Trờng Đại học kinh tế quốc dân 1.1 PHạM TRà MI HOàN THIệN Tổ CHứC KIểM TOáN NộI Bộ TạI NGÂN HàNG TMCP á CHÂU CHI NHáNH NGHệ AN chuyên ngành: Kế TOáN, KIểM TOáN Và PHÂN TíCH Ngời hớng dẫn khoa học: PGs.ts. nguyễn THị PHƯƠNG HOA Hµ néi, n¨m 2013 MỤC LỤC MỤC LỤC 1 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 4 DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ 4 TÓM TẮT LUẬN VĂN i CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1 1.1.Tính cấp thiết của đề tài 1 Tổng quan những nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn kiểm toán nội bộ 2 Mục tiêu nghiên cứu 4 Câu hỏi nghiên cứu 5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5 Phương pháp nghiên cứu 6 Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu 8 Kết cấu của luận văn 8 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC KIỂM TOÁN NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 9 Ngân hàng thương mại với rủi ro hoạt động 9 Khái niệm, chức năng của ngân hàng thương mại 9 Rủi ro trong hoạt động của các ngân hàng thương mại 12 Những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm toán nội bộ 18 Khái niệm, mục đích, chức năng, vai trò của kiểm toán nội bộ 18 Hoạt động kiểm toán nội bộ 23 Tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ 31 Đặc điểm kiểm toán nội bộ trong Ngân hàng thương mại 38 Mục tiêu của kiểm toán nội bộ trong Ngân hàng thương mại 38 Nội dung của kiểm toán nội bộ trong ngân hàng thương mại 39 Tổ chức bộ máy của kiểm toán nội bộ trong ngân hàng thương mại 40 Kinh nghiệm kiểm toán nội bộ trong NHTM ở một số nước trên thế giới 43 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU CHI NHÁNH NGHỆ AN 48 Khái quát về Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 48 Lịch sử hình thành và phát triển 48 Mô hình tổ chức hoạt động kinh doanh 49 Tình hình kinh doanh của ACB CN Nghệ An 51 Thực trạng hoạt động kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 53 Tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ 53 Nhiệm vụ và quyền hạn của KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu 55 Nội dung và quy trình KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 56 Tổ chức thực hiện KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 65 THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT VÀ KẾT LUẬN 74 Thảo luận kết quả nghiên cứu 74 Đánh giá thực trạng hoạt động kiểm toán nội bộ ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 76 Những thành tựu đạt được của công tác KTNB tại ACB chi nhánh Nghệ An 76 Một số tồn tại trong hoạt động KTNB tại ACB Nghệ An 78 Giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 79 Hoàn thiện mô hình tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ 79 Hoàn thiện quy chế kiểm toán nội bộ 80 Xây dựng hệ thống phương pháp kiểm toán nội bộ 83 Nâng cao trình độ nghiệp vụ cán bộ công nhân viên đặc biệt là của kiểm toán viên 88 Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động kiểm toán nội bộ 89 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại ACB chi nhánh Nghệ An 90 Kiến nghị đối với cơ quan Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước 90 Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 92 Đóng góp của đề tài nghiên cứu 93 Những hạn chế của đề tài nghiên cứu và một số gợi ý cho các nghiên cứu trong tương lai 94 Hạn chế của đề tài 94 Một số hướng nghiên cứu trong tương lai 95 Kết luận đề tài nghiên cứu 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 97 PHỤ LỤC 99 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1. ACB: Asia Commercial Joint Stock Bank – Ngân hàng TMCP Á Châu 2. BGĐ: Ban Giám đốc 3. BKS: Ban kiểm soát 4. CN: Chi nhánh 5. HĐQT: Hội đồng quản trị 6. KSNB: Kiểm soát nội bộ 7. KTNB: Kiểm toán nội bộ 8. KTV: Kiểm toán viên 