ĐẶT VẤN ĐỀ Trong năm gần số lượng chất lượng thuốc lưu hành Việt Nam không ngừng cải thiện Tuy nhiên, số thuốc lưu hành thị trường hạn sử dụng, có số tiêu khơng cịn đảm bảo theo tiêu chuẩn quy định Đặc biệt thuốc xí nghiệp nước sản xuất dược chất bền, dễ bị phân huỷ Vitamin C dược chất nhiều cơng ty, xí nghiệp nước sản xuất Chế phẩm chứa vitamin C đa dạng, phong phú hàm lượng, dạng dùng công thức bào chế nhiều tên biệt dược khác Nhưng chất vitamin C dễ bị oxy hoá tác dụng yếu tố môi trường như: ánh sáng, nhiệt độ, độ Èm, khơng khí, vết kim loại (đồng, sắt, ), Nên có cải tiến cơng thức quy trình bào chế, vitamin C thường bị biến màu giảm hàm lượng dược chất dần trình lưu hành thị trường Hơn nữa, với điều kiện khí hậu nước ta, vitamin C nhanh chóng bị phân huỷ, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm Theo số liệu thống kê hàng năm Viện Kiểm Nghiệm, Bộ y tế cho thấy nhiều chế phẩm vitamin C sản xuất nước nhập bị thu hồi không đạt hàm lượng theo quy định Để góp phần đánh giá thực trạng chất lượng chế phẩm chứa vitamin C số sở sản xuất vitamin C nước, tiên hành đề tài: “Đánh giá chất lượng mét số chế phẩm chứa vitamin C sản xuất nước lưu hành thị trường Hà Nội” với mục tiêu: Lựa chế phẩm vitamin C đại diện công ty, dạng bào chế Đánh giá chất lượng vitamin C sản xuất nước lưu hành thị trường Hà Nội PHẦN 1: TỔNG QUAN 1.1 Đại cương vitamin C 1.1.1 Nguồn gốc công thức: - Công thức: [4] O CH2OH HC OH O OH O H C HO C H O HO C C OH C OH Hay C6H8O6 CH 2OH Ptl: 176,13 Tên khoa học: 5-(1,2-dihydroxyethyl)-3,4-dihydroxy-5H-furan-2-on - Nguồn gốc tự nhiên: [2,3,4] Chủ yếu có thực vật, cịn thịt cá có lượng nhỏ, chủ yếu tập trung gan, thận Đặc biệt rau cải xoong, bắp cải, xà lách, rau muống, cam, quýt, chanh, bưởi, cà chua, dâu, dưa hấu,… - Nguồn gốc tổng hợp: Các sản phẩm chứa vitamin C chủ yếu tổng hợp phương pháp hoá học từ D-glucose 1.1.2 Tính chất 1.1.2.1 Lý tính [4,16] - Tinh thể bột trắng ngà vàng, không mùi, vị chua - gam hoà tan khoảng ml H 2O, 30 ml alcol,100 ml glycerol Không tan cloroform, ether, benzen, dầu, chất béo - Nhiệt độ nóng chảy: 190oC - Năng suất quay cực: [α]D20 từ +20,5o đến +21.5o (dung dịch vitamin C 10% nước 20oC) - Acid ascorbic có khả hấp thụ ánh sáng tử ngoại, UV max= 254 nm (E1%1cm=695) pH= 2; UVmax= 265 nm (E1%1cm=940) pH= 6,4 1.1.2.2 Hố tính [4] Hố tính vitamin C định nhóm chức lacton, nhóm hydroxyl, song quan trọng nhóm endiol Nhóm gây tính acid tính khử acid ascorbic - Tính acid: Do hiệu ứng liên hợp nhóm carboxyl, nên nguyên tử hydro nhóm hydroxyl vị trí số trở nên linh động, làm cho vitamin C có tính acid mạnh CH2OH HO CHO O HO: OH Có thể định lượng acid ascorbic phương pháp đo kiềm, thị phenolphtalein, dung mơi nước Do có tính acid mạnh nên acid ascorbic dễ tan dung dịch kiềm nh