MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nhiều nghiên cứu và thực tế đã chỉ ra rằng chính các Doanh nghiệp nhỏ và vừa là một động lực quan trọng thúc đẩy phát triển và đổi mới kinh tế - xã hội. Sự xuất hiện của các Doanh nghiệp nhỏ và vừa đã thực sự định nghĩa lại những mảng thị trường hoàn toàn mới, khởi đầu cho những làn sóng sáng tạo - đổi mới không ngừng không chỉ cho quốc gia mà cả thế giới. Ngày nay ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, dù là nước công nghiệp phát triển hay đang phát triển, doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế quốc dân của mỗi nước. Bởi loại hình doanh nghiệp này đã góp phần tạo sự tăng truởng cho nền kinh tế, đồng thời nó cũng tạo nên sự phát triển đa dạng cho các ngành kinh tế, góp phần cải thiện cán cân thanh toán tăng xuất khẩu hàng hoá thành phẩm và tạo ra việc làm chủ yếu cho hơn 80% lực lượng lao động ở cả nông thôn và thành thị. Việt Nam đang trong quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế nên việc phát triển mạnh các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNN&V) là việc vô cùng cần thiết. Tuy nhiên để phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa chúng ta phải giải quyết hàng loạt các vấn đề, khó khăn nhất chính là tạo vốn cho các doanh nghiệp này. Đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn như hiện nay. Tiếp cận được nguồn vốn đối với DNN&V là vấn đề bức thiết đặt ra. Không ít các khó khăn đã đặt ra cho hệ thống Ngân hàng thương mại nói chung và Ngân hàng TMCP Công Thương Lạng Sơn nói riêng, nhưng với tính năng hoạt động nhạy bén trong cạnh tranh và biết hướng vào đối tượng khách hàng mục tiêu là các cá nhân và các doanh nghiệp vừa và nhỏ 1 đã giúp cho Vietinbank Lạng Sơn luôn duy trì và phát triển được thị phần, vượt qua khó khăn và trở thành Ngân hàng uy tín hàng đầu trên địa bàn. Tiến bước vững vàng theo định hướng của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam: Tất cả các Chi nhánh trong hệ thống sẽ trở thành những Ngân hàng bán lẻ, đa năng - hiện đại và tốt nhất Việt Nam, nên Vietinbank Lạng Sơn đặc biệt chú trọng đến việc hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển thương nghiệp, đầu tư máy móc thiết bị, đổi mới công nghệ, xây dựng nhà xưởng để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó công tác tín dụng là hoạt động quan trọng mang lợi nhuận cao nhất, đóng góp nhiều nhất vào tổng thu nhập của Ngân hàng. Tiền thân là một Ngân hàng nhà nước, đến nay Vietinbank Lạng Sơn đã được cổ phần hoá để thực hiện mục tiêu kinh doanh là mở rộng thị phần, tăng khả năng cạnh tranh, phát triển an toàn và bền vững, vừa đáp ứng được yêu cầu của Hội đồng quản trị đặt ra cho chi nhánh, vừa phù hợp với phương hướng phát triển kinh tế của Tỉnh. Vietinbank Lạng Sơn cần có những biện pháp phù hợp trong công tác quản lý, kiểm soát và định hướng phát triển cho hoạt động tín dụng trong tình hình mới. Nhận thức vấn đề đó trong quá trình tìm hiểu về hoạt động tín dụng tại Ngân hàng công thương chi nhánh Lạng Sơn, tôi đã lựa chọn đề tài : “Giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng công thương chi nhánh Lạng Sơn”. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Luận văn nhằm giải quyết ba mục đích sau: (1) Hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại. 2 (2) Phân tích đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Công thương Việt Nam – Chi nhánh Lạng Sơn. (3) Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Công thương Việt Nam – Chi nhánh Lạng Sơn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Sự nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại. - Phạm vi nghiên cứu: Sự nâng cao hiệu quả tín dụng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Công thương Việt Nam – Chi nhánh Lạng Sơn. 4. Phương pháp nghiên cứu đề tài Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp Duy vật biện chứng và Duy vật lịch sử, sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu: thống kê, so sánh, tổng hợp sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo của Ngân hàng. 5. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, mục luc, danh mục các bảng, biểu, biểu đồ, tài liệu tham khảo nội dung của luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chương 2: Thực trạng hoạt động tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lạng Sơn. Chương 3: Giải pháp nâng cao hoạt động tín dụng doanh nghiệp 3 nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Lạng Sơn. 4 CHƯƠNG 1: HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1. KHÁI NIỆM VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ngân hàng thương mại đã hình thành tồn tại và phát triển hàng trăm năm gắn liền với sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự phát triển hệ thống NHTM đã có tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hoá, ngược lại kinh tế hàng hoá phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất là nền kinh tế thị trường thì NHTM cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu được. Cho đến thời điểm hiện nay có rất nhiều khái niệm về NHTM: Ở Mỹ Ngân hàng thương mại là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính. Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941) cũng đã định nghĩa: “Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính”. Ở Việt Nam, Định nghĩa Ngân hàng thương mại : Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà họat động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền kí gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán. Từ những nhận định trên có thể thấy NHTM là một trong những định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh 5 toán. Ngoài ra, NHTM còn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thoả mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội. Khái niệm về NHTM đang có sự thay đổi vì sự pha trộn của các hoạt động truyền thống của ngân hàng với các trung gian tài chính khác. 1.2. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM 1.2.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa Trong một nền kinh tế, nếu chỉ dựa vào quy mô hoạt động có thể chia doanh nghiệp thành hai loại: doanh nghiệp lớn, DNN&V. Các DNN&V là loại hình doanh nghiệp phổ biến ở hầu hết các nước. Tuy nhiên, không có một tiêu chuẩn chung nào cho việc phân định ranh giới quy mô doanh nghiệp ở các nước. Ở mỗi nước khác nhau, tuỳ theo điều kiện và hoàn cảnh phát triển kinh tế cụ thể mà có cách xác định quy mô doanh nghiệp trong từng giai đoạn cụ thể. Hầu hết các nước trên thế giới đếu xác định DNN&V theo hai tiêu thức: tổng số vốn kinh doanh, số lượng lao động của doanh nghiệp để phân biệt quy mô lớn, vừa và nhỏ. Ở Việt Nam, theo quyết định của Chính Phủ tại NĐ 90/ 2001/NĐ- CP ra ngày 23/11/2001 về trợ giúp và phát triển DNN&V có định nghĩa sau: "DNN&V vừa là cơ sở sản xuất, kinh doanh độc lập, đã đăng ký kinh doanh theo pháp luật hiện hành. Có vốn đăng ký không quá 10 tỷ VNĐ hoặc số lao động hàng năm không quá 300 người". Căn cứ vào tình hình kinh tế xã hội cụ thể của từng ngành, địa phương trong quá trình thực hiện các biện pháp chương trình trợ giúp có thể linh hoạt áp dụng đồng thời cả hai chỉ tiêu vốn và lao động hoặc một trong hai chỉ tiêu nói trên. 6 Với tiêu chí xác định DNN&V theo NĐ 90/ 2001/ NĐ- CP thì số lượng doanh nghiệp đã tăng lên đáng kể. Theo số liệu thống kê đến hết năm 2001 có tổng cộng 77.784 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh: riêng trong năm 2000-2001 thực hiện luật doanh nghiệp mới tăng vượt bậc 35.481 doanh nghiệp, với số vốn đăng ký kinh doanh là 41.882 tỷ đồng. • Phân loại Bảng 1.1: Phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam Quy mô Khu vực DN siêu Nhỏ DN nhỏ DN vừa Lao động (người) Nguồn vốn (tỷ đ) Lao động (người) Nguồn vốn (tỷ đồng) Lao động (người) Nông, lâm nghiệp và thủy sản <10 <20 Từ 10 đến dưới 200 Từ 20 đến dưới 100 Từ 200 đến dưới 300 Công nghiệp và xây dựng <10 <20 Từ 10 đến dưới 200 Từ 20 đến dưới 100 Từ 200 đến dưới 300 Thương mại và dịch vụ <10 <10 Từ 10 đến dưới 50 Từ 10 đến dưới 50 Từ 50 đến dưới 100 ( Nguồn: Nghị định 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009 về trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa) Tuỳ theo các tiêu thức ta có thể phân loại DNN&V như sau: - Theo hình thức sở hữu bao gồm: + Doanh nghiệp nhà nước. 7 + Doanh nghiệp tư nhân. + Công ty TNHH. + Doanh nghiệp cổ phần. - Phân loại theo mục tiêu SXKD: + Doanh nghiệp SXKD hàng hoá công cộng không vì mục tiêu lợi nhuận. + Doanh nghiệp SXKD vì mục tiêu lợi nhuận. - Phân loại theo mục tiêu ngành nghề và lĩnh vực SXKD: + Doanh nghiệp công nghiệp. + Doanh nghiệp nông nghiệp. + Doanh nghiệp xây dựng. + Doanh nghiệp thương mại dịch vụ - Phân loại theo quy mô (về lao động,Vốn, sản lượng, doanh thu, mức lợi nhuận ) + Doanh nghiệp vừa. + Doanh nghiệp nhỏ. Như vậy, tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế có đăng ký kinh doanh và thoả mãn hai tiêu thức: Vốn đăng ký không quá 10 tỷ đồng, lao động trung bình hàng năm không quá 300 người đều được coi là DNN&V. 1.2.