BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM      ðỖ THỊ THU HÀ NGHIÊN CỨU BỆNH LỞ CỔ RỄ (Rhizoctonia solani Kühn), BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG (Sclerotium rolfsii Sacc.) HẠI CÀ CHUA VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BẰNG CHẾ PHẨM KETOMIUM TẠI KIẾN XƯƠNG, THÁI BÌNH NĂM 2013 - 2014 LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM      ðỖ THỊ THU HÀ NGHIÊN CỨU BỆNH LỞ CỔ RỄ (Rhizoctonia solani Kühn), BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG (Sclerotium rolfsii Sacc.) HẠI CÀ CHUA VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BẰNG CHẾ PHẨM KETOMIUM TẠI KIẾN XƯƠNG, THÁI BÌNH NĂM 2013 - 2014 Chuyên ngành: BẢO VỆ THỰC VẬT Mã số: 60.62.01.12 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN VIÊN HÀ NỘI - 2014 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là kết quả lao ñộng của chính tác giả. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn ðỗ Thị Thu Hà Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page ii LỜI CẢM ƠN ðể hoàn thành ñề tài tốt nghiệp ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi ñã nhận ñược rất nhiều sự quan tâm giúp ñỡ nhiệt tình của thầy cô, bạn bè và người thân. Trước tiên, tôi xin ñược bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Văn Viên - Bộ môn Bệnh cây - Khoa Nông học - Học viện Nông nghiệp Việt Nam ñã tận tình hướng dẫn, giúp ñỡ tôi trong quá trình thực hiện ñề tài và hoàn thành bản luận văn này. Tôi xin ñược gửi lời chân thành cảm ơn tới các thầy cô giáo trong Khoa Nông học - Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới lãnh ñạo, cán bộ, bà con nhân dân xã Bình Nguyên, xã Thanh Tân, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình; Cán bộ phòng Trồng trọt - Sở Nông nghiệp & PTNT Thái Bình; Cán bộ phòng Nông nghiệp huyện Kiến Xương ñã tạo ñiều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian thực hiện ñề tài. Bên cạnh ñó tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tất cả người thân, bạn bè và những người luôn bên cạnh ñộng viên giúp ñỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện bản luận văn này. Hà Nội, ngày 22 tháng 8 năm 2014 Tác giả luận văn ðỗ Thị Thu Hà Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các bảng vi Danh mục hình viii Danh mục chữ viết tắt x PHẦN 1 MỞ ðẦU 1 1.1 ðặt vấn ñề 1 1.2 Mục ñích và yêu cầu 2 1.2.1 Mục ñích 2 1.2.2 Yêu cầu 3 PHẦN 2 TỔNG QUAN CÁC VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU 4 2.1 Tình hình nghiên cứu ngoài nước 4 2.1.1 Tình hình phân bố và sản xuất cà chua trên thế giới 4 2.1.2 Tình hình bệnh hại cà chua 5 2.1.3 Sử dụng nấm ñối kháng Chaetomium trong phòng trừ bệnh hại 9 2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước 12 2.2.1 Tình hình phân bố và sản xuất cà chua ở Việt Nam 12 2.2.2 Tình hình phân bố và sản xuất cà chua ở huyện Kiến Xương và tỉnh Thái Bình 15 2.2.3 Tình hình bệnh hại cà chua 19 2.2.4 Sử dụng nấm ñối kháng Chaetomium trong phòng trừ bệnh hại 24 PHẦN 3: VẬT LIỆU NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 25 3.1 ðối tượng, ñịa ñiểm nghiên cứu và thời gian thực hiện 25 3.1.1 ðối tượng nghiên cứu 25 3.1.2 ðịa ñiểm nghiên cứu 25 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iv 3.1.3 Thời gian nghiên cứu: 25 3.2 Vật liệu nghiên cứu: 25 3.3 Nội dung nghiên cứu 28 3.3.1 ðiều tra diễn biến bệnh lở cổ rễ và bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua 28 3.3.2 Nghiên cứu nấm Rhizoctonia solani và nấm Sclerotium rolfsii 28 3.3.3 Nghiên cứu hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng của chế phẩm Ketomium 28 3.4 Phương pháp nghiên cứu 29 3.4.1 Phương pháp ñiều tra diễn biến của bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại cà chua vụ Thu ðông năm 2013 tại Kiến Xương- Thái Bình 29 3.4.2 Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng của loại ñất, chế ñộ luân canh, thời vụ ñến bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại cà chua vụ Thu ðông, vụ ðông năm 2013 tại Kiến Xương- Thái Bình 30 3.4.3 Phương pháp nghiên cứu nấm Rhizoctonia solani và nấm Sclerotium rolfsii 30 3.4.4 Phương pháp nghiên cứu hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua của chế phẩm Ketomium 32 PHẦN 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 38 4.1 Kết quả ñiều tra diễn biến bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại cà chua vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình 38 4.1.1 Kết quả ñiều tra diễn biến bệnh lở cổ rễ trên vườn ươm 38 4.1.2 Kết quả ñiều tra diễn biến bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng trên ruộng sản xuất 40 4.2 Kết quả nghiên cứu nấm Rhizoctonia solani, nấm Sclerotium rolfsii 55 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page v 4.3 Kết quả nghiên cứu hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại cà chua của chế phẩm Ketomium 63 4.3.1 Kết quả nghiên cứu hiệu lực của chế phẩm Ketomium ức chế sự phát triển của nấm Rhizoctonia solani, nấm Sclerotium rolfsii trên môi trường PSA 63 4.3.2 Kết quả nghiên cứu hiệu lực phòng trừ bệnh héo rũ gốc mốc trắng của chế phẩm Ketomium trong ñiều kiện chậu vại 67 4.3.3 Kết quả nghiên cứu hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ của chế phẩm Ketomium trên vườn ươm 68 4.3.4 Kết quả nghiên cứu sử dụng chế phẩm Ketomium phòng trừ bệnh lở cổ rễ, bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại cà chua trên ruộng sản xuất 69 PHẦN 5 KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 76 5.1 Kết luận 76 5.2 ðề nghị 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO 78 PHỤ LỤC ẢNH 81 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vi DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang 2.1 Tình hình sản xuất cà chua của Việt Nam những năm gần ñây 13 2.2 Kế hoạch sản xuất cây vụ ñông năm 2013 tại Thái Bình 16 2.3 Tình hình phân bố và sản xuất cà chua vụ ðông 2012 tại Thái Bình 17 2.4 Tình hình sản xuất cà chua tại tỉnh Thái Bình từ năm 2007 ñến năm 2012 18 2.5 Tình hình sản xuất cà chua tại Kiến Xương từ năm 2007 ñến năm 2013 18 4.1 Diễn biến bệnh lở cổ rễ trên vườn ươm vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình 38 4.2 Diễn biến bệnh lở cổ rễ trên giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình 41 4.3 Diễn biến bệnh héo rũ gốc mốc trắng trên giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình 43 4.4 Ảnh hưởng của loại ñất trồng ñến sự phát sinh gây hại của bệnh lở cổ rễ hại giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 45 4.5 Ảnh hưởng của loại ñất trồng ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 47 4.6 Ảnh hưởng của chế ñộ luân canh ñến sự phát sinh gây hại của bệnh lở cổ rễ trên giống cà chua Chanoka vụ ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 49 4.7 Ảnh hưởng của chế ñộ luân canh ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng trên giống cà chua Chanoka vụ ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 51 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vii 4.8 Ảnh hưởng của thời vụ ñến sự phát sinh gây hại của bệnh lở cổ rễ cà chua năm 2013 tại Kiến Xương,Thái Bình 53 4.9 Ảnh hưởng của thời vụ ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua năm 2013 tại Kiến Xương,Thái Bình 54 4.10 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự phát triển của nấm Rhizoctonia solani trên môi trường PSA 56 4.11 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự phát triển của nấm Sclerotium