ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TRẦN TIẾN NGỌC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hoàng Thị Thu Thái Nguyên, năm 2013 S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc bảo vệ một học vị khoa học hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã đƣợc trân trọng chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Trần Tiến Ngọc S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ nhiệt tình và đóng góp quý báu của nhiều tập thể và cá nhân. Trƣớc hết, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Hoàng Thị Thu, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, thực hiện nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn này. Tô xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa sau đại học - trƣờng Đại học Kinh tế và QTKD - Đại học Thái nguyên đã giúp đỡ tôi hoàn thành quá trình học tập và thực hiện luận văn của mình. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, các đồng nghiệp đang công tác tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chinh nhánh Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp thông tin cần thiết cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện luận văn. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành chƣơng trình học tập và thực hiện Luận văn này. Tác giả luận văn Trần Tiến Ngọc S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn iii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các cụm từ viết tắt vi Danh mục các bảng vii Danh mục các hình viii MỞ ĐẦU…………………………………………………………………….1 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT……………………………………………… 5 1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN…………………………………….………… …5 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của thanh toán không dùng tiền mặt .5 1.1.2 Sự cần thiết khách quan và vai trò của TTKDTM trong nền kinh tế .6 1.1.3 Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt hiện hành 8 1.1.4 Các quy định trong thanh toán không dùng tiền mặt 12 1.1.5 Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác thanh toán không dùng tiền mặt của các NHTM 14 1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN………………………………………………18 1.2.1 Các kinh nghiệm thanh toán không dùng tiền mặt tại một số quốc gia trên thế giới .18 CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………………………………23 2.1 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU…………………………… …………… 23 2.2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………………………………… 23 2.2.1 Cơ sở phƣơng pháp luận của đề tài 23 2.2.2 Phƣơng pháp chọn điểm nghiên cứu 23 2.2.3 Phƣơng pháp tiếp cận 23 S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn iv 2.2.4 Phƣơng pháp thu thập thông tin 24 2.2.5 Phƣơng pháp tổng hợp, phân tích thông tin 25 2.3 HỆ THỐNG CHỈ TIÊU NGHIÊN CỨU…………………………….28 CHƢƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI BIDV THÁI NGUYÊN………………………….30 3.1 VÀI NÉT VỀ BIDV THÁI NGUYÊN …………………… ……… 30 3.1.1 Hình thành và phát triển 30 3.1.2 Chức năng - nhiệm vụ - quyền hạn 31 3.1.3 Cơ cấu tổ chức 32 3.1.4 Tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV Thái Nguyên 33 3.1.5 Kết quả hoạt động kinh doanh cụ thể 37 3.2 THỰC TRẠNG TTKDTM TẠI BIDV THÁI NGUYÊN……………47 3.2.1 Phân tích tổng quan các phƣơng tiện thanh toán theo tiền mặt và không dùng tiền mặt 48 3.2.2 Tình hình TTKDTM phân loại theo đối tƣợng thanh toán. 51 3.2.3 Phân tích TTKDTM theo các hình thức thanh toán 52 3.2.4 Khảo sát ý kiến khách hàng khi sử dụng các dịch vụ TTKDTM của BIDV Thái Nguyên 67 3.3 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TTKDTM TẠI BIDV THÁI NGUYÊN 72 3.3.1 Strength - Thế mạnh của BIDV Thái Nguyên trong phát triển TTKDTM .72 3.3.2 Weakness - Hạn chế và nguyên nhân dẫn đến những hạn chế 74 3.3.3 Opportunity - Những cơ hội 81 3.3.4 Threats - Những thách thức 82 3.4 PHÂN TÍCH TỔNG HỢP CÁC YẾU TỐ SWOT………………… 83 3.4.1 Chiến lƣợc SO - Tận dụng những cơ hội để phát triển TTKDTM 85 S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn v 3.4.2 Chiến lƣợc ST - Khai thác thế mạnh để vƣợt qua những thách thức trong phát triển TTKDTM 86 3.4.3 Chiến lƣợc WO - Khắc phục những mặt còn tồn tại để phát triển TTKDTM 87 3.4.4 Chiến lƣợc ST - Khắc phục điểm yếu nhằm tránh tác động không tốt trong phát triển TTKDTM 88 CHƢƠNG 4 : CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI BIDV THÁI NGUYÊN………………………….90 4.1 ĐỊNH HƢỚNG CỦA BIDV THÁI NGUYÊN VỀ CÔNG TÁC TTKDTM………………………………………………………………… 90 4.2 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TTKDTM TẠI BIDV THÁI NGUYÊN 90 4.2.1 Giải pháp về dịch vụ thanh toán 90 4.2.2 Giải pháp về phƣơng tiện thanh toán 92 4.2.3 Về marketing - gia tăng nhận thức và nhận dạng thƣơng hiệu 93 4.2.4 Kiến nghị khác đối với BIDV 95 4.2.5 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nƣớc 98 KẾT LUẬN……………………………………………………………… 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………101 S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn vi DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT STT Kí hiệu Nội dung 1 ĐHKTQTKD Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh 2 TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt 3 BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam 4 BIDV Thái Nguyên Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên 5 TK Tài khoản 6 NH Ngân hàng 7 UNC Ủy nhiệm chi 8 UNT Ủy nhiệm thu S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Mô hình phân tích SWOT 27 Bảng 3.2: Kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh Thái Nguyên trong 3 năm 2009-2011 35 Bảng 3.4 Báo cáo tình hình huy động vốn 37 Bảng 3.5: Tình hình huy động vốn từ 2010-2011 theo loại tiền 38 Bảng 3.7: Tình hình huy động vốn từ 2010-2011 theo kỳ hạn 39 Bảng 3.8 Tình hình huy động vốn từ 2010-2011 theo khách hàng 40 Bảng 3.9: Công tác tín dụng từ 2010-2011 41 Bảng 3.10: Tình hình thanh toán tại BIDV Thái Nguyên (2009 - 2011) 48 Bảng 3.12: Tình hình TTKDTM tại BIDV Thái Nguyên theo đối tƣợng thanh toán (2009 - 2011) 51 Bảng 3.14: Tình hình TTKDTM tại BIDV Thái Nguyên (2009-2011) 52 Bảng 3.16: Tình hình thanh toán bằng séc tại BIDV Thái Nguyên (2009 - 2011) . 54 Bảng 3.17: Mức độ hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ TTKDTM của BIDV 68 S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1: Mô hình tổ chức của BIDV Thái Nguyên 33 Hình 3.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh Thái Nguyên trong 3 năm 2009-2011 36 Hình 3.3: Tình hình huy động vốn từ 2010 đến 2011 theo loại tiền 39 Hình 3.4: Biểu đồ tình hình thanh toán tại BIDV Thái Nguyên (2009-2011) 49 Hình 3.5: Tình hình TTKDTM theo đối tƣợng thanh toán 52 Hình 3.6: Tình hình TTKDTM tại BIDV Thái Nguyên (2009-2011) 53 Hình 3.7: Tốc độ tăng trƣởng dịch vụ thanh toán bằng UNC tại BIDV Thái Nguyên (2009 - 2011) 59 S ố hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Trải qua hơn 20 năm đổi mới, hoà chung vào nhịp độ tăng trƣởng và phát triển của đất nƣớc, hệ thống Ngân hàng Việt Nam đã từng bƣớc đổi mới và phát triển nhanh chóng. Đất nƣớc chúng ta đã từng bƣớc tạo lập đƣợc hệ thống ngân hàng lớn mạnh cả về năng lực hoạch định chính sách, năng lực quản lý, năng lực điều hành kinh doanh, mạnh cả về trình độ công nghệ, kỹ thuật hiện đại để tạo điều kiện cho hoạt động của Ngân hàng bắt kịp với tốc độ phát triển của cơ chế thị trƣờng. Trong sự hình thành của các hoạt động Ngân hàng nói chung, chúng ta không thể phủ nhận vai trò to lớn của hoạt động thanh toán qua ngân hàng đặc biệt là thanh toán không dùng tiền mặt kết quả của hoạt động này không chỉ thúc đẩy tăng trƣởng cho hầu hết mọi lĩnh vực kinh tế mà còn góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. Trong cơ chế thị trƣờng có sự điều tiết của Nhà nƣớc thì tổ chức thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán thích hợp thuận tiện, đa dạng, an toàn chính xác đem lại hiệu quả cao không chỉ phục vụ tốt cho việc tăng tốc độ chu chuyển vốn trong nền kinh tế quốc dân, đẩy mạnh tốc độ phát triển lƣu thông hàng hoá mà còn trực tiếp làm thay đổi khối lƣợng tiền mặt lƣu thông. Đây là yếu tố cần thiết căn bản để ổn định tiền tệ, chống và kiềm chế lạm phát. Vì vậy hệ thống Ngân hàng luôn tìm những biện pháp hữu hiệu nhất để mở rộng và phát triển các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế. Trong hệ thống các ngân hàng thƣơng mại, Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thái Nguyên là một ngân [...]