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam Thứ nhất, các doanh nghiệp này có quy mô hoạt động nhỏ bé. Phần lớn các DNN&V có quy mô bé với số vốn dưới 1 tỷ đồng và lao động dưới 50 người. Chỉ xét riêng về DNN&V thì đến ngày 1/9/1999 có tới 65% DN có số vốn dưới 5 tỷ đồng, trong đó 1341 DN có số vốn dưới 1 tỷ đồng, chiếm 23% tổng số DNN&V. Do quy mô nhỏ dẫn tới nguồn vốn cũng 8 hạn hẹp, kéo theo nhữmg khó khăn về mặt bằng SXKD, trình độ công nghệ và năng lực quản lý hạn chế, thiếu thông tin gây ra nhiều yếu kém trong sản xuất, trong đó thiếu vốn là đặc điểm nổi bật. Thứ hai, Sức cạnh tranh của các DNN&V còn thấp Do DNN&V là những DN có quy mô nhỏ, vốn đầu tư cho hoạt động SXKD còn ít làm cho hoạt động SXKD gặp nhiều khó khăn ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm như là: chất lượng chưa cao, sức cạnh tranh của hàng hoá dịch vụ còn yếu do đó không mở rộng được thị trường, hàng hoá ngày càng khó tiêu thụ. Tất yếu dẫn đến lợi nhuận thấp, cản trở việc SXKD, dễ có những hành vi gian lận thương mại, kinh doanh trái với quy định của pháp luật. Thứ ba, quản lý và điều hành hoạt động SXKD của DNN&V thấp. Hầu hết các DNN&V được thành lập có nguồn vốn dựa vào tiền tích luỹ cá nhân cộng với tích luỹ của gia đình (đối với các DN ngoài quốc doanh). Do vậy, những người điều hành DN hầu hết có thế mạnh về vốn lớn hơn thế mạnh về năng lực quản lý. Các DNN&V nhà nước còn rất nhiều nhà quản lý yếu kém về trình độ điều hành. Nên chưa đáp ứng được nhu cầu kinh tế của thị trường, không đủ sức để DN đứng vững và phát triển trong điều kiện cạnh tranh gay gắt. Bên cạnh đó số người của DNN&V có trình độ, được đào tạo còn ít, khó khăn đối với các DNN&V là không thu hút được cán bộ kỹ thuật giỏi và những công nhân có tay nghề cao. Từ đó, dẫn đến năng suất lao động thấp, hiệu quả sử dụng vốn kém ảnh hưởng đến khả năng hoàn trả vốn vay và bảo toàn vốn thấp. Cho nên khả năng tiếp cận vốn ngân hàng của các DNN&V bị hạn chế. 9 Thứ tư, Môi trường kinh doanh bên ngoài ảnh hưởng không nhỏ tới DNN&V Thật vậy, những tác động từ bên ngoài tới DN cũng gây không ít khó khăn cho DNN&V. Trước hết, là sự tác động quản lý của nhà nước về hoàn thiện luật DN, thực thi luật DN, các chính sách thuế, chính sáchTD, thương mại, chính sách khoa học- công nghệ, CS giáo dục đào tạo, lao động và việc làm còn nhiều bất cập. Tác động quản lý của nhà nước đối với DNN&V trong khâu tổ chức còn nhiều bức xúc, nhất là tệ quan liêu, tham nhũng của một bộ phận cán bộ công chứng quản lý nhà nước. Sự thiếu hụt và rối loạn của thị trường như: thị trường vốn, thị trường thông tin, thị trường dịch vụ và nạn hàng giả, hàng lậu tràn lan gây nhiều khó khăn cho hoạt động SXKD của DNN&V. 1.2.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế Mặc dù còn có các quy định khác nhau về DNN&V nhưng sự phát triển của DNN&V ở Việt Nam cũng như ở nhiều nước trên thế giới đã khiến cho các nhà KT và Chính Phủ các nước nhận thức đầy đủ hơn về vai trò của DNN&V trong nền KT thị trường. Hiện nay ở hầu hết các nước, DNN&V đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển KT-XH của đất nước. Ở mỗi nền kinh tế quốc gia hay lãnh thổ, các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể giữ những vai trò với mức độ khác nhau, song nhìn chung có một số vai trò tương đồng như sau: Giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế: các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường chiếm tỷ trọng lớn, thậm chí áp đảo trong tổng số doanh nghiệp (Ở Việt Nam chỉ xét các doanh nghiệp có đăng ký thì tỷ lệ này là trên 95%). Vì thế, đóng góp của họ vào tổng sản lượng và tạo việc làm là rất đáng kể. 10 [...]