9. KTVNB: Kiểm toán viên nội bộ 10. NHTM: Ngân hàng thương mại 11. NHNN: Ngân hàng Nhà nước 12. TMCP: Thương mại cổ phần 13. TCBS: The Complete Banking Solution – Hệ thống quản trị nghiệp vụ ngân hàng 14. TCTD: Tổ chức tín dụng 15. TGĐ: Tổng giám đốc 16. TTQT: Thanh toán quốc tế 17. CNTT: Công nghệ thông tin DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Danh mục bảng Bảng 3.1 Tình hình kết quả kinh doanh của ACB CN Nghệ An 52 Bảng 3.1 Số lượng hồ sơ tín dụng kiểm tra chi tiết 67 Bảng 3.2 Số lượng hồ sơ TTQT kiểm tra chi tiết 70 Bảng 3.3: Thủ tục kiểm tra chi tiết 87 Danh mục sơ đồ Sơ đồ 2.1: Quy trình KTNB 25 Sơ đồ 2.2: Mô hình KTNB thứ nhất 32 Sơ đồ 2.3: Mô hình KTNB thứ hai 32 Sơ đồ 2.4: Mô hình KTNB thứ ba 33 Sơ đồ 2.5: Mô hình KTNB thứ tư 34 Sơ đồ 2.6: Tổ chức bộ máy KTNB theo lĩnh vực kiểm toán 36 Sơ đồ 2.7: Tổ chức bộ máy KTNB theo khối chức năng 37 Sơ đồ 2.8: Tổ chức bộ máy KTNB theo vị trí địa lý 37 41 Sơ đồ 2.9: Vị trí KTNB trong NHTM 41 Sơ đồ 2.10: Cơ cấu tổ chức bộ máy KTNB trong NHTM 42 Sơ đồ 3.1 Cơ cấu tổ chức của ACB Nghệ An 50 Sơ đồ 3.2: Cơ cấu tổ chức KTNB trong Ngân hàng TMCP Á Châu 54 i TÓM TẮT LUẬN VĂN CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Các tổ chức tín dụng là một loại hình doanh nghiệp kinh doanh đặc biệt, hoạt động có nhiều rủi ro nhất là trong giai đoạn nền kinh tế có nhiều biến động như hiện nay. Cùng với sự phát triển năng động và ngày một phức tạp của các nền kinh tế, vai trò và chức năng của kiểm toán nội bộ trong việc đưa ra đảm bảo về việc đơn vị có thể kiểm soát một cách hữu hiệu rủi ro đã dần được công nhận trong tất cả các khu vực kinh tế. Sau hơn ba năm hoạt động, ACB chi nhánh Nghệ An đã có những bước tiến đáng kể và đóng góp một phần vào sự phát triển chung của đất nước. Tuy nhiên hoạt động kinh doanh của ngân hàng còn bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt trong lĩnh vực tín dụng vốn đem lại thu nhập chủ yếu cho đơn vị như: chất lượng tín dụng chưa cao và tiểm ẩn rủi ro, sản phẩm tín dụng chưa đa dạng, cơ chế cho vay còn nhiều bất cập, cơ cấu cho vay chưa hợp lý,… nên phát triển chưa tương xứng với khả năng. Do đó việc kiểm toán nội bộ đối với các nghiệp vụ của đơn vị là cần thiết để tránh được rủi ro trong hoạt động. Xuất phát từ tầm quan trọng của kiểm toán nội bộ và thực tiễn tại đơn vị, tôi đã chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu-chi nhánh Nghệ An” để nghiên cứu. 1.2. Tổng quan những nghiên cứu đến đề tài luận văn kiểm toán nội bộ KTNB và những vấn đề liên quan được nhiều tác giả nghiên cứu trên nhiều khía cạnh và ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Một số nghiên cứu có thể được kể đến như: “KTNB hiện đại” của Victor Z.Brink và Herbert Witt (1941); Tác giả J.C.Shaw (1980) về “KTNB - một yếu tố cần thiết cho hoạt động quản lý hiệu quả”; John.A.Edds (1980) “Kiểm toán quản trị - khái niệm và thực hiện”. Ở Việt Nam năm 1997, Tác giả Nguyễn Quang Quynh (1998) với nghiên cứu “Xây dựng hệ thống kiểm tra kiểm soát trong quản lý vĩ mô và vi mô ở Việt Nam”. Luận án tiến sĩ kinh tế của Tác giả Phan Trung Kiên (2008) “Hoàn thiện tổ chức ii KTNB trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam”. Tác giả Nguyễn Thị Trang Nhung (2007) với đề tài “Hoàn thiện tổ chức KTNB tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam”. Luận văn thạc sỹ của tác giả Mai Thị Vân (2008) với đề tài “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Á Châu” nghiên cứu hoạt động KTNB của toàn hệ thống ACB chứ không đi sâu vào hoạt động của bộ phận KTNB tại từng chi nhánh. Như vậy, các đề tài nghiên cứu đều chưa tập trung nghiên cứu tổ chức KTNB tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An. Vì những lý do đó, Luận văn sẽ tập trung nghiên cứu lý luận về NHTM, về KTNB