... học và thực tiễn tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thái Nguyên, tôi chọn đề tài: Giải pháp phát triển Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển Việt Nam - chi nhánh Thái Nguyên làm luận văn tốt nghiệp 2 Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại. .. tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên 2.2 Mục tiêu cụ thể Thứ nhất, hệ thống hóa lý luận về thanh toán và thanh toán không dùng tiền mặt, tại sao phải hƣớng đến thanh toán không dùng tiền mặt, xác định các yếu tố ảnh hƣởng đến và những chỉ tiêu đánh giá hiện trạng thanh toán không dùng tiền mặt Thứ hai, nghiên cứu thực trạng TTKDTM tại Thái Nguyên và đánh giá... phƣơng tiện thanh toán hiện đại dựa trên sự phát triển kỹ thuật tin học ứng dụng trong Ngân hàng Thẻ thanh toán là một hình thức thanh toán hiện đại vì nó gắn với ứng dụng tin học Ngân hàng Thẻ thanh toán đƣợc Ngân hàng phát hành và bán cho khách hàng để thanh toán tiền hàng hoá dịch vụ và các khoản thanh toán khác hoặc rút tiền mặt tại các Ngân hàng đại lý thanh toán hay các quầy trả tiền mặt tự động... hƣởng đến TTKDTM tại BIDV Thái Nguyên Thứ ba, đề xuất giải pháp nhằm phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên 3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn 3 3.1 Đối tư ng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là về hoạt động thanh toán chuyển tiền điện tử tại BIDV Thái Nguyên từ năm 2009... Thái Nguyên 5 Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm 4 phần sau: CHƢƠNG I: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thanh toán không dùng tiền mặt CHƢƠNG II: Phƣơng pháp nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn 4 CHƢƠNG III: Kết quả nghiên cứu về thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Thái Nguyên CHƢƠNG IV: Các giải pháp nhằm phát triển thanh toán không dùng tiền mặt. ..2 hàng có định hƣớng hƣớng đến phát triển dịch vụ thanh toán và bƣớc đầu đã có những bƣớc đi khả quan trong thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt Tuy nhiên bên cạnh những kết quả tốt đẹp đó, công tác thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thái Nguyên cũng gặp phải những khó khăn từ vấn đề lựa chọn công nghệ đến cách tiếp cận đến khách hàng ... việc thanh toán để nhận hàng hóa hoặc dịch vụ hoặc trong việc trả nợ Thanh toán không dùng tiền mặt là cách thức thanh toán trong đó không có sự xuất hiện của tiền mặt mà việc thanh toán đƣợc thực hiện bằng cách trích chuyển trên các tài khoản của các chủ thể liên quan đến số tiền phải thanh toán Thanh toán không dùng tiền mặt còn đƣợc định nghĩa là phƣơng thức thanh toán không trực tiếp dùng tiền mặt. .. suất, các phát sinh Nợ, Có hàng ngày 1.1.4 Các quy định trong thanh toán không dùng tiền mặt Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn 13 Nền tảng pháp lý của hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt là Luật các tổ chức tín dụng, các Nghị định của Chính phủ về tổ chức thanh toán không dùng tiền mặt và Quyết định của Thống đốc ngân hàng Nhà nƣớc về thể lệ thanh toán không dùng tiền mặt Cụ thể:... dựa vào các chứng từ hợp pháp nhƣ giấy nhờ thu, giấy ủy nhiệm chi, séc… để trích chuyển vốn tiền tệ từ tài khoản của đợn vị này sang tài khoản của đợn vị khác ở ngân hàng Thanh toán không dùng tiền mặt gắn với sự ra đời của đồng tiền ghi sổ Đặc điểm của thanh toán không dùng tiền mặt: Sự ra đời của hình thức thanh toán không dùng tiền mặt gắn liền với sự ra đời của đồng tiền ghi sổ và sự phát triển. .. thanh toán không dùng tiền mặt còn tạo ra sự chuyển hoá thông suốt giữa tiền mặt và tiền chuyển khoản Cả hai khía cạnh đó đều tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kế hoạch hoá và điều hoà lƣu thông tiền tệ Chu chuyển tiền tệ trong nền kinh tế bao gồm hai bộ phận cấu thành đó là thanh toán bằng tiền mặt và thanh toán không dùng tiền mặt Nếu tổng chu chuyển tiền tệ không đổi mà tỷ trọng thanh toán không dùng . học và thực tiễn tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thái Nguyên, tôi chọn đề tài: Giải pháp phát triển Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần. tế và Quản trị kinh doanh 2 TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt 3 BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam 4 BIDV Thái Nguyên Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam chi. thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên 2.2. Mục tiêu cụ thể Thứ nhất, hệ thống hóa lý luận về thanh toán và thanh toán không dùng