lợi nhuận tiền lương, tăng trưởng kinh doanh, sản xuất… Nhà nước có số sách như: - Chính sách khuyến khích nhà đầu tư mở rộng sản xuất, thu hút nguồn lao động khuyến khích sử dụng lao động đạt hiệu cao - Những qquy định ưu tiên cho vay vốn, giảm thuế, hỗ trợ trang thiết bị ban đầu, ưu tiên cho thuê đất… 1.2 Chính sách xã hội pháp luật lao động Chính sách xã hội phận cấu thành sách chung Nhà nước việc quản lý giải vấn đề xã hội Chính sách xã hội bao trùm mặt sống thành viên xã hội, từ điều kiện lao động sinh hoạt, giáo dục văn hóa đến quan hệ gia đình, quan hệ giai cấp quan hệ xã hội Trong pháp luật lao đơng, sách xã hội thể rõ chế định luật lao động như: Chế định việc làm, học nghề, hợp đồng lao động, bảo hộ lao động, bảo hiểm xã hội, chế độ lao động đặc thù… Ở tầm vĩ mơ, sách phủ hỗ trợ quỹ giải việc làm, Bảo trợ cho quỹ bảo hiểm xà hội… nhằm hỗ trợ bảo vệ quyền lợi cho người lao động, đảm bảo công xã hội lĩnh vực lao động Chính sách xã hội Sự tác động sách xã hội pháp luật lao động thể qua mặt sau: - Thông qua quy định luật pháp, quy định thị trường lao động quan hệ lao động nhằm đảm bảo quyền lợi ích người lao động nói riêng quan hệ lao động nói chung Khuyến khích phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh phạm vi kiểm soát được, đồng thời Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E ngăn ngừa làm giảm bớt hậu xấu việc sản xuất kinh doanh gắn liền với quy mô đơn vị kinh tế riêng điều kiện làm việc, tiền lương, lợi nhuận… - Thông qua việc chi trả tiền nhằm điều tiết bổ sung cho việc phân phối lại thu nhập người lao động người sử dụng lao động tham gia vào thị trường hiệu thị trường nhằm loại trừ nghèo đói, giúp đỡ vượt qua rủi ro làm mát thu nhập tŕnh làm việc Tạo công ăn việc làm với thu nhập ổn định cho người lao động xem xét đến việc bảo đảm nhu cầu thiết yếu điều kiện làm việc, nghỉ ngơi, lương thưởng… - Thông qua nguồn phúc lợi vật tiền lĩnh vực sức khoẻ nói riêng nhiều lĩnh vực khác đảm bảo đáp ứng đầy đủ nhu cầu sống tối thiểu cho người lao động giúp tạo tiền đề thuận lợi để họ nỗ lực làm việc Đảm bảo ổn định, cho công việc họ khơng trả cho phúc lợi - Chính sách xă hội tác động đến sách kinh tế pháp luật lao động, điều tiết việc phân phối lại lao động sản xuất xã hội Mối quan hệ sáng tạo sách kinh tế với hệ thống sách xă hội không tác động chiều Cả hai hệ thống mang tính tác động tương hỗ lẫn Tác động hệ thống bảo đảm xã hội (an sinh xă hội) đảm bảo đạt chuẩn mực sản xuất, thu nhập việc làm xã hội, th́ hệ thống sách kinh tế tác động ngược trở lại đến hệ thống sách xă hội để đảm bảo ổn định phát triển bền vững 1.3 Mối quan hệ sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Trong hệ thống pháp luật lao động Việt Nam, sách kinh tế sách xã hội quy định hệ thống các văn pháp luật lao động sau: -Hiến pháp: Hiến pháp phận cấu thành thiếu luật lao động, làm sỏ để xác định nguyên tắc, nội dung định hướng luật lao động; đặc biệt tổ chức cơng đồn( Điều 10 Hiến pháp năm 1992), quyền nghĩa vụ công dân kinh doanh, lao động việc làm, bảo hiểm xã hội, bảo hộ lao động, quyền bình đẳng nam nữ…( chương V hiến pháp 1992) -Các văn luật: bao gồm luật luật Quốc hội ban hành, thuộc phạm vi lĩnh vực luật lao động gồm cosLuaatj cơng đồn(1990), Bộ lt lao động( 