carbonat kim loại kiềm Ứng dụng tính chất người ta điều chế muối ascorbat natri để pha dung dịch tiêm có nồng độ cao trung tính CH2OH HC CH2OH HO CH O OH O O HO NaHCO3 OH O Na + O- OH Tác dụng với muối kim loại cho muối Nhiều dược điển dùng thuốc thử sắt (II) sulfat sắt (III) clorid để định tính acid ascorbic Dựa vào thay đổi màu sắc dung dịch để nhận biết CH2OH HC CH2OH HO CH O OH O O HO NaHCO3 FeCl3; FeSO4 OH 2+ Fe O O- OH - Tính khử: Việc oxy hố acid ascorbic xảy hai mức độ khác nhau: + Sù oxy hoá khử thuận nghịch acid ascorbic thành acid dehydroascorbic CH2OH HO CH O CH2OH HC OH O O HO OH O O H O O Tính chất vơ quan trọng tác dụng sinh học acid ascorbic Nã tham gia vào hệ enzym xúc tác trình oxy hố khử xảy thể + Sù oxy hoá bất thuận nghịch acid ascorbic: COOH CH2OH HC C O C O H C OH H C OH OH O O HO OH O CH2OH (1) O C O H HO OH (2) Quá trình oxy hoá tạo sản phẩm acid 2,3-diceto gulonic (1), acid dehydroascorbic, furfurol (2), sản phẩm khơng có hoạt tính enzym Trong dung dịch, acid ascorbic dễ dàng bị oxy hố oxy khơng khí; Độ bền vững dung dịch acid ascorbic giảm tỷ lệ thuận với nồng độ tỷ lệ nghịch với pH dung dịch Các tác nhân xúc tác oxy hoá ánh sáng, nhiệt độ, chất kiềm, enzym hay vết kim loại (đồng,sắt,…) 1.1.3 Tác dụng dược lý, dược động học - Tác dụng dược lý: [2,3,8] + Vitamin C cần cho tạo thành colagen, tu sửa mô thể, tham gia số phản ứng oxy hoá khử + Vitamin C tham gia chuyển hoá phenylalanin, tyrosin, acid folic, norepinephrin, histamin, sắt số hệ thông enzym chuyển hoá thuốc, sử dụng carbonhydrat, tổng hợp lipid protein, chức miễn dịch, đề kháng với nhiễm khuẩn, giữ gìn vẹn tồn mạch máu hô hấp tế bào + Trên thực nghiệm thấy vitamin C làm tăng tổng hợp interferon chất có vai trị quan trọng việc chống stress, làm tăng sức đề kháng thể, đồng thời giảm nhạy cảm thể với histamin, dùng để chống stress, chống nhiễm trùng, chống dị ứng - Dược động học: [8] + Hấp thu: Vitamin C hấp thu dễ dàng sau uống, hấp thu q trình tích cực bị hạn chế sau liều lớn Trong nghiên cứu người bình thường, có 50% liều uống 1,5 g vitamin C hấp thu Vitamin C hấp thu dày, ruột q trình hấp thu bị giảm người ỉa chảy, có bệnh dày, ruột + Phân bố: Nồng độ vitamin C bình thường huyết tương khoảng 1020 mcg/ml Dự trữ toàn vitamin C thể tính khoảng 30-40 mg luân chuyển hàng ngày Dấu hiệu lâm sàng bệnh scorbut thường trở nên rõ ràng sau 3-5 tháng thiếu hụt vitamin C + Chuyển hoá: Vitamin C oxy hoá thuận nghịch thành acid dehydroascorbic Mét Ýt vitamin C chuyển hố thành hợp chất khơng có hoạt tính gồm ascorbic acid-2-sulfat oxalic + Thải trừ: Qua thận dạng chưa chuyển hoá qua chuyển hoá Lượng vitamin C vượt nhu cầu thể nhanh chóng đào thải nước tiểu dạng không biến đổi Điều thường xảy lượng vitamin C đưa vào thể vượt 200 mg/ngày 1.1.4 Chỉ định, chống định - Chỉ định: [3,8,9] + Phòng điều trị bệnh thiếu vitamin C: Bệnh scorbut, chảy máu thiếu vitamin C, người nghiện rượu, nghiện thuốc lá,… + Phối hợp với desferrioxamin để làm tăng thêm đào thải sắt điều trị bệnh thalassemia + Methemoglobin huyết vơ khơng có sẵn xanh methylen + Thiếu máu + Dị ứng + Tăng sức đề kháng nhiễm trùng, nhiễm độc, thai nghén - Chống định: [8,9] + Người bị thiếu hụt glucose-6-phosphat dehydrogenase (G6PD) (nguy thiếu máu huyết tán) + Người có tiền sử sỏi thận, tăng oxalat niệu loạn chuyển hoá oxalat (tăng nguy sỏi thận) + Bị bệnh thalassemia (tăng nguy hấp thu sắt) 1.1.5 Liều lượng, cách dùng [4,8] Bệnh thiếu vitamin C (scorbut): + Dự phòng: nước Ðp cam hay chanh (chứa khoảng 0.5 mg/ml) Uống 60-120 ml dịch Ðp hay 40-60 mg/ngày Phụ nữ có thai, cho bú liều cao hơn: 70-100 mg/ngày Trong trường hợp bị nhiễm trùng, chấn thương cần 150 mg/ngày Có thể tiêm bắp + Điều trị: • Người lớn: liều 250-500 mg/ngày, ngày uống lần, uống Ýt tuần • Trẻ em: 100-300 mg/ngày, ngày uống lần, uống Ýt tuần • Phối hợp với desferrioxamin để tăng thêm đào thải sắt (do tăng tác dụng chelat-hoá desferrioxamin) liều vitamin C: 100-200 mg/ngày • Methemoglobin huyết khơng có sẵn xanh methylen: 300-600 mg/ngày, ngày uống lần • Trường hợp bỏng nặng: 200-500 mg/ngày lành 1.1.6 Dạng bào chế, bảo quản - Dạng bào chế: [4,5] + Viên nén: từ 30, 50, 75, 100, 250, 500, 1000 mg + Thuốc tiêm: 100 mg/2ml, 500 mg/5ml, g/5ml Ngồi cịn dạng siro, viên sủi, viên ngậm - Bảo quản: + Các viên nén hàm lượng 30, 50, 75 mg thường bào chế dạng viên ngậm, đóng vỉ màu vàng + Các viên nén 100 mg đóng lọ nhựa màu đen, màu trắng + Các viên nén hàm lượng cao, nh viên nén 500 mg đóng vỉ màu vàng + Các chế phẩm thuốc tiêm vitamin C nước đóng ống thuỷ tinh màu trắng 1.2.7 Các phương pháp định lượng vitamin C - Phương pháp hố học: Dựa vào tính khử vitamin C, định lượng vitamin C bằng: • Phương pháp đo Iod [11,12,13,14,15,17] + Cơ chế phản ứng phương pháp định lượng vitamin C Iod CH2OH HC CH 2OH HO CHO OH O O HO OH + O O I2 O + 2HI dùng thị hồ tinh bột để nhận biết điểm tương đương • Dùng Amonium ceri (IV) sulfat [11] + Cơ chế phản ứng phương pháp định lượng vitamin C Amonium ceri (IV) sulfat CH2OH HC CH OH HO CHO OH O O HO OH O O + 2Ce+4 O + 2Ce+3 + 2H+ Dựa vào thay đổi màu sắc dung dịch Ceri để nhận biết • Dùng 2,6-diclorophenol-indophenol [13,15,17] + Cơ chế phản ứng phương pháp định lượng vitamin C 2,6diclorophenol-indophenol CH2OH HC OH O O HO CH 2OH HO CHO Cl OH N O + OH O O O Cl Acid ascorbic + Acid dehydroascorbic Cl NH HO OH Cl Sản phẩm không màu Nhận biết điểm tương đương: Xuất màu hồng bền vững - Phương pháp lý hoá: + Định lượng vitamin C phương pháp sắc ký lỏng hiệu cao (HPLC): Pha động dung dịch hỗn hợp Na 2HPO4 KH2PO4 pH = 2.5, detector 