... nhằm năng cao hoạt động tín dụng và đảm bảo an toàn tín dụng 33 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH LẠNG SƠN 2.1 GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH LẠNG SƠN 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển Chi nhánh Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Lạng Sơn được... trình sử dụng vốn vay để tổ chức thực hiên các phương án, dự án sản xuất, kinh doanh đã thoả thuận với ngân hàng khi đến quan hệ vay vốn 1.3.3 Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa Để có thể nâng cao được chất lượng tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp ( cả về ngân hàng và doanh nghiệp sản xuất kinh doanh) ta phải hiểu rõ các nhân... hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp bị đổ bể, dẫn đến khả năng hoàn trả các khoản nợ là khó khăn hoặc không thể, làm cho chất lượng của các khoản tín dụng bị giảm sút 24 1.4 NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.4.1 Đặc điểm cấp tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa Ngoài những đặc điểm chung của cấp tín dụng, cấp tín dụng cho DNN&V có những... tốn kém 1.4.2 Tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả tín dụng đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thương mại 1.4.2.1 Đối với ngân hàng thương mại Thứ nhất, với việc mở rộng cho vay DNN&V mang lại nguồn thu cho 25 ngân hàng thương mại Hoạt động cho vay là hoạt động cơ bản, truyền thống của ngân hàng thương mại Đối với hầu hết các ngân hàng, dư nợ cho vay chi m tới hơn 60% tổng tài sản có,... ngân hàng So với các doanh nghiệp lớn các khoản vay của DNN&V có quy mô nhỏ hơn Dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp lớn có thể bằng dư nợ của hàng chục doanh nghiệp nhỏ cộng lại, vì vậy cho vay 1 doanh nghiệp lớn sẽ đem lại nguồn thu tương đương với cho vay nhiều doanh nghiệp nhỏ mà quản lí không phức tạp bằng Tuy nhiên, khi rủi ro xảy ra đối với các doanh nghiệp lớn sẽ có hậu quả nghiêm trọng cho ngân. .. việc nâng cao hiệu quả tín dụng là động lực để các DNN&V nâng cao hiệu quả hoạt động Như đã phân tích , vốn vay ngân hàng rất cần thiết cho sự hoạt động và phát triển của các DNN&V Tuy nhiên, để vay được vốn của ngân hàng trước hết doanh nghiệp phải có phương án kinh doanh hiệu quả đem lại lợi nhuận 27 Trong quá trình vay vốn, doanh nghiệp chịu áp lực trả nợ gốc và lãi ngân hàng, điều này buộc các doanh. .. 1.3.1.5 TD theo ngành kinh tế (công, nông nghiệp ) hoặc theo đối tượng tài trợ (hàng hoá, hoặc bất động sản ) hoặc theo mục đích (sản xuất, tiêu dùng ) 1.3.2 Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.3.2.1 .Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng về phía ngân hàng Để đánh giá hiệu quả tín dụng trong nội bộ ngân hàng thương mại, người ta sử dụng “Hệ số chênh lệch lãi ròng”... được khấu trừ trước khi tính vào thuế thu nhập doanh nghiệp, do đó việc sử dụng vốn vay sẽ giúp doanh nghiệp có khoản tiết kiệm lãi nhờ thuế Thực tế sẽ không có một cơ cấu vốn nào là tối ưu cho mọi doanh nghiệp, tuy nhiên việc sử dụng đòn bẩy tài chính sẽ đem lại hiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp 1.5 KINH NGHIỆM QUỐC TẾ ĐỐI VỚI NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.5.1.Kinh nghiệm của... tiềm năng của doanh nghiệp nhằm đạt hiệu quả vốn vay cao nhất, từ đó xây dựng quan hệ tồn tại, phát triển với các tổ chức tín dụng Ngoài ra, các doanh nghiệp Đài Loan phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng để giải quyết các vấn đề về vốn và nhu cầu vốn cho các doanh nghiệp Chính phủ cũng thực hiện giám sát, phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành, tạo điều kiện môi trường pháp lý bình đẳng Ngân hàng Trung Quốc... lượt nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng ngân hàng thuộc về ngân hàng và doanh nghiệp 1.3.3.1 Các nhân tố thuộc về ngân hàng - Chính sách tín dụng Đây là kim chỉ nam cho hoạt động tín dụng của Ngân hàng, nó có ý nghĩa quyết định sự thành công hay thất bại của Ngân hàng Chính sách tín dụng phải phù hợp với đường lối phát triển kinh tế của đảng và nhà nước, đồng thời kết quả hài hòa . về nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thương mại. 2 (2) Phân tích đánh giá thực trạng nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân. Ngân hàng Công thương Việt Nam – Chi nhánh Lạng Sơn. (3) Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Công thương Việt Nam – Chi nhánh Lạng. động tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lạng Sơn. Chương 3: Giải pháp nâng cao hoạt động tín dụng doanh nghiệp 3 nhỏ và vừa tại Ngân hàng