1994, sửa đổi 2002, 2006, 2007, 2012), Bộ luật tố tụng dân (2004) Luật bảo hiểm xã hội (2006) Luật dạy nghề (2006), Luật xuất lao động ( 2006)… Ngồi cịn có Luật doanh nghiệp, Luật thương mại… -Pháp lệnh: Văn pháp luật Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành -Nghị định,quyết định phủ: Hiện loại văn chiếm số lượng lớn hệ thống văn pháp luật lao động -Các thông tư bộ, liên bộ: Đây loại văn thường gặp áp dụng pháp luật lao động thông tư lao động – thương binh xã hội số liên quan Chính sách kinh tế sách xã hội có mối quan hệ tương hỗ thống không tách rời nhau.Từ việc đưa sách kinh tế phải đảm bảo phù hợp với điều kiện phát triển xã hội ngược lại sách xã hội góp phần đảm bảo ổn định phát tiển đất nước Chính sách kinh tế sách xã hội thể thống biện chứng, nương tựa vào nhau, ràng buộc lẫn Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Sự kết hợp tối ưu sách kinh tế sách xã hội có tác động thúc đẩy nhanh phát triển kinh tế tiến xã hội Kết hợp sách kinh tế xã hội vận dụng đồng bộ, hài hịa sách để bỏ xung cho trình điều chỉnh quan hệ xã hội thuộc lĩnh vực lao động Sự đồng sách kinh tế sách xã hội lĩnh vực lao động điều kiện cần đủ để bình ổn phát triển quốc gia Trình độ phát triển kinh tế điều kiện vật chất để thực sách xã hội ngược lại, ổn định, công tiến xã hội đạt thơng qua sách xã hội lại tạo động lực mạnh mẽ để thực mục tiêu kinh tế Mà người nhân tố nhất, gốc phát triển sách kinh tế sách xã hội lĩnh vực lao động lại đống vai trị quan trọng góp phần lớn làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh Như vậy, bên cạnh mục tiêu kinh tế lợi nhuận, tiền lương, tăng trưởng sản xuất, kinh doanh, Luật lao động phải giải vấn đề xã hội như: việc làm, công bằng, dân chủ, tương trợ cộng đồng trình lao động, doanh nghiệp Nếu pháp luật lao động tách rời coi nhẹ sách xã hội khơng hạn chế tiêu cực chế thị trường; ngược lại, coi trọng vấn đề xã hội mức so với điều kiện kinh tế khơng có tính khả thi Ở tầm vĩ mơ, Chính phủ có hỗ trợ tài cho địa phương, ngành có nhiều người thiếu việc làm, việc làm thay đổi cấu công nghệ Pháp luật lao động có ưu tiên vay vốn, giảm thuế cho doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động tàn tật, lao động nữ để giải vấn đề xã hội đảm bảo mục tiêu lợi nhuận doanh nghiệp Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Quán triệt nguyên tắc này, pháp luật lao động góp phần quan trọng bảo vệ người lao động, khuyến khích đầu tư, tạo điều kiện phát triển doanh nghiệp nhằm tăng trưởng kinh tế đất nước, xây dựng xã hội công văn minh Chương 2: THỰC TRẠNG SỰ KẾT HỢP GIỮA CÁC CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM Pháp luật lao động quy định quyền nghĩa vụ người lao động người sử dụng lao động, tiêu chuẩn lao động, nguyên tắc sử dụng quản lý lao động, góp phần thúc đẩy sản xuất, có vị trí quan trọng đời sống xã hội hệ thống pháp luật quốc gia quốc tế Pháp luật lao động bảo vệ quyền làm việc, lợi ích quyền khác người lao động, đồng thời bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp người sử dụng lao động, tạo điều kiện cho mối quan hệ lao động hài hoà ổn định, góp 10 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Chính sách đầu tư cho lao động - việc làm sách đầu tư cho phát triển trực tiếp, gián tiếp, trước