NHTM và thực trạng KTNB tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An trên hai nội dung chính là hoạt động KTNB và tổ chức bộ máy KTNB. 1.3. Mục tiên nghiên cứu - Làm rõ bản chất của KTNB trong doanh nghiệp nói chung và trong NHTM nói riêng - Phân tích thực trạng KTNB tại ACB CN Nghệ An. Thực trạng KTNB tại ACB CN Nghệ An sẽ được đối chiếu với lý luận về KTNB trong NHTM đồng thời đặt KTNB trong thực tế của NHTM Việt Nam để từ đó khẳng định ưu nhược điểm và những nguyên nhân tồn tại của KTNB. - Đưa ra phương hướng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện KTNB tại ACB CN Nghệ An. 1.4. Câu hỏi nghiên cứu - Về mặt lý luận: nghiên cứu NHTM, KTNB và đặc điểm của KTNB trong NHTM. Trong đó, chức năng, nhiệm vụ, các hoạt động chủ yếu và các rủi ro gắn liền với hoạt động của NHTM sẽ được tập trung làm rõ. - Về mặt thực tiễn tác giả tìm hiểu thực trạng, đánh giá những mặt ưu điểm và hạn chế của KTNB tại ACB CN Nghệ An, đề xuất những biện pháp cụ thể đồng thời kiến nghị với các bên liên quan để tạo các điều kiện cần thiết nhằm hoàn thiện KTNB tại ACB CN Nghệ An. iii 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về KTNB trong NHTM và được xem xét trên hai nội dung chính là hoat động kiểm toán và tổ chức bộ máy kiểm toán. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung vào nghiên cứu KTNB trong ngân hàng ACB CN Nghệ An với phạm vi khảo sát và số liệu của hệ thống ngân hàng cùng với bộ phận KTNB trong năm 2010-2013. 1.6. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Đề tài “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An” là phương pháp luận khoa học duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, phương pháp tiếp cận hệ thống, tiếp cận lịch sử, phương pháp nghiên cứu định tính, nghiên cứu định lượng. 1.7. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu Về lý luận: Luận văn hệ thống hóa lý luận chung về NHTM, trên cơ sở đó làm rõ lý luận chung về KTNB tại NHTM. Về thực tiễn: Luận văn mô tả và phân tích thực trạng tổ chức KTNB tại ACB CN Nghệ An theo hai nội dung cơ bản là hoạt động KTNB và tổ chức bộ máy KTNB. Trên cơ sở đó tác giả đánh giá, luận giải nguyên nhân các kết quả và tồn tại. Từ đó Luận văn đưa ra phương hướng và giải pháp hoàn thiện KTNB trong NHTM nói chung và trong ACB CN Nghệ An nói riêng 1.8. Kết cấu của luận văn Chương 1: Giới thiệu về đề tài nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý luận của tổ chức Kiểm toán nội bộ trong ngân hàng thương mại. Chương 3: Thực trạng của tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An. Chương 4: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An. [...]... luận của tổ chức Kiểm toán nội bộ trong ngân hàng thương mại Chương 3: Thực trạng của tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An Chương 4: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 9 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC KIỂM TOÁN NỘI BỘ TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ngân hàng thương mại với rủi ro hoạt động Khái niệm, chức năng... về tổ chức KTNB tại ACB CN Nghệ An kết hợp với việc nghiên cứu lý luận tác giả đã hoàn thành luận văn Hoàn thiện tổ chức KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An Luận văn đã trình bày một số nội dung sau: Chương một, Giới thiệu đề tài nghiên cứu Chương hai, Lý luận cơ bản về KTNB trong NHTM Chương ba, Thực trạng KTNB tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An, tổng quan về ACB CN Nghệ An. .. tài Hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Á Châu nghiên cứu hoạt động KTNB của toàn hệ thống ACB chứ không đi sâu vào hoạt động của bộ phận KTNB tại từng chi nhánh Như vậy, các đề tài nghiên cứu đều chưa tập trung nghiên cứu tổ chức KTNB tại ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An Vì những lý do đó, Luận văn sẽ tập trung nghiên cứu lý luận về NHTM, về KTNB NHTM và thực trạng KTNB tại. .. cần thiết để tránh được rủi ro trong hoạt động Xuất phát từ tầm quan trọng của kiểm toán nội bộ và thực tiễn tại đơn vị, tôi đã chọn đề tài Hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ tại ngân hàng TMCP Á Châu- chi nhánh Nghệ An để nghiên cứu Tổng quan những nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn kiểm toán nội bộ KTNB và những vấn đề liên quan được nhiều tác giả nghiên cứu trên nhiều khía cạnh và ở nhiều... có ba chức năng cơ bản: 10 Thứ nhất là chức năng trung gian tài chi nh Ngân hàng thương mại đóng vai trò là thủ quỹ của xã hội, vai trò trung gian khi thực hiện các nghiệp vụ cấp tín dụng, nghiệp vụ thanh toán, nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ, kinh doanh chứng khoán và nhiều nghiệp vụ môi giới khác Với chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng làm cầu nối giữa người có vốn dư... nhánh Nghệ An, tổng quan về ACB CN Nghệ An với tổ chức bộ máy KTNB, tổ chức công tác KTNB, tổ chức bộ máy KTNB và những đánh giá công tác KTNB Chương bốn, Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, luận văn đã đưa ra được những phương hướng và giải pháp cùng với những kiến nghị đối với cơ quan Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng TMCP Á Châu CN Nghệ An để hoàn thiện KTNB, đáp ứng được yêu cầu trong tình hình... một số tồn tại như: quy chế KTNB của ACB vẫn còn chưa hoàn thiện; nội dung KTNB chưa đầy đủ; sự phối kết hợp giữa kiểm tra, kiểm toán với các phòng ban chức năng chưa chặt chẽ; đội ngũ kiểm toán viên nội bộ còn thiếu kinh nghiệm 4.3 Giải pháp hoàn thiện tổ chức KTNB tại ACB Nghệ An Thứ nhất, việc hoàn thiện mô hình tổ chức bộ máy KTNB phải tuân theo nguyên tắc về tính độc lập, tính khách quan, tính chuyên... kinh tế của Tác giả Phan Trung Kiên (2008) Hoàn thiện tổ chức KTNB trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam” đã nghiên cứu thực trạng tổ chức KTNB trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam một cách có hệ thống Kết quả khảo sát được thực hiện trên phạm vi rộng, đặc biệt là các tổng công ty xây dựng 90 và tổng công ty Nhà nước phản ánh một cách khách quan về tổ chức KTNB tại các doanh nghiệp này Đề tài... các tổ chức chuyên nghiệp có trách nhiệm nghiên cứu, đào tạo một cách bài bản về mô hình tổ chức, về các chính sách, quy trình chuẩn mực đối với hệ thống kiểm soát, KTNB của ngân hàng và cần phải coi trọng vai trò hoạt động của hệ thống kiểm soát, KTNB và xem đây là cấu trúc nòng cốt của quản trị điều hành doanh nghiệp vii CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU CHI. .. tồn tại của KTNB đồng thời đưa ra phương hướng và giải pháp khả thi theo hai nội dung trên nhằm hoàn thiện KTNB tại ACB CN Nghệ An - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung vào nghiên cứu KTNB trong ngân hàng ACB CN Nghệ An với phạm vi khảo sát và số liệu của đơn vị cùng với bộ phận KTNB trong năm 2010-2013 Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Đề tài “Hoàn thiện tổ chức kiểm toán nội bộ . hạn của KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu 55 Nội dung và quy trình KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 56 Tổ chức thực hiện KTNB tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 65 THẢO LUẬN. tiêu của kiểm toán nội bộ trong Ngân hàng thương mại 38 Nội dung của kiểm toán nội bộ trong ngân hàng thương mại 39 Tổ chức bộ máy của kiểm toán nội bộ trong ngân hàng thương mại. 43 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU CHI NHÁNH NGHỆ AN 48 Khái quát về Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Nghệ An 48 Lịch sử hình thành và phát triển 48 Mô hình tổ chức hoạt