rolfsii trên môi trường PSA 58 4.12 Ảnh hưởng của môi trường nuôi cấy ñến sự phát triển của nấm R. solani ở ngưỡng nhiệt ñộ 30 0 C 59 4.13 Ảnh hưởng của môi trường nuôi cấy ñến sự phát triển của nấm S. rolfsii ở ngưỡng nhiệt ñộ 30 0 C 61 4.14 Khả năng hình thành hạch nấm S. rolfsii /1 gam giá thể sau khi cấy 62 4.15 Hiệu lực của chế phẩm Ketomium ức chế sự phát triển của nấm Rhizoctonia solani trên môi trường PSA 64 4.16 Hiệu lực của chế phẩm Ketomium ức chế sự phát triển của nấm Sclerotium rolfsii trên môi trường PSA 65 4.17 Hiệu lực phòng trừ bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua của chế phẩm Ketomium trong ñiều kiện chậu vại 67 4.18 Hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ cà chua của chế phẩm Ketomium trên vườn ươm 68 4.19 Hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ cà chua của chế phẩm Ketomium bằng phương pháp bón lót với phân chuồng 70 4.20 Hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ cà chua của chế phẩm Ketomium bằng phương pháp tưới gốc sau trồng. 71 4.21 Hiệu lực phòng trừ bệnh lở cổ rễ cà chua của chế phẩm Ketomium khi xử lý chế phẩm ở các thời gian khác nhau 73 4.22 Hiệu lực phòng trừ bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua của chế phẩm Ketomium khi xử lý chế phẩm ở các thời gian khác nhau 74 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page viii DANH MỤC HÌNH STT Tên hình Trang 4.1 Diễn biến bệnh lở cổ rễ trên vườn ươm vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình 39 4.2 Diễn biến bệnh lở cổ rễ trên giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương tỉnh Thái Bình 41 4.3 Diễn biến bệnh héo rũ gốc mốc trắng trên giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình 44 4.4 Ảnh hưởng của loại ñất trồng ñến sự phát sinh gây hại của bệnh lở cổ rễ hại giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 46 4.5 Ảnh hưởng của loại ñất trồng ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại giống cà chua Chanoka vụ Thu ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 48 4.6 Ảnh hưởng của chế ñộ luân canh ñến sự phát sinh gây hại của bệnh lở cổ rễ trên giống cà chua Chanoka vụ ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 50 4.7 Ảnh hưởng của chế ñộ luân canh ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng hại giống cà chua Chanoka vụ ðông năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 51 4.8 Ảnh hưởng của thời vụ ñến sự phát sinh gây hại của bệnh lở cổ rễ cà chua năm 2013 tại Kiến Xương,Thái Bình 53 4.9 Ảnh hưởng của thời vụ ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình 55 4.10 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự phát triển của nấm Rhizoctonia solani trên môi trường PSA 57 [...]... r (Rhizoctonia solani Kühn), b nh héo rũ g c m c tr ng (Sclerotium rolfsii Sacc. ) h i cà chua và bi n pháp phòng tr b ng ch ph m Ketomium t i Ki n Xương, Thái Bình năm 2013 - 2014 1.2 M c ñích và yêu c u 1.2.1 M c ñích Xác ñ nh th i ñi m phát sinh, m c ñ gây h i c a b nh l c r (Rhizoctonia solani Kühn) và b nh héo rũ g c m c tr ng (Sclerotium rolfsii Sacc. ) t i Ki n Xương, Thái Bình Nghiên c u v n... c r (Rhizoctonia solani Kühn) và b nh héo rũ g c m c tr ng (Sclerotium rolfsii Sacc. ) h i cà chua v Thu ðông, v ðông 2013 t i huy n Ki n Xương t nh Thái Bình - Nghiên c u nh hư ng c a nhi t ñ , môi trư ng nuôi c y ñ n s phát tri n c a n m Rhizoctonia solani, n m Sclerotium rolfsii Nghiên c u giá th nhân sinh kh i n m Sclerotium rolfsii - Kh o sát hi u l c và phương pháp s d ng ch ph m Ketomium phòng. .. Rhizoctonia solani và n m Sclerotium rolfsii Kh o sát hi u l c phòng tr b nh b ng ch ph m Ketomium H c vi n Nông nghi p Vi t Nam – Lu n văn Th c s Khoa h c Nông nghi p Page 2 