mắt lâu dài tạo ra, trì thúc đẩy ổn định phát triển kinh tế-xã hội Chính sách lao động-việc làm cần thực đồng đồng thời, chí trước bước với sách kinh tế khác Đặc biệt, công tác đào tạo nghề cần bám sát nhu cầu thị trường trước, đón đầu quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội địa phương, địa bàn có tốc độ thị hóa nhanh tốc độ tái cấu trúc kinh tế-xã hội mãnh liệt Đồng thời, để việc triển khai dạy nghề, học nghề có hiệu kinh tế thực sự, tránh hình thức lãng phí xã hội trình triển khai đề án đào tạo nghề, cần bảo đảm đầu tư đủ mức theo yêu cầu dậy học nghề, tránh tư tưởng bình quân chủ nghĩa kiểu “phát chẩn”, cứu đói Mặt khác, cần tăng cường công tác tuyên truyền, linh hoạt thiết thực nội dung phương thức đào tạo nghề, gắn với thực tế đối tượng học nghề, gằn với chương trình việc làm cụ thể địa phương, để đối tượng lao động nông thôn vùng sâu, vùng xa, vùng núi không bị lúng túng việc xác định nghề học, xếp thời gian học Hơn nữa, cần ý yêu cầu dậy nghề theo hướng tạo việc làm chỗ, có đáp ứng nhu cầu phát triển nơng nghiệp cơng nghệ cao, thúc đẩy q trình tái cấu trúc tồn diện kinh tế xã hội nơng thôn theo tinh thần “ly nông bất ly hương”, để người lao động sống nông thôn sau tốt nghiệp khóa đào tạo nghề tăng khả chủ động tìm kiếm, tạo lập cơng việc, thu nhập quê nhà, xa, giảm bớt áp lực tải, phi kinh tế lên thị Thứ hai, cần gắn kết sách lao động - việc làm với q trình kế hoạch tổng thể tái cấu trúc kinh tế theo hướng đại phát triển bền vững; chủ động phát triển có tổ chức thị trường lao động có nhiều tiềm 34 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E hiệu kinh tế cao, thị trường lao động chất lượng cao kinh tế nông nghiệp cao, kinh tế biển, công nghệ thông tin xuất lao động Chất lượng lao động thấp dẫn đến chất lượng hiệu việc làm nói riêng, kinh tế nói chung thấp thiếu ổn định Việt Nam có số lượng lao động thất nghiệp lớn, năm có thêm 1,5 triệu người đến tuổi lao động, xong phải chấp nhận khoảng 40.000 lao động nước vào làm việc Việt Nam Về mặt kinh tế, không đầu tư nâng cao chất lượng cho lao động, khơng đáp ứng địi hỏi nhân lực dự án đầu tư nước ngoài, nước theo yêu cầu tái cấu trúc, đẩy nhanh sang phát triển theo chiều sâu, tăng áp dụng cơng nghệ cao, sản xuất hơn, có hàm lượng chế biến giá trị gia tăng cao, hiệu Điều đồng nghĩa với việc Việt Nam tự hạn chế nguồn đầu tư chất lượng phát triển, tự bỏ lỡ hội nhanh chóng tiến lên đại hóa Việt Nam cần sớm bổ sung sách lao động - việc làm mới, tập trung phát triển nguồn nhân lực trình độ cao ngành, lĩnh vực quan trọng, có ý nghĩa định đến việc đạt tốc độ hiệu tăng trưởng kinh tế cao, kinh tế nông nghiệp sử dụng công nghệ cao, kinh tế biển, CNTT xuất lao động có kỹ thuật, khai thác tốt đội ngũ lao động từ nước trở nước sau kết thúc hợp đồng lao động nước Điểm đáng lưu ý là, cần tạo môi trường áp lực cao để người lao động Việt Nam khắc phục ảnh hưởng lao động sản xuất nhỏ, tiểu nông, manh mún, học tập rèn luyện trường dạy nghề trọng điểm chất lượng cao, trường đại học đẳng cấp quốc tế, quản lý theo mục tiêu bảo đảm chất lượng đào tạo gắn với nhu cầu xã hội Đồng thời, cần tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp tục sửa đổi toàn diện Bộ Luật Lao động, xây dựng Luật Tiền 35 