245 nm, cột sắc ký L39, 4.6-mm x 150-mm [17] Từ diện tích peak tính hàm lượng vitamin C + Định lượng vitamin C phương pháp quang phổ: [10,16] Do có nhóm endiol phân tử nên acid ascorbic hấp thụ ánh sáng tử ngoại Chuẩn bị dung dịch acid ascorbic dung dịch đệm pH = 6,4 Đo D bước sóng λ = 265 nm Tính kết dựa vào E 1%1cm = 940 λ = 265 nm [16] 1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thuốc trình bảo quản [1] 1.2.1 Nhiệt độ Dựa vào thực nghiệm, van’t Hoff nêu nguyên tắc gần ảnh hưởng nhiệt độ đến tốc độ phản ứng nh sau: Tốc độ phản ứng đồng thể thường tăng gấp đến lần nhiệt độ tăng lên 10oC Cơ sở lý thuyết nghiên cứu ảnh hưởng nhiệt độ đến tốc độ phản ứng dựa phương trình phản ứng Arrhenius kT E K = A.e- RT hay lg kT = E 2,303.R ( T2 - T1 ) - k: số tốc độ phản ứng - T: nhiệt độ phản ứng - E: lượng hoạt hố - R: số khí lý tưởng 1.2.2 pH pH dung dịch thuốc ảnh hưởng lớn đến độ ổn định thuốc, thay đổi pH làm tăng hay giảm tốc độ phân huỷ dược chất, làm thay đổi chế phân huỷ Khi dược chất chất không ion hố, phân huỷ dung dịch có tốc độ phản ứng biểu thị tổng quát theo phương trình sau: V=- dc dt = k1[H+]c + k2c + k3[OH-]c Khi dược chất đơn acid hay đơn base, tốc độ phân huỷ viết tổng quát là: V=- dc dt = k1[H+]fHA + k2fHA + k3[OH-]fHA + k4[H+]fA + k5fA + k6[OH-]fA Với: 10 Độ rã: Thời gian rã thuốc 7-8 Nh độ rã viên tốt Cảm quan: Cả lô chúng tơi đánh giá viên thuốc bị biến màu, khơng cịn trắng sáng nh lơ Lơ 60404 trước có màu sẫm Nh cảm quan thuốc không đạt Nguyên nhân phần sản phẩm vitamin C 500 mg XNDPTW không bao phim bảo vệ nên dược chất dễ bị oxy hoá, nhanh bị biến màu  Sản phẩm CTDP Quảng Bình - Quy cách đóng gói: 10 viên/vỉ, viên bao phim màu đỏ - Kết đánh giá: Bảng 2.6: Kết đánh giá tiêu chất lượng chế phẩm vitamin C CTDP Quảng Bình Hàm lượng(%) TT Lơ sx Tính chất Độ rã 1404 4904 5404 viên màu đỏ viên màu đỏ sáng viên màu đỏ sáng Viên giữ màu 14 13 30’ 12 (n = 5) 97.95 ± 0.2270 98.83 ± 0.2629 98.80 ± 0.1956 ≤ 15 95,00 – 110,00 Yêu cầu bao phim ban đầu - Nhận xét: Cảm quan: Chế phẩm vitamin C bao phim bảo vệ nên cảm quan, viên bóng đẹp Và lơ chúng tơi đánh giá, khơng có thay đổi nhiều màu sắc viên Chỉ có lơ 1404 trước nên viên không đỏ tươi lô sau Hàm lượng: Trong lô đánh giá đạt hàm lượng theo tiêu chuẩn DĐVN III quy định 23 Độ rã: thời gian rã viên khoảng 12-14 phót, nh đạt độ rã viên bao phim  CTCPDPTW – Vidipha - Quy cách đóng gói: 10 viên/vỉ, viên bao phim màu đỏ - Kết đánh giá: Bảng 2.7: Kết đánh giá tiêu chất lượng chế phẩm vitamin C CTCPDPTW- Vidipha Hàm lượng(%) TT Lơ sx Tính chất Độ rã 471203 370804 571204 601204 viên màu đỏ xám viên màu đỏ tươi viên màu đỏ tươi viên màu đỏ tươi Viên giữ màu phót 30’ 30’ 30’ (n = 5) 97.00 ± 0.0000 99.70 ± 0.0249 99.06 ± 0.2465 100.26 ± 0.2246 ≤ 15 95,00 – 110,00 