1.2.2 Yêu c u - ði u tra di n bi n c a b nh l c r (Rhizoctonia solani Kühn) và b nh héo rũ g c m c tr ng (Sclerotium rolfsii Sacc. ) h i cà chua trên vư m ươm và ru ng s n xu t v Thu ðông 2013 t i huy n Ki n Xương t nh Thái Bình - Tìm... Nam, 201 4) 2.2.2 Tình hình phân b và s n xu t cà chua huy n Ki n Xương và t nh Thái Bình 2.2.2.1 Tình hình s n xu t cà chua t i Thái Bình Thái Bình là m t t nh ven bi n ð ng b ng sông H ng, cách th ñô Hà N i 110km v phía ñông nam Cơ c u nông, lâm, thu s n- công nghi p, xây d ng- d ch v năm 2013: nông, lâm, thu s n chi m 38,2%; công nghi p, xây d ng: 32,5%; d ch v : 29,3% Năm 2013 toàn t nh Thái Bình. .. Ketomium phòng tr b nh l c r (Rhizoctonia solani Kühn) và b nh héo rũ g c m c tr ng (Sclerotium rolfsii Sacc. ) H c vi n Nông nghi p Vi t Nam – Lu n văn Th c s Khoa h c Nông nghi p Page 3 PH N 2 T NG QUAN CÁC V N ð NGHIÊN C U 2.1 Tình hình nghiên c u ngoài nư c 2.1.1 Tình hình phân b và s n xu t cà chua trên th gi i Cà chua là cây rau ăn qu d tr ng và có giá tr dinh dư ng cao Cà chua là lo i cây rau ăn qu... Bùi Chí B u và cs (200 5): Năm 2003 c nư c ta có 114 gi ng cà chua ñư c gieo tr ng trong ñó có 22 gi ng ch l c, 12 gi ng có di n tích gieo tr ng l n nh t trên c nư c, ñ ng ñ u là M368 (>1000 ha), ti p ñ n là gi ng cà chua Pháp, VL2000, TN002, các gi ng cà chua M , Ba Lan, Red Crown, T42, VL2910 và gi ng c a Công ty Trang Nông, PT 18, VL 250 (50 0- 1000 ha) Cà chua là ñ i tư ng chính trong nghiên c u gi... ð t v n ñ Cây cà chua có tên khoa h c là Lycopesium esculentum, có ngu n g c t Nam M , là lo i rau ăn qu , thu c h Cà (Solanaceae) Qu cà chua có ch a nhi u vitamin C nên có v chua Cà chua là cây dài ngày, t th ph n Qu cà chua m ng, khi chín có màu vàng ho c ñ , có nhi u hình d ng: tròn, d t, có c nh, có múi Cà chua ñư c dùng trong ch bi n th c ph m, t o v ngon và màu s c h p d n Cây cà chua có th sinh... nh (R.F.Davis et.al, 199 2) 2.2 Tình hình nghiên c u trong nư c 2.2.1 Tình hình phân b và s n xu t cà chua Vi t Nam ði u ki n thiên nhiên, khí h u và ñ t ñai Vi t Nam r t thích h p cho cây cà chua sinh trư ng và phát tri n Trư c ñây cà chua SX nư c ta ch y u ñư c v ñông (chính v ), có th i gian cung c p s n ph m ng n T năm 199 7-2 000, cu c “cách m ng” l n th nh t trong SX cà chua trong nư c x y ra v... ng ch t lư ng cao nên năng su t tăng d n qua các năm, ñ c bi t năm 2012 năng su t cà chua t i Thái Bình ñ t 244,54 t /ha, th hi n qua b ng sau: H c vi n Nông nghi p Vi t Nam – Lu n văn Th c s Khoa h c Nông nghi p Page 17 B ng 2.4: Tình hình s n xu t cà chua t i t nh Thái Bình t năm 2007 ñ n năm 2012 Năm Di n tích (ha) Năng su t (t /ha) S n lư ng (t n) 2007 693 234,06 16.221 2008 2009 2010 2011 2012... năng ñ t ñai, ti n v n và s c lao ñ ng Cà chua là cây tr ng ñem l i hi u qu kinh t cho thu ho ch trên 100 tri u ñ ng/ha /năm Tình hình s n xu t cà chua t i huy n Ki n Xương trong nh ng năm v a qua c th như sau: B ng 2.5: Tình hình s n xu t cà chua t i Ki n Xương t năm 2007 ñ n năm 2013 Năm Di n tích (ha) Năng su t (t /ha) S n lư ng (t n) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 49 34 37 35 23 51 72 220 225 235 . tài: Nghiên cứu bệnh lở cổ rễ (Rhizoctonia solani Kühn), bệnh héo rũ gốc mốc trắng (Sclerotium rolfsii Sacc. ) hại cà chua và biện pháp phòng trừ bằng chế phẩm Ketomium tại Kiến Xương, Thái Bình. gây hại của bệnh lở cổ rễ cà chua năm 2013 tại Kiến Xương ,Thái Bình 53 4.9 Ảnh hưởng của thời vụ ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua năm 2013 tại Kiến Xương, Thái Bình. gây hại của bệnh lở cổ rễ cà chua năm 2013 tại Kiến Xương ,Thái Bình 53 4.9 Ảnh hưởng của thời vụ ñến sự phát sinh gây hại của bệnh héo rũ gốc mốc trắng cà chua năm 2013 tại Kiến Xương ,Thái Bình