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E lương tối thiểu, Luật Việc làm sách có liên quan; lồng ghép chiến lược, sách lao động việc làm mục tiêu việc làm; tăng cường công tác an tồn vệ sinh lao động nơng nghiệp, doanh nghiệp nhỏ vừa; xây dựng quỹ bồi thường tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp… Thứ ba, cần quy định thực thi linh hoạt công cụ kinh tế phù hợp nhằm bảo vệ quyền lợi người lao động, bảo đảm hiệu lực hiệu sách lao động -việc làm thực tế Để thực mục tiêu Chính sách lao động-việc làm cần có phối hợp đồng giải pháp, cấp, ngành địa phương có liên quan, có cơng cụ sách kinh tế, tài chính-tín dụng đầu tư, ưu đãi trợ cấp kinh tế khác thiết kế phù hợp thực tế minh bạch, tránh hình thức gây khó hay lạm dụng thực Ngồi ra, nên xem xét lại sách, mạnh dạn miễn giảm tối đa nghĩa vụ tài hỗ trợ phần nguồn vốn đầu tư xây dựng nhà cho cơng nhân để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà cho người lao động Thứ tư, sách lao đơng - việc làm cần đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững Theo tinh thần đó, cần tăng cường đưa dự án tạo việc làm vùng nông nghiệp, nông thôn; Chính sách thuế, tiền lương việc làm cần cân nhắc tới đồng với yêu cầu biện pháp khuyến khích bảo vệ mơi trường làng nghề đô thị; tạo công ăn việc làm thực lâu dài cho người lao động nơi họ sinh ra; giảm thiểu dòng di dân tự gây đổ vỡ quy hoạch phát triển, phá hoại cảnh quan địa phương giảm tải sức ép lên sở hạ 36 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E tầng kinh tế-xã hội trung tâm kinh tế vùng nước; cắt giảm làm/tuần đề cao chất lượng sống thực tế người lao động Ngồi ra, sách lao động - việc làm khơng thể khơng gắn với sách thu nhập, bảo đảm an sinh công xã hội, chăm sóc sức khỏe nhân dân cơng tác dân số, kế hoạch hóa gia đình, bảo vệ chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em; đó, dân số mẫu số chung, tảng để giải toán khác; Đồng thời, cần tăng cường chương trình tạo việc làm đa dạng tài trợ từ nguồn đa dạng, với chủ lực nguồn NSNN cấp linh hoạt quản lý, giám sát, giảm thiểu tình trạng lạm dụng, tiêu cực tham nhũng công tác lao động-việc làm…, trước mắt tập trung xây dựng triển khai có hiệu Chiến lược an sinh xã hội 2011 - 2020, Chương trình giảm nghèo bền vững chương trình việc làm giai đoạn 2011 - 2015; phấn đấu để năm 2011 tỉ lệ hộ nghèo giảm 2% theo chuẩn mới; phát triển loại hình bảo hiểm, mở rộng mạng lưới an sinh xã hội… 3.2.1 Giải pháp từ phía Nhà nước việc giải việc làm cho người lao động - Nhà nước định tiêu việc làm kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm năm Nhà nước có sách hỗ trợ tài chính, cho vay vốn, giảm, miễn thuế biện pháp khuyến kích để người có khả lao động tự giải việc làm, để tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc thành phần kinh tế phát triển nhiều nghề nhằm tạo nhiều việc làm cho người lao động - Nhà nước cần ban hành Luật Việc làm để quy định cụ thể sách việc làm Nhà nước Trong đó, Nhà nước khơng có trách nhiệm tạo việc làm mà phải có trách nhiệm định hướng phát triển việc làm hướng 37 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E tới thúc đẩy bảo đảm việc làm bền vững cho người lao động; có quy định giải pháp cụ thể Nhà nước - Cần gắn kết sách việc làm với q trình kế hoạch