Yêu cầu bao phim ban đầu - Nhận xét: Cảm quan: Chế phẩm Vitamin C CTCPDPTW- Vidipha bao phim bảo vệ, viên đỏ bóng đẹp Trong lơ chúng tơi đánh giá, có lô 471203 lô lâu rồi, không cịn đạt cảm quan thuốc: viên có thay đổi màu sắc khác hẳn so với lô mới, viên chuyển sang màu đỏ xám, hạn dùng thuốc tháng Hàm lượng: Tất chế phẩm đạt hàm lượng theo tiêu chuẩn DĐVN III quy định Mặc dầu lô 471203 khơng cịn đạt cảm quan nữa, hàm lượng dược chất đạt, viên bao phim nên bảo vệ dược chất tốt trước tác nhân oxy hoá 24 Độ rã: Mặc dầu bao phim thời gian rã thuốc lô đánh giá từ 5-8 Nh độ rã viên đạt  CTCPDP DVYT Khánh Hội - Quy cách đóng gói: 10 viên/vỉ, viên bao phim màu da cam - Kết đánh giá: Bảng 2.8: Kết đánh giá tiêu chất lượng chế phẩm vitamin C CTCPDP DVYT Khánh Hội Hàm lượng(%) TT Lô sx Tính chất Độ rã 040704 050904 viên màu da cam sẫm viên màu da cam sẫm Viên giữ màu bao 30’ 50’ (n = 5) 98.06 ± 0.2577 96.99 ± 0.0164 ≤ 15 95,00 – 110,00 Yêu cầu phim ban đầu - Nhận xét: Hàm lượng: Đạt theo tiêu chuẩn DĐVN III quy định Độ rã: Thời gian rã viên khoảng từ 8-9 Nh độ rã viên đạt Cảm quan: Viên bao phim màu vàng da cam, viên to, khơng bóng đẹp, chữ in viên không nét Các lô chúng tơi đánh giá màu sắc viên khơng cịn sáng, có thay đổi Ýt màu sắc viên Tổng hợp kết đánh giá chất lượng viên nén 500 mg ta thu bảng kết sau: 25 Bảng 2.9 Kết đánh giá chất lượng viên nén 100 mg Cơ sở sản xuất Lô sx Yêu cầu 60404 XNDPTW2 80504 100704 1404 CTDP 4904 Quảng Bình 5404 471203 CTCPDPTW 370804 - Vidipha 571204 601204 CTCPDP 040704 DVYT 050904 Khánh Hội Tính chất Độ rã Hàm lượng Viên giữ màu bao phim ban đầu Không đạt Không đạt Không đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Khơng đạt ≤ 30 95,00 – 110,00 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Không đạt Đạt Đạt 2.2.2 Đánh giá chất lượng thuốc tiêm Vitamin C  XNDPTW1: - Quy cách đóng gói: 500 mg/5ml; g/5ml; lọ màu trắng - Kết đánh giá: Bảng 2.9: Kết đánh giá tiêu chất lượng chế phẩm vitamin C XNDPTW1 TT Lơ sx Tính chất pH 01 0404 01 0804 02 0904 02 0205 dung dịch màu vàng rõ dung dịch màu vàng dung dịch màu vàng dung dịch suốt 6.44 26 6.50 Hàm lượng(%) (n = 5) 95.23 ± 0.1205 97.18 ± 0.1205 97.22 ± 0.1205 97.66 ± 0.1205 Yêu cầu Dung dịch trong, không màu hay màu vàng nhạt - Nhận xét: 5-7 95,50 – 105,00 Cảm quan: + Lô 010404 chuyển sang màu vàng rõ rệt, hạn dùng thuốc tháng + Các lơ 010804 lơ 020904 có màu vàng, quan sát thấy rõ mắt thường Hạn dùng thuốc cịn 11 tháng + Lơ 020205 sản xuất nên dung dịch suốt Hàm lượng: Lơ 010404 khơng cịn đạt đủ hàm lượng theo tiêu chuẩn DĐVN III quy định thuốc tiêm vitamin C Các lơ cịn lại cịn đạt tiêu chuẩn quy định hàm lượng dược chất có giảm dần theo thời gian pH: Khoảng 6,5 nh đạt theo tiêu chuẩn DĐVN III quy định (pH từ 5-7)  CTCPDPTW – Vidipha - Dạng bào chế: 500 mg/5ml; g/5ml; lọ màu trắng - Tên biệt dược: Cevit® - Kết đánh giá: Bảng 2.10: Kết đánh giá tiêu chất lượng chế phẩm vitamin C CTCPDPTW- Vidipha Hàm lượng(%) TT Lô sx Tính chất pH 270804 230804 321104 010105 040205 dung dịch đục dung dịch đục dung dịch suốt dung dịch suốt dung dịch suốt Dung dịch trong, không 6.97 6.92 6.70 6.78 (n = 5) 103.07 ± 0.0984 102.68 ± 0.1205 103.43 ± 0.0984 104.70 ± 0.1205 105.49 ± 0.0984 5,00 – 7,00 95,50 – 105,00 Yêu cầu màu hay màu vàng nhạt 27 - Nhận xét: Cảm quan: Hai lô 270804 230804 màu dung dịch thuốc đục, không nh lô Mặc dù hạn dùng thuốc cịn 16 tháng Các lơ cịn lại suốt, lô Hàm lượng: Hàm lượng thuốc tiêm Vidipha thường cao, lô đánh giá, hàm lượng 100% Trong lô này, lô lô 040205, hàm lượng dược chất lên tới 105,49%, nh với hàm lượng dược chất này, cao theo tiêu chuẩn quy định DĐVN III (95,5-105%) Nh coi nh không đạt theo tiêu chuẩn quy định Hàm lượng dược chất giảm dần theo thời gian, từ lô lâu lô 230804 tới lô 040205, tức cách khoảng tháng Hàm lượng dược chất thay đổi 2,81% pH: pH thuốc tiêm vitamin C cao, lơ 270804 230804 có pH xấp xỉ Với pH nh thuốc tiêm nhanh chóng bị phân huỷ dược chất, thuốc chóng hỏng Tổng hợp kết đánh chất lượng thuốc tiêm vitamin C ta thu bảng sau: 28 Bảng 2.11 Kết đánh giá chất lượng thuốc tiêm vitamin C Cơ sở sản xuất Lơ sx Tính chất pH Hàm lượng(%) (n = 5) Dung dịch trong, Yêu cầu XNDPTW1 CTCPDPTW - Vidipha không màu hay 01 0404 01 0804 02 0904 02 0205 270804 230804 321104 010105 040205 5,00 – 7,00 95,50 – 105,00 Đạt Không đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Không đạt màu vàng nhạt Không đạt Không đạt Đạt Đạt Không đạt Không đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt 2.3 Bàn luận Sau tìm hiểu thị trường thuốc vitamin C sản xuất nước thị trường Hà Nôi, chúng tơi nhận thấy, chế phẩm vitamin C chủ yếu có dạng viên nén 100 mg, 500 mg, thuốc tiêm vitamin C 500 mg/5ml hay g/5ml Để có cách đánh giá xác chất lượng chế phẩm vitamin C sản xuất nước lưu hành thị trường Hà Nội, chọn sở sản xuất mà chế phẩm vitamin C bán chủ yếu, phổ biến thị trường Hà Nội Trong sở sản xuất có sở đạt tiêu chuẩn GMP, có sở chưa đạt GMP Sau đánh giá chất lượng nhận thấy, rõ ràng sở sản xuất không đạt tiêu chuẩn chất lượng GMP CTDP Hà Thành có chất lượng sở sản xuất khác đạt tiêu chuẩn GMP Với viên nén vitamin C hàm lượng 100 mg, hầu hết sở sản xuất đóng lọ nhựa màu đen, CTDP Hà Thành có lơ thuốc 29 đóng lọ nhựa màu trắng, điỊu làm cho vitamin C nhanh chóng bị oxy hố tác dụng ánh sáng Viên nén vitamin C 500 mg sở sản xuất nước có chất lượng tốt, ngồi sở sản xuất XNDPTW2 , sở sản xuÊt lại mà đánh giá viên nén bao phim bảo vệ, viên bóng đẹp Với thuốc tiêm vitamin C sản xuất nước, lưu hành thị trường Hà Nội có chế phẩm sở sản xuất