tổng thể tái cấu trúc kinh tế theo hướng đại phát triển bền vững chủ động phát triển có tổ chức thị trường lao động có nhiều tiềm hiệu kinh tế cao, thị trường lao động chất lượng cao kinh tế nông nghiệp, kinh tế biển, công nghệ thông tin xuất lao động - Nhà nước tích cực, mở rộng sách ưu đãi giải việc làm để thu hút sử dụng lao động người dân tộc thiểu số - Nhà nước có thêm sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân nước, bao gồm người Việt Nam định cư nước đầu tư phát triển kinh doanh nhằm tạo nhiều việc làm cho người lao động Sử dụng nhiều nhân công Việt Nam điều kiện giảm thuế thu nhập doanh nghiệp theo luật pháp hành - Quỹ quốc gia việc làm phải sử dụng cách hợp lý, khoa học vào mục đích : Hỗ trợ tổ chức dịch vụ việc làm; Hỗ trợ đơn vị gặp khó khăn tạm thời để tránh cho người lao động không bị việc làm; Hỗ trợ cho đơn vị nhận người lao động bị việc làm theo đề nghị quan lao động địa phương; Hỗ trợ quỹ việc làm cho người lao động bị tàn tật dùng vay với lãi suất thấp để giải việc làm cho số đối tượng thuộc diện tệ nạn xã hội ( mại dâm, nghiện hút ) - Các biện pháp trực tiếp để giải viêc làm như: + Thành lập tổ chức giới thiệu việc làm trung tâm giới thiệu việc làm doanh nghiệp chuyên giới thiệu việc làm Các tổ chức có nhiệm vụ tư vấn, giới thiệu việc làm cho NLĐ, cung ứng giúp tuyển lao động theo 38 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E yêu cầu NSDLD, thu thập cung ứng thông tin thị trường lao động Nhờ mà giải vấn đề việc làm dễ dàng + Tăng cường sách gắn dạy nghề với việc làm Có nghề nghiệp điều kiện tiên NLĐ để nhanh chóng tìm việc làm ổn định + Đưa người lao động Việt Nam làm việc nước theo hợp đồng lao động, khuyến khích tuyển dụng lao động tự hợp đồng + Duy trì,bảo đảm việc làm cho Người lao động, chống sa thải nhân công hàng loạt bước xây dựng thực sách bảo hiểm thất nghiệp + Bên cạnh sách đó, Nhà nước kết hợp đồng loạt sách dân số, phân bố dân cư, cấu lai lực lượng lao động, xóa đói giảm nghèo gắn với giải việc làm… - Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có vai trị quan trọng vấn đề là: Định hướng, hỗ trợ kiểm tra chương trình việc làm cấp huyện cấp xã Lập quỹ giải việc làm ( từ nguồn ngân sách địa phương, khoản hỗ trợ từ quỹ quốc gia giải việc làm trung ương chuyển xuống nguồn khác) để giải việc làm cho người lao động Phải tăng cường đôn đốc, kiểm tra việc thực chương trình việc làm, việc sử dụng quỹ giải việc làm phạm vi địa phương theo quy định pháp luật 3.2.2 Giải pháp từ phía doanh nghiệp việc giải đảm bảo việc làm cho người lao động - Tăng cường trách nhiệm người sử dụng lao động việc giải việc làm cho số đối tượng lao động đặc thù, trường hợp nhiều người có đủ điều kiện tuyển dụng phải ưu tiên tuyển dụng lao động thương, bệnh binh; liệt sĩ, thương bệnh binh, em gia đình có cơng; người tàn 39 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E tật, phụ nữ, người có trình tham gia lực lượng vũ trang, người tham gia lực lượng niên xung phong, người bị việc làm từ năm trở lên - Người sử dụng lao động phải đảm bảo công việc thường xuyên liên tục theo hợp đồng lao động thỏa ước lao động tập thể, phải có trách nhiệm tổ chức nâng cao trình độ nghiệp vụ cho người lao động theo kịp tiến khoa học kỹ thuật làm việc có trách nhiệm, hiệu cao Phải đào tạo lại trước chuyển người lao động sang làm việc doanh nghiệp - Khi có thay đổi cấu công nghệ mà cần phải cho người lao động việc, người sử dụng lao động vào nhu cầu công việc thâm niên làm việc, tay nghề, hồn cảnh gia đình yếu tố khác người để cho việc sau trao đổi trí với ban chấp hành cơng đồn sở phải công bố danh sách Trước định cho việc phải báo cho quan lao động địa phương biết để quan nắm tình hình lao động địa phương có kế hoạch hỗ trợ tài cho doanh nghiệp tạo điều kiện giải việc làm cho người lao động việc làm 3.2.3 Giải pháp từ người lao động việc tự tạo việc làm bảo đảm việc làm Khi Nhà nước tạo điều kiện thân người lao động phải biêt vận dụng linh hoạt để tìm cơng việc ổn định cho mình.Đối với người lao động có nhu cầu việc làm mà khơng tự giải đăng ký với trung tâm dịch vụ việc làm để u cầu mơi giới tìm việc làm, kể mơi giới làm việc có thời hạn nước ngồi, yêu cầu dạy nghề gắn với tạo việc làm phù hợp với nghề chọn, phù hợp với khả sức khỏe theo tiêu chuẩn nơi cần nhân công 40 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E 3.3 Một số giải pháp sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật HĐLĐ Về loại hợp đồng thời hạn hợp đồng: Điều 27 Bộ luật lao động quy định loại HĐLĐ HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác định thời hạn từ 12 đến 36 tháng, HĐLĐ theo mùa vụ theo công việc định có thời hạn 12 tháng Đối với HĐLĐ không xác định thời hạn, quyền chấm dứt HĐLĐ người lao động đơn giản: cần báo trước 45 ngày khơng cần có lý chấm dứt Điều dẫn đến khó khăn việc trì quan hệ lao động, người lao động làm việc theo hợp đồng chấm dứt hợp đồng lúc nào, làm cho người sử dụng lao động bị động kế hoạch sản xuất kinh doanh Đối với HĐLĐ xác định thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng: Quy định loại hợp đồng chưa linh hoạt, không thoả mãn yêu cầu thực tế Nếu cơng việc dự án có thời gian thi cơng dài năm, chí 15 năm bên khơng biết áp dụng loại hợp đồng lao động cho phù hợp Quy định loại hợp đồng cần sửa đổi theo hướng linh hoạt hơn, cho phù hợp với thực tiễn sống phù hợp với quy định khác pháp luật Chỉ nên quy định hợp đồng xác định thời hạn hợp đồng có thời hạn từ năm trở lên Về thời gian thử việc: Điều 32 Bộ luật lao động quy định thời gian thử việc bên thoả thuận, tiền lương người lao động thời gian thử việc phải 70% mức lương cấp bậc cơng việc Thực tế thực quy định pháp luật hành dẫn đến trường hợp sau: - Thứ nhất, trường hợp doanh nghiệp tuyển dụng người lao động vào học nghề để sử dụng, sau đào tạo nghề xong người lao động có phải thử 41 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E việc hay không? Nên pháp luật cần quy định trường hợp này, người lao động qua thời gian thử việc - Thứ hai, thời gian thử việc, tiền lương người lao động tính 70% mức lương cấp bậc cơng việc đó, tiền lương thấp mức lương tối thiểu có mâu thuẫn với quy định Điều 55 Bộ luật lao động mức lương tối thiểu hay không? - Thứ ba, người thời gian thử việc có phải người lao động HĐLĐ hay không? Nếu xảy tai nạn lao động doanh nghiệp có phải trả chi phí bồi thường cho người thử việc khơng? Người thử việc có phải tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế hay khơng? Do đó, cần quy định rõ ràng thời gian thử