XNDPTW1, CTCPDPTW- Vidipha Nhưng chất lượng thuốc chưa đảm bảo Hiện nay, hiệu thuốc thường bày bán chế phẩm vitamin C nh thuốc khác, dễ bị tác động ánh sáng mà chưa có lưu ý tới tính chất dễ bị phân huỷ thuốc Vì vậy, đề xuất, chế phẩm dễ bị oxy hoá tác dụng ánh sáng nh vitamin C, nên bảo quản riêng, tủ kín Đối với thuốc viên nén nên đựng lọ thuỷ tinh màu vàng Còn thuốc tiêm vitamin C, nên đựng lọ thuỷ tinh trung tính, tốt thuỷ tinh màu vàng, thêm vào dung dịch chất ổn định nh natri metabisulfit, natri sulfit, dung dịch phải acid, tốt pH = PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 3.1 Kết luận 30 Sau thời gian thực khố luận này, chúng tơi thu kết sau: - Đối với chế phẩm viên nén 100 mg: + Các sở sản xuất nh: XNDPTW1,XNDPTW2 đạt tốt tiêu chuẩn đánh giá cảm quan, hàm lượng Cịn độ rã viên khơng tốt + Cơ sở sản xuất: CTDP Hà Thành không đạt tiêu chuẩn cảm quan, hàm lượng Độ rã viên không tốt - Đối với chế phẩm viên nén 500 mg: + Về hàm lượng độ rã, sơ sản xuất: XNDPTW2, CTDP Quảng Bình, CTCPDPTW- Vidipha, CTDP DVYT Khánh Hội, đạt tiêu chuẩn theo DĐVN III quy định + Về cảm quan: Thuốc sở bị biến màu trước hết hạn sử dụng Đặc biệt chế phẩm XNDPTW2 khơng có màng bao phim bảo vệ nên nhanh bị biên màu chế phẩm vitamin C sở - Đối với chế phẩm thuốc tiêm: + Trên thị trường Hà Nội, chế phẩm thuốc tiêm vitamin C chủ yếu sở sản xuất: XNDPTW1 CTCPDPTW- Vidipha + Chế phẩm thuốc tiêm vitamin C XNDPTW1, có hàm lượng thấp không đạt chưa hết hạn sử dụng Màu sắc dung dịch thuốc tiêm nhanh bị biến màu Hạn sử dụng thuốc có 18 tháng pH đạt theo tiêu chuẩn quy định + Chế phẩm thuốc tiêm vitamin C CTCPDPTW- Vidipha hàm lượng dược chất cao theo tiêu chuẩn quy định Thuốc bị chuyển màu hạn sử dụng dài pH dung dịch thuốc tiêm đạt theo tiêu chuẩn quy định 3.2 Đề xuất 31 - Kiến nghị với quan quản lý chất lượng thuốc ngành dược có biện pháp kiểm tra chất lượng thuốc vitamin C lưu hành thị trường thu hồi sản phẩm khơng cịn đạt chất lượng, đặc biệt thuốc tiêm vitamin C - Cơ quan quản lý ngành dược cần xem xét chế phẩm viên nén vitamin C 100 mg CTDP Hà Thành có đủ điều kiện lưu hành thị trường hay không - Rút ngắn hạn sử dụng thuốc tiêm vitamin C sản xuất nước - Rút ngắn hạn sử dụng thuốc viên nén thấy cần thiết - Tiếp tục nghiên cứu đánh giá chất lượng chế phẩm vitamin C lưu hành thị trường Hà Nội, với khoảng thời gian thu thập mẫu dài hơn, có nhiều lơ thuốc Từ có đánh giá đầy đủ hơn, đưa hạn sử dụng thuốc phù hợp 32 CHÚ THÍCH CHỮ VIẾT TẮT: CTDP : Cơng ty dược phẩm CTCPDP : Công ty cổ phần dược phẩm DVYT : Dịch vơ y tế XNDPTW1 : Xí nghiệp dược phẩm trung ương XNDPTW2 : Xí nghiệp dược phẩm trung ương CTCPDPTW : Công ty cổ phần dược phẩm trung ương DĐVN III : Dược điển Việt Nam III SĐK : Số đăng ký SX : Sản xuất 33 TÀI LIỆU THAM KHẢO: Bộ môn