việc HĐLĐ Mức lương thử việc người lao động cần phải tăng lên cho phù hợp với thực tiễn (nên 85%) không thấp mức lương tối thiểu Về việc chấm dứt hợp đồng lao động: Theo quy định Điều 41 Bộ luật Lao động người lao động đơn phương chấm dứt HĐLĐ phải bồi thường chi phí đào tạo Do vậy, cần quy định rõ người lao động đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật phải bồi thường chi phí đào tạo Theo quy định hành, người lao động chấm dứt hợp đồng trường hợp đến tuổi nghỉ hưu họ khơng nhận trợ cấp việc doanh nghiệp Trong khi, gần đến tuổi nghỉ hưu người lao động thực quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động pháp luật lại trả trợ cấp việc Thực tế nảy sinh kẽ hở bất cập thực Pháp luật cần quy định chặt chẽ Chế độ trợ cấp việc làm theo Điều 17 trợ cấp việc theo Điều 42 Bộ luật lao động với mức quy định cao so với khả doanh 42 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E nghiệp, khơng cịn phù hợp với xu hội nhập, không thuận lợi ban hành chế độ bảo hiểm thất nghiệp Luật bảo hiểm xã hội Do vậy, cần khống chế mức trợ cấp việc làm không 10 tháng lương; trợ cấp việc không tháng lương; Về số vấn đề khác: - Khi người sử dụng lao động tạm thời chuyển người lao động sang làm công việc khác, cần quy định lại mức lương mà người lao động hưởng làm công việc khác trái ngành nghề 60 ngày theo hướng với mức lương cũ mà hai bên giao kết hợp đồng lao động - Về tạm hoãn thực HĐLĐ, cần quy định thời gian tạm hoãn phải tính vào thời hạn hợp đồng - Bổ sung quy định trách nhiệm bên việc cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết làm sở để bên có lựa chọn phù hợp trước tiến hành giao kết HĐLĐ; - Sửa đổi quy định chuyển tiếp việc thực HĐLĐ trường hợp có sáp nhập, hợp nhất, chia, tách doanh nghiệp, chuyển quyền sở hữu, quyền quản lý quyền sử dụng tài sản doanh nghiệp theo hướng giải hết chế độ liên quan doanh nghiệp cũ, doanh nghiệp có trách nhiệm tiếp nhận bảo đảm việc làm - Sửa đổi, bổ sung lý người lao động đơn phương chấm dứt HĐLĐ; người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt HĐLĐ số trường hợp người sử dụng lao động không đơn phương chấm dứt HĐLĐ để nâng cao trách nhiệm bên quan hệ lao động, góp phần ổn định sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp 43 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E - Bổ sung thêm điều khoản cho thuê lại lao động, quy định rõ quyền trách nhiệm người cho thuê lại, người thuê lại người lao động thuê lại Hợp đồng cho thuê lại lao động cần bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp đáng người lao động khơng thấp so với người lao động có trình độ làm công việc công việc tương tự doanh nghiệp thuê lại - Quy định vấn đề làm việc bán thời gian, trách nhiệm người sử dụng lao động không phân biệt đối xử người làm không trọn thời gian tiền lương điều kiện làm việc, trách nhiệm tham gia chế độ bảo hiểm người lao động làm việc theo hình thức KẾT LUẬN Tóm lại, sách xã hội sách kinh tế thể thống có quan hệ mật thiết Đây điều then chốt đảm bảo cho kết hợp hài hồ hai sách pháp luật lao động Việt Nam Trước quan hệ hợp lý chúng có tác động thúc đẩy đến phát triển tiến xã hội Tầm quan trọng sách xã hội phát triển kinh tế có liên quan trực tiếp đến lao động đến xã hội Kinh tế phát triển tạo