Bào chế Trường đại học dược Hà Nội(2004), Kỹ thuật bào chế đại, Tài liệu sau đại học, 240-248 Bộ môn Dược lâm sàng Trường đại học dược Hà Nội(2004), Dược lâm sàng đại cương, Nhà xuất y học, 207-209 Bộ môn Dược lý Trường đại học y Hà Nội(2003), Dược lý học lâm sàng, Nhà xuất y học Bộ mơn Hố Dược Trường đại học dược Hà nội(2002), Hoá dược, tập II, 68-72 Bé y tế, Cục quản lý dược Việt Nam(2002), Danh mục thuốc cấp số đăng ký sản xuất, lưu hành Việt Nam, tập I: Thuốc nước Bé y tế(2003), Danh mục thuốc sản xuất nước cấp số đăng ký lưu hành, tập II: Thuốc nước Bé y tế(2002), Dược điển việt nam III, Nhà xuất y học Bé y tế(2004), Dược thư quốc gia Việt Nam, Nhà xuất y học, 93-95 Phạm Thiệp - Vũ ngọc Thuý(2000), Thuốc biệt dược cách sử dụng, Nhà xuất y học Hà Nội 10 Viện kiểm nghiệm(1976), Định lượng vitamin phương pháp hoá lý, Nhà xuất y học, 273-330 11 Bristish pharmacopoiea(2001), 1857-1858 34 12 European pharmacopoeia(2002), 674-675 13 Indian pharmacopoeia(1996), 66-68 14 Pharmacopoeia of the people’s republic of China(2000), 739-741 15 The Japanese pharmacopoeia(2001), 250-252 16 The Merk Index(2001), vol I, 141 17 The united states pharmacopeia 26(2003), Tập I, 170-172 35 MỤC LỤC: Chú thích chữ viết tắt Kết cấu luận văn Đặt vấn đề PHẦN 1: TỔNG QUAN 1.1 Đại cương vitamin C 1.1.1 Nguồn gốc công thức 1.1.2 Tính chất 1.1.3 Tác dụng dược lý, dược động học 1.1.4 Chỉ định, chống định 1.1.5 Liều lượng, cách dùng 1.1.6 Dạng bào chế, bảo quản 1.1.7 Các phương pháp định lượng vitamin C 1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thuốc trình bảo quản 1.2.1 Nhiệt độ 1.2.2 pH 10 1.2.3 Ánh sáng, độ Èm, đồ bao gãi 10 1.3 Vài nét chế phẩm chứa vitamin C lưu hành 11 Việt Nam PHẦN 2: THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ 14 2.1 Nguyên vật liệu phương pháp nghiên cứu 14 36 2.1.1 Nguyên vật liệu 14 2.1.2 Phương pháp thực nghiệm 14 2.2 Kết thực nghiệm nhận xét 18 2.2.1 Đánh giá chất lượng viên nén 100 mg 18 2.2.2 Đánh giá chất lượng viên nén 500 mg 22 2.2.3 Đánh giá chất lượng thuốc tiêm 26 2.3 Bàn luận 29 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 31 3.1 Kết luận 31 3.2 Đề xuất 32 37 ... Hiện thị trường Việt Nam c? ? số chế phẩm vitamin C cơng ty nư? ?c ngồi lưu hành, chế phẩm vitamin C đạt chất lượng cao, với c? ?ng nghệ bào chế đại, giá vitamin C ngoại cao vitamin C sản xuất nư? ?c nhiều... x? ?c chất lượng chế phẩm vitamin C sản xuất nư? ?c lưu hành thị trường Hà Nội, chọn sở sản xuất mà chế phẩm vitamin C bán chủ yếu, phổ biến thị trường Hà Nội Trong sở sản xuất c? ? sở đạt tiêu chuẩn... Ngoài chế phẩm thu? ?c với dư? ?c chất vitamin C, thị trường, c? ??n nhiều thu? ?c nư? ?c ngồi, ngồi dư? ?c chất nó, c? ??n chứa vitamin C dư? ?c chất t? ?c dụng hỗ trợ điều trị Và thường tồn nhiều dạng bào chế khác