điều kiện thực công xã hội, có tiến cơng sở kinh tế hiệu Vì cần có biện pháp đảm bảo cho kết hợp phát triển tồn diện sách kinh tế sách xã hội lĩnh vực sống, xã hội Có thể nói điều kiện nhu cầu thiết yếu để tạo dựng phát triển bền vững cho nước nhà 44 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Với giải pháp kết hợp sách kinh tế sách xã hội cần đảm bảo Một sách kinh tế cần phải tìm động lực xã hội góp phần đảm bảo ổn định xã hội sách xã hội phải góp phần phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện kinh tế cho phép Khi thực giải pháp góp phẩn quan trọng bảo vệ người lao động khuyến khích đầu tư, tạo điều kiện phát triển doanh nghiệp nhằm tăng trưởng kinh tế đất nước, ổn định xã hội, xây dựng xã hội công văn minh không lao động mà nhiều lĩnh vực khác đời sống TÀI LIỆU THAM KHẢO Trường Đại học Luật Hà Nội “ Giáo trình luật lao động Việt Nam”, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2009 Bộ luật Lao động năm 2012 (có hiệu lực từngày 01/5/2013) Nghị định số 44/2003/ NĐ – CP ngày 09/05/2003 quy định chi tết hướng dẫn thi hành số điều luật lao động Lưu Quang Tuấn, Lao động-việc làm năm 2011 triển vọng năm 2012, Viện Khao học lao động xã hội, năm 2012 Mai Ngọc Anh, An sinh xã hội nông dân điều kiện kinh tế thị trường Việt Nam Luận án tiến sỹ kinh tế, 2009 45 Luật lao động Trần Thị Thu Hường _ QTNL 1E Mạc Tiến Anh, Bản chất tính tất yếu khách quan an sinh xã hội, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, số 2/2005 Trần Việt Tiến, “Chính sách việc làm Việt Nam: Thực trạng định hướng hồn thiện”, Tạp chí Kinh tế phát triển số 181, tháng 7/2012, trang 40-47 Nguyễn Văn Minh, Tiểu luận Mối quan hệ biện chứng sách kinh tế sách xã hội thời kỳ độ nước ta Đảng Cộng sản Việt Nam, Đề cương chi tiết Báo cáo tổng kết thực Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2001- 2010 Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội năm 2011- 2020, Hà Nội, 6/2009 10 Nguyễn Thị Kim Ngân, Triển khai đồng giải pháp thực thắng lợi chủ trương Đảng vấn đề xã hội, Tạp chí Cộng sản, số 2, tr18, năm 2008 11 Phạm Xuân Nam, Quản lý phát triển xã hội ngun tắc tiến cơng bằng, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr 77-81.năm 2001 12 Báo cáo Chính phủvề tình hình KT-XH năm 2012 nhiệm vụ năm 2013 13 Viện Khoa học Lao động Xã hội, Bộ Lao động, Thương binh Xã hội, Báo cáo xu hướng lao động xã hội thời kỳ 2000-2010, Hà Nội, tháng 3/2011 14 Website: Thuvienphapluat.vn 15 Website: vnclp.gov.vn/ Cổng thông tin điện tử Viện nghiên cứu lập pháp 16 Website: http://www.congdoanvn.org.vn/ Tổng liên đoàn lao động Việt Nam 46 Luật lao động ... sách kinh tế pháp luật lao động 1.2 Chính sách xã hội pháp luật lao động 1.3 Mối quan hệ sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Chương 2: THỰC TRẠNG SỰ KẾT HỢP GIỮA CÁC CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ... văn pháp luật sách kinh tế sách xã hội nói chung, Chính sách kinh tế sách xã hội pháp luật lao động Việt Nam nói riêng đặc biệt Bộ luật lao đông Lịch sử nghiên cứu Sự kết hợp sách kinh tế sách xã. .. GIỮA CÁC CHÍNH SÁCH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM 3.1 Giải pháp nhằm kết hợp hài hịa sách kinh tế sách xã hội vấn đề bảo